گرامن اف-۱۴ تامکت: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Nightdevil (بحث | مشارکتها) جز ویرایش بهوسیلهٔ ابرابزار: |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
|نوع هواپیما=[[هواپیمای رهگیر]]، [[جنگنده برتری هوایی]] |
|نوع هواپیما=[[هواپیمای رهگیر]]، [[جنگنده برتری هوایی]] |
||
|کارخانه سازنده=[[گرومن]] |
|کارخانه سازنده=[[گرومن]] |
||
|کشور سازنده=[[ |
|کشور سازنده=[[آمریکا]] |
||
|طراحی شده توسط شرکت گرومن |
|طراحی شده توسط شرکت گرومن |
||
|تاریخ اولین پرواز= ۲۱ دسامبر ۱۹۷۰ |
|تاریخ اولین پرواز= ۲۱ دسامبر ۱۹۷۰ |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
|هزینه اجرا= |
|هزینه اجرا= |
||
|هزینه واحد=۶۰میلیون دلار آمریکا در سال۲۰۰۶( |
|هزینه واحد=۶۰میلیون دلار آمریکا در سال۲۰۰۶( |
||
|توسعه یافته=معادل |
|توسعه یافته=معادل ۷۰میلیون دلار در سال ۲۰۱۹) |
||
|مدلهای دیگر=اف-۱۴ ای{{سخ}}اف-۱۴ بی{{سخ}}اف-۱۴ دی |
|مدلهای دیگر=اف-۱۴ ای{{سخ}}اف-۱۴ بی{{سخ}}اف-۱۴ دی |
||
}} |
}} |
||
'''گرومن اف-۱۴ تامکت''' {{انگلیسی|Grumman F-14 Tomcat}}<ref>[http://www.dw.de/افشای-فروش-قطعات-هواپیمای-جنگی-از-اسرائیل-به-ایران/a-17443988 افشای فروش قطعات هواپیمای جنگی از اسرائیل به ایران]، دویچه وله فارسی</ref> هواپیمای [[جنگنده]] [[مافوق صوت]]ی دوموتوره، دو سرنشین و با [[بال متحرک]] ساخت [[شرکت گرومن]] در آمریکا است که نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داد و از سال ۱۹۷۴ برای خدمت در نیروی دریایی آمریکا پذیرفته شد. این هواپیما از ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۶ در [[نیروی دریایی ایالات متحده]] به عنوان [[جنگنده برتری هوایی]]، [[هواپیمای رهگیر]] دفاعی و [[هواپیمای شناسایی]] تاکتیکی اصلی این نیرو خدمت کرد. اف-۱۴ بعد از اینکه در دهه ۱۹۹۰ مجهز به [[سیستم هدفگیری مادون قرمز در شب]] (LANTIRN) و سیستم پرواز سطح پائین گردید حملات موشکی هوا به زمین دقیقی را هم انجام داد. |
'''گرومن اف-۱۴ تامکت''' {{انگلیسی|Grumman F-14 Tomcat}}<ref>[http://www.dw.de/افشای-فروش-قطعات-هواپیمای-جنگی-از-اسرائیل-به-ایران/a-17443988 افشای فروش قطعات هواپیمای جنگی از اسرائیل به ایران]، دویچه وله فارسی</ref> هواپیمای [[جنگنده]] [[مافوق صوت]]ی دوموتوره، دو سرنشین و با [[بال متحرک]] ساخت [[شرکت گرومن]] در آمریکا است که نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داد و از سال ۱۹۷۴ برای خدمت در نیروی دریایی آمریکا پذیرفته شد. این هواپیما از ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۶ در [[نیروی دریایی ایالات متحده]] به عنوان [[جنگنده برتری هوایی]]، [[هواپیمای رهگیر]] دفاعی و [[هواپیمای شناسایی]] تاکتیکی اصلی این نیرو خدمت کرد. اف-۱۴ بعد از اینکه در دهه ۱۹۹۰ مجهز به [[سیستم هدفگیری مادون قرمز در شب]] (LANTIRN) و سیستم پرواز سطح پائین گردید حملات موشکی هوا به زمین دقیقی را هم انجام داد. |
||
اف-۱۴ تامکت (به معنی گربه وحشی) در سال ۱۹۷۲ به عنوان جایگزین هواپیمای [[مک دانل داگلاس اف-۴ فانتوم ۲]] (به معنی شبح) به خدمت نیروی دریایی ایالات متحده درآمد. تامکت یکی از پیچیدهترین و گرانقیمتترین جنگندههای تاریخ است و فناوریهای سری و پیشرویی که در آن بکار رفته بود سبب آن شده بود که بیست سال از زمان ساخت خود جلوتر باشد و کنگره آمریکا فروش آن را به سایر کشورها ممنوع کند. با تلاشهای شاه ایران و پس از کِش و قوسهای فراوان در سال ۱۹۷۶ این پرنده به خدمت نیروی هوایی [[ارتش شاهنشاهی ایران]] درآمد. این هواپیما برای [[نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا|نیروی دریایی آمریکا]] ساخته شدهبود و روی ناوهای هواپیمابر خدمت میکرد. ایالات متحده به علت فناوری بسیار بالا و پیشرفته و همچنین برای اینکه ایران نتواند از قطعات و وسایل آن استفاده کند(به دلیل تحریم تسلیحاتی ایران و اینکه ایران تنها دارنده این ابر جنگنده بعد از ایالات متحده است)تمامی آنها را به جز تعداد محدودی برای |
