ویکی‌پدیا:رده‌بندی
 | این رهنمود بخشی از شیوه‌نامهٔ ویکی‌پدیای فارسی است. مفاد و توصیه‌های این صفحه، نمایانگر آن دسته از استانداردهای مقاله‌نویسی/ویرایش است که بسیاری از ویراستاران، با اصول بنیادیِ آن‌ها موافقند. با این که پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، اما این مفاد جزو سیاست‌ها نیستند. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی دربارهٔ آن‌ها استفاده کنید. |
| رهنمودهای ویکی‌پدیا | |||
|---|---|---|---|
| رفتاری | |||
| محتوایی | |||
| ویرایشی | |||
|
|||
| شیوه‌نامه | |||
| حذف | |||
این مقاله، شیوه‌هایی را برای ساختن و سازمان‌دهی رده‌ها ارائه می‌کند. برای اینکه مطالب کاربردی‌تری در این زمینه پیدا کنید، به راهنما:رده مراجعه کنید.
قواعد نام‌گذاری
نام‌گذاری رده‌ها باید با دقت انجام گیرد؛ چراکه انتقال رده‌ها نیازمند یک کار اضافی سنگین، یعنی یک ویرایش اضافه برای هر صفحه و برای هر زیررده است. (قسمت تغییر مسیر رده‌ها را ببینید.)
پیشوند
رده‌ها را به چهار دسته تقسیم می‌کنیم:[۱]
- رده‌های مرتبط با فضاهای نام (مقاله)، بحث (مقاله)، رده و بحث رده پیشوند نمی‌گیرند.
- رده‌های مرتبط با فضاهای نام الگو و بحث الگو پیشوند «الگو:» می‌گیرند.
- رده‌های مرتبط با فضاهای نام کاربر و بحث کاربر پیشوند «کاربر:» می‌گیرند.
- رده‌های مرتبط با فضاهای نام ویکی‌پدیا، بحث‌ویکی‌پدیا، راهنما، بحث راهنما، کتاب، بحث کتاب، مدیاویکی و بحث مدیاویکی پیشوند «ویکی‌پدیا:» می‌گیرند.
رده‌بندی صفحه‌ها
هر صفحه‌ای از ویکی‌پدیا باید دست کم به یک رده تعلق داشته باشد. (با این وجود لزومی ندارد صفحه‌های بحث، کاربری و تغییرمسیر را رده‌بندی کنیم، هرچند این صفحه‌ها نیز می‌توانند در ردهٔ مناسب خودشان رده‌بندی شوند). هر صفحه باید در واضح‌ترین و دقیق‌ترین رده‌هایی که از نظر منطقی به آن‌ها تعلق دارد رده‌بندی شود؛ یعنی اگر صفحه‌ای در یکی از زیررده‌های «مثال» قرار دارد، به طور معمول نباید در خود «مثال» نیز رده‌بندی شود. این قاعده استثناهایی دارد.
با وجود اینکه معمولاً از روی نام رده مشخص است که چه صفحه‌هایی باید در آن جای بگیرند، می‌توان متنی در خود رده نیز فراهم آورد که توضیح دهد چه صفحه‌هایی در آن رده جای می‌گیرند. یک روش برای اینکه پیش از ساخت ردهٔ تازه مطمئن شویم از قبل ردهٔ مشابهی ساخته نشده است، این است که رده‌های مقاله‌های دارای موضوع مشابه را بررسی کنیم. روش دیگر این است که در میان رده‌های موجود جست‌وجو کنیم. با توجه به اینکه رده‌های ویکی‌پدیا حالت سلسله‌مراتبی دارند، رده‌ها را مانند برچسب به صفحه‌ها می‌افزاییم.
اگر مطمئن نیستید که چگونه باید یک صفحهٔ نیازمند رده را رده‌بندی کنید، کافیست به آن الگوی {{رده‌بندی‌نشده}} را بیفزایید تا ویرایشگران بعدی آن را رده‌بندی کنند.
مقاله‌ها
رده‌بندی مقاله‌ها می‌باید تأییدپذیر باشد. باید با توجه به اطلاعات تأییدپذیری از درون نوشتار مشخص باشد که چرا مقاله در این رده قرار گرفته است.
رده‌بندی همچنین می‌باید دیدگاهی بی‌طرف داشته باشد و ویرایشگران باید مراقب باشند تا در زمان ساخت یا افزودن رده به مقاله‌ها بی‌طرفی را حفظ کنند. رده‌بندی‌ها اغلب مناقشه‌برانگیز نیستند، اما اگر موضوع رده می‌تواند جرقه‌ای برای شعله‌ور شدن مناقشه باشد، احتمالاً استفاده از یک مقالهٔ فهرست‌وار به جای رده بهتر است؛ در این حالت می‌توان در درون فهرست‌مقاله پیرامون هر مورد فهرست توضیح داد و منابعی ارائه کرد (کاری که در صفحهٔ رده‌ها امکان‌پذیر نیست).
یک اصل مهم در هنگام رده‌بندی مقاله‌ها این است که رده باید توصیف‌گر مشخصه‌های موضوع مقاله باشد. منظور از توصیف‌گر مشخصه‌ها بودن این است که در منابع معتبر رواج داشته باشد و به طور مداوم برای توصیف موضوع به کار رفته باشد (مانند عامل سرشناسی یا پیشینهٔ در خور توجه در مورد مقالهٔ افراد، یا مکان و مذهب در مورد موقعیت‌های جغرافیایی و…).
ملاحظات ویژه برای رده‌بندی مقاله‌ها:
- رسم ویکی‌پدیا این است که رده‌ها در پایان متن اما پیش از الگوهای خرد قرار می‌گیرند.
- ترتیب رده‌ها در مقاله‌ها هیچ قانون خاصی ندارد (برای نمونه لازم نیست حتماً الفبایی باشد، هرچند گاهی مرتب‌سازی الفبایی می‌تواند مفید باشد). معمولاً اساسی‌ترین و مهم‌ترین رده‌ها پیش از بقیه آورده می‌شوند.
- هیچ مقاله‌ای را نباید با رده‌های قرمز ناموجود رها کرد. یا باید رده ساخته شود، یا پیوند به رده حذف گردد یا تغییر یابد.
- نباید رده‌بندی را بر پایهٔ نوع مقاله انجام داد. برای نمونه یک مقالهٔ زندگی‌نامه‌ای را نباید در رده:زندگی‌نامه‌ها رده‌بندی نمود.
- مقاله‌هایی که دارای موضوع داستانی هستند را نباید به گونه‌ای رده‌بندی کرد که با موضوعات علمی و حقیقی اشتباه شوند.
رده‌های همنام
هر رده‌ای که موضوعی کاملاً یکسان با یک مقاله را پوشش می‌دهد، با عنوان ردهٔ همنام ان مقاله شناخته می‌شود (برای مثال، تهران و رده:تهران؛ اینستاگرام و رده:اینستاگرام؛ آبراهام لینکلن و رده:آبراهام لینکلن).
به‌جز در مواردی که زیررده‌ها یا مقاله‌های کافی دارای ارتباط مستقیم با موضوع موجود باشند، رده‌های همنام را نباید ایجاد کرد. با این حال، این کار را نباید صرفاً به‌منظور کاهش تعداد رده‌های نمایش‌یافته در مقاله‌ها انجام داد.
هر ردهٔ همنام تنها باید حاوی رده‌هایی از مقالهٔ همنام خود باشد که با محتوای رده مرتبط هستند. برای مثال:
- هم تهران و هم رده:تهران کاملاً شایستهٔ قرار گرفتن در رده:شهرهای استان تهران هستند.
- مقالهٔ تهران در رده:شهرهای راه ابریشم قرار گرفته است، اما این رده لزوماً بت محتوای رده:تهران مرتبط نیست و از همین روی نباید در آن ردهٔ همنام به‌کار رود.
هر یک از رده‌های منحصربه‌فرد آثار یک شخص نباید در رده‌های همنام مرتبط قرار گیرند، اما در عوض باید در یک زیررده نظیر رده:رمان‌های آگاتا کریستی قرار داده شوند.
مقاله‌های دارای رده همنام
- خود مقالهٔ اصلی باید عضوی از ردهٔ همنام باشد و باید با استفاده از یک فاصله مرتب‌سازی شود تا در ابتدای فهرست مقاله‌ها نمایش داده شود (بخش § کلیدهای مرتب‌سازی در پایین را ببینید).
