ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا واژه‌نامه نیست
 | این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
 | این صفحه در یک نگاه: ویکی‌پدیا واژه‌نامه یا فرهنگ لغت یا اصطلاح نیست! برای تعریف یک لغت مقاله آن را در ویکی‌واژه بسازید و از ویکی‌پدیا به آن پیوند بدهید همچنین می‌توان از ویکی‌واژه به ویکی‌پدیا پیوند داد. |
| سیاست‌ها و رهنمودها(فهرست) |
|---|
| استانداردهای مقاله |
| همکاری با دیگران |
ویکی‌پدیا واژه‌نامه، فرهنگ لغت، اصطلاح‌نامه، یا راهنمای استفاده از لغات نیست. هدف این پروژه ایجاد یک دانشنامه است و هدف ویکی‌واژه، از پروژه‌های خواهر، خلق یک فرهنگ لغت؛ بنابراین، این دو پروژه نباید مشابه هم عمل کنند بلکه مکمل هم و مرتبط با هم باشند. معمولاً مقاله‌های ویکی‌پدیا به مدخل‌های ویکی‌واژه پیوند دارند. پروژهٔ ویکی‌واژه از همهٔ کاربرانی که به واژه‌نامه‌نویسی علاقه‌مندند، به گرمی استقبال می‌کند.
هم مقاله‌های ویکی‌پدیا و هم مدخل‌های ویکی‌واژه ممکن است در ابتدا خرد (کوتاه و ناقص) باشند اما قرار است کار بر روی آنها همچنان ادامه یابد تا در نهایت کامل‌تر شوند. مقاله‌های ویکی‌پدیا با یک تعریف مناسب از سوژه آغاز می‌شوند اما باید سایر اطلاعات اساسی دربارهٔ سوژه را نیز پوشش دهند. وقتی مقالهٔ خرد ویکی‌پدیا به کمال می‌رسد تفاوت چشمگیری با مدخل‌های واژه‌نامه پیدا می‌کند.
مقالات دانشنامه حول افراد، مفاهیم، مکان‌ها، وقایع، چیزها و . . . می‌گردد اما مدخل‌های واژه‌نامه اغلب دربارهٔ واژگان، اصطلاح‌ها، و ضرب‌المثل‌هاست و توضیحاتی دربارهٔ معانی‌شان، تاریخچه‌شان، و نحوهٔ کاربردشان دربردارد. با این حال گاهی یک واژه یا عبارت خود سوژهٔ یک مقالهٔ دانشنامه است مثلاً اوکی یا اره و اوره و شمسی کوره.[نیاز به مثال بهتر]
مقاله‌های دانشنامه هنگام خردی شباهت زیادی به مدخل‌های واژه‌نامه دارند، به‌ویژه با توجه به اینکه مقاله‌های خرد معمولاً خوب نوشته نمی‌شوند. این شباهت از منشأهای اصلی اشتباه گرفتن مقاله‌ها با مدخل‌هاست. یک منشأ دیگر اشتباه آن است که مدخل‌های برخی از فرهنگ‌های لغت جیبی بسیار کوتاه‌اند و ویراستاران ناخودآگاه به این فکر می‌افتند که مدخل‌های واژه‌نامه کوتاه هستند پس مقاله‌های خرد همان مدخل‌های واژه‌نامه‌اند.
دانشنامه در برابر واژه‌نامه
[ویرایش]در این بخش مقاله دیکشنری با فرهنگ لغت مقایسه می‌گردد.
