علیقلی اردلان

علیقلی اردلان
علیقلی اردلان
وزیر امور خارجه ایران
	دوره مسئولیت; ۳ دی ۱۳۳۴ – ۲۸ اردیبهشت ۱۳۳۷
پادشاه	محمدرضا شاه پهلوی
نخست‌وزیر	حسین علاء منوچهر اقبال
پس از	عبدالله انتظام
پیش از	علی‌اصغر حکمت
وزیر صنایع و معادن
نخست‌وزیر	حسین علاء
وزیر دربار
	دوره مسئولیت; مهر ۱۳۵۷ – ۲۲ بهمن ۱۳۵۷
پس از	امیرعباس هویدا
وزیر مشاور
نخست‌وزیر	حسین علاء
نمایندهٔ دائم ایران در سازمان ملل متحد
	دوره مسئولیت; ۱۳۲۹ – ۱۳۳۴
پس از	نصرالله انتظام
پیش از	جلال عبده
سفیر ایران در ایالات متحده
	دوره مسئولیت; ۱۳۳۷ – ۱۳۳۸
پس از	علی امینی
پیش از	اردشیر زاهدی
سفیر ایران در شوروی
سفیر ایران در آلمان غربی
	دوره مسئولیت; فروردین ۱۳۴۲ – مهر ۱۳۴۴
پس از	امیرخسرو افشار قاسملو
پیش از	سپهبد مظفر مالک
کاردار سفارت ایران در ترکیه
	دوره مسئولیت; شهریور ۱۳۲۳ – مهر ۱۳۲۴
پس از	انوشیروان سپهبدی
پیش از	موسی نوری اسفندیاری
اطلاعات شخصی
زاده	۵ بهمن ۱۲۷۸; تهران، ایران
درگذشته	۱۲ مرداد ۱۳۶۵ (۸۶ سال); تهران، ایران
ملیت	ایران

علیقلی اردلان (زاده ۵ بهمن ۱۲۷۸ – درگذشته ۱۲ مرداد ۱۳۶۵) دیپلمات و دولتمرد دوره پهلوی و آخرین وزیر دربار شاهنشاهی بود.

زندگینامه

پدرش حاج ابوالحسن خان فخرالملک از خاندان اردلان کردستان و رجال عصر ناصری و مظفری بود. مادرش والیه خانم، دختر شاهزاده عبدالصمد میرزا عزالدوله فرزند محمد شاه قاجار بود. پدرش پسرعمه و مادرش برادرزاده ناصرالدین شاه قاجار بود.

تحصیلات خود را در ایران آغاز کرد و در رشته اقتصاد در آلمان ادامه داد. پس از کسب درجه دکترا از آلمان، اتاشه (وابسته) افتخاری سفارت ایران در برلن شد. در سال ۱۳۰۲ به ایران بازگشت و به عنوان مترجم به استخدام رسمی وزارت امور خارجه درآمد. در سال ۱۳۰۸ به عدلیه انتقال یافت و چندی معاون مدعی‌العموم (دادستان) تهران و مدتی معاون مدعی‌العموم دیوان کیفر کارکنان دولت بود.^[۱]

اردلان پس از یک سال از عدلیه به وزارت امور خارجه بازگشت و دبیر سوم و سپس دبیر دوم سفارت ایران در واشنگتن شد. چندی نیز در پاریس دبیر دوم، دبیر اول و رایزن بود. مشاغل بعدی‌اش ریاست اداره سوم سیاسی، رایزنی و کارداری موقت سفارت کبرای ایران در آنکارا بود.^[۱]

اردلان در سال ۱۳۲۷ معاون وزارت امورخارجه شد. در ششم اسفند ۱۳۲۸ که حسین علاء سفیر ایران در واشنگتن به عنوان وزیر امورخارجه معرفی شد، تا زمان بازگشت او به ایران، سرپرستی وزارت امور خارجه به عهده اردلان نهاده شد. سپس به ریاست هیئت نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل متحد منصوب و راهی نیویورک شد.

در سال ۱۳۳۴ که علاء نخست‌وزیر شد، اردلان را ابتدا وزیر مشاور، سپس وزیر صنایع و معادن و پس از آن، وزیر امور خارجه کرد. در سال ۱۳۳۶ که دکتر اقبال نخست‌وزیر شد، اردلان را در سمت خود ابقا کرد تا اینکه در اوائل سال بعد او به عنوان سفیر به امریکا فرستاده شد.

در زمانی که اردلان در امریکا سفیر بود، شاه سفری غیر رسمی به ایالات متحده کرد. او در این سفر از بعضی از تذکرات اردلان ناراضی شد و پس از مراجعت به تهران وی را از سفارت برکنار کرد و اردشیر زاهدی را به جایش به واشنگتن فرستاد. پس از مدتی اردلان سفیر ایران در شوروی سپس سفیر ایران در آلمان شد.