اف-۱۴ تامکت (به معنی گربه وحشی) در سال ۱۹۷۲ به عنوان جایگزین هواپیمای [[مک دانل داگلاس اف-۴ فانتوم ۲]] (به معنی شبح) به خدمت نیروی دریایی ایالات متحده درآمد. تامکت یکی از پیچیدهترین و گرانقیمتترین جنگندههای تاریخ است و فناوریهای سری و پیشرویی که در آن بکار رفته بود سبب آن شده بود که بیست سال از زمان ساخت خود جلوتر باشد و کنگره آمریکا فروش آن را به سایر کشورها ممنوع کند. با تلاشهای شاه ایران و پس از کِش و قوسهای فراوان در سال ۱۹۷۶ این پرنده به خدمت نیروی هوایی [[ارتش شاهنشاهی ایران]] درآمد. این هواپیما برای [[نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا|نیروی دریایی آمریکا]] ساخته شدهبود و روی ناوهای هواپیمابر خدمت میکرد. ایالات متحده به علت فناوری بسیار بالا و پیشرفته و همچنین برای اینکه ایران نتواند از قطعات و وسایل آن استفاده کند (به دلیل تحریم تسلیحاتی ایران و اینکه ایران تنها دارنده این ابر جنگنده بعد از ایالات متحده است) تمامی آنها را به جز تعداد محدودی برای موزههای هوانوردی که تعداد آنها کمتر از ده فروند تخمین زده میشود، همه را نابود کرده قطعات انرا تکهتکه کرده به طوری که دیگر قابل استفاده نمیباشد. |
||
== پیدایش == |
== پیدایش == |
نسخهٔ ۹ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۲۰:۵۲
class="infobox" style="width:25.5em;border-spacing:2px;" ! colspan="2" style="text-align: center; font-size: 125%;" | گرومن اف۱۴ تامکت |-
|- | colspan="2" style="text-align: center;" |
|-
گرومن اف-۱۴ تامکت (به انگلیسی: Grumman F-14 Tomcat)[۱] هواپیمای جنگنده مافوق صوتی دوموتوره، دو سرنشین و با بال متحرک ساخت شرکت گرومن در آمریکا است که نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داد و از سال ۱۹۷۴ برای خدمت در نیروی دریایی آمریکا پذیرفته شد. این هواپیما از ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۶ در نیروی دریایی ایالات متحده به عنوان جنگنده برتری هوایی، هواپیمای رهگیر دفاعی و هواپیمای شناسایی تاکتیکی اصلی این نیرو خدمت کرد. اف-۱۴ بعد از اینکه در دهه ۱۹۹۰ مجهز به سیستم هدفگیری مادون قرمز در شب (LANTIRN) و سیستم پرواز سطح پائین گردید حملات موشکی هوا به زمین دقیقی را هم انجام داد.
اف-۱۴ تامکت (به معنی گربه وحشی) در سال ۱۹۷۲ به عنوان جایگزین هواپیمای مک دانل داگلاس اف-۴ فانتوم ۲ (به معنی شبح) به خدمت نیروی دریایی ایالات متحده درآمد. تامکت یکی از پیچیدهترین و گرانقیمتترین جنگندههای تاریخ است و فناوریهای سری و پیشرویی که در آن بکار رفته بود سبب آن شده بود که بیست سال از زمان ساخت خود جلوتر باشد و کنگره آمریکا فروش آن را به سایر کشورها ممنوع کند. با تلاشهای شاه ایران و پس از کِش و قوسهای فراوان در سال ۱۹۷۶ این پرنده به خدمت نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی ایران درآمد. این هواپیما برای نیروی دریایی آمریکا ساخته شدهبود و روی ناوهای هواپیمابر خدمت میکرد. ایالات متحده به علت فناوری بسیار بالا و پیشرفته و همچنین برای اینکه ایران نتواند از قطعات و وسایل آن استفاده کند (به دلیل تحریم تسلیحاتی ایران و اینکه ایران تنها دارنده این ابر جنگنده بعد از ایالات متحده است) تمامی آنها را به جز تعداد محدودی برای موزههای هوانوردی که تعداد آنها کمتر از ده فروند تخمین زده میشود، همه را نابود کرده قطعات انرا تکهتکه کرده به طوری که دیگر قابل استفاده نمیباشد.
پیدایش
طرح تولید اف-۱۴ هنگامی مطرح شد که برنامه تولید اف-۱۱۱بی به علت پارهای مشکلات با شکست مواجه شد. وقتی فرمانده نیروی دریایی توماس کانلی طرح ساخت مدل متفاوتی از هواپیمای اف-۱۱۱ ای را برای پرواز به عهده گرفت، و دریافت که این هواپیما مشکل در پرواز در سرعت مافوق صوت دارد و توانایی به زمین نشستن آن ضعیف است، در کنگره تصریح کرد که با این وضع نگران وضعیت نیروی دریایی است. در مه سال ۱۹۶۸ کنگره آمریکا هزینهگذاری بر روی جنرال داینامیکس اف-۱۱۱ آردوارک را قطع کرد تا اینکه نیروی دریایی چارهای به وضعیت موجود پیدا کند.