- عنوان مقاله باید با استفاده از الگوی {{اصلی رده}} به‌عنوان مقالهٔ اصلی در صفحهٔ رده ذکر شود.
- مقاله‌های دارای ردهٔ همنام را می‌توان در رده‌های متنوع‌تری که در صورت عدم وجود ردهٔ همنام هم در صفحه قرار می‌گرفتند نیز قرار داد (برای مثال، مقالهٔ فرانسه هم در رده:فرانسه و هم در رده:کشورها در اروپا قرار گرفته است، اگرچه که ردهٔ دومی خود ردهٔ مادر ردهٔ اولی است). ویرایشگران باید با بحث و اجماع در خصوص روش مناسب برای هر درخت رده تصمیم‌گیری کنند. در اینجا سه گزینه وجود دارد:
- هم ردهٔ همنام و هم مقالهٔ اصلی در ردهٔ مادر بمانند. از این روش در رده:کشورها در اروپا استفاده شده است تا مقاله‌های کشورهای موجود در آن منطقه را بتوان همزمان مشاهده کرد و مقاله‌هایشان را پیدا کرد.
- فقط مقالهٔ فرزند در رده بماند.
- فقط ردهٔ همنام بماند. از این روش برای رده:کشاورزها در رده:افراد بر پایه پیشه استفاده شده است. رده‌های «فلان بر پایه بهمان» از این دست گاهی مجموعهٔ ناوبری محدودی را پوشش می‌دهند و نه یک موضوع را (§ ساماندهی رده‌ها در پایین را ببینید)، بنابراین محتوای مقاله‌ای منطقی برای آن‌ها موجود نیست.
اگر رده‌های همنام به‌طور جداگانه نسبت به مقالهٔ اصلی خود رده‌بندی شده‌اند، درج پیوند میان صفحهٔ ردهٔ حاوی مقاله‌ها و صفحهٔ ردهٔ حاوی رده‌های همنام می‌تواند مفید باشد. برای این کار می‌توان از الگوی {{رده وابسته}} استفاده کرد. برای مثال، رده‌های سیاستمداران اهل ایالات متحده آمریکا و رده‌های با نام سیاستمداران اهل ایالات متحده آمریکا دارای پیوند به یکدیگر هستند.
پرونده‌ها/تصاویر
برچسب‌های رده را می‌توان به صفحه‌های پرونده/تصویر مربوط به پرونده‌هایی که در ویکی‌پدیا بارگذاری شده‌اند، افزود. پرونده‌ها پس از رده‌بندی در تعداد مقاله‌های موجود در آن رده لحاظ نمی‌شوند، اما در صفحهٔ رده در بخشی جداگانه و به‌همراه تصویر بندانگشتی و نام هر پرونده نمایش می‌یابند. یک رده می‌تواند شامل ترکیبی از مقاله‌ها و تصاویر باشد، یا این که می‌توان رده‌های جداگانه برای پرونده/تصاویر ایجاد کرد. یک ردهٔ پرونده معمولاً زیررده‌ای از یک ردهٔ عمومی برای موضوع یکسان، و همچنین زیررده‌ای از یک ردهٔ عمومی‌تر برای پرونده‌ها، یعنی رده:پرونده‌های ویکی‌پدیا است. برای رده‌بندی یک پروندهٔ جدید هنگام بارگذاری آن، به‌سادگی برچسب رده را به خلاصهٔ بارگذاری اضافه کنید.
پرونده‌های دارای اجازه‌نامهٔ آزاد را نیز می‌توان در ویکی‌انبار بارگذاری و در همانجا رده‌بندی کرد. این کار را می‌توان علاوه بر رده‌بندی در ویکی‌پدیا، یا به‌عنوان جایگزینی برای آن انجام داد. بیشتر پرونده‌های دارای اجازه‌نامهٔ آزاد متعاقباً از ویکی‌پدیا به ویکی‌انبار منتقل خواهند شد و یک صفحهٔ آینه از آن‌ها در ویکی‌پدیا باقی خواهد ماند. (برای مشاهدهٔ نمونه‌ای از چنین صفحهٔ آینه‌ای، اینجا را ببینید.) رده‌ها را نباید به این صفحه‌های آینه در ویکی‌پدیا اضافه کرد؛ زیرا چنین کاری منجر به ایجاد صفحه‌ای تازه می‌شود که مشمول حذف سریع خواهد بود. صفحه‌های آینهٔ مربوط به تصاویری که برای انتخاب به‌عنوان نگارهٔ برگزیده نامزد شده‌اند، و تصاویری که در صفحهٔ اصلی ویکی‌پدیا در ستون آیا می‌دانستید که؟ نمایش یافته‌اند، از این قاعده مستثنی هستند.
تصاویر مورد استفاده در ویکی‌پدیا که غیرآزاد یا مشمول استفادهٔ منصفانه هستند، نباید به‌شکل تصویر بندانگشتی در این رده‌ها نمایش یابند. به‌منظور جلوگیری از پیش‌نمایش بندانگشتی تصاویر در یک رده، باید عبارت __بی‌نگارخانه__ (یا __NOGALLERY__) به متن صفحهٔ رده افزوده شود. در چنین مواردی، پرونده همچنان در رده فهرست خواهد شد، اما پیش‌نمایش آن نمایش داده نمی‌شود.
رده‌های مدیریتی ویکی‌پدیا
دو نوع از رده‌ها هستند که با یکدیگر تفاوت دارند:
- رده‌های مدیریتی، که برای استفاده توسط ویرایشگران یا ابزارهای خودکار ساخته شده‌اند و مبتنی بر ویژگی‌های وضعیت کنونی مقاله بوده یا برای رده‌بندی صفحه‌هایی غیر از مقاله‌ها کاربرد دارند.
- رده‌های محتوایی، که به‌عنوان بخشی از دانشنامه ساخته شده‌اند تا به مخاطبان در یافتن مقاله‌ها بر پایهٔ ویژگی‌های موضوع مقالات کمک کنند.
رده‌های مدیریتی شامل رده‌های خرد (که عموماً توسط الگوهای خر تولید می‌شوند)، رده‌های نگهداری (که معمولاً توسط الگوهای برچسب نظیر {{تمیزکاری}} و {{مدرک}} تولید شده و برای پروژه‌های نگهداری (en) به‌کار می‌روند)، رده‌های ویکی‌پروژه و درجه‌بندی و رده‌های اختصاصی صفحه‌هایی که در فضاهای نام غیرمقاله قرار دارند، می‌شوند.
در صورت امکان، صفحه‌های مقاله‌ها نباید به رده‌های مدیریتی افزوده شوند. برای مثال، الگوهایی که رده‌های ویکی‌پروژه یا درجه‌بندی را تولید می‌کنند باید در صفحه‌های بحث قرار داده شوند، نه در صفحهٔ خودِ مقاله. اگر نمی‌توان از ظاهر شدن یک ردهٔ مدیریتی در صفحه‌های مقاله‌ها جلوگیری کرد (معمولاً به این دلیل که آن رده توسط یک برچسب نگهداری تولید می‌شود که در مقاله‌ها قرار داده می‌شود)، در بیشتر موارد باید آن رده را، به‌شکلی که در بخش § پنهان‌سازی رده‌ها در پایین توضیح داده شده، به یک ردهٔ پنهان تبدیل کرد.
رده‌های مدیریتی جداگانه‌ای برای انواع مختلف صفحه‌های غیرمقاله نظیر رده‌های الگو، رده‌های صفحه‌های ابهام‌زدایی، رده‌های صفحه‌های پروژه و غیره موجود هستند.
در رده‌های نگهداری و سایر رده‌های مدیریتی، ممکن است صفحه‌ها با صرف نظر از نوع آن‌ها به رده افزوده شوند. برای مثال، منطقی است که الگوها را در یک ردهٔ ردیابی خطا به‌طور جداگانه گروه‌بندی کنیم، چرا که یافتن خطاها در الگوها ممکن است در مقایسه با تعمیر یک مقالهٔ عادی، نیازمند مهارت‌های متفاوتی باشد. برای مرتب‌سازی هر فضای نام به‌طور جداگانه بخش § کلیدهای مرتب‌سازی در پایین را ببینید.
صفحه‌های کاربری
صفحه‌های کاربری مقاله نیستند و بنابراین به رده‌های محتوایی همچون رده:افراد زنده یا رده:زیست‌شناسان تعلق ندارند. با این وجود می‌توان آن‌ها را در رده‌های کاربری (زیررده‌های رده:ویکی‌پدیایی‌ها، مانند رده رده:کاربران معتاد) رده‌بندی نمود که به همکاری بین کاربران کمک کند.
به طور مشابه زیرصفحه‌های صفحه‌های کاربری که ممکن است پیش‌نویس مقاله‌ها در آن‌ها نگهداری شود، نباید ردهٔ محتوایی داشته باشند، اما می‌توان آن‌ها را در رده‌های غیر محتوایی یا رده‌های پروژه رده‌بندی کرد (مانند رده:انشاهای کاربری). اگر مقاله‌ای دارای رده را از فضای نام اصلی به فضای نام کاربری منتقل می‌کنید، رده‌هایش را بزدایید یا پنهان کنید. هرگاه صفحه را به فضای نام اصلی بازگرداندید می‌توانید رده‌هایش را نیز برگردانید.
صفحه‌های پیش‌نویس
پیش‌نویس‌ها، صرف نظر از این که در فضای نام پیش‌نویس قرار داشته‌باشند یا در فضای کاربری شما، مقاله نیستند و از همین روی به رده‌های محتوایی نظیر افراد زنده یا زیست‌شناسان تعلق ندارند. اگر مقاله‌ای را از فضای نام اصلی به فضای پیش‌نویس یا فضای کاربری خودتان کپی کرده‌اید و آن مقاله از پیش در رده‌هایی قرار گرفته، لازم است که آن رده‌ها را غیرفعال کنید. این کار را می‌توانید از طریق قرار دادن نویسهٔ دونقطه در ابتدای نام هر رده و جایگزینی رده‌ها با پیوند به آن‌ها (یعنی تغییر [[رده:زیست‌شناسان]] به [[:رده:زیست‌شناسان]])، یا قرار دادن رده‌ها درون الگوی {{رده پیش‌نویس}} (به‌شکل {{رده پیش‌نویس|1=[[رده:افراد زنده]] [[رده:زیست‌شناسان]] و غیره}}) انجام دهید. پس از انتقال پیش‌نویس به فضای مقاله‌ها، رده‌ها را با حذف دونقطهٔ ابتدای آن‌ها مجدداً فعال کنید. اگر برای غیرفعال‌کردن رده‌ها از الگوی رده پیش‌نویس استفاده شده، رده‌ها به‌طور خودکار در فضای نام اصلی به‌شکل عادی کار خواهند کرد، اما لازم است که الگوی مذکور حذف شود. برای فهرست‌کردن رده‌هایی که پیش‌نویس‌های جدید پس از انتقال به فضای نام اصلی باید در خود داشته‌باشند نیز می‌توان از همین روش‌ها استفاده کرد.
دو اسکریپت کاربری نیز برای غیرفعال/فعال کردن رده‌ها در فضای پیش‌نویس و فضای نام اصلی موجود هستند: کاربر:Jeeputer/Draft no cat (برای غیرفعال‌کردن رده‌ها) و کاربر:Jeeputer/Draft re cat (برای فعال‌کردن رده‌ها در فضای نام اصلی).
پیش‌نویس‌ها را می‌توان در زیررده‌های متناسب از رده:پیش‌نویس‌های ویکی‌پدیا قرار داد.
الگوها
الگوها باید براساس نوع الگو طبقه‌بندی شوند و نه براساس محتوای الگو. برای مثال الگو:فردوسی باید تحت رده:جعبه‌های ناوبری شاعر طبقه‌بندی شود؛ اما طبقه‌بندی آن تحت رده:شاعران ایران بزرگ اشتباه است.
رده‌بندی با استفاده از الگوها
بسیاری از الگوها برای قرار دادن صفحه‌های دارندهٔ الگو در رده‌هایی خاص، دربردارندهٔ اعلان‌هایی در متن قابل تراگنجانش خود هستند. استفاده از این تکنیک برای پر کردن انواع خاصی از رده‌های مدیریتی، از جمله رده‌های خرد و رده‌های نگهداری، بسیار مرسوم است.
با این حال، توصیه می‌شود برای قرار دادن مقاله‌ها در رده‌های محتوایی عادی از الگوها و این روش استفاده نشود. دلایل زیادی برای این توصیه وجود دارد: ویرایشگران نمی‌توانند رده را در ویکی‌متن مبدأ صفحه ببینند؛ حذف یا تجدید ساختار رده سخت‌تر می‌شود (بخشی از آن به این دلیل است که فرایند خودکار شده کار نخواهد کرد)؛ ممکن است مقاله‌های نامناسب و صفحه‌هایی که در فضای مقاله نیستند نیز به رده افزوده شوند؛ کلیدهای مرتب‌سازی ممکن است برای تنظیم به‌ازای هر رده در دسترس نباشند؛ و قابلیت کنترل‌کردن ترتیب قرار گرفتن رده‌ها در صفحه محدودتر شود.
در زمان استفاده از الگوها برای پر کردن رده‌های مدیریتی اطمینان حاصل کنید که کد الگو باعث ایجاد رده‌های نامفهوم یا ناموجود نشود؛ به‌ویژه در زمانی که عنوان رده به یک پارامتر خاص در الگو وابسته است. علاوه بر این، فرونشانی رده را برای راه‌های دور نگهداشتن صفحه‌های نامتناسب از رده‌های ایجادشده توسط الگوها مطالعه کنید.
اعلان‌های مرتبط با رده‌ها در الگوها معمولاً از واژهٔ جادویی {{نام‌صفحه}} یا همان {{PAGENAME}} به‌عنوان کلید مرتب‌سازی صفحه در رده استفاده می‌کنند؛ چرا که این واژه بر هرگونه ترتیب پیش‌فرض یا DEFAULTSORT که در صفحه مشخص شده‌باشد، ارجحیت دارد.
پنهان‌سازی رده‌ها
در مواردی که به دلایل فنی رده‌های مدیریتی به‌جای صفحه‌های بحث به‌طور مستقیم در مقاله‌ها ظاهر می‌شوند، باید به رده‌های پنهان تبدیل شوند تا برای مخاطبانی که تنها برای مطالعهٔ مقاله به صفحه آمده‌اند، نمایش داده نشوند. این قاعده به رده‌های خرد یا رده‌های «صفحه‌های رده‌بندی نشده» اعمال نمی‌شود – این نوع از رده‌ها، پنهان نیستند.
برای تبدیل کردن یک رده به ردهٔ پنهان، الگوی {{رده ویکی‌پدیا|hidden=yes}} را به صفحهٔ رده بیفزایید (این الگو از واژهٔ جادویی __HIDDENCAT__ استفاده می‌کند). این عمل صفحه را در رده:رده‌های پنهان نیز قرار خواهد داد.
کاربری که به سامانه وارد شده (ثبت‌نام کرده و وارد حساب خود شده‌است) ممکن است با فعال‌سازی گزینهٔ «رده‌های پنهان نمایش داده شود» در زبانهٔ «نمایش صفحه» در ترجیحات، رده‌های پنهان را برای خود نمایان سازد. دقت کنید که رده‌های والد «پنهان» درواقع هرگز در صفحه‌های رده پنهان نمی‌شوند (اگرچه به‌طور جداگانه فهرست می‌شوند).
رده‌های پنهان در زمان پیش‌نمایش، در پایین صفحه فهرست می‌شوند. تمام کاربران نسخهٔ رایانه می‌توانند با کلیک کردن روی گزینهٔ «اطلاعات صفحه» زیر بخش «ابزارها» در نوار کناری سمت راست صفحه، یا با ویرایش کل صفحه با ویرایشگر متنی، رده‌های پنهان آن صفحه را مشاهده کنند.
کلیدهای مرتب‌سازی
کلیدهای مرتب‌سازی گاهی برای ایجاد ترتیب صحیح صفحه‌های عضو و زیررده‌ها در یک صفحهٔ رده مورد نیاز هستند. برای آگاهی از نحوهٔ عملکرد این کلیدها، راهنمای مرتب‌سازی صفحه‌های عضو رده در صفحهٔ راهنمای رده‌بندی را ببینید.
رده‌های حاوی مقاله‌های افراد معمولاً بر پایهٔ نام خانوادگی مرتب‌سازی می‌شوند و نه بر پایهٔ نام کوچک؛ بنابراین، از کلید مرتب‌سازی «نام کوچک، نام خانوادگی» برای این کار استفاده می‌شود (نظیر «واشینگتن، جرج»). قواعد دیگری برای مرتب‌سازی نام افراد وجود دارد؛ برای اطلاعات بیشتر ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه رده‌بندی افراد#رده‌بندی تخصصی افراد را ببینید.
