ملی‌گرایی ایرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
Hootandolati (بحث | مشارکتها) |
Yamaha5Bot (بحث | مشارکتها) جز v2.02b - پروژهٔ چک‌ویکی (دارای پیوندهای داخلی به صورت پیوند بیرونی) برچسب: WPCleaner |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
=== ناسیونالیسم مدرن === |
=== ناسیونالیسم مدرن === |
||
[[پرونده:Dr Mohammad Mosaddeq |
[[پرونده:Dr Mohammad Mosaddeq.jpg|بندانگشتی|280x280پیکسل|[[محمد مصدق]]]] |
||
ناسیونالیسم مدرن در ایران به سال ۱۹۰۶ برمی گردد، هنگامی که یک [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]] که خونین اولین مجلس را ایجاد کرد. [[رضاشاه|رضا شاه]]، با تزریق آن به یک ایدئولوژی کاملاً [[سکولاریته|سکولار]] و کمرنگ شدن نفوذ اسلام بر ایران، به شکل ناسیونالیسم ایرانی کمک کرد. شاه با ادغام سیاستهای حقوقی اروپا به جای دادگاه‌های اسلامی، باعث کارایی بوروکراسی دولت شد و حس قوی ملی‌گرایی ایرانی را ارتقا داد.<ref>{{Cite book|title=The World Transformed 1945 to the Present|last=Hunt|first=Michael|publisher=Oxford University Press|year=2014|isbn=978-0-19-937102-0|location=New York|pages=279}}</ref> علاوه بر این، رضا شاه در صدد تغییر نام شهرهای مختلف برای احترام به پادشاهان پیش از اسلام و قهرمانان اساطیری بود و با کوشش برای مدرن کردن ایران همچنان به کاهش قدرت روحانیان ادامه داد. بدین ترتیب سلسله پهلوی به طرز برگشت‌ناپذیری در راه تزریق کشور با شکلی از ناسیونالیسم سکولار قرار گرفت، مسیری که سرانجام آن را در تضاد با طبقه روحانی کشور قرار داد. تأثیر ناسیونالیسم ایرانی در تصمیم‌گیری در جنبش ۱۹۵۱ [[ملی‌سازی|ملی سازی]] نفت ایران، غیرقابل انکار است. |
ناسیونالیسم مدرن در ایران به سال ۱۹۰۶ برمی گردد، هنگامی که یک [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]] که خونین اولین مجلس را ایجاد کرد. [[رضاشاه|رضا شاه]]، با تزریق آن به یک ایدئولوژی کاملاً [[سکولاریته|سکولار]] و کمرنگ شدن نفوذ اسلام بر ایران، به شکل ناسیونالیسم ایرانی کمک کرد. شاه با ادغام سیاستهای حقوقی اروپا به جای دادگاه‌های اسلامی، باعث کارایی بوروکراسی دولت شد و حس قوی ملی‌گرایی ایرانی را ارتقا داد.<ref>{{Cite book|title=The World Transformed 1945 to the Present|last=Hunt|first=Michael|publisher=Oxford University Press|year=2014|isbn=978-0-19-937102-0|location=New York|pages=279}}</ref> علاوه بر این، رضا شاه در صدد تغییر نام شهرهای مختلف برای احترام به پادشاهان پیش از اسلام و قهرمانان اساطیری بود و با کوشش برای مدرن کردن ایران همچنان به کاهش قدرت روحانیان ادامه داد. بدین ترتیب سلسله پهلوی به طرز برگشت‌ناپذیری در راه تزریق کشور با شکلی از ناسیونالیسم سکولار قرار گرفت، مسیری که سرانجام آن را در تضاد با طبقه روحانی کشور قرار داد. تأثیر ناسیونالیسم ایرانی در تصمیم‌گیری در جنبش ۱۹۵۱ [[ملی‌سازی|ملی سازی]] نفت ایران، غیرقابل انکار است. |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