آنچه که مورد نیاز نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بود، داشتن جنگندهای دوربرد و پرطاقت بود که بتواند از ناوگان جنگی ایالات متحده در مقابل موشکهای ضد کشتی شلیک شده از بمبافکنها و زیردریاییهای شوروی دفاع کند، در مقایسه با جنگنده اف-۴ فانتوم از رادار پرقدرتتر و موشکهای دوربردتری به منظور رهگیری هواپیماها و موشکهای دشمن برخوردار باشد و دارای خصوصیات برتری هوایی منحصربهفردی باشد. نیروی دریایی به شدت مخالف شرکت در طرح جنگنده تاکتیکی آزمایشی (تیافایکس) (که منجر به تولید دو جنگنده اف-۱۵ و اف-۱۶ شد) بود؛ چون تصور میکرد نیاز نیروی هوایی برای داشتن جنگندهای با توان تهاجمی در ارتفاع پایین باعث میشود تا خصوصیات مد نظر نیروی دریایی تحت تأثیر قرار گیرد. اما وزیر دفاع وقت ایالات متحده رابرت مک نامارا معتقد بود داشتن هواپیمای سازمانی نظامی مشترک راه حل کم هزینهتری از طراحی جنگندههای جداگانه است. در آن زمان هواپیمای اف-۴ فانتوم ۲ هم که در نیروی دریایی و تفنگداران دریایی طراحی شده بود در نیروی هوایی ایالات متحده هم استفاده میشد؛ لذا طراحی این هواپیما به دست گرومن آغاز شد.
طرح موفق گرومن در اف-۱۴ این بود که دوباره از موتورهای تیاف۳۰ در هواپیمای اف-۱۱۱بی بر خلاف طرح نیروی دریایی برای استفاده از موتورهای اف۴۰۱پیدابلیو-۴۰۰ که شرکت پرت اند ویتنی برای نیروی دریایی ساخته بود، استفاده کرد. اگرچه این هواپیما از اف-۱۱۱ بی سبکتر بود، ولی بزرگترین و سنگینترین هواپیمایی ناو جنگی بود که از روی ناو پرواز میکرد. ابعاد بزرگ هواپیما به خاطر رادار بزرگ ایان/ایدابلیوجی-۹، موشک ایم-۵۴ فینیکس، و یک باک داخلی بزرگ ۷۳۰۰ کیلویی از هواپیمای اف-۱۱۱بی بود.
بهسازیها و تغییرات
با گذشت زمان مدلهای اولیه تمام موشکهای این هواپیما با موشکهای پیشرفتهتر جایگزین شدند که تجهیزات الکترونیکی مستحکمتر که امکان اعتماد بهتر به عملکرد هواپیما را ممکن میکرد، سامانه بهتر ایسیسیام، و فضای بیشتر برای موتور هواپیما را داشتند. در اولین جایگزینیها موشک هوا به هوا با رادار فعال فینیکس، موشک هوا به هوای آشیانهیاب راداری نیمهفعال اسپارو، و موشک هوا به هوای حرارت یاب سایدوایندر در مدلهای دهه ۱۹۸۰ اعمال شدند.
طرح سامانه اکتشافی تاکتیکی هوابرد یا (TARPS) در دهه ۱۹۷۰ برای اف-۱۴ تامکت انجام شد. سامانه اکتشافی (TARPS) در زیر بدنه اصلی استوانهای هواپیما نصب میشد و رابطهای مخصوص خود را هم با خود داشت. حدود ۶۵ اف-۱۴ مدل ای و تمام اف-۱۴های دی برای حمل این سامانه بهسازی شدند. این سامانه در وهله اول توسط آرآیاو در صندلی عقب که یک نمایشگر پیچیده TARPS برای مشاهده آمار دریافتی اطلاعاتی را به همراه داشت، کنترل میشد. سامانههای اکتشافی تاکتیکی هوابرد در سال ۱۹۸۰ معرفی شدند. در سال ۱۹۹۶ سامانههای TARPS با دوربینهای دیجیتالی (TARPS-DI) بهسازی شدند. دوربینهای دیجیتالی یکبار دیگر هم در اوایل سال ۱۹۹۸ بهسازی شدند که سامانه را هم با خود داشتند.
در سال ۱۹۸۷ برخی از اف-۱۴های مدل ای با موتور جنرال الکتریک اف۱۱۰ بهسازی شدند. این تامکتها تامکتهای دوباره طراحی شدهٔ اف-۱۴ ای+ بودند که بعدها در سال ۱۹۹۱ به اف-۱۴ بی تغییر یافتند. هواپیماهای مدل دی هم در همین دوره گسترش یافتند که موتورهای جنرال الکتریک اف۱۱۰ را با تجهیزات دیجیتالی هوانوردی جدیدتر مانند کابین خلبان شیشهای با خود داشتند.