سایر ملاحظات مرتبط با کلیدهای مرتب‌سازی (بدون ترتیب خاص):
- در ویکی‌پدیا فارسی، مرتب‌سازی باعث ادغام (نادیده گرفتن) حروف و نشانه‌ها می‌شود. برای مثال، «Baé»، «Båf»، «BaG» به همین ترتیبی که در اینجا مشاهده می‌کنید مرتب می‌شوند.[۲]
- مقاله(های) اصلی رده‌ها در صورت وجود باید با استفاده از یک فاصله به‌عنوان کلید مرتب شوند تا در بالاترین سطر از فهرست صفحه‌های عضو رده نمایش یابند. مثال:
[[رده:مثال| ]]این مقاله‌ها معمولاً همنام، یا دست کم دارای نام مترادف با نام ردهٔ خود هستند. علاوه بر این، سایر مقاله‌های عمومی که دارای ارتباط زیادی با رده هستند باید با یک ستاره «*» مرتب شوند تا در بالای فهرست صفحه‌های عضو رده، اما پایین‌تر از مقاله(های) اصلی نمایش داده شوند. مثال:[[رده:مثال|*]]چنین مقاله‌هایی معمولاً با نام «تاریخچه مثال»، «انواع مثال»، «فهرست مثال‌ها» یا امثال این‌ها نام‌گذاری شده‌اند. - زمین‌چهرها (و مواردی از این دست) که دارای پیشوند اسم هستند، نظیر جزیره مول، باید با قرار دادن پیشوند پس از اسم و به‌شکل {{ترتیب‌پیش‌فرض:مول، جزیره}} مرتب شوند. با این حال، این کار معمولاً برای مکان‌های مسکونی و تقسیم‌بندی‌های کشوری انجام نمی‌شود؛ برای مثال، اگرچه جزیره وایت از {{ترتیب‌پیش‌فرض:وایت، جزیره}} استفاده می‌کند، اما رده‌های مرتبط با استان/بخش باید با استفاده از عبارت «جزیره وایت» مرتب شوند. همچنین برای مناطق مسکونی نظیر آیل آو وایت، ویرجینیا نیز پیشوند (آیل به‌معنی جزیره) جابجا نمی‌شود.
- خطوط فاصله، آپاستروف‌ها و نقطه‌ها تنها نشانه‌های نقطه‌گذاری هستند که باید در کلیدهای مرتب‌سازی نگه داشته شوند. سایر نشانه‌های نقطه‌گذاری هنگام مرتب‌سازی باید حذف شوند. (مانند نمونهٔ پیشین، از ویرگول می‌توان هنگام ترتیب‌بندی مجدد واژه‌ها استفاده کرد.)
- به‌منظور حصول اطمینان از صحت ترتیب‌بندی عددی، مدخل‌های حاوی عدد گاهی به کلیدهای مرتب‌سازی ویژه نیاز دارند. برای مثال، «نهم» در ترتیب‌بندی الفبایی پس از «دهم» قرار می‌گیرد؛ بنابراین ژان نهم باید از کلید مرتب‌سازی «ژان ۹» استفاده کند. برای دستیابی به ترتیب صحیح، ممکن است نیاز به افزودن صفر به ابتدا عدد باشد؛ از همین روی کلید مرتب‌سازی درست در این مورد خاص «ژاپن ۰۹» است که باعث می‌شود ژان نهم پیش از ژان دهم قرار گیرد – در صورتی که شخصی با عنوان «پاپ ژان صدم» داشته باشیم، لازم خواهد بود تا از کلید سه‌رقمی «ژان ۰۰۹» استفاده کنید. همچنین دقت کنید که در اعدادی که حاوی جداکننده هستند (نظیر ویرگول یا فاصله یا جداکنندهٔ هزارگان فارسی «٬») تنها بخشی از عدد که پیش از نخستین جداکننده آمده‌است، در الگوریتم مرتب‌سازی در نظر گرفته خواهد. بنابراین ۱۰٬۰۰۰ منیاکس باید به استفاده از عبارت «۱۰۰۰۰ منیاکس» مرتب‌سازی شود. مهم است که در هر رده برای مدخل‌های مشابه از همین روش مرتب‌سازی پیروی شود.
- کلیدهای مرتب‌سازی نظام‌مند برای مرتب‌سازی سایر رده‌هایی که ترتیب مرتب‌سازی در آن‌ها به‌شکل الفبایی نیست نیز به‌کار می‌روند (برای مثال، مقاله‌های اختصاصی ماه‌ها در رده‌های سال نظیر رده:۲۰۰۴ (میلادی) از کلیدهای مرتب‌سازی نظیر «*۲۰۰۴-۰۴» برای ماه آوریل استفاده می‌کند). مجدداً دقت کنید که چنین روش‌هایی را باید به‌طور کامل و برای تمام مدخل‌های عضو رده پیاده کرد.
- در برخی از رده‌ها، از کلیدهای مرتب‌سازی برای حذف پیشوندهایی استفاده می‌شود که برای تمام یا بسیاری از مدخل‌ها معمول هستند، یا فاقد اهمیت قلمداد می‌شوند (نظیر «فهرست …»). برای مثال، در رده:۲۰۰۴ (میلادی) صفحهٔ فیلم در ۲۰۰۴ باید از عبارت «فیلم» به‌عنوان کلید مرتب‌سازی استفاده کند و در رده:کانادا در ۲۰۰۴ (میلادی) زیرردهٔ رده:تلویزیون کانادا در ۲۰۰۴ (میلادی) باید با «تلویزیون» مرتب‌سازی شود. در ویکی‌پدیای انگلیسی نام زیرردهٔ مذکور «Category:2004 in Canadian television» است و با توجه به قرار گرفتن واژهٔ «television» در انتهای عنوان، باید این واژه به‌عنوان کلید مرتب‌سازی در زیررده تعریف شود. اما در ویکی‌پدیای فارسی، با توجه به ساختار زبانی و قرار گرفتن «تلویزیون» در ابتدای عنوان زیررده، نیازی به افزودن کلید مرتب‌سازی نیست و همان‌طور که در رده:کانادا در ۲۰۰۴ (میلادی) قابل مشاهده است، زیررده‌ها بدون نیاز به کلید مرتب‌سازی به‌شکل درست مرتب شده‌اند.
- برای هرگونه صفحه با عنوان «فهرست …» و سایر صفحه‌هایی که باید پس از مقالهٔ اصلی رده و پیش از فهرست الفبایی اصلی قرار گیرند، از جمله صفحه‌های «رئوس مطالب …» و «فهرست فهرست‌های …» از سایر کلیدهای مرتب‌سازی که با یک فاصله (یا یک ستاره یا علامت بعلاوه) آغاز شده‌اند استفاده کنید. گاهی برای قرار دادن زیررده‌هایی خاص در ابتدای فهرست نیز از همین تکنیک استفاده می‌شود.
- نویسه‌هایی که پیش از شماره‌ها و الفبای فارسی (۰–۹، ا–ی) قرار می‌گیرند، به‌ترتیب زیر است:
- « » (فاصله)، *، _، $[در دست گسترش]
- می‌توان پیش از کلیدهای مرتب‌سازی از نویسه‌های یونانی استفاده کرد تا مدخل‌ها پس از فهرست اصلی الفبایی قرار گیرند. نویسه‌های زیر بر به‌صورت قراردادی هریک دارای معنای خاصی هستند:
- «Σ» (سیگمای بزرگ) برای قرار دادن رده‌های خرد در انتهای فهرست زیررده‌ها به‌کار می‌رود. (در گذشته از «µ» (مو) به این منظور استفاده می‌شد، اما شکل بزرگ آن «Μ» گمراه‌کننده بود.)
- «β» (بتا، که به‌شکل بزرگ «Β» نمایش می‌یابد) برای نشان‌های قدردانی کاربرد دارد.
- «Δ» (دلتا) برای مستندات الگوها کاربرد دارد که استفاده از نویسهٔ لاتین «D» برای آن نامطلوب است.
- «ι» (یوتا، که به‌شکل بزرگ «Ι» نمایش می‌یابد) برای تصاویر ویکی‌پدیا (en) کاربرد دارد.