{{گروه‌های سیاسی ایران}} |
{{گروه‌های سیاسی ایران}} |
||
{{ملی‌گرایی قومی}} |
{{ملی‌گرایی قومی}} |
||
[[رده:ملی‌گرایی ایرانی]] |
[[رده:ملی‌گرایی ایرانی]] |
||
[[رده:سیاست در ایران]] |
[[رده:سیاست در ایران]] |
||
نسخهٔ ۱۲ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۲۲:۴۲
ملی‌گرایی ایرانی به ملی‌گرایی بین مردم ایران و افرادی که هویت ملی شان ایرانی است اشاره می‌کند. ملی‌گرایی ایرانی شامل جنبشهای سیاسی و اجتماعی احساسات ناشی از عشق به فرهنگ، زبان و تاریخ ایرانی و حس افتخار به ایران و مردم ایرانی است. گرچه خودآگاهی ملی در ایران قرن‌ها سابقه دارد، ملی‌گرایی ایرانی و باستان گرایی عمدتاً از قرن بیستم به بعد مشخصه عمده‌ای برای گرایش‌های ایرانی بوده‌است.[۱]
تاریخ
سرچشمه‌ها
ایده ایران به عنوان یک واقعیت دینی، فرهنگی و قومی به اواخر قرن ششم پیش از میلاد برمی گردد؛ و به عنوان یک ایده سیاسی، نخستین بار در دهه بیستم قرن سوم میلادی در حکومت ساسانیان بروز یافت.[۲]
تا قبل از قرن سوم میلادی امپراطوری‌های اشکانی و هخامنشی بیشتر رویکرد جهان گراییانه داشتند ولی در درقرن سوم میلادی با درگیری بین جهانی گرایی و ناسیونالیسم که به وضوح در حوزه مذهبی و فرهنگی آشکار می‌شد، شاکله ساختار حکومت در حال متزلزل شدن بود. نتیجه این درگیری منجر به توجه بیشتر به رویکرد سنتگرایانه و انگیزه‌های ناسیونالیستی در ایران شد و اولین حکومت ناسیونالیستی را در ایران ایجاد کرد. درگیری بین ادیان رسمی یا پرطرفدار مانند آیین مانوی و زرتشتی باعث شد که هویت ایرانی، که تا آن زمان اساساً از ماهیت فرهنگی و مذهبی تشکیل شده بود، به یک ارزش سیاسی تبدیل شود و کلمه ایرانشهر در ادبیات سیاسی و ملی وارد شود و مبدل به نوعی از ایدئولوژی شود که در سلطنت طولانی خسرو اول (۵۳۱–۷۹ میلادی) به اوج خود رسید.
شعوبیه
هویت ایرانی پس از سقوط امپراتوری ساسانی و حمله اعراب به ایران مورد تهدید قرار گرفت. شعوبیه عملاً پاسخی از سوی مسلمانان پارسی در مورد عرب شدن روزافزون اسلام در سده‌های ۹ و ۱۰ بود که مبدل به آنچه شد که در حال حاضر ایران کنونی را ایجاد کرده‌است. این امر در درجه اول مربوط به حفظ فرهنگ فارسی و محافظت از هویت فارسی بود. برخی از چهره‌های مشهور شعووبی ایرانی عبارتند از: بشار بن برد، اسماعیل نسایی، زید عجم، حسام بن عدا، ابوالحسن علی مادینی، ابو حاتم ساجستانی، ابراهیم بن ممدشاد و ابوعبدالله محمد مارزانی. و بسیاری فردوسی را شاعر شعوبی می‌دانند.
