گویش دشتستانی: تفاوت میان نسخه‌ها
Feweyox656 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: واگردانی دستی حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار |
Alimorad lal (بحث | مشارکت‌ها) ویرایش مطالب منبع دار برچسب‌ها: واگردانی دستی ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''گویش دشتستانی''' |
'''گویش دشتستانی'''،یکی گویش های استان بوشهر است،که مخلوطی از [[زبان فارسی]] و [[لری جنوبی|زبان لری جنوبی]] است که مردم شهرستان [[شهرستان دشتستان|دشتستان]] در [[استان بوشهر]] بدان گفتگو می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گویش مردم استان بوشهر|نشانی=http://bgrows.ir/index.php/2015-04-11-05-33-42/2015-04-11-05-45-05/2015-04-19-05-15-09/119-2015-04-11-05-55-18/357-2015-05-26-05-13-05|وبگاه=بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر|بازبینی=2021-09-02|تاریخ بایگانی=1 اکتبر 2019|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20191001211310/http://bgrows.ir/index.php/2015-04-11-05-33-42/2015-04-11-05-45-05/2015-04-19-05-15-09/119-2015-04-11-05-55-18/357-2015-05-26-05-13-05|نویسنده=نامعلوم|کد زبان=fa|تاریخ=5 خرداد 1394}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گردشی در استان بوشهر|نشانی=https://rasekhoon.net/article/show-23214.aspx|وبگاه=پرتال فرهنگی راسخون|بازبینی=2021-09-02|تاریخ بایگانی=3 ژوئن 2021|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210603034137/https://rasekhoon.net/article/show-23214.aspx|نویسنده=حجت‌الله مومنی|کد زبان=fa|تاریخ=22 اسفند 1387}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به گویش‌های مردم استان بوشهر|نشانی=https://www.irna.ir/news/4569300/نگاهی-به-گویش-های-مردم-استان-بوشهر|وبگاه=ایرنا|تاریخ=15 تیر 1387|بازبینی=2022-03-17|کد زبان=fa|نویسنده=نامعلوم}}</ref> |
||
== نظریات لری == |
|||
برخی پژوهشگران باور دارند که دشتستانی یکی از گویش‌های زبان [[لری]] است که البته با [[فارسی]] آمیخته‌است. گویشوران این گویش، سخنان لرهای کهگیلویه و بویراحمد و لرهای خوزستان و فارس را تا حد زیادی می‌فهمند ولی این گویش با لری خرم‌آباد بسیار متفاوت است به‌طوری‌که قادر به برقراری ارتباط نیستند.<ref>دشتستان در گذر تاریخ، محمدجواد فخرایی، انتشارات نوید شیراز، 1383، ص 320</ref> |
برخی پژوهشگران باور دارند که دشتستانی یکی از گویش‌های زبان [[لری]] است که البته با [[فارسی]] آمیخته‌است. گویشوران این گویش، سخنان لرهای کهگیلویه و بویراحمد و لرهای خوزستان و فارس را تا حد زیادی می‌فهمند ولی این گویش با لری خرم‌آباد بسیار متفاوت است به‌طوری‌که قادر به برقراری ارتباط نیستند.<ref>دشتستان در گذر تاریخ، محمدجواد فخرایی، انتشارات نوید شیراز، 1383، ص 320</ref> |
||
در کتاب سیری در گویش دشتستانی آمده مردم شهرستان های [[دشتستان]] [[جم (بوشهر)|جم]] و [[بندر دیلم|دیلم]] و [[بندر گناوه|گناوه]] به [[زبان لری]] سخن می گویند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتاب سیری در گویش دشتستان آی کتاب ؛ iketab|نشانی=https://www.iketab.com/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4-%D8%AF%D8%B4%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86|وبگاه=www.iketab.com|بازبینی=2024-01-12}}</ref> |
|||
فارسنامه:مردم دشتستان به زبان [[لری جنوبی|لری گویش جنوبی]] (دشتستانی) صحبت می‌کنند و گویش دشتستانی در خود بعضی ترکیبات و واژه های فارسی را هم دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شهرستان دشتستان|نشانی=https://farsname.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B4%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/?print=1|وبگاه=farsname.ir|بازبینی=2024-01-12}}</ref> |
|||
برخی نیز لری را به لهجه‌های مختلفی مانند لری بویراحمدی (استان کهگیلویه و بویراحمد، گناوه، دیلم و دشتستان تا رامهرمز)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شناخت زبان لری|نشانی=https://www.tabiat.ir/showpages/9508/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%DB%8C|وبگاه=www.tabiat.ir|تاریخ=2013|بازبینی=2024-01-12|کد زبان=Fa|نام=محسن نعمت اللهی|نام خانوادگی=}}</ref> |