- «ρ» (رو، که به‌شکل بزرگ «Ρ» نمایش می‌یابد) برای درگاه‌ها کاربرد دارد.
- «τ» (تاو، که به‌شکل بزرگ «Τ» نمایش می‌یابد) برای الگوها کاربرد دارد. در نظر داشته‌باشید که طبق وپ:رده‌بندی الگوها، رده‌های الگو نباید به رده‌های محتوایی افزوده شوند.
- «υ» (اوپسیلون، که به‌شکل بزرگ «Υ» نمایش می‌یابد) برای الگوهای کاربری کاربرد دارد.
- «ω» (اومگا، که به‌شکل بزرگ «Ω» نمایش می‌یابد) برای ویکی‌پروژه‌ها کاربرد دارد.
- مشابه شیوهٔ مرتب‌سازی نویسه‌های لاتین، اگر کلید مرتب‌سازی با یک نویسهٔ یونانی کوچک آغاز شود، در صفحه‌های رده نویسهٔ بزرگ یونانی در سرآیند‌ها نمایش داده می‌شود. مواردی که کلید مرتب‌سازی آن‌ها با نویسه‌های کوچک آغاز می‌شوند ذیل حروف بزرگ متناظر فهرست می‌شوند. بسیاری از این نویسه‌ها مشابه حروف لاتین هستند (مانند B، I، P و غیره)، اما هنگام مرتب‌سازی پس از حرف Z قرار می‌گیرند.
- نکته: لزوماً تمامی این موارد برای گنجانده شدن در رده‌های محتوایی مناسب نیستند. برای رده‌هایی که تنها حاوی یک نوع از صفحه‌ها هستند، نظیر رده‌های الگو، گروه‌بندی با نویسه‌های یونانی کارآمد نیست.
- اگر بنا است که برای یک صفحه در تمام رده‌های خود یا تعدادی از آن‌ها با کلیدی یکسان مرتب‌سازی شود، باید از واژهٔ جادویی
{{ترتیب‌پیش‌فرض}}استفاده شود. بر پایهٔ ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه/صفحه‌آرایی#ضمیمه‌ها و پانویس‌ها، این واژهٔ جادویی باید پیش از فهرست رده‌ها در سطرهای انتهایی مقاله قرار گیرد. کلیدهای مرتب‌سازی پیش‌فرض گاهی در جایی تعریف می‌شوند که به‌نظر لازم نمی‌رسد—برای مثال، زمانی که با نام صفحه یکسان هستند—تا از تلاش سایر ویرایشگران یا ابزارهای خودکار برای استنباط پیش‌فرضی متفاوت جلوگیری شود.
چرا باید مقالات را رده‌بندی کرد؟
رده‌ها به کاربران کمک می‌کنند که اطلاعات مورد نظرشان را پیدا کنند، حتی اگر ندانند که در آن زمینه اطلاعاتی در دانشنامه وجود دارد یا اینکه تحت چه عنوانی قرارگرفته است. هر صفحه‌ای در فضای نام مقاله، می‌بایست حداقل در یک رده قرار داشته باشد. رده‌ها باید از میان موضوعات عمده‌ای برگزیده شوند که احتمال می‌رود برای خوانندهٔ مقاله مفید باشند.
نام مقاله: محمدرضا شجریان
ردهٔ مفید: رده:خوانندگان موسیقی سنتی ایرانی اهل ایران
ردهٔ غیرمفید: رده:خوانندگانی با نام محمدرضا
برای این که متوجه شوید رده‌ای مفید است یا نه، این سوالات را بپرسید:
- آیا می‌شود یکی دو پاراگراف راجع به این رده توضیح داد؟
- اگر شما از رده به مقاله‌ای وارد شدید، آیا متوجه می‌شوید که چرا این مقاله در این رده قرار گرفته است؟ به عبارت دیگر، آیا در مقاله راجع به ردهٔ مورد نظر بحثی شده است؟
اگر جواب به یکی از این سوالات (یا به هردو) منفی است، احتمالاً ردهٔ انتخابی مناسب نیست.
راه‌کارها
برخی از راه‌کارهای کلی
- کاربرد عمدهٔ رده‌ها، تسهیل در گشت‌وگذار کاربران در بین مقالات مشابه‌است؛ بنابراین برای ساختن رده‌ها و زیررده‌ها دقت کنید که یافتن مقالات مشابه را آسان کنند.
- یک مقاله اغلب در چند رده جای دارد. اما باید توجه کرد که رده‌بندی یک مقاله در تعداد خیلی زیادی رده، باعث پایین آمدن کارایی رده‌ها می‌شود.
- معمولاً نباید مقالات را به‌صورت همزمان هم در خود رده و هم در زیرردهٔ آن طبقه‌بندی نمود. برای مثال بهرام بیضایی که در رده:نمایش‌نامه‌نویسان اهل ایران طبقه‌بندی شده‌است، نباید همزمان در رده:نمایش‌نامه‌نویسان یا رده:اهالی ایران نیز طبقه‌بندی شود. البته این قاعده استثناء نیز دارد که بعداً به آن اشاره خواهد شد.
- هنگام رده‌بندی مقالات ببینید که آیا مقالات مشابه و هم‌ردیف مقالهٔ شما در آن رده وجود دارند یا نه. اگر تعداد آن‌ها خیلی کم باشد، احتمالاً مقالهٔ شما باید در یکی از زیررده‌ها قرار بگیرد.
- ممکن است یک مقاله و یک رده دارای یک نام باشند. اما لزومی ندارد که حتماً یک‌جور رده‌بندی شوند.
- گاهی پیش می‌آید که شما با توجه به شیوه‌هایی که توضیح داده شد، می‌خواهید مقاله‌ای را از یک رده بردارید و آن را در دو یا چند زیررده قرار دهید، اما تمام زیررده‌های مورد نظر هنوز ساخته نشده‌اند. در این صورت شما می‌بایست زیررده‌های مورد نیاز را ایجاد نمایید. در غیر این صورت بهتر است مقاله را از رده پاک نکنید.
- قواعد فوق انعطاف‌پذیرند و در مواقعی که راه حل دیگری وجود ندارد، می‌توان با دست بازتری از آن‌ها استفاده کرد.
- رده‌ها پانویس ندارند؛ بنابراین در قرار دادن مقالات در رده‌ها باید دقت کرد. مقالات را فقط در صورتی مجازید در یک رده قرار دهید که یا تعلق مقاله به رده مورد نظر بدیهی باشد یا در مقاله مدرکی در این مورد وجود داشته باشد.
رده‌ها، فهرست‌ها و جعبه‌های اطلاعات
برای ملاحظهٔ سایر روش‌های طبقه‌بندی مقالات در ویکی‌پدیا به ویکی‌پدیا:رده‌ها، فهرست‌ها و الگوهای ناوبری مراجعه کنید.
رده‌بندی مقالات راجع‌به زندگی‌نامهٔ افراد
برای آشنایی با چگونگی رده‌بندی مقالات راجع به افراد به ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه رده‌بندی افراد مراجعه کنید.
رده‌ها درخت تشکیل نمی‌دهند
هر مقاله یا رده ممکن است در یک، دو یا چند ردهٔ مختلف رده‌بندی شوند. به این ترتیب رده‌ها یک سلسله‌مراتب یا ساختار درختی تشکیل نمی‌دهند؛ بلکه چیزی شبیه به یک گراف جهت‌دار غیرمدور را ایجاد می‌کند.
رده‌بندی را پراکنده نکنید
در بعضی از موارد امکان دارد برای جلوگیری از رده‌بندی پراکنده، همراه با ردهٔ فرعی، ردهٔ اصلی (ردهٔ مادر) هم در مقاله دیده شود و این کار برای جلوگیری از پراکندگی در رده‌بندی مقاله انجام می‌شود.
از درست کردن دور یا حلقه اجتناب کنید
یک حلقه یا دور یا سیکل بسته به این معنی است که یک رده، به واسطهٔ یک زیررده یا یک سلسله از زیررده‌ها، زیرردهٔ خودش شود. البته نرم‌افزار ویکی‌مدیا از بروز دور یا حلقه جلوگیری نمی‌کند ولی بهتر است از به‌وجود آمدن یک سیکل بسته اجتناب شود. وجود دور می‌تواند خواننده را گیج کند. این حلقه‌ها گاهی رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند به‌طور مثال در ویکی‌پدیای انگلیسی، در ژانویه ۲۰۰۶، یک سیکل بسته شامل ۲۲ رده شناسایی و اصلاح شد.
