ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه/فهرست‌ها

از فهرست‌ها در ویکی‌پدیا برای مرتب کردن اطلاعات استفاده می‌شود. فهرست‌ها می‌توانند بخشی از یک مقاله باشند، یا خودشان یک مقالهٔ جدا باشند. این رهنمود توضیح می‌دهد که چه زمان و به چه شکل باید از فهرست‌های استفاده کرد.

انواع فهرست‌ها

فهرست‌ها می‌توانند بخشی از یک مقاله باشند، یا خودشان یک مقالهٔ جدا باشند.

مقاله‌های فهرست

صفحهٔ اصلی: ویکی‌پدیا:فهرست‌های مستقل

همچنین ببینید: ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه (فهرست آثار)

مقاله‌های فهرست صفحه‌هایی در دانشنامه هستند که شامل یک بخش آغازین و پس از آن یک فهرست هستند (این فهرست می‌تواند شامل بخش‌هایی باشد). مواردی که در این فهرست هستند شامل پیوندهایی به مقاله‌های مرتبط با آن موضوع خاص هستند، و ممکن است که اطلاعات بیشتری راجع به آن مورد را هم شامل شوند. عنوان مقاله‌های فهرست معمولاً با عباراتی نظیر «فهرست ...» شروع می‌شود و پس از آن موضوع مقاله در عنوان می‌آید، نظیر: فهرست آثار احمد شاملو. موارد فهرست می‌توانند به صورت الفبایی، بر اساس طبقه‌بندی موضوعی و به صورت عرضی یا به شکل سلسله مراتبی مرتب شوند.

استفاده از بخش‌های حاوی فهرست‌های گلوله‌ای روش رایجی برای ایجاد مقاله‌های فهرست است. این مقاله‌های از ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه (مقاله فهرست) پیروی می‌کنند. ویکی‌پدیا همچنین از ضمیمه‌ها و پانویس‌ها به صورت فهرست‌هایی در بخش‌های «جستارهای وابسته»، «منابع»، و «پیوند به بیرون» استفاده می‌کند و از الگوهای ناوبری نیز بهره می‌برد.

فهرست‌های توکار

صفحهٔ اصلی: ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه (فهرست توکار)

فهرست توکار فهرستی است که به عنوان بخشی از یک مقاله آورده می‌شود و اطلاعاتی را نمایش می‌دهد که مکمل محتوای مقاله است.

هدف از ایجاد فهرست‌ها

فهرست‌ها در ویکی‌پدیا با سه هدف ساخته می‌شوند:

اطلاع رسانی

فهرست‌ها منبع خوبی برای اطلاعات می‌توانند باشند. به عنوان صفحهٔ فهرست شهرهای یک کشور، می‌تواند اطلاعات کلی مانند جمعیت این شهرها را ارائه کند. یا فهرست وقایع، می‌تواند با مرتب شدن به ترتیب زمانی، به درک توالی رخدادها در ذهن خواننده کمک شایانی بکند.

ناوبری

فهرست‌ها کمک می‌کنند تا کاربران ویکی‌پدیا بتوانند به راحتی بین مقالات مرتبط به هم جابه‌جا شوند. به خصوص نقش آن‌ها زمانی پررنگ‌تر می‌شود که کاربری به دنبال یک موضوع خاص می‌گردد، اما نمی‌داند چه کلید واژه‌ای را برای جستجو در ویکی‌پدیا استفاده کند. با کمک ساختار درختی منطقی فهرست‌ها، چنین کاربری، به راحتی موضوع مورد نظر خود و مقالات مرتبط با آن را پیدا خواهد کرد.

توسعه

وقتی فهرستی از موضوعات مرتبط با هم، شامل چند پیوند قرمز (پیوند به مقالاتی که هنوز ساخته نشده‌اند) باشد، می‌تواند زمینه‌ای باشد تا کاربران علاقه‌مند، با الگو گرفتن از مقالاتی از این فهرست که ایجاد شده‌اند، مقالات ساخته نشده را ایجاد کنند. به این ترتیب، ساخت مقالات ساده‌تر و نظام‌مندتر می‌شود.

تفاوت مهمی که فهرست‌ها با رده‌ها دارند آن است که هر بار که مقاله‌ای به یک فهرست اضافه یا از آن حذف می‌شود، تمام کسانی که آن فهرست را تعقیب می‌کنند، متوجه این تغییر خواهند شد. به همین خاطر، امکان این که مقاله به اشتباه به یک فهرست اضافه یا از آن حذف شود، و کسی متوجه این اشتباه نشود، کمتر خواهد بود.

نامگذاری و محتوای فهرست‌ها

اگر نام یک فهرست کاملاً نوع محتوایی را که در آن باید قرار بگیرد مشخص نمی‌کند، در ابتدای فهرست یک بخش آغازین اضافه کنید و توضیح لازم را بنویسید. توقع نداشته باشید که سایر ویرایشگران ویکی‌پدیا خودشان کاربرد یک فهرست را حدس بزنند.

عنوان فهرست

عنوان فهرست باید تا حد امکان جامع و مانع باشد. از نام‌های کلی مانند «فهرست کشورها» بهتر است استفاده نکنید. بهتر آن است که «فهرست کشورها» فقط به عنوان یک مرحله در ساختار درختی مطرح باشد؛ به عنوان مثال، این فهرست، خود پیوندی به «فهرست کشورهای آسیا»، «فهرست کشورهای اروپا» و نظایر آن داشته باشد، و هر کدام از آن فهرست‌ها شامل پیوندی به مقالات کشورهای آن قاره باشد. به این ترتیب، هم ساختار منطقی‌تری ایجاد شده‌است، و هم از ایجاد یک فهرست کلی و طولانی اجتناب شده‌است.

بخش آغازین

در ابتدای فهرست‌ها می‌توانید یک بند (پاراگراف) متن اضافه کنید که توضیح بدهد چه مقالاتی باید در آن فهرست گنجانده شوند. این حتی شامل فهرست‌هایی که عنوانشان کاملاً مشخص می‌کند که شامل چه مقالاتی هستند، نیز می‌شود. بهتر است در همان بند ابتدایی، شرایطی که یک مقاله باید داشته باشد تا به آن فهرست اضافه شود را توضیح دهید، یا پیوندی به صفحه‌ای که این شرایط را توضیح می‌دهد ایجاد کنید.

ذکر منبع

در تمام موارد، به خصوص در شرایطی که معیارهای ورود مقالات به یک فهرست از تعریفی که دیگران انجام داده‌اند اقتباس شده‌است، باید برای معیارهای ورود مقالات منابع موثقی ارائه شود. مثال سادهٔ این مطلب آن می‌شود که در ابتدای فهرست کشورهای اتحادیهٔ اروپا بگوییم «تنها کشورهایی در این صفحه فهرست می‌شوند که طبق گزارش رسمی اتحادیهٔ اروپا، جزو این اتحادیه تلقی می‌شوند» و پیوندی هم به صفحه‌ای از وب‌سایت رسمی اتحادیهٔ اروپا در این باره ارائه کنیم.

فهرست‌ها نباید سلیقه‌ای ایجاد شوند. عناوینی که درون یک فهرست قرار می‌گیرند، خود باید دارای سرشناسی کافی باشند، و تعلق‌پذیری آن‌ها به آن فهرست نیز باید با کمک منابع معتبر قابل اثبات باشد. می‌توانید برای فهرست‌ها هم، درست مثل مقالات، {{درخواست یادکرد منبع}} کنید.

همین‌طور، در مورد فهرست‌های افراد، باید دقیقاً این سیاست ویکی‌پدیا مدنظر باشد، و تنها مقالاتی به فهرست‌های مربوط به افراد اضافه شوند، که تعلق آن‌ها به این فهرست‌ها با منابع موثق و قابل استناد توجیه شده باشد.

محتوای فهرست‌ها

سیاست دیدگاه بی‌طرفانه در ویکی‌پدیا، در مورد فهرست‌ها هم کاملاً مصداق دارد. نام هیچ شخصی نباید به فهرست دیکتاتورها اضافه شود، مگر آن که منابع مستقل و متعددی با دیدگاه بی‌طرفانه، وی را جزو دیکتاتورها تلقی کرده باشند، و این دیدگاه عمومیت داشته باشد. پر واضح است که سیاست ممنوعیت تحقیق دست اول در ویکی‌پدیا، در مورد فهرست‌ها هم مصداق دارد.

فهرست افراد

صفحهٔ اصلی: ویکی‌پدیا:فهرست افراد

رده‌بندی

می‌توانید هر فهرستی را که ایجاد می‌کنید با نوشتن [[رده:چگونه‌های ویکی‌پدیا]] [[رده:فهرست‌ها]] در انتهای فهرست، به ردهٔ فهرست‌ها اضافه کنید. با این حال، اگر این فهرست در یکی از زیر‌رده‌های ردهٔ یادشده می‌گنجد، بهتر است آن را به آن زیر رده اضافه کنید، نه به ردهٔ مادر.