تفاوت‌های اصلی
[ویرایش]| ویکی‌پدیا | ویکی‌واژه | |
|---|---|---|
| مقاله‌ها درباره: | مقاله‌هایی که دربارهٔ شخصیت، مردم، مکان، اتفاق، اجسام و غیره باشند و عنوان قابل تفکیک باشد مانند مقاله اختاپوس در ویکی‌پدیا باید دربارهٔ این موارد مطلب داشته باشد که اختاپوس یک حیوان است، ساختار جسمی مشخصی دارد، یک نوع غذا است، در دسته‌بندی علمی خاصی قرار می‌گیرد و موارد مشابه را مورد بررسی قرار دهد. | مقاله‌هایی که دربارهٔ یک لغت یا اصطلاح نوشته می‌شود و معانی و ریشه‌های لغوی و ر و کاربرد لغوی بررسی می‌گردد مثلاً مقاله اختاپوس در ویکی‌واژه باید دربارهٔ اجزا لغت، اسم جمع، استفاده لغوی، ریشه لغت، تاریخچه لغت و ترجمه آن به زبان‌های دیگر و موارد مشابه نوشته شود. |
| مقاله‌هایی که عنوان متفاوت برای معنای مشابه دارند | اینگونه مقاله‌ها باید در ویکی‌پدیا ادغام گردند مثلاً مقاله کامپیوتر و مقاله رایانه باید با هم ادغام گردند | در ویکی‌واژه هر لغت مقاله خاص خود را دارد |
| مقاله‌هایی که عنوان از نظر املای متفاوت است ولی از نظر معنایی مشابه است | در ویکی‌پدیا باید اینگونه مقاله‌ها ادغام گردند مثلاً تهران و طهران یا اتاق و اتاق | اینگونه مقاله‌ها در ویکی‌واژه برای هر لغت یک مقاله نوشته می‌شود. |
| یک کلمه در معانی مختلف کاربرد داشته باشد | در ویکی‌پدیا باید به ازاء هر مورد یک مقاله ساخت و در مقاله ابهام‌زدایی آنها را در کنار همدیگر معرفی کرد که در این موارد اسم مقاله ابهام‌زدایی باید همان کلمه باشد و موارد مشابه باید با (پرانتز) دسته‌بندی شده باشند | در ویکی‌واژه باید همگی را در یک مقاله قرار داد |
به‌طور کلی مقاله دانشنامه می‌تواند معانی مشابه و هم‌معنی بسیاری را پوشش دهد وای مقاله ویکی‌واژه از آنجایی که یک مقاله فرهنگ لغت و زبان‌شناسی هست ترجمه لغات کار آسانی نیست و نیاز به بسط و توضیح دارد.
تفاوت‌های جزئی
[ویرایش]| ویکی‌پدیا | ویکی‌واژه | |
|---|---|---|
| صرف فعل | در ویکی‌پدیا عنوان مقاله به صورت جمع یا مفرد یا ریشه فعل نامگذاری می‌شود و بقیه حالت‌ها تغییر مسیر به مقاله اصلی داده می‌شوند | در ویکی‌واژه برای تک‌تک حالت‌های فعل و اسم یک مقاله نوشته می‌شود مثلاً مقاله‌های رفت، رفتن، می‌رفت با همدیگر متفاوت هستند |
| صفت‌ها | مقاله‌هایی که عنوانشان صفت باشد در ویکی‌پدیا معمولاً به صفحه اسم یا ابهام‌زدایی یا موجود نمی‌باشد تغییر مسیر داده می‌شود | در ویکی‌واژه مقاله صفت ساخته می‌شود |
| زبان مورد استفاده: | در ویکی‌پدیا بر اساس قواعد نامگذاری عمل می‌شود و عنوان‌ها با حروف فارسی نوشته می‌شوند | در ویکی‌واژه هر گونه حروف برای عنوان از هر زبانی مجاز است |
| ابهام‌زدایی نام اشخاص: | در ویکی‌پدیا ابهام‌زدایی برای موارد مشابه انجام‌می‌گیرد
مقاله ابهام‌زدایی از پیوند به مقالات ویکی‌واژه برای تلفظ و معانی متفاوت استفاده می‌کند |
در ویکی‌واژه برای نام یا القاب افراد ابهام‌زدایی انجام نمی‌شود بلکه معنی و ریشه نام مورد بررسی قرار می‌گیرد
اینگونه مقاله‌ها برای لینک دادن به ویکی‌پدیا استفاده می‌شوند در ویکی‌واژه مقاله‌های مربوط به نام‌ها از مقاله موارد دیگر که شکل مشابه دارند جدا می‌باشد مثلاً Bush, bush |
نوواژه‌ها
[ویرایش]برخی از نوواژه‌ها ممکن است استعمال زیاد داشته باشند، و ممکن است بتوان شواهد بسیاری در اینترنت و در جامعه در مورد استفاده از آن یافت. اما برای داشتن یک مقاله در این مورد در ویکی‌پدیا ما باید از منابع قابل اعتماد ثانویه مثل کتاب و مقالات که دربارهٔ اصطلاح یا مفهوم صحبت می‌کنند، استفاده کنیم، و نه کتابها و مقالاتی که از این واژه استفاده می‌کنند. مشاهدات شخصی کاربران (به عنوان مثال پیدا کردن وبلاگ‌ها، کتابها، و مقالاتی که از این واژه استفاده می‌کنند به جای اینکه به‌صورت خاص در مورد آن واژه بنویسند) برای حمایت از وجود مقالات ناکافی هستند زیرا این ممکن است نیازمند تجزیه و تحلیل و کنار هم قرار دادن منابع اولیه به منظور پیشبرد یک دیدگاه باشد که به صراحت با سیاست تحقیق دست اول ممنوع در تضاد است.
نوواژه‌هایی که به گسترده مورد استفاده هستند، اما برای آن هیچ پوششی در منابع دست دوم وجود ندارد هنوز آماده برای پوشش در ویکی‌پدیا نیستند. زمان بیشتری نیاز است که منابع دست دوم در مورد آن فراهم شود و شرایط برای ایجاد مقاله در ویکی‌پدیا فراهم شود.
رسیدگی به مشکلات
[ویرایش]اصلاح جملهٔ تعریف: حذف «اطلاق می‌شود»
[ویرایش]مقاله‌های خوب در دانشنامه می‌توانند و بهتر است با یک تعریف نسبتاً کوتاه اما متمایزکننده از سوژه آغاز شوند. اما برخی از مقاله‌های ویکی‌پدیا، مخصوصاً خردها، با جمله‌ای شبیه جملهٔ نخست مدخل‌های واژه‌نامه‌ها آغاز شده‌اند مثلاً «سگ لغتی فارسی است برای اشاره به جانوری با نام علمی Canis lupus» یا «سگ اصطلاحی برای اطلاق به زیرگونهٔ اهلی گرگ‌هاست». این مقاله‌ها در واقع مدخل‌های واژه‌نامه نیستند، بلکه مقاله‌های دانشنامه‌اند که صرفاً بد نوشته شده‌اند و باید مطابق با راهنمای بهتر نوشتن مقاله‌ها اصلاح شوند. واژهٔ سرراست «است» را جایگزین این عبارات گت‌وگنده («لغتی برای اشاره به»، «واژه‌ای است به معنای»، «اطلاق می‌شود») کنید: «سگ جانوری با نام علمی Canis lupus است» یا «سگ زیرگونهٔ اهلی گرگ‌هاست».
گاهی مقاله‌های ویکی‌پدیا بد نامگذاری شده‌اند، مثلاً ممکن است عنوان برخی از مقاله‌ها صفت، قید، یا حتی فعل باشد حال آنکه در حالت معمول باید اسم باشد. جای این مقاله‌ها در ویکی‌پدیا نیست مگر آنکه به‌جای صرف معنی کردن آن واژه‌ها، خود آن واژه یا عبارت مورد بحث و بررسی قرار گرفته باشد. اگر چنین است و محتوای این مقاله‌ها در واقع بحث و بررسی است، باید عنوانشان تغییر کند یا در مقاله‌ای که مطابق با قواعد نامگذاری ویکی‌پدیاست ادغام شوند؛ مثلاً «کلان‌جرم» صفت است و بخودی‌خود سزاوار داشتن مقاله‌ای مستقل در دانشنامه نیست اما سیاه‌چاله کلان‌جرم قابل قبول است.
مدخل‌های «عوضی»
[ویرایش]گاهی یک مقاله در واقع مدخلی واژه‌نامه‌ای است که به ریشه‌شناسی، ترجمه‌ها، نحوهٔ استفاده، اشتقاق، معانی مختلف، مترادف‌ها، متضادها، هم‌آواها، املا، تلفظ، و . . . یک واژه یا عبارت می‌پردازد. این مدخل‌ها «عوضی» هستند یعنی به‌اشتباه در این دانشنامه قرار گرفته‌اند!
اگر ویکی‌واژه تاکنون مدخلی دربارهٔ آن واژه یا اصطلاح ندارد (که بعید به نظر می‌رسد)، «مقالهٔ» ویکی‌پدیا را با چسباندن {{انتقال به ویکی‌واژه}} برای منتقل شدن به ویکی‌واژه مشخص کنید.
پس از کپی کردن محتوا، تصمیم نهایی دربارهٔ سرنوشت صفحه در ویکی‌پدیا با خود اجتماع ویکی‌پدیا است (نه ویکی‌واژه). اگر نمی‌توان مقاله را با تغییر عنوان، ادغام، یا بازنویسی به نحوی گرداند که درخور یک دانشنامه شود، تنها چارهٔ باقی‌مانده حذف است.