البته دورهای قابل قبول نیز در ویکی‌پدیا وجود دارد. مواردی مانند مفاهیم انتزاعی گاهی دورهایی را به‌صورت طبیعی ایجاد می‌کنند.
چگونه یک مقاله را در یک رده قرار دهیم؟
قرار دادن یک مقاله در یک رده بسیار آسان است؛ مقاله را ویرایش کنید و آن را به رده پیوند دهید (عبارت [[رده:نام رده]] را تایپ کنید). پیوند مربوط به رده را در پایین صفحه و قبل از جستارهای وابسته قرار دهید. با این کار، در صفحهٔ مربوط به رده نیز نام مقاله ظاهر می‌شود و لازم نیست که شما رده را ویرایش کنید. در صورتی که با نحوهٔ ویرایش یا ایجاد پیوند در ویکی‌پدیا آشنا نیستید، به ویکی‌پدیا:خودآموز (ویرایش) و ویکی‌پدیا:خودآموز (پیوندهای ویکی‌پدیا) مراجعه نمایید.
وقتی می‌خواهید مقاله‌ای را به یک رده یا زیررده اضافه کنید باید دقت کنید که رده یا زیرردهٔ مناسب را انتخاب نمایید. مقاله‌ای که دارید رده‌بندی می‌کنید ممکن است به جغرافیا، تاریخ، یک رشتهٔ دانشگاهی، آشپزی یا موضوع دیگری باشد؛ بنابراین بهتر است گشتی در بین رده‌های مختلف بزنید و زیررده‌های مختلف موجود را بررسی نمایید تا جایگاه مناسب را برای مقاله‌تان پیدا کنید. حتی می‌توانید در مقاله‌های مشابه هم جستجو کنید و ببینید که در کدام رده‌ها قرار گرفته‌اند. همچنین در انتخاب زیررده‌ها نیز بهتر است تلاش کنید که رده یا زیررده‌ای را برگزینید که حتی‌الامکان تخصصی‌تر باشد. به‌طور مثال اگر می‌خواهید پروین اعتصامی را رده‌بندی کنید، بهتر است آن را در رده:شاعران اهل ایران قرار دهید و نه در رده:شاعران یا رده:اهالی ایران.
چگونه یک ردهٔ جدید ایجاد کنیم؟
پیش از ساخت یک رده ویکی‌پدیا:بیش‌رده‌بندی را مطالعه کنید.
ایجاد یک ردهٔ جدید بسیار آسان است. این کار دقیقاً مشابه قرار دادن یک مقاله در رده‌ای است که وجود دارد؛ کافی است مقاله‌ای را ویرایش کنید و در آن به رده‌ای که هنوز وجود ندارد پیوند ایجاد کنید (عبارت [[رده:نام رده جدید]] را تایپ کنید). زمانی که تغییرات را ذخیره کردید، ردهٔ جدید آمادهٔ ایجاد می‌شود. پیش از ایجاد ردهٔ جدید بخش‌های زیر (نام‌گذاری یک ردهٔ جدید و پیش از ایجاد رده جستجو کنید) را بخوانید.
سپس به صفحهٔ رده بروید و توضیحی در مورد آن بنویسید. همچنین بهتر است ردهٔ جدید را در دست کم دو ردهٔ کلی‌تر رده‌بندی کنید. به‌طور مثال رده:شهرهای استان اصفهان را می‌توانید در دو ردهٔ رده:شهرهای ایران و رده:استان اصفهان رده‌بندی کنید. (توجه کنید که اگر مثلاً یکی از این رده‌ها هم با رنگ قرمز نشان داده شود، شما مجدداً یک ردهٔ جدید ایجاد کرده‌اید و می‌بایست قواعدی را که در بالا توضیح داده شد، یک بار دیگر در مورد این ردهٔ جدید به کار بگیرید)
نام‌گذاری یک ردهٔ جدید
شیوهٔ نام‌گذاری رده‌ها کاملاً شبیه شیوهٔ نام‌گذاری مقالات است. به ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری نگاه کنید.
پیش از ایجاد رده جستجو کنید
قبل از ایجاد یک ردهٔ جدید جستجو کنید و ببینید که آیا این رده در حال حاضر وجود دارد یا نه. بهترین راه این است که پیوند رده را در مقاله‌تان وارد کنید و گزینهٔ پیش‌نمایش را کلیک کنید. اگر نام رده با خط آبی در زیر مقاله نمایان شد، آن مقاله در حال حاضر وجود دارد. اما اگر قرمز بود، شما با ذخیرهٔ ویرایشتان یک ردهٔ جدید به وجود خواهید آورد. در این حالت شما می‌بایست در بین رده‌های موجود جستجو کنید و ببینید که آیا در حال حاضر ردهٔ مشابهی با عنوان یا املای وجود دارد یا نه. ممکن است ردهٔ مورد نظر شما با عنوان یا املای مشابهی وجود داشته باشد و شما با این کار مانع از درست شدن رده‌های هم‌معنا می‌شوید. به‌طور مثال رده:اساطیر ایران، رده:اساطیر ایرانی، رده:اسطوره‌های ایران، رده:اسطوره‌های ایرانی و … همگی ممکن است موجود باشند و تعدادی از مقالات مربوط به اسطوره‌های ایران را در خود جای داده باشند. بهتر است تلاش کنید که رده‌های مشابه ایجاد نکنید چون باعث مشکل شدن جستجوی مقالات در ویکی‌پدیا می‌شود و فلسفهٔ استفاده از رده‌ها را زیر سؤال می‌برد. همچنین می‌بایست دقت کنید که در نام رده‌ای که می‌خواهید ایجاد کنید، نویسه‌های غیر استاندارد وجود نداشته باشد. (به ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه نگاه کنید) همچنین می‌بایست دقت کنید از ي و ك عربی (ی و ک) در عنوان رده استفاده نکنید.
یکی از راه‌های جستجوی رده‌های مشابه استفاده از امکان جستجو در ویکی‌پدیا است. با استفاده از این امکان شما می‌توانید یک یا چند کلمهٔ کلیدی در عنوان رده را در بین رده‌ها جستجو کنید. برای این کار باید پس از ظاهر شدن صفحهٔ جستجو، عبارت «رده» را در زیر صفحهٔ جستجو علامت بزنید مجدداً جستجو کنید. (ویکی‌پدیا به‌طور پیش‌فرض فقط در بین مقالات جستجو را انجام می‌دهد)
یکی دیگر از راه‌های جستجوی رده‌های مشابه رفتن به رده‌های کلی‌تر است. مثلاً وقتی می‌خواهید رده‌ای در مورد شاعران ایران درست کنید، می‌توانید به رده:اهالی ایران بروید و ببنید در بین زیررده‌های آن، رده‌ای مشابه رده‌ای که می‌خواهید ایجاد کنید وجود دارد یا نه.
چگونه می‌توان رده‌ها را حذف کرد یا تغییر نام داد؟
برای دریافت اطلاعات در مورد مراحل عملی انتقال و مسائل فنی، راهنمای ویکی‌پدیا:انتقال صفحه‌ها#چگونه رده‌ها را منتقل کنیم را ببینید.
ساماندهی رده‌ها
رده‌ها به‌شکل «درخت‌های» دارای اشتراکی ساماندهی می‌شوند که به‌واسطهٔ ایجاد پیوندهایی میان رده‌های مرتبط با یکدیگر شکل گرفته‌اند (در علوم ریاضیات یا رایانه به این ساختار مجموعه جزئی‌مرتب گفته می‌شود). هر رده ممکن است حاوی زیررده نیز باشد (یا به چند زیررده «خرد شده باشد»)، و یک رده می‌تواند زیرردهٔ بیش از یک ردهٔ «مادر» باشد (اگر ردهٔ ب زیررده‌ای از ردهٔ الف باشد، ردهٔ الف را ردهٔ مادر ردهٔ ب می‌نامیم). [۳]
در ویکی‌پدیا یک ردهٔ سطح بالا با نام رده:درون‌مایه وجود دارد. تمام رده‌های دیگر را می‌توان ذیل این رده پیدا کرد. بنابراین هر رده‌ای به‌جز این ردهٔ سطح بالا، باید زیررده‌ای از حداقل یک ردهٔ دیگر باشد.