اضافه کردن قابلیت تهاجم زمینی
طراحی
به دلیل هزینه بالای طراحی این سوپر جنگنده در آن زمان، شرکت گرومن مجبور شد پروژه طراحی تامکت را بهطور مشترک با نیروی دریای آمریکا ادامه دهد.[۲]
این بخش نیازمند گسترش است با: اضافه کردن عناوین خالی. میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
بدنه هواپیما و بالها
موتورها و ارابه فرود
تجهیزات هوانوردی و پرواز
اتاقک خلبان اف-۱۴ تامکت دو جایگاه سرنشین در طول هم دارد. خلبان و افسر مسئول رادار رهگیری (آرآیاو) روی صندلی پرتاب به بیرون مارتین-بیکر جیآریو-۷ای که با راکت حرکت میکند و از سطح زمین و با سرعت صفر ۴۵۰ گره به بالا پرتاب میشود، مینشینند. آنها در آسمانه هواپیما مجهز به ۴ آینه، دید ۳۶۰ درجه به بیرون دارند که یکی از این آسمانهها برای افسر مسئول رادار رهگیری و دیگری برای خلبان است. آسمانه اف-۱۴ آسمانه سنتی است که دارای سه قسمت است. اما ساختار کلی آن بزرگ است و دید خوبی را از آن میتوان داشت. خدمه هواپیما از کنترلگرها و دستگاه قدیمی و کلاسیک این هواپیما که ساختار چند گونه آنالوگ و دیجیتالی دارند، استفاده میکنند. کنترل هواپیما فقط به عهده خلبان است. تا کنون هیچ گونه سامانه کنترل دو نفری برای اف-۱۴ ساخته نشدهاست. کنترلگرهای اصلی اف-۱۴ یک نمایشگر سربالا است که توسط شرکت کایزر ساخته شدهاست و دو نمایشگر ویاسآی و اچاسآی هستند که اطلاعات مربوط به سرعت، جستجو، و سایر اطلاعات را میدهند. اف-۱۴ای و اف-۱۴بی مثل هواپیماهای اف-۱۶ و اف-۱۸ نمایشگر چندکاره ندارند.
اف-۱۴ تامکت دماغه بزرگی دارد و این به خاطر آن است که هواپیما نه تنها دو سرنشین دارد، بلکه تعداد زیادی از سامانههای هوانوردی را هم دارد. ایسیام (ECM) و قسمت جستجوگر خیلی فراگیر و بزرگ هستند. قسمت اصلی رادار هاگز ایدابلوجی-۹ ایکس-باند است که در مدلهای ابتدایی سامانه دیجیتالی ۵۴۰۰ بایتی سبکی با حافظه دسترسی تصادفی ۳۲ کیلوبایتی را به همراه داشت. دیش آنتن، دیش عریض ۹۱ سانتیمتری مسطح است که ۱۰ کیلووات برق مصرف میکند و آنتنهای پیچیده آیافاف (IFF) دارد. چندین دستگاه جستجوگر و ردگیری دیگر نظیر ردگیری به هنگام جستجو، حرکت دادن به هنگام جستجو، تعقیب تک هدف پالس دوپلر (PDSTT)، و دستگاه تعقیب (JAT) نیز وجود دارند. این هواپیما قادر است ۲۴ هدف هوایی را بهطور همزمان رهگیری نموده و در آن واحد به سمت ۶ هدف در حالت ردگیری به هنگام جستجو تا حدود ۱۰۰ کیلومتر موشک شلیک کند. در حالت فقط-پالس (STT) برد حدود ۱۵۰ کیلومتر است. حداکثر برد جستجوگری فراتر از ۱۹۰ کیلومتر است، که حتی روی جنگندهای دیگر در ۱۲۰ الی ۱۴۰ کیلومتری هم میتوان قفل راداری انجام داد. موشکهای کروز هم میتوانند هدف این هواپیما با رادار ایدابلیوجی-۹ قرار بگیرند. چون این رادار در حالت دوپلر-پالس روی اهداف کوچک در ارتفاعات پائین هم قفل میکند و آنها را تعقیب میکند. دیش آنتن رادار در دماغه هواپیما قرار گرفتهاست و بیشتر سامانههای هوانوردی رادار درست در قسمت پشت دماغه نزدیک جایگاه خلبان جاسازی شدهاند. سامانههای هوانوردی دیگر نیز (نظیر آیافاف، رادیوهای برقراری ارتباط، ابزارهای جهتیاب و غیره) در نزدیکی جایگاه افسر رادار رهگیری قرار گرفتهاند و بیشتر باسامانههای نمایشگر رادار ایاندابلیوجی-۹ ترکیب شدهاند.
هواپیماهای تامکت همچنین سامانه سیگنالهای الکترونیکی مقابله، سامانههای اخطارگر رادار(RWR)، پخشکنندههای خاشه/شعله در قسمت دم هواپیما، هماهنگکننده آمار بین جنگندهها، و سامانه دقیق ناوبری اینرسی نیز دارند. هماهنگیهای اولیه در کامپیوتر ناوبری برنامهریزی میشود و یک گردش نما در سیستم تمام حرکات هواپیما را زیر نظر دارد. این حرکات هواپیما به کامپیوتر ناوبری فرستاده میشود، و فاصله و جهت جت از اولین جای حرکتش محاسبه میگردد.
این قابلیت در کنار موشک بسیار قوی و دقیق ایم-۵۴ فینیکس، اف-۱۴ ای را به نوعی منحصربهفرد نمودهاست بهطوریکه در آمریکا به نام Top Gun یا سلاح برتر شناخته میشود.
موشک فینیکس در کنار رادار AWG-9 (آگ ناین) توانمندی فوقالعاده در رهگیری و هدف قرار دادن اهداف هوایی برای اف-۱۴ ایجاد کردهاست.
