نهاد (دستور زبان)

نهاد قسمتی از جمله است که دربارهٔ آن سخن می‌گوییم یا صفت و حالتی را به آن نسبت می‌دهیم.

به دیگر سخن، نهاد واژه یا گروهی از واژگان یک بند است که دربارهٔ آن خبری می‌دهم. یعنی صاحب خبر است. هر بند (جمله ساده) دارای دو بخش نهاد و گزاره است. نشانهٔ نهاد هم‌خوانی آن با شناسه است. نهاد معمولاً پیش از گزاره می‌نشیند.

نمونه: دانشجویان به اردوی علمی رفتند.

انواع نهاد

نهاد به دو نوع تقسیم می‌شود: فاعل و مسندالیه.

فاعل نهادی است که کاری انجام داده‌است. یعنی اینکه پیام بند به انجام عملی توسط او اختصاص دارد. برای نمونه:

پرویز [فاعل] رفت [فعل].

مسندالیه نهادی است که به آن صفت یا حالتی را نسبت می‌دهیم. برای نمونه:

هوا [مسندالیه] سرد [مسند] است.

به بندی که دارای فاعل است بند فعلیه (در متون قدیمی جمله فعلیه) و به بندی که دارای مسندالیه است بند اسمیه (در متون قدیمی جمله اسمیه) گفته می‌شود. فعلیه یا اسمیه بودن بند ارتباط مستقیمی با فعل جمله دارد. نهاد توسط گزاره تکمیل می‌شود.

منابع

۴. کتاب تکمیلی و وزارتی فارسی هفتم دبستان، دفتر تولید کتاب‌های متوسطهٔ نظری.