|||
== نظریات فارسی == |
|||
گویش مردم دشتستان گرچه حاوی تعدادی واژه‌های لری است اما در حقیقت فارسی با لهجه محلی و آمیزه‌ای از گویش‌های مردم فارس، خوزستان، کرمان و خراسان و … می‌باشد و گویش‌های مذکور خود تا اندازه‌ای متأثر از یک دیگرند.<ref>«سیری در گویش دشتستان» تألیف طیبه برازجانی</ref> |
|||
== ویژگی آواشناسی == |
== ویژگی آواشناسی == |
||
نسخهٔ ۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۳۹
گویش دشتستانی،یکی گویش های استان بوشهر است،که مخلوطی از زبان فارسی و زبان لری جنوبی است که مردم شهرستان دشتستان در استان بوشهر بدان گفتگو می‌کنند.[۱][۲][۳]
نظریات لری
برخی پژوهشگران باور دارند که دشتستانی یکی از گویش‌های زبان لری است که البته با فارسی آمیخته‌است. گویشوران این گویش، سخنان لرهای کهگیلویه و بویراحمد و لرهای خوزستان و فارس را تا حد زیادی می‌فهمند ولی این گویش با لری خرم‌آباد بسیار متفاوت است به‌طوری‌که قادر به برقراری ارتباط نیستند.[۴]
در کتاب سیری در گویش دشتستانی آمده مردم شهرستان های دشتستان جم و دیلم و گناوه به زبان لری سخن می گویند.[۵]
فارسنامه:مردم دشتستان به زبان لری گویش جنوبی (دشتستانی) صحبت می‌کنند و گویش دشتستانی در خود بعضی ترکیبات و واژه های فارسی را هم دارد.[۶]
برخی نیز لری را به لهجه‌های مختلفی مانند لری بویراحمدی (استان کهگیلویه و بویراحمد، گناوه، دیلم و دشتستان تا رامهرمز)[۷]
نظریات فارسی
گویش مردم دشتستان گرچه حاوی تعدادی واژه‌های لری است اما در حقیقت فارسی با لهجه محلی و آمیزه‌ای از گویش‌های مردم فارس، خوزستان، کرمان و خراسان و … می‌باشد و گویش‌های مذکور خود تا اندازه‌ای متأثر از یک دیگرند.[۸]
ویژگی آواشناسی
در این گویش تقریباً تمامی کلمات مطابق ویژگی‌های آوایی دشتستانی تغییر می‌کند. برای مثال /ب/ در غیر از اول واژه /و/ تلفظ می‌شود. همچنین /د/ به جز اول کلمه /ذ/ تلفظ می‌شود.
ویژگی‌های دستوری
- در دشتستانی کلمات با /ل/ جمع بسته می‌شود. (مانند برخی از لرهای بختیاری)
- با پسوند /کو/ همانند کتابکو کلمات معرفه می‌شوند. (مانند گویش دشتی)
زمان‌ها نیز قواعدی برای ساخته شدن دارند مثلا:
دارم می‌روم: هاسی میرُم
رفته‌ام: رفتُمه
رفته بودم: رفتِیدم
برخی واژگان دشتستانی
ایسو: الان
اوسو: اونوقت (قدیم)
بادِنگون: بادمجان
بُوا: بابا
بالَنگ: خیار
جیجِه: جوجه
چیل: دهان
چاو: باغ
خین: خون
خیار: هندوانه
دیگ: دیروز
دِدِه: خواهر
دِی: مادر
ری: رو
سِی «si»: برای
سِی کردن «sey Kerdan»: نگاه کردن. (در آخر کلمه سِی حرف «ل» وجود ندارد ولی اگر ضمیری به این کلمه اضافه شود آن وقت حرف لام نیز در آخر فعل اضافه می‌شود مانند سِیلِش کو «نگاهش کن»).
شی: زیر
قُروَک: قورباغه
کَهره: بزغاله
کُکا: برادر
گا: گاو
گولی: گربه
لُنج: لب
لیر: لجن
مین: مو
میرِه: شوهر
او: اب
خراک: غذا
کیچه یا خِشم: کوچه
منابع
- ↑ نامعلوم (۵ خرداد ۱۳۹۴). «گویش مردم استان بوشهر». بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۲.
- ↑ حجت‌الله مومنی (۲۲ اسفند ۱۳۸۷). «گردشی در استان بوشهر». پرتال فرهنگی راسخون. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۲.
- ↑ نامعلوم (۱۵ تیر ۱۳۸۷). «نگاهی به گویش‌های مردم استان بوشهر». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۱۷.
- ↑ دشتستان در گذر تاریخ، محمدجواد فخرایی، انتشارات نوید شیراز، 1383، ص 320
- ↑ «کتاب سیری در گویش دشتستان آی کتاب ؛ iketab». www.iketab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۱۲.
- ↑ «شهرستان دشتستان». farsname.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۱۲.
- ↑ «شناخت زبان لری». www.tabiat.ir. ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۱۲. پارامتر
|first1=بدون|last1=در Authors list وارد شده‌است (کمک) - ↑ «سیری در گویش دشتستان» تألیف طیبه برازجانی
- دشتستان در گذر تاریخ، محمدجواد فخرایی
- سیری در گویش دشتستان، طیبه برازجانی
- فرهنگ گویش دشتستانی، داریوش اکبرزاده