تاریخچه هواپیمای اف-۱۴ تامکت در آمریکا
استفاده از این هواپیما در نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا از سال ۱۹۷۴ به عنوان هواپیمای اصلی جنگنده برتری هوایی، هواپیمای رهگیر مدافع ناوگان، و هواپیمای شناسایی تاکتیکی نیروی دریایی آغاز شد. از دهه ۱۹۹۰ قابلیت ناوبری کمارتفاع و هدفگیری مادون قرمز برای عملیاتهای شبانه به آن افزوده شد و مأموریتهای تهاجمی هوا به زمین دقیقی ر ا به انجام رساند.[۳] جنگنده اف ۱۴ تامکت در ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۶ و در فرودگاه نیروی هوایی اوشنا بهطور رسمی در آمریکا بازنشسته شد[۴] و با جنگنده اف/ای-۱۸ئی/اف سوپر هورنت جایگزین شد.[۵] آمریکا در سال ۲۰۰۷ اعلام کرد که قطعات ذخیره و یدک این جنگنده را بعلت اینکه ممکن است سر از ایران در بیاورند نخواهند فروخت.[۶] همچنین پنتاگون اعلام کرد با نابود کردن اف ۱۴های قدیمی مانع از دسترسی احتمالی آن توسط ایران خواهد شد.[۷]
تاریخچه هواپیمای اف-۱۴ تامکت در ایران
پیش زمینهٔ خرید هواپیمای اف-چهارده از سوی ایران
بسیاری از ناظران غربی ناتوانی ایران از جلوگیری از تجاوز میگ-۲۵های شوروی به خاک ایران را عامل اصلی خرید هواپیمای اف-۱۴ تامکت میدانند؛ ولی واقعیت اندکی متفاوت است. از اواخر دههٔ ۱۹۵۰ میلادی نیروی هوایی شاهنشاهی ایران با همکاری نیروی هوایی آمریکا پروازهای فوق محرمانهای را بر فراز خاک شوروی انجام میدهد. در آغاز هواپیماهای سبک (حتی ترابری) برای این منظور به کار میرفت و چند فروند آنها به وسیلهٔ جنگندههای شوروی سرنگون شدند. پس از تحویل نخستین سفارش اف-۴ فانتوم۲ که نوع شناسایی هم جزء سفارشها بود، این عملیات تشدید شد.[۸]
شورویها نگران قدرت تسلیحاتی ایران بودند و مأموریتهای شناسایی خود را بر روی ایران انجام میدادند. هواپیماهای رهگیر نیروی هوایی شاهنشاهی به ویژه هواپیماهای اف-۴ فانتوم ۲ بارها سعی کردند تا میگ-۲۵هایی که وارد خاک ایران میشدند را رهگیری کنند ولی موفق نمیشدند. شاه علاقهای به رویارویی مستقیم با شوروی نداشت و هنگامی که تجاوز مرزی از سوی هر دو طرف شدت گرفت شاه پیشنهاد داد که اگر شورویها تجاوز هوایی خود را متوقف کنند نیروی هوایی ایران و آمریکا نیز ورود به حریم هوایی شوروی را متوقف سازند. این پیشنهاد بارها و بارها تکرار شد و هر بار رد شد؛ بنابراین شاه به نیروی هوایی دستور داد که در ازاء هر تجاوز هوایی فاکسبتهای شوروی دو یا چند مأموریت بر فراز خاک شوروی به عنوان مقابله به مثل انجام شود، ولی برای این منظور سلاحی نیرومندتر از اف-۴ فانتوم ۲ ایران مورد نیاز بود تا جلوی تجاوز شورویها را بگیرد. در این اثنا در راستای برنامههای توسعهٔ نظامی ایران در دههٔ ۱۹۷۰ میلادی و همچنین همکاری با ایالات متحده، نیروی هوایی شاهنشاهی به دنبال هواپیمای رهگیری بود که توانایی تهدیدهای پیشبینی شده را تا بیست سال آینده داشته باشد. هواپیمایی که بتواند پهنهٔ گستردهای از آسمان ایران را با سنسورها و سلاحهای نیرومند پوشش دهد و دارای توانایی رزمی بالای باشد.[۸]
در تابستان ۱۹۷۲ نامهای از سوی محمدرضا پهلوی شاه وقت به پنتاگون فرستاده شد. در این نامه قصد شاه از بازدید از ایالات متحده آمریکا به منظور گفتگو دربارهٔ هواپیمای رهگیری بود که قرار بود در نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا به خدمت گرفته شود. در این نامه برنامهریزی او برای تماشای نمایش هوایی این نوع جنگندهها به قصد الگوگیری برای شاخهٔ مورد علاقهٔ او در نیروهای مسلح یعنی نیروی هوایی قید شده بود. علاقهٔ اصلی شاه به هواپیمای اف-چهارده بود.[۸]
این ملاقات آغاز یک معاملهٔ مناقشهبرانگیز بود که منجر به استقرار مدرنترین هواپیمای جنگندهای میشد که آمریکا به یکی از متحدانش فروخته بود. این برای نخستین بار بود که آمریکاییها موافقت کرده بودند یک چنین جنگنده پیشرفته و استراتژیک را به یک مشتری خارجی بفروشند. از سوی دیگر این اقدام برای ایران یک اقدام جسورانه بود. زیرا هنوز در حال تجربهاندوزی در زمینهٔ سیستمهای با تکنولوژی مدرن و تأسیسات لازم برای عملیاتی کردن آنها بود.[۸]