رده‌ها به دو گونهٔ اصلی تقسیم می‌شوند:
- رده‌های موضوعی از نامی یکسان با یک موضوع (معمولاً یکسان با عنوان مقاله‌ای دربارهٔ آن موضوع) بهره‌مند هستند. برای مثال، رده:افغانستان حاوی مقاله‌های مرتبط با موضوع افغانستان است.
- رده‌های یک‌دست نام خود را از یک گروه (معمولاً به‌صورت جمع‌بسته‌شده) می‌گیرند. برای مثال، رده:شهرهای فرانسه حاوی مقاله‌هایی است که موضوع آن‌ها شهرهای فرانسه هستند. رده‌ها را می‌توان با استفاده از الگوی {{رده یک‌دست}} به‌عنوان یک ردهٔ یک‌دست برچسب زد.
برای راحتی بیشتر، گاهی می‌توان این دو گونه را با یکدیگر ترکیب کرد و یک ردهٔ موضوعی-یک‌دست (مانند رده:ولایت‌های افغانستان، که علاوه بر مقاله‌هایی دربارهٔ هریک از ولایت‌های افغانستان، دربردارندهٔ مقاله‌های مرتبط با کلیت ولایت‌ها در افغانستان نیز هست) را ایجاد کرد.
قرارگرفتن در زیررده‌ها
اگر قرارگرفتن در یک رده به صورت خودکار و منطقاً قرارداشتن در ردهٔ دیگر را معنی بدهد، یعنی ردهٔ اول طبیعتاً یکی از انواع ردهٔ دوم محسوب شود، آنگاه ردهٔ اول باید به صورت مستقیم یا غیرمستقیم زیرردهٔ ردهٔ دوم شود. برای مثال رده:شهرهای فرانسه زیرردهٔ رده:مناطق مسکونی در فرانسه است که خودش زیرردهٔ رده:جغرافیای فرانسه است.
بسیاری از زیررده‌ها دو یا چند ردهٔ والد دارند. برای مثال رده:نویسندگان اهل بریتانیا باید در هر دو ردهٔ رده:نویسندگان بر پایه ملیت و رده:اهالی بریتانیا بر پایه پیشه قرار بگیرد. هنگامی که یک رده به عنوان زیرردهٔ ردهٔ دیگری قرار داده می‌شود، مطمئن شوید که اعضای زیررده (به غیر از احتمالاً چند استثنای خاص) عضو ردهٔ والد نیز باشند. زنجیرهٔ رده‌های تشکیل‌شده از ارتباطهای والد-فرزندی هرگز نباید منجر به ایجاد حلقهٔ بسته شوند.[۴] یعنی هیچ رده‌ای نباید در جایگاه زیررده‌ای از زیررده‌های خودش قرار بگیرد. اگر دو رده ارتباط نزدیکی دارند ولی این ارتباط از نوع زیررده نیست آن پیوند بین آن‌ها را می‌توان با استفاده از ویکی‌پیوند در متن رده‌ها مشخص کرد.
به غیر از برخی استثناها (یعنی رده‌های غیر پخشی) مقاله‌ها باید در پایین‌ترین سطح از سلسله‌مراتب رده‌ها قرار بگیرند و هیچ‌یک از رده‌های والد را دربرنداشته‌باشند. به زبان دیگر یک رده یا صفحه به‌ندرت می‌تواند هم در رده و هم در زیرردهٔ آن قرار بگیرد، مگر اینکه ردهٔ فرزند یک ردهٔ غیر پخشی یا یک ردهٔ هم‌موضوع[۵] باشد. برای مثال مقالهٔ «پاریس» لازم است تنها در ردهٔ رده:شهرهای فرانسه قرار بگیرد و دیگر در رده:مناطق مسکونی در فرانسه قرار نخواهد گرفت. دلیلش این است که ردهٔ اول (شهرها) جزئی از ردهٔ دوم (مناطق) است؛ خواننده با دیدن ردهٔ شهر متوجه می‌شود که پاریس جزء مناطق مسکونی است.
همچنین توجه کنید که از آنجایی که الگوهای خرد به منظور نگهداری داخل ویکی‌پدیا استفاده می‌شوند، رده‌های حاصل از آن‌ها مشمول سیاست‌های رده‌بندی ویکی‌پدیا نمی‌شوند. مقاله‌هایی که ردهٔ «خرد» دارند می‌باید همچنان در بهترین ردهٔ محتوایی مرتبط قرار بگیرد، حتی اگر آن رده یک والد مستقیم برای ردهٔ خرد باشد.
پخش کردن رده‌های بزرگ
اگرچه محدودیتی برای اندازهٔ رده‌ها وجود ندارد، رده‌های بزرگ عموماً به زیررده‌هایی کوچک‌تر و تخصصی‌تر تقسیم (پخش) می‌شوند. برای مثال، رده:رودهای اروپا بر پایهٔ کشور به زیررده‌هایی نظیر رودهای آلبانی، رودهای لیتوانی پخش شده است.
رده‌ها را می‌توان به چندین روش، که از پیش تعریف شده‌اند، پخش کرد؛ برای مثال، رده:آلبوم‌ها بر پایهٔ هنرمند، بر پایهٔ تاریخ، بر پایهٔ سبک و مؤلفه‌هایی دیگر به زیررده‌های خود پخش شده است. فرارده‌ها را می‌توان به‌عنوان شیوه‌ای برای ساماندهی طرح زیررده‌ها ایجاد کرد. برای مثال، زیررده‌هایی که از عنوانی نظیر «آلبوم‌های هنرمند» برخوردارند، به‌طور مستقیم ذیل رده:آلبوم‌ها قرار نمی‌گیرند و در عوض، تحت فراردهٔ رده:آلبوم‌ها بر پایه هنرمند رده‌بندی می‌شوند که خود تحت رده:آلبوم‌ها قرار گرفته است. (رده:رده‌ها بر پایه پارامتر را ببینید)
این امکان وجود دارد که تنها بخشی از یک رده پخش شود—برخی اعضای آن در زیررده‌ها قرار می‌گیرند، در حالی برخی دیگر از اعضای آن در خودش باقی می‌مانند.
اطلاعات پیرامون چگونگی پخش‌کردن یک رده را می‌توان در خود صفحهٔ رده توضیح داد. رده‌هایی که بناست به‌طور کامل به زیررده‌های خود پخش شوند را می‌توان با الگوی {{انتقال به زیررده}} برچسب زد؛ این الگو اشاره می‌کند که هر صفحه‌ای که ویرایشگران به ردهٔ اصلی می‌افزایند باید در صورت وجود اطلاعات کافی، به یک زیرردهٔ مناسب منتقل شود. (اگر زیرردهٔ مناسب برای مقاله‌ای هنوز موجود نیست، می‌توان آن زیررده را ایجاد کرد یا این که مقالهٔ مذکور را برای مدتی در ردهٔ مادر قرار داد.)
برای اشاره به این که یک رده به اندازه‌ای بزرگ است که باید به زیررده‌های خود پخش شود، می‌توانید الگوی {{رده پرجمعیت}} را در صفحهٔ رده قرار دهید.
رده‌های بزرگ
اگر بیشتر از ۲۰۰ مدخل در یک رده وجود داشته باشد، کاربر فقط ۲۰۰ تای آن‌ها را در صفحهٔ مانیتور خود می‌بیند و برای دیدن سایر مداخل ناچار است از گزینهٔ «۲۰۰تای بعدی» استفاده کند. برای راهبری ساده‌تر، یک جدول محتویات (TOC) به رده اضافه کنید.
{{فهرست محتویات رده}}: که یک جدول محتویات شامل حرف اول اضافه می‌کند.{{فهرست بزرگ محتویات رده}}: که یک جدول محتویات شامل حرف اول و دوم اضافه می‌کند.{{فهرست محتویات بزرگ تاشو رده}}
زمانی که یک رده شلوغ می‌شود، سعی کنید زیررده‌هایی درست کنید. شما با این کار مقالات را در رده‌هایی که معنی و کاربرد دارند، رده‌بندی می‌کنید و جستجوی خوانندگان آینده را تسهیل می‌نمایید.
| فضاهای نام موضوع | فضاهای نام بحث | ||
|---|---|---|---|
| 0 | مقاله | بحث | 1 |
| 2 | کاربر | بحث کاربر | 3 |
| 4 | ویکی‌پدیا | بحث ویکی‌پدیا | 5 |
| 6 | پرونده | بحث پرونده | 7 |
| 8 | مدیاویکی | بحث مدیاویکی | 9 |
| 10 | الگو | بحث الگو | 11 |
| 12 | راهنما | بحث راهنما | 13 |
| 14 | رده | بحث رده | 15 |
| 100 | درگاه | بحث درگاه | 101 |
| 118 | پیش‌نویس | بحث پیش‌نویس | 119 |
| 446 | برنامه آموزشی | Education Program talk | 447 |
| 828 | پودمان | بحث پودمان | 829 |
| 2300 | [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه ابزارها|]] | 2301 | |
| 2302 | [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه ابزارها|]] | 2303 | |
| 2600 | مبحث | ||
| -1 | صفحه‌های ویژه | ||
| -2 | مدیا | ||
رده‌های نگهدارنده
رده‌های نگهدارنده رده‌هایی هستند که به‌جای مقاله‌ها، تنها دربردارندهٔ زیررده هستند. این زیررده‌ها به‌طور معمول خودشان دربردارندهٔ مقاله‌ها خواهند بود.