دوران سردرگمی
این دوران حدفاصل زمانی بین سقوط و افول حکومت عربی، اسلامی عباسیان تا ظهور سلسله ترکان سلجوقی درقرن یازدهم را پوشش می‌دهد که شاهد ظهور سلسله‌های مختلف مسلمان بومی ایرانی در فلات ایران بود[notes ۱] شکلی از احیای ایران متشکل از پشتیبانی ایرانیان بر پایه قلمرو سرزمینی ایران و با روح و فرهنگ ملی ایرانی در یک شکل اسلامی می‌باشد.[۳]
هویت ایرانی و شیعه در زمان صفویان
در دوران صفویان، ایران دوباره وحدت سیاسی خود را بدست آورد و هویت مذهبی متمایز جدیدی را برای خود برگزید. شیعه به مذهب رسمی دولت تبدیل شد و از این پس نقش مهمی در بازسازی هویت جدید قومی و مذهبی برای مردم ایران ایفا کرد. ظهور امپراتوری صفوی همزمان با ظهور امپراتوری عثمانی در غرب آسیا و شمال آفریقا (که قرن‌ها در رقابت با فرهنگ ایرانی بود)، امپراتوری مغول در هند و امپراتوری ازبک در آسیای میانه رخ داد که همه به اسلام اهل سنت پایبند بودند. تشکیل این نهادهای سیاسی به ایجاد یک هویت سیاسی مشخص ایرانی و شیعه در بین این حکومتها کمک کرد. این امر همچنین به گسترش هژمونی زبان فارسی در بخش اعظم جهان اسلام کمک کرد. ادبیات فارسی جدا از ایران و سرزمینهای آن از قفقاز شمالی تا خلیج فارس امتداد داشت، از آناتولی تا آسیای میانه و شبه قاره هند رایج شد.[۴]
عصر قاجار - شروع ناسیونالیسم مدرن
نهضت ملی مدرن ایران از اواخر قرن ۱۹ آغاز شد. ناسیونالیسم ایرانی در اصل واکنشی به استعمار اروپای قرن نوزدهم در منطقه است که منجر به از دست رفتن سرزمینهای ایران قاجار در قفقاز ایجاد شد.[۵] در دوره قرن نوزدهم، از طریق جنگ روسیه و ایران (۱۸۰۴–۱۸۱۳) و جنگ روسیه و ایران (۱۸۲۶–۱۸۲۶) و عهده‌نامه گلستان و عهده‌نامه ترکمنچای، ایران مجبور شد از قلمرو قفقاز شمالی و قفقاز جنوبی که اکنون گرجستان، داغستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان را تشکیل می‌دهد دست بکشد و آن را به امپراتوری روسیه واگذار کند.[۶] این سرزمینها برای قرن‌ها همواره بخشی از ایران بودند. [۷]
اهداف اولیه این ناسیونالیستها، به عنوان مثال خاتمه دادن به سیستم تصرف اراضی فئودالیستی، بی پروایی دولت و فساد اداری و واگذاری منابع ایرانی به خارجی‌ها بود.[۸]
یکی از اصلی‌ترین و برجسته‌ترین پیشگامان ناسیونالیسم ایرانی دوره قاجار، میرزا فتحعلی آخوندزاده بود که در خانواده ملاک در قفقاز بدنیا آمده بود و اصالت از آذری‌های ایرانی بود.[۹]
ناسیونالیسم مدرن
ناسیونالیسم مدرن در ایران به سال ۱۹۰۶ برمی گردد، هنگامی که یک انقلاب مشروطه که خونین اولین مجلس را ایجاد کرد. رضا شاه، با تزریق آن به یک ایدئولوژی کاملاً سکولار و کمرنگ شدن نفوذ اسلام بر ایران، به شکل ناسیونالیسم ایرانی کمک کرد. شاه با ادغام سیاستهای حقوقی اروپا به جای دادگاه‌های اسلامی، باعث کارایی بوروکراسی دولت شد و حس قوی ملی‌گرایی ایرانی را ارتقا داد.[۱۰] علاوه بر این، رضا شاه در صدد تغییر نام شهرهای مختلف برای احترام به پادشاهان پیش از اسلام و قهرمانان اساطیری بود و با کوشش برای مدرن کردن ایران همچنان به کاهش قدرت روحانیان ادامه داد. بدین ترتیب سلسله پهلوی به طرز برگشت‌ناپذیری در راه تزریق کشور با شکلی از ناسیونالیسم سکولار قرار گرفت، مسیری که سرانجام آن را در تضاد با طبقه روحانی کشور قرار داد. تأثیر ناسیونالیسم ایرانی در تصمیم‌گیری در جنبش ۱۹۵۱ ملی سازی نفت ایران، غیرقابل انکار است.
در سال ۱۹۵۱ مصدق برنامه ملی سازی نفت را اجرایی کرد ولی تحریم‌های بین‌المللی باعث مشکلات اقتصادی شدیدی در کشور شد و در نهایت با کودتا حکومت مصدق پایان یافت.[۱۱] پس از آن با همراهی ایالات متحده، رضا شاه کنترل را از سر گرفت و از افزایش قیمت بنزین برای گسترش مدرنیزاسیون در ایران استفاده کرد.[۳]
در حال حاضر گفتمان ناسیونالیستی ایرانی غالباً بر تاریخ پیش از اسلام ایران متمرکز شده‌است.[۱۲] در قرن بیستم، جنبه‌های مختلف این ملی‌گرایی رمانتیک توسط دودمان پهلوی که عناوینی همچون آریامهر «نور آریایی‌ها» برخود نهاده بودند ایجاد شدها ست و برخی رهبران جمهوری اسلامی نیز همچنان آن را دنبال می‌کنند.[۱۳]
احزاب ملی‌گرای ایرانی
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ http://books.google.com/books?id=wHFXD9VV9t4C&pg=PA89&dq=iranian+nationalism&hl=en&ei=pPpFTc7JCMfPhAftsLTqAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDIQ6AEwAg#v=onepage&q=iranian%20nationalism&f=false
- ↑ Gnoli, Gherardo. "IRANIAN IDENTITY ii. PRE-ISLAMIC PERIOD". Encyclopædia Iranica. Archived from the original on 2011-11-17. Retrieved 2011-09-11.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Lewis, Bernard. The Middle East: 2,000 Years of History from the Rise of Christianity to the Present Day. pp. 81–82.
- ↑ Ashraf, Ahmad. "IRANIAN IDENTITY iii. MEDIEVAL ISLAMIC PERIOD". Encyclopedia Iranica. Retrieved 2012-02-08.
- ↑ Patrick Clawson writes:
- ↑ Timothy C. Dowling Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond pp 728-729 ABC-CLIO, 2 dec. 2014 شابک ۱۵۹۸۸۴۹۴۸۴
- ↑ Fisher et al. 1991.
- ↑ Cottam, Richard W. (1979). Nationalism In Iran: Updated through 1978. Pittsburg: University of Pittsburgh Press. ISBN 0-8229-5299-8. Retrieved 2011-01-31.
- ↑ Tadeusz Swietochowski, Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition (New York: Columbia University Press), 1995, page 27-28:
- ↑ Hunt, Michael (2014). The World Transformed 1945 to the Present. New York: Oxford University Press. p. 279. ISBN 978-0-19-937102-0.
- ↑ Hunt, Michael (2014). The World Transformed 1945 to the Present. New York: Oxford University Press. pp. 280–281. ISBN 978-0-19-937102-0.
- ↑ Adib-Moghaddam, Arshin (2006). "Reflections on Arab and Iranian Ultra-Nationalism". Monthly Review Magazine. 11/06
{{cite journal}}: نگهداری CS1: پست اسکریپت (link). - ↑ Keddie, Nikki R.; Richard, Yann (2006). Modern Iran: Roots and Results of Revolution. Yale University Press. pp. 178f. ISBN 0-300-12105-9
{{cite book}}: نگهداری CS1: پست اسکریپت (link).
خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «notes» وجود دارد، اما برچسب <references group="notes"/> متناظر پیدا نشد. ().