همچنین فروش این هواپیما از سوی آمریکا به یک کشور دیگر به این معنای بود که کل پروژهٔ اف-۱۴ به وسیلهٔ ایران نجات پیدا میکرد. زیرا ایران موافقت کرده بود که کل هزینه تحقیقات و تمام هزینه راه اندازی خط تولید هواپیما که شرکت گرومن احتیاج دارد برای تولید هواپیما پرداخت کند.[۸]
به گفته تیمسار سپهبد عبدالله آذر برزین، جانشین فرماندهی نیروی هوایی شاهنشاهی، خرید اف-۱۴ علیرغم مخالفت فنی نیروی هوایی انجام گرفته در حالی که با همان مقدار بودجه میشد تعداد ۲۸۰ فروند اف-۱۵ خرید که مزایای بیشتری (عدم نیاز به پرسنل خارجی افزایش بیشتر قدرت نیروی هوایی، برخلاف اف-۱۴ که فقط رهگیر است اف-۱۵ رهگیر و بمب افکن است) داشت. آذر برزین ادعا میکند خرید اف-۱۴ اشتباه بوده و شاید دلیل خرید نجات شرکت تولیدکننده بودهاست.[۹]
هواپیمای اف-چهارده در ایران
پس از ایالات متحده آمریکا، ایران تنها کشوری است که دارای این نوع جنگندهاست. نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ۸۰ فروند از این هواپیما سفارش داد که ۷۹ فروند آن به ایران تحویل داده شد و هواپیمای آخر به دلیل قطع رابطه ایران و آمریکا و تحریم تسلیحاتی ایران به نیروی دریایی آمریکا داده شد. در حال حاضر این جنگنده تنها در ایران در حال سرویس دهی میباشد. از مشکلات اف-۱۴ تامکت این است که سرویس دهی و عملیاتی کردن آن بسیار مشکل است.
جنگنده اف-۱۴ تامکت هنوز در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بهکار میرود و جزء جنگندههایی است که در طول جنگ ایران و عراق بسیار توسط ایران استفاده میشد. در ۶ ماهه اول جنگ اف-۱۴های ایران پنجاه پیروزی را در برابر هواپیماهای عراقی به ثبت رساندند که اکثراً مقابل جنگندههای میگ-۲۱ و میگ-۲۳ و تعداد کمتری هم در مقابل سوخوهای ۲۰ و ۲۲ (مدلهای صادراتی سوخو-۱۷) بود و تنها یک اف-۱۴ بر اثر برخورد ترکش یک میگ-۲۱ که در نزدیکی آن منفجر شده بود آسیب دید. از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۶ وظیفه اصلی اف-۱۴های ایران گشتزنی در مراکز حساس حکومتی و اقتصادی مثل تهران و جزیره خارگ و بنادر و پالایشگاههای جنوب کشور و سکوهای نفتی خلیج فارس بود. این کار با کمک هواپیماهای سوخترسان بوئینگ ۷۰۷-۳۱۹سی انجام میشد و گاه هر پرواز با ۴ مرتبه سوخترسانی در هوا بیش از ده ساعت طول میکشید. اف۱۴ها در این مدت همچنان در جنگهای هوایی درگیر میشدند اما وظیفه اصلی آنها ارعاب نیروی هوایی عراق بود. خسارات سنگینی که این جنگندهها به هواپیماهای عراق وارد کرده بودند در کنار موشکهای هوابههوای بسیار دقیق و دوربرد آدبیلوجی-۹ و فونیکس آنها باعث میشد تا جنگندههای عراقی بلافاصله پس از مشاهده یک اف-۱۴ اقدام به عقبنشینی کنند و اف۱۴ها به یک سامانه دفاع هوایی بسیار مؤثر تبدیل شوند که چنین سطحی از تأثیرگذاری برای یک سیستم دفاع هوایی شاید تا کنون در هیچ جنگی و برای مدتی چنین طولانی سابقه نداشتهاست. تنها جنگندههای عراقی که توانست موفقیت نسبی در برابر اف-۱۴ به دست آورد جنگندههای میراژ اف-۱ ئیکیو-۶ مجهز به موشکهای سوپر ۵۳۰دی و مجیک امکا۲ بودند که توسط فرانسه در اواخر جنگ یعنی اوایل سال ۱۹۸۸ در اختیار عراق گذاشته شد.[۱۰]
تام کوپر محقق نبردهای هوایی جنگ ایران و عراق معتقد است که اف-۱۴های ایرانی در طول جنگ دست کم ۱۶۰ هواپیما و بالگرد عراقی را سرنگون کردهاند که از این میان ۵۸ فروند میگ-۲۳، ۳۳ فروند داسو میراژ اف-۱، ۲۳ فروند میگ-۲۱، نه فروند میگ-۲۵، دو فروند میگ-۲۷، ۲۳ فروند سوخو-۱۷، پنج فروند بمبافکن توپولوف-۲۲، یک فروند میراژ ۵، یک فروند بمبافکن بی-۶دی، یک فروند بالگرد سوپر فریو و یک فروند بالگرد میل-۲۴ و در بقیه هم نوع هواپیما مشخص نیست.