هدایت به ویکی‌واژه
[ویرایش]
برای هدایت خواننده از مقاله‌های محتوادار دانشنامه به مدخل‌های مرتبط ویکی‌واژه، الگویی مخصوص طراحی شده است. {{ویکی‌واژه|دانشنامه}} که در انتهای مقالهٔ دانشنامه در ویکی‌پدیا قرار می‌گیرد، پیوندی به مدخل مربوط در ویکی‌واژه ایجاد می‌کند. آن دسته از مقاله‌های ویکی‌پدیا که پتانسیل بسط یافتن، فراتر از حد مدخل‌های واژه‌نامه‌ای را ندارد اما مدام ایجاد و حذف می‌شوند، بهتر است با تغییرمسیر نرم به ویکی‌واژه عملاً در نمک خوابانده شوند (بدین ترتیب در عمل در برابر ایجاد محافظت می‌شوند ولی در واقع خیر). بدین منظور از {{تغییرمسیر به ویکی‌واژه|دانشنامه}} استفاده می‌شود. همین قاعده دربارهٔ مقاله‌هایی که پتانسیل بسط یافتن را دارند ولی در حال حاضر صرفاً شبه‌مدخل‌هایی خرد هستند نیز صادق است.[مشکوک ]
به زبان‌های دیگر
[ویرایش]کاربرد {{به انگلیسی}} و سایر الگوهای «به زبان» در جملهٔ آغازین مقاله برای معرفی اسامی خاص، وام‌واژه‌ها و اصطلاحات علمی غیربومی است که تخصصی هستند، فقط در سطح دانشگاه رواج دارند، و معادل جاافتادهٔ فارسی ندارند. در مقالهٔ وین رونی نام او به انگلیسی نوشته شده تا خواننده از نحوهٔ نگارش نام صاحب مقاله به زبان اصلی آگاه شود و احیاناً در تلفظ صحیح نام هم به خواننده کمک شود. در مقالهٔ سماور اصل واژه به روسی نوشته شده است تا خواننده متوجه وام‌واژه بودن آن شود، و در صورت نیاز اطلاعات بیشتری از مقاله به زبان اصلی کسب کند. این اطلاعات زبان‌شناختی اغلب مفید و دانشنامه‌ای هستند.
کاربرد الگوهای «به زبان» در مورد اصطلاحات علمی که ترجمهٔ رایج دارند (برای مثال اینکه در مقالهٔ ریزپرخاشگری معادل انگلیسی آن (microagression) نوشته شود یا نه) مورد اختلاف نظر است. افراط در استفاده از این الگوها جایز نیست (مثلاً مقالهٔ ماست قطعاً به الگوی «به زبان» و اشاره به معادل انگلیسی‌اش نیاز ندارد چون «ماست» نه وام‌واژه است و نه اصطلاحی تخصصی). اما مرز اینکه کدام واژه اصطلاح تخصصی است و کدام نیست، مشخص نشده است. از سوی مقابل، به عقیدهٔ برخی کاربران پاک کردن معادل‌های غیرفارسی به دلیل پاسداری از زبان فارسی پسندیده نیست؛ اگر چه معادل‌ها از طریق میان‌ویکی‌ها قابل دسترسی هستند، اما میان‌ویکی‌ها در برخی شرایط (مثلاً چاپ مقاله، استفاده از کیویکس، وبگاه موبایل، یا عدم آشنایی با محیط سامانه) قابل دسترس نیستند یا دسترسی به آنها دشوار است. تصمیم دربارهٔ اینکه کجا معادل غیرفارسی یک اصطلاح تخصصی (که وام‌واژه نیست) استفاده شود به صورت موردی و بر اساس اجماع کاربران در صفحهٔ بحث مقاله گرفته می‌شود.
توجه شود که در مورد اصطلاحات تخصصی که ترجمه شده‌اند، الزامی ندارد که معادل آنها به زبان‌های دیگر (مثل انگلیسی یا فرانسوی) در متن مقاله بیاید و می‌توان آن را به کمک الگوهای {{واژه}} و {{واژه‌نامه}} در یک واژه‌نامه در انتهای مقاله آورد.
پانویس
[ویرایش]پیوند به بیرون
[ویرایش]- «Shallow Page" on the MeatballWiki
- There is one exception to this rule - the Walloon Wikipedia is both an encyclopedia and a dictionary.
| محتوایی |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رفتاری |
| ||||||||
| حذف |
| ||||||||
| اجرایی |
| ||||||||
| ویرایشی |
| ||||||||
| محتوای پروژه |
| ||||||||
| بنیاد ویکیمدیا |
| ||||||||
