ایم-۵۴ فینیکس
| ایم-۵۴ فینیکس | |
|---|---|
 |
|
| نوع | موشک دوربرد هوابه‌هوا |
| خاستگاه |  ایالات متحده آمریکا |
| تاریخچه خدمت | |
| خدمت | ۱۹۷۴ تاکنون |
| استفاده شده توسط | نیروی دریایی ایالات متحده، ایران |
| تاریخ تولید | |
| سازنده | شرکت هواپیما سازی هیوز، ریتون |
| قیمت واحد | ۴۷۷،۱۳۱ دلار |
| تاریخ تولید | ۱۹۶۶ |
| خصوصیات | |
| وزن | ۴۵۴ الی ۴۷۲ کیلوگرم |
| طول | ۳٫۹۶ متر |
| ارتفاع | ۲۴ کیلومتر |
| قطر | ۳۸۰ میلیمتر |
|
|
|
| کلاهک | مواد منفجره |
| کلاهک خرج | ۶۱ کیلوگرم |
|
|
|
| موتور | موتور راکت پیشرانه جامد |
| طول بال | ۹۰۰ میلیمتر |
| برد موثر |
۱۸۴ کیلومتر |
| سقف پرواز | ۳۰ کیلومتر |
| ارتفاع پرواز | ۲۴ کیلومتر |
| سرعت | ۵ ماخ |
| سامانه هدایت |
راداری فعال و پردازش تصویر فرو سرخ فعال |
| سکوی پرتاب |
اف-۱۴ تامکت |
ایم-۵۴ فونیکس یا فینیکس (به انگلیسی: AIM-54 Phoenix) موشک هوابه‌هوای مجهز به رادار دوربردی است که در جنگنده‌های اف-۱۴ نصب و استفاده می‌شود. این موشک تا حدود ۱۶۰ کیلومتر برد، حداکثر سرعت ۵ ماخ، وزن ۴۵۰ تا ۴۷۰ کیلوگرم و قطر ۳۸۰ میلیمتر دارد.
هر فروند هواپیمای اف-۱۴ می‌تواند ۶ فروند موشک فونیکس حمل کند که چهار تای آن در زیر بدنه و دو تای آن در زیر بال‌ها استقرار می‌یابد (هرچند به دلیل وزن بالای این موشک معمولاً ۲ موشک ایم-۵۴ در کنار ۲ موشک ایم-۷ اسپارو و ۳ ایم۹ سایدوایندر بر روی اف-۱۴ نصب می‌شد). این موشک با برد مفیدی برابر با ۱۵۰ کیلومتر تنها موشک هوابه هوای دوربرد مورد استفاده آمریکا و نخستین سیستم موشکی در جهان بود که توانایی هدایت همزمان موشک‌ها علیه چند هدف را داشت. این موشک در سال ۲۰۰۴ از خدمت نظامی در ارتش آمریکا خارج شد و دو سال بعد فعالیت جنگنده‌های اف-۱۴ تنها جنگنده‌ای که توانایی شلیک این موشک را داشت هم در آمریکا به پایان رسید. به این ترتیب اکنون ایران تنها کاربر جنگنده اف-۱۴ و موشک فینیکس است. موشک‌های فینیکس با موشک کوتاه‌بردتر ایم-۱۲۰ آمرام در هواپیماهای اف/آ-۱۸ هورنت و اف/آ-۱۸ سوپرهورنت در نیروی دریایی آمریکا جایگزین شده‌اند.
فینیکس در اصل برای دفاع از ناوگان‌های جنگی نیروی دریایی در مقابل حمله انبوه بمب‌افکن‌های پرسرعت و موشک‌های ضدکشتی ساخته شده بود، تهدیدی که با پایان جنگ سرد از میان رفت. پیچیدگی و هزینه بالای استفاده و تعمیر این موشک، کهنگی سیستم الکترونیکی آن و عمر بالای موشک‌ها از دیگر دلایل خروج این سیستم از ارتش آمریکا بود.[۱]
طراحی این موشک در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی برای استفاده در بمب‌افکن‌های جنرال داینمیکس اف-۱۱۱ آغاز شد و در سال ۱۹۷۴ به همراه جنگنده اف-۱۴ وارد نیروی دریایی آمریکا شد. این موشک مشخصا برای شلیک به اهداف از راه دور طراحی شده است و در جنگ‌های نزدیک هوا به هوا کاربردی ندارد.
موشک فونیکس اولین موشک دور برد هوا به هوا ایالات متحده بود که توانایی در گیری همزمان با ۶ هدف متحرک را داشت.
موشک فونیکس در نیروی هوایی ایران[ویرایش]
ایران در دوران حکومت محمدرضا پهلوی تنها خریدار این موشک و جنگنده اف-۱۴ بود. ۴۲۴ موشک فینیکس در قراردادی به ارزش حدود ۱۵۰ میلیون دلار در سال ۱۹۷۴ به آمریکا سفارش داده شد که ۲۸۵ فروند از آن تحویل داده شد. گسترده‌ترین کاربرد جنگی این موشک در جریان جنگ ایران و عراق بود. این موشک یکی از برگهای برنده تامکتهای ایران در مقابل جنگنده‌های عراقی بود. استفاده از این موشک در برخی اوقات منجر به پیروزی یک تامکت ایرانی در مقابل سه جنگندهٔ عراقی می‌شد. البته به دلیل کمی تعداد این موشک‌ها در نبردها سعی می‌شد که بیشتر از موشک‌های ارزان‌تر مثل ای ام ۷ و ای ام ۹ استفاده شود و در نهایت تعداد موشک‌های باقی مانده به دلیل کهنگی قطعات از سرویس خارج شده و صرفاً جنبهٔ نمایشی پیدا کردند.[۲]
پانویس[ویرایش]
- ↑ AIM-54 Phoenix and AAAM
- ↑ Tony Holmes & Bruce Hales. «THREE TO ONE». در IRANIAN F-14 TOMCAT UNITS IN COMBAT. چاپ first edition. London: Ospreypublishing، ۲۰۰۴. شابک ۵-۷۸۷-۸۴۱۷۶-۱.
منابع[ویرایش]
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «AIM-54 Phoenix»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲ خرداد ۱۳۸۷).
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ایم-۵۴ فینیکس موجود است. |