«واحد مهندسی و اورهال نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران» با بهسازی قطعات و ارتقای آن توانسته این هواپیما را تا حدودی به روز نگه دارد. تامکتهای ایران از مدل A اولین مدل تولیدی اف-۱۴ است و با تامکتهای آمریکایی تفاوتی ندارد. تعدادی از این جنگندهها در پایگاه هوایی هشتم شکاری شهید بابایی در نزدیکی اصفهان نگهداری میشود. بر اساس یکی از برآوردها در سال ۲۰۰۹ ایران ۴۴ فروند اف-۱۴ داشته که ۱۳ فروند آنها عملیاتی بودهاند.[۱۱] البته در سال ۲۰۱۱ یک هواپیمای اف-۱۴ در ایران سقوط کرد. ایران و ایالات متحده آمریکا تنها دارندگان این جنگنده هستند.
مدلهای مختلف اف-۱۴ تامکت
اف-۱۴ ای
اف ۱۴ تامکت ای نسخه اولیه دو سرنشینه و طراحیشده برای تمام وضعیتهای آب و هوایی میباشد که برای نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا ساخته شده بود؛ و بعد با تغییراتی دقت ان برای بهکارگیری مهمات افزایش یافت. نیروی دریایی آمریکا ۴۷۸ فروند از این جنگنده را دریافت کرد و ۷۹ فروند از این جنگنده به ایران تحویل داده شد. ۱۲ فروند اولیه ان آزمایشی بود. ۱۰۲ فروند پایانی آن با موتور TF30-P-414A بهبود یافت.
هشتادمین اف-۱۴ ساخته شده برای ایران به دلیل قطع روابط ایران و آمریکا و تحریم تسلیحاتی ایران در آمریکا ماندگار شد و اکنون با همان رنگ آمیزی و نشان نیروی هوایی ایران در موزه هوانوردی آمریکا نگهداری میشود.[۱۲]
در مجموع ۵۵۷ تام کت ای توسط گرومن ساخته شد که ۴۸ فروند از آن به اف-۱۴ بی و ۱۸ فروند از آن به اف-۱۴ دی ارتقاء یافتند.[۱۲]
اف-۱۴ بی
در مجموع ۳۸ فروند اف-۱۴ بی توسط گرومن ساخته شد.[۱۲]
اف-۱۴ سی
اف-۱۴ سی پروژه تحقیقاتی از جنگنده اف-۱۴ بی بوده که هیچگاه به تولید عملیاتی منجر نشد.
اف-۱۴ دی
در مجموع ۳۷ فروند اف-۱۴ دی توسط گرومن ساخته شد.[۱۲]
کشورهای به کار گیرنده
به کار گیرنده فعلی:
- ایران در اسکاردرانٰهای نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (اف-۱۴ای):
- اسکادران جنگنده تاکتیکی ۷۲: ۱۹۷۶ تا کنون
- اسکادران جنگنده تاکتیکی ۷۳: ۱۹۷۷ تا کنون
- اسکادران جنگنده تاکتیکی ۸۱: ۱۹۷۷ تا کنون
- اسکادران جنگنده تاکتیکی ۸۲: ۱۹۷۸ تا کنون
- اسکادران جنگنده تاکتیکی ۸۳: هواپیماهای سابق اسکادران ۷۳
در حال حاضر ایران تنها بهکار گیرنده این جنگنده در جهان میباشد. اگر چه از عمر تامکتهای ایرانی بیش از چهل سال میگذرد ولی در حال حاضر تامکت بهترین جنگنده نیروی هوایی ایران میباشد. با وقوع انقلاب ۵۷ و قطع روابط بین ایران و آمریکا، نیروی هوایی ایران در تأمین قطعات یدکی و تعمیر این جنگنده پیچیده با مشکلات زیادی رو به رو شد ولی با این حال توانسته تا امروز این جنگنده را در حالت عملیاتی و فعال نگه دارد.[۱۳]
به کار گیرنده سابق:
- نیروی دریایی ایالات متحده (USN) (از سال ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۶)
مشخصات
مشخصات عمومی
- خدمه: ۲ (خلبان و افسر رهگیری)
- طول: ۶۲ فوت و ۹ اینچ (۱۹٬۱ متر)
- پهنای بال: ** باز شده: ۶۴ فوت (۱۹/۵۵ متر)
- جمع شده: ۳۸ فوت (11.58 m)
- ارتفاع: ۱۶ فوت (4.88 m)
- بال: مساحت ۵۶۵ فوت مربع (54.5 m²)
- ماهیواره: NACA 64A209.65 mod root, 64A208.91 mod tip
- وزن خالی: ۴۳۷۳۵ پوند (19,838 kg)
- وزن بارگیری: ۶۱۰۰۰ پوند (27,700 kg)
- بیشینه وزن برخاست: ۷۴۳۵۰ پوند (33,720 kg)
- پیشرانه: ۲× توربوفن با پسسوز جنرال الکتریک یی-۱۱۰ جیای-۴۰۰
- نیرو ی خشک: ۱۳۸۱۰ پوند (61.4 kN) هرکدام
- نیرو با پس سوز ۲۷۸۰۰ پوند (124.7 kN) هرکدام
عملکرد
- سرعت بیشینه: ۲/۳۴ ماخ (1,544 mph, 2,485 km/h) at high altitude
- شعاع عملیاتی: ۵۰۰ ناتیکال مایل (575 mi, 926 km)
- برد ترابری: ۱۶۰۰ ناتیکال مایل (1,840 mi, 2,960 km)
- سقف پروازی: ۵۰۰۰۰ فوت (15,200 m)
- نرخ اوجگیری: >۴۵۰۰۰ فوت بر دقیقه (229 m/s)
- بارگیری بال: ۱۱۳/۴ پوند بر فوت مربع (553.9 kg/m²)
- نسبت نیرو به وزن: ۰/۹۱
جنگافزار
- توپها: ۱× توپ گاتلینگ ام-۶۱ (۲۰ میلیمتری) با ۶۷۵ گلوله
- جایگاهها: دارای ۱۰ جایگاه، ۶×زیر بدنه، ۲ تا ناسل، ۲×محل اتصال بالها.