سایر مسایل
پیوند به رده‌ها
برای ایجاد پیوند به یک رده، بدون افزودن صفحه به رده، از نشانهٔ «:» در ابتدای عبارت استفاده می‌شود؛ به این شکل: [[:رده:نام رده]].
تغییر مسیر رده‌ها
البته برای تغییر مسیر رده‌ها نیز (مانند سایر صفحات) می‌توان از فرمان #تغییرمسیر استفاده نمود. اما بهتر است از این فرمان استفاده نشود، چون استفاده از این فرمان مانع از قرار گرفتن صفحات جدید در رده نمی‌شود. بهتر است برای آگاه‌کردن دیگر کاربران، در صفحه بحث ویکی‌پروژه رده‌بندی آن را بنویسید و الگوی {{رده بهتر}} را به کار گیرید. برای نمونه اگر بخواهید رده:دانشگاه‌های سراسری ایران را به رده رده:دانشگاه‌های دولتی ایران بکوچانید (منتقل کنید)، می‌توانید با به‌کاربردن این الگو به گونه {{رده بهتر|نام رده بهتر}}، پیام زیر را در صفحه رده:دانشگاه‌های سراسری ایران، که می‌خواهید منتقل شود، بگذارید:
{{رده بهتر|دانشگاه‌های دولتی ایران}}
ترتیب مقالات مربوط به یک رده
همان‌طور که گفته شد، مقالاتی که در یک رده قرار می‌گیرند طبق حروف الفبا طبقه‌بندی می‌شوند. به‌طور مثال اگر در ردهٔ رده:بازیکنان فوتبال اهل ایران بخواهید مقالهٔ جواد نکونام را اضافه کنید، در زیر حرف «ج» قرار می‌گیرد. حال برای اینکه آن را در زیر حرف «ن» قرار دهید، می‌توانید از علامت «|» استفاده نمایید. اگر در مقالهٔ جواد نکونام به جای عبارت [[رده:بازیکنان فوتبال اهل ایران]]، عبارت [[رده:بازیکنان فوتبال اهل ایران|نکونام، جواد]] را تایپ کنید، این مقاله در ردهٔ رده:بازیکنان فوتبال اهل ایران در زیر حرف «ن» قرار می‌گیرد. این روش علاوه بر رده‌بندی اشخاص، در رده‌بندی مناطق (مثلا رده:دریاچه‌های ایران) و رده‌بندی فهرست‌ها نیز کاربرد دارد.
همچنین می‌توانید از جادوواژهٔ {{ترتیب‌پیش‌فرض:عبارت معیار}} استفاده کنید.
میان‌ویکی
رده‌ها مانند مقاله‌ها دارای میان‌ویکی هستند و افزودن میان‌ویکی مناسب به رده‌ها به کاربرهای دیگر کمک می‌کند تا به کمک روش‌هایی مانند رده‌دهی همسنگ به صورت دستی یا به کمک ربات آن رده را به مقاله‌ها بیفزایند و همچنین زیررده‌های مشابه در ویکی‌های دیگر را تشخیص دهند. در صورتی که ردهٔ صفحهٔ انگلیسی برای صفحهٔ فارسیِ آن مناسب نیست الگوی {{رده همسنگ نه}} را به صفحهٔ فارسی اضافه کنید تا ربات رده‌دهی همسنگ دیگر قادر نباشد ردهٔ همسنگ را به نوشتار بیفزاید.
واژه‌های خاصی که در رده‌بندی ویکی‌پدیای فارسی به کار می‌روند
واژه‌ها و عبارت‌های زیر در ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه رده‌بندی به اجماع رسیده‌اند:
- معمولاً نام رده‌ها به صورت جمع به کار می‌رود. تا جایی که می‌شود از «جمع مکسر» و واژه‌های غیرفارسی استفاده نمی‌شود.
- رده‌بندی اشخاص:
- برای انتساب افراد به یک مکان از «اهالی فلان‌جا» و «بهمان‌جایی‌تبار اهل فلان‌جا» استفاده می‌شود. مانند رده:اهالی ژاپن و رده:اسپانیایی‌تبارهای اهل ایالات متحده آمریکا یا رده:افراد آمریکایی یهودی‌تبار.
- شغل‌ها معمولاً به شکل رده:خوانندگان، رده:روان‌شناسان و رده:تاریخ‌نگاران نوشته می‌شود.
- رده‌بندی تخصصی افراد به شکل رده:نویسندگان اهل اسپانیا نوشته می‌شود. دسته‌بندی‌های غیرضروری (مثلا سه صفتی بر اساس جنسیت و مذهب) صورت نمی‌گیرد.
- تاریخ تولد و مرگ افراد به شکل رده:زادگان ۱۳۲۵ و رده:درگذشتگان ۲۰۰۹ (میلادی) نوشته می‌شود.
- رده‌بندی کشورها:
- موضوعاتِ کشورها و جای‌ها به شکل رده:اقتصاد ژاپن و رده:مجموعه‌های تلویزیونی در ایران و رده:کشتارها در سوریه و رده:موسیقی کانادا و رده:فرهنگ در خراسان نوشته می‌شود. اما گاهی نام کشور/ملیت به عنوان صفت (مثلا برای یک سبک هنری) است مانند رده:موسیقی ایرانی و رده:موسیقی کردی.
- کشورهای خاص: برای انگلستان، ایرلند، ولز، و اسکاتلند رده‌های مجزا ایجاد می‌شود و همه آن‌ها در رده‌های بریتانیا قرار می‌گیرند.
- برای مکان‌ها و اماکن دیدنی از عبارت «جای‌ها» استفاده می‌شود، مانند. سپس رده‌هایی مانند دانشگاه‌ها، سدها، پل‌ها، بوستان‌ها، چشمه‌ها و … در آن قرار می‌گیرد.
- فیلم‌ها، کتاب‌ها، و غیره بر اساس سال انتشار و تأسیس و … به شکل رده:فیلم‌های ۲۰۰۸ (میلادی)
برای دیدن بقیهٔ بحث‌ها و نتایج به ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه رده‌بندی مراجعه شود و برای بعضی از ترجمه‌های پر کاربرد به ویکی‌پدیا:ترجمه رده‌ها مراجعه نمائید.
جستارهای وابسته
- ویکی‌پدیا:بیش‌رده‌بندی
- ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه رده‌بندی
- ویکی‌پدیا:ترجمه رده‌ها
- ویکی‌پدیا:درخواست ترجمه رده‌ها
- ویکی‌پدیا:رده نگهدارنده
منابع
- ↑ بر اساس این اجماع
- ↑ In 2016, English Wikipedia's category collation was changed to "uca-default", which is based on the Unicode collation algorithm (UCA). The most noticeable difference is that UCA groups characters with diacritics with their non-diacritic versions. See :en:Wikipedia talk:Categorization/Archive 16 § OK to switch English Wikipedia's category collation to uca-default? and :en:Wikipedia:Village pump (technical)/Archive 149 § Sorting in categories unreliable for a few days.
- ↑ از منظر ریاضیات، به این معنی که این سامانه تخمینی است از یک گراف جهت‌دار غیرمدور.
- ↑ به زبان نظریهٔ گراف، گراف رده‌ها باید گراف جهت‌دار غیرمدور باشد.
- ↑ eponymous
| محتوایی |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رفتاری |
| ||||||||
| حذف |
| ||||||||
| اجرایی |
| ||||||||
| ویرایشی |
| ||||||||
| محتوای پروژه |
| ||||||||
| بنیاد ویکی‌مدیا |
| ||||||||
