صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۷٬۹۵۴ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

هلیوم یک عنصر شیمیایی با عدد اتمی ۲ و جرم اتمی ۴٫۰۰۲۶۰۲ است. این عنصر، بی‌بو، بی‌رنگ، بی‌مزه، غیرسمّی و از دیدگاه شیمیایی بی‌اثر و تک اتمی است که در جدول تناوبی در بالای گروه گازهای نجیب جا دارد. دمای ذوب و جوش این ماده در میان دیگر عنصرها بسیار پایین است، به‌همین دلیل در دمای اتاق و البته در بیشتر موارد به صورت گازی است مگر اینکه تحت شرایط بسیار ویژه‌ای قرار داشته باشد. واژهٔ هلیوم از واژهٔ یونانی هلیوس، به معنای «ایزد خورشید» گرفته شده است. زمانی که هنوز هلیوم شناخته نشده بود، ستاره‌شناس فرانسوی ژول ژانسن در جریان خورشیدگرفتگی سال ۱۸۶۸ برای نخستین بار در طیف‌بینی نور خورشید، خط زرد طیفی هلیوم را دید. در جریان همان خورشیدگرفتگی، نورمن لاکیر پیشنهاد کرد این خط زرد می‌تواند به دلیل یک عنصر تازه باشد. دو شیمی‌دان سوئدی با نام‌های پر تئودر کلیو و نیلز آبراهام لانگلت در سال ۱۸۹۵ این عنصر را شناسایی و اعلام کردند. آن‌ها هلیوم را از سنگ کلویت که کانی اورانیوم است، به‌دست آوردند. در سال ۱۹۰۳ منابع بزرگ هلیوم در میدان‌های گازی ایالات متحده پیدا شد. هلیوم، بعد از هیدروژن، هم از نظر سبکی و هم از نظر فراوانی، دومین عنصر کیهان است، گرچه با وجود کاربردهای بسیار مهم و حیاتی که دارد، بر روی زمین بسیار کمیاب است. نزدیک به ۲۴٪ از جرم گیتی، سهم این عنصر است که این مقدار بیش از ۱۲ برابر ترکیب تمام عنصرهای سنگین است. هلیوم به همان صورت که در خورشید و مشتری یافت می‌شود، در جهان پیدا می‌شود و این به دلیل انرژی بستگی (به ازای هر هسته) بسیار بالای هلیوم-۴ نسبت به سه عنصر دیگر پس از آن، در جدول تناوبی است.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… در اساطیر هوری، آنو — حاکم سابق خدایان — با گاز گرفته شدن اندام‌های تناسلی‌اش توسط کوماربی سرنگون می‌شود؟ (در تصویر)
… مدال المپیک طراحی‌شده توسط فردریک-چارلز-ویکتور دو ورنون برای «بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۰۰» منحصربفردترین مدال در همه دوره‌های المپیک است؟
… پیر دو کوبرتن در زمان احیای ورزش پنج‌گانه، پنج رشتهٔ متفاوت از گونهٔ باستانی آن را برای پنج‌گانه مدرن برگزید؟
… از دیدگاه ولادیمیر نابوکوف تمام قواعد سنتی داستان‌گویی، در بانو با سگ ملوس شکسته شده و یکی از بزرگ‌ترین داستان‌هایی است که نوشته شده است؟
… فلج دوره‌ای تیروتوکسیک عمدتاً در مردان آسیای شرقی بروز می‌کند و میزان ابتلا به آن در مردان ۱۷ تا ۷۰ برابر زنان است؟
… کوماربی، پدر خدایان در دین هوری، پس از گاز گرفتن اندام‌های تناسلی آنو و بلعیدن آنان، تشوب را باردار می‌شود و به دنیا می‌آورد؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۱۵ آبان ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۷٬۹۵۴ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

مایا ساندو

مایا ساندو، (در تصویر)، بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور مولداوی انتخاب شد.
حمله هوایی اسرائیل به ایران موجب خساراتی قابل توجه به چند مرکز نظامی در چند استان ایران شد.
یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس در شهر رفح در جنوب نوار غزه کشته شد.
جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی به تارون آجم‌اغلو، سایمون جانسون و جیمز ای رابینسون برای مطالعاتشان در مورد نابرابری جهانی اهدا شد.
جایزه صلح نوبل به گروه بازماندگان بمب اتمی ژاپنی نیهون هیدانکیو اهدا شد.

یادبودها

امروز: سه‌شنبه، ۵ نوامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۱۵ آبان ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۳ جمادی‌الاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۸۶۴ - بنیان نهادن سلسلهٔ علویان طبرستان توسط داعی کبیر.
۲۰۰۶ - به حکم دادگاه ملی عراق ،صدام حسین تکریتی به جرم جنایت علیه بشریت به اعدام محکوم شد.

زادروزها

۱۶۱۵ - زادروز ابراهیم یکم سلطان امپراتوری عثمانی از سال ۱۶۴۰ تا ۱۶۴۸
۱۸۵۴ - زادروز پل ساباتیه شیمیدان فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۱۲
۱۹۱۳ - زادروز ویوین لی بازیگر انگلیسی، برندهٔ جایزه اسکار
۱۹۲۱ - زادروز فوزیه فؤاد، خواهر ملک فاروق، نخستین همسر محمدرضا پهلوی آخرین پادشاه ایران
۱۹۴۸ - زادروز ویلیام دانیل فیلیپ فیزیکدان آمریکایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۹۷ به همراه استیون چو و کلود کوهن تانوژی
۱۹۵۹ - زادروز برایان آدامز ترانه سرا، آهنگساز، گیتاریست، بیسیست، تهیه کننده، فعال اجتماعی، عکاس و از شناخته‌شده‌ترین خواننده‌های راک انگلیسی
۱۹۶۳ - زادروز ژان-پی‌یر پاپن فوتبالیست فرانسوی

درگذشت‌ها

۱۳۷۰ - درگذشت کازیمیر کبیر آخرین شاه لهستان از خاندان پیاست از ۱۳۳۳ تا ۱۳۷۷
۱۸۷۹ - درگذشت جیمز کلرک ماکسول فیزیکدان بریتانیایی
۱۹۴۴ - درگذشت آلکسیس کارل (در تصویر) زیست‌شناس فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۱۲
۱۹۸۹ - درگذشت ولادیمیر هوروویتس پیانیست روس-اکراینی-آمریکایی
۱۹۹۷ - درگذشت آیزایا برلین فیلسوف سیاسی، اندیشه‌نگار و نظریه‌پرداز سیاسی بریتانیایی
۲۰۰۶ - درگذشت بولنت اجویت سیاستمدار، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار، نخست‌وزیر پیشین ترکیه

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای نوامبر – یادبودهای بیشتر…