طرح‌بندی فهرست

اندازه فهرست

همچنین ببینید: ویکی‌پدیا:اندازه مقاله § فهرست‌ها، جدول‌های و زیرمقاله‌ها

فهرست‌ها و جدول‌ها را تا حد ممکن و تا جایی که به هدف و کاربرد آن صدمه نزند، کوتاه نگه دارید: محتوای درون فهرست باید با موضوع مقاله مرتبط باشند و نباید به جزئیات نالازم بپردازند؛ طبق سیاست مربوط، میزان داده‌های آماری را باید در حداقل نگه داشت.

برخی محتوا ممکن است برای کاهش حجم یا خلاصه‌نویسی با استفاده از شیوهٔ خلاصه‌نویسی، مناسب نباشند. ممکن است لازم باشد که فهرست تعبیه‌شده در یک مقاله به‌طور کامل به یک مقالهٔ فهرست جدید تفکیک شود و به‌جای آن یک الگوی {{بیشتر}} قرار گیرد که نتیجه می‌دهد:

اطلاعات بیشتر: فهرست نمونه

در برخی موارد، ممکن است ترجیح بر این باشد که سبک یک فهرست به‌شکل یک توالی بلند در یک جمله باشد. مقایسه کنید:

نثر

فهرست

سیب میوه‌ای شیرین و گوشتی و محصول درختی برگ‌ریز از خانوادهٔ گل‌سرخیان است که در سرتاسر دنیا کشت می‌شود. منشأ این درخت آسیای مرکزی است و پس از هزاران سال کشت، از آنجا به اروپا و آمریکای شمالی هم برده شد. سیب در برخی فرهنگ‌ها از اهمیت مذهبی و اساطیری بالایی برخوردار است؛ از جمله فرهنگ اهالی اسکاندیناوی، یونان و مسیحیان اروپایی قدیم. سیب همچنین یکی از سین‌های اصلی هفت‌سین است. سیب انواع فراوانی دارد که برخی از مشهورترین آنها عبارتند از: سیب سرخ، سیب توسرخ، سیب زرد، سیب سبز، سیب صورتی، سیب فوجی، سیب گالا، سیب چمپیون، سیب مکینتاش، سیب بلدبسکوپ، سیب گراون اشتاین و سیب جاسوس شمالی

سیب میوه‌ای شیرین و گوشتی و محصول درختی برگ‌ریز از خانوادهٔ گل‌سرخیان است که در سرتاسر دنیا کشت می‌شود. منشأ این درخت آسیای مرکزی است و پس از هزاران سال کشت، از آنجا به اروپا و آمریکای شمالی هم برده شد. سیب در برخی فرهنگ‌ها از اهمیت مذهبی و اساطیری بالایی برخوردار است؛ از جمله فرهنگ اهالی اسکاندیناوی، یونان و مسیحیان اروپایی قدیم. سیب همچنین یکی از سین‌های اصلی هفت‌سین است. سیب انواع فراوانی دارد که برخی از مشهورترین آنها عبارتند از: سیب سرخ سیب توسرخ سیب زرد سیب سبز سیب صورتی سیب فوجی سیب گالا سیب چمپیون سیب بلدبسکوپ سیب گراون اشتاین سیب جاسوس شمالی

نمایش فهرست‌ها

متداول‌ترین نحوهٔ نمایش فهرست‌ها در ویکی‌پدیا، نمایش آن‌ها به صورت فهرست گلوله‌ای است. به عنوان مثال در فهرستی که برای شهرهای استان اصفهان ایجاد می‌کنید، استفاده از چنین دستوری:

* [[اصفهان]]
* [[برخوار]]
* [[فلاورجان]]

چنین نتیجه می‌دهد:

• اصفهان
• برخوار
• فلاورجان

همان‌طور که بالاتر ذکر شد، در بند توضیحات اول یک فهرست، می‌توانید موضوع آن فهرست را توضیح دهید، که این کار با اضافه کردن پیوندی به مقالات مرتبط، یادکرد از منابع، و اضافه کردن تصاویر در صورت لزوم، می‌تواند بسیار کامل‌تر و پربارتر باشد.

مطالعه بیشتر

برای مطالعه بیشتر و آشنایی با فهرست‌ها، به صفحهٔ فهرست‌ها در شیوه‌نامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی مراجعه کنید.

• ویکی‌پدیا:مقالات مجموعه‌نمایه