سفارت در آلمان غربی آخرین مأموریت علیقلی اردلان بود. اردلان پس از ماموریت سفارت ایران در آلمان بازنشسته شد. چندی بعد ریاست مدرسه عالی ارتباطات، وابسته به روزنامه کیهان را به عهده گرفت. در مهر ۱۳۵۷ و کوران انقلاب، شاه او را دعوت به همکاری کرد و به جای امیرعباس هویدا به وزارت دربار گماشت. او در این سمت دست به اصلاحاتی در دربار زد و آیین‌نامه رفتار خاندان سلطنتی را اعلام و آن‌ها را از هرگونه اعمال نفوذ، دخالت، معامله و مشارکت در امور مرتبط با دولت، قبول پست در شرکت‌های دولتی و بانک‌ها و بیمه ممنوع و محروم اعلام کرد.

در ۲۳ دی ۱۳۵۷ اردلان با حفظ سمت به عضویت شورای سلطنت منصوب شد و تا سقوط رژیم سلطنتی در آن سمت بود. پس از پیروزی انقلاب به زندان افتاد و پس از آزادی به امر مطالعه و تحقیق پرداخت و نهایتاً در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۶۵ در تهران چشم از جهان فرو بست و در آرامگاه ابن بابویه به خاک سپرده شد. نتیجه تحقیق سال های آخر عمر وی، تکمیل کتاب های "ابرقدرتی دیگر" و "کمربند فقر" بود. موضوع کتاب "ابرقدرتی دیگر" شکل گیری اروپای متحد به عنوان ابرقدرت جدید بود.

جستارهای وابسته

برادران اردلان

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ عاقلی، باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران - جلد اول. تهران: نگاه. صص. ۷۴ - ۷۶.

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ عاقلی، باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران - جلد اول. تهران: نگاه. صص. ۷۴ - ۷۶.

[۱]

ن ب و وزیران امور خارجه (فهرست)
قاجار	نشاط اصفهانی (۱۲۰۲–۱۲۰۰) ابوالحسن شیرازی (۱۲۱۳–۱۲۰۲) علی فراهانی* (۱۲۱۴–۱۲۱۳) مسعود انصاری (۱۲۱۹–۱۲۱۴) ابوالحسن شیرازی (۱۲۲۵–۱۲۱۹) مسعود انصاری (۱۲۲۷–۱۲۲۵) محمدتقی فراهانی* (۱۲۳۰–۱۲۲۷) محمدعلی شیرازی (۱۲۳۰) سعید انصاری (۱۲۵۲–۱۲۳۰) محمد رئیس نوری* (۱۲۵۲) حسین سپهسالار (۱۲۵۹–۱۲۵۲) سعید انصاری (۱۲۶۲–۱۲۵۹) محمد رئیس نوری* (۱۲۶۲) محمود قراگوزلو (۱۲۶۴–۱۲۶۲) یحیی مشیرالدوله (۱۲۶۶–۱۲۶۴) عباس قوام‌الدوله (۱۲۷۵–۱۲۶۶) نصرالله نایینی* (۱۲۷۵) محسن مظاهر (۱۲۷۸–۱۲۷۵) نصرالله نایینی (۱۲۸۵–۱۲۷۸) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۶–۱۲۸۵) جواد سعدالدوله (۱۲۸۶) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۶) حسن پیرنیا (۱۲۸۷–۱۲۸۶) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۷) جواد سعدالدوله (۱۲۸۸–۱۲۸۷) اسدالله مشارالسلطنه* (۱۲۸۸) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۸) اسماعیل ثقةالملک* (۱۲۸۸) محمدابراهیم غفاری (۱۲۸۹–۱۲۸۸) حسینقلی نواب (۱۲۸۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۰–۱۲۸۹) حسن وثوق (۱۲۹۲–۱۲۹۰) محمدابراهیم غفاری (۱۲۹۴–۱۲۹۲) حسن اسفندیاری (۱۲۹۴) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۴) اکبر صارم‌الدوله (۱۲۹۵–۱۲۹۴) حسن وثوق (۱۲۹۶–۱۲۹۵) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۹۶) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۷–۱۲۹۶) اسدالله مشارالسلطنه (۱۲۹۷) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۸–۱۲۹۷) فیروز فیروز (۱۲۹۹–۱۲۹۸) اسدالله مشارالسلطنه (۱۲۹۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۹) مصطفی‌قلی فهیم‌الدوله* (۱۲۹۹) جهانگیر ناظم‌الملک* (۱۲۹۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۹) محمود جم (۱۳۰۰–۱۲۹۹) محمدتقی معززالدوله (۱۳۰۰) حسن اسفندیاری (۱۳۰۰) ابوالقاسم عمید* (۱۳۰۰) اسدالله مشارالسلطنه (۱۳۰۰) ابراهیم حکیمی (۱۳۰۱–۱۳۰۰) احمد قوام (۱۳۰۱) محمدعلی فروغی (۱۳۰۲–۱۳۰۱) محمد مصدق (۱۳۰۲) محمدعلی فروغی (۱۳۰۳–۱۳۰۲) حسن مشار (۱۳۰۴–۱۳۰۳)
پهلوی	داوود مفتاح* (۱۳۰۵–۱۳۰۴) علیقلی مسعود انصاری (۱۳۰۷–۱۳۰۵) فتح‌الله پاکروان* