جنبش استقلال ترکستان شرقی

جنبش استقلال ترکستان شرقی (به انگلیسی: ETIM or East Turkestan Independence Movement) عبارت جامعی است که به طرفداران استقلال ترکستان شرقی در ناحیه‌ای که امروزه ناحیۀ خودمختار سین‌کیانگ چین نامیده می‌شود، و پیش از اویغورها پادشاهی سکایی ختن نام داشت، اشاره دارد.

This flag (Kök Bayraq) has become a symbol of the East Turkestan independence movement.

This emblem is used alongside the flag above.

پیشینه تاریخی

زمان‌های پیش مدرن

حوضۀ تاریم در سین‌کیانگ ۶۰ سال پیش از میلاد توسط سلسلۀ هان با عنوان قیومیت مناطق غربی و در سال ۶۴۰ میلادی توسط سلسلۀ تانگ با عنوان قیومیت عمومی برای آرام کردن غرب تحت کنترل چین بود. منطقه‌ای که توسط چینی‌ها ژیو (Xiyu) خوانده می‌شد به معنی مناطق غربی است. حوضۀ تورفان توسط مملکت قره‌خواجه کنترل می‌شد.

Han dynasty in 1 AD.  Russian map showing Xinjiang as a protectorate of the Han in pink color.  Xinjiang as a protectorate of the Han dynasty in light orange color.  Han dynasty  Xinjiang as a protectorate of the Han dynasty in light orange color.  Map showing how the territories of the Han dynasty and xiongnu overlapped at different time periods.  Han dynasty.  Han dynasty.  Japanese map of Eastern Han dynasty.  French map showing the Han dynasty and its protectorate in Xinjiang.  Han dynasty in 1 AD.  Cities of the protectorate.

اسلامی‌سازی و ترکی‌سازی

نوشتار اصلی: اسلامی‌سازی و ترکی‌سازی در سین کیانگ

ناحیه تاریخی که امروزه سین کیانگ نامیده می‌شود و شامل دو ناحیه متمایز حوضه تاریم و جونغارستان می‌باشد در اصل دارای جمعیتی از تخاری‌های هندواروپایی و مردم سکایی ایرانی بود که دین بودایی داشتند. این منطقه در اثر تجاوز و هجوم مسلمان ترک تبار تحت ترکی‌سازی و اسلامی‌سازی قرار گرفت.

نقشه ایالت سین‌کیانگ چین

  جونغارستان

  حوضه تاریم

ترک‌سازی حوضه تاریم
تاریخ قرن‌های نهم و دهم مکان حوضه تاریم در سین کیانگ نتیجه پیروزی ترک‌ها، ترک‌سازی کامل حوضه تاریم، انقراض هندواروپایی‌ها در حوضه تاریم
طرفین درگیر
قفقازی‌ها هندواروپایی‌ها بودایی‌ها تخار و ایرانیان شرقی ساکا (پادشاهی ختن)	منگولیدها بودایی‌های ترک تبار اویغورها (پادشاهی کوچو)	منگولیدها قارلوق‌های مسلمان ترک تبار (آل افراسیاب)
فرماندهان و رهبران
		ساتوک بقراخان علی ارسلان موسی یوسف قادرخان

جستارهای وابسته

• شورش باچو

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «East Turkestan independence movement». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۷.