- موشکها: ** موشکهای هوا به هوای: ایم-۱۲۰ آمرام، ایم-۹ سایدوایندر، ایم-۷ اسپارو، ایم-۵۴ فینیکس، موشک سجیل (تغییر یافته موشک هاوک جهت استفاده هوا به هوا در اف۱۴)
- ترکیب بارگیری:
- ۶×آیم-۵۴، ۲×آیم-۹
- ۲×آیم-۹+۲×آیم-۵۴+۳×آیم-۷ (ترکیب معمول)
- ۲×آیم-۹+۴×آیم-۵۴+۲×آیم-۷
- ۲×آیم-۹+۶×آیم-۷
- ۴×آیم-۹+۴×آیم-۵۴
- ۴×آیم-۹+۴×آیم-۷
- ۴×آیم-۹+۴×آیم-۱۲۰
- ۲×آیم-۹+۶×آیم-۱۲۰
- بمبها: ** جدام (JDAM) مهمات دقیق زن
- بمبهای هدایت لیزری پیووی
- بمبهای امکا-۸۰ غیر هدایت شونده
- سیبییو-۱۰۰ بمب خوشهای (امکا ۲۰ راکی-۲)
- متفرقه:
- پاد هدفگیری لانتیرن
- ۲×تانک سوخت قابل رهاسازی ۲۶۷ گالونی
تجهیزات پروازی
- رادار ایان/آدبلیوجی-۹ هیوز با برد ۳۳۰ کیلومتر
- AN/ASN-130 INS, IRST, TCS
جستارهای وابسته
- سامانه موشکی باور ۳۷۳
- اف-۱۴ تامکتهای ایران
- جلیل زندی
- شهرام رستمی
- پیروزیهای ایران در نبردهای هوایی با عراق
- پیروزیهای عراق در نبردهای هوایی با ایران
منابع
- ↑ افشای فروش قطعات هواپیمای جنگی از اسرائیل به ایران، دویچه وله فارسی
- ↑ Tony Holmes & Bruce Hales (۲۰۰۴)، «THE REQUIREMENT»، IRANIAN F-14 TOMCAT UNITS IN COMBAT، London: Ospreypublishing، شابک ۱-۸۴۱۷۶-۷۸۷-۵
- ↑ "F-14 Tomcat fighter fact file." United States Navy, 5 July 2003. Retrieved: 20 January 2007.
- ↑ F-14 Tomcat fighter
- ↑ F-14 Tomcat Replacement Proposals
- ↑ US halts sale of F-14 jet parts بیبیسی
- ↑ «Pentagon Destroying Old F-14s to Keep Them Out of Enemy Hands» (به انگلیسی). Fox News. ۲۰۰۷-۰۷-۰۲. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۶-۰۹.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ Iranian F-14 Tomcat Units in Combat by Tom Cooper & Farzad Bishop, 2004, Oxford: Osprey Publishing, pp. 6-7
- ↑ msadd.com، MSADD CMS -. «صفحه اصلی | حسین دهباشی». www.dehbashi.com. دریافتشده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۶.
- ↑ By Tom Cooper & Farzad Bishop (۱۶ سپتامبر ۲۰۰۳). «Persian Cats».
- ↑ Cooper, Tom and Liam Devlin. "Iranian Air Power Combat Aircraft". Combat Aircraft, Vol. 9 No. 6, January 2009.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ F-14 Bureau Numbers
- ↑ Cooper, Tom and Chris Davey. Iranian F-14 Tomcat Units in Combat (Osprey Combat Aircraft No. 49). Oxford, UK: Osprey, 2004. ISBN 1-84176-787-5.
پیوند به بیرون
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ گرامن اف-۱۴ تامکت موجود است. |
- جتهای دوموتوره
- جنگندههای ایالات متحده آمریکا از ۱۹۷۰–۱۹۷۹ (میلادی)
- جنگندههای تولید ایالات متحده آمریکا
- جنگندههای جنگ سرد
- نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۷۰ (میلادی)
- هواپیماهای ساخت ایالات متحده آمریکا
- هواپیماهای نظامی ایران
- هواپیمای رهگیر
- هواگردهای بال بالا
- هواگردهای بال متحرک
- هواگردهای جنگ خلیجفارس
- هواگردهای گرومن
- هواگردهای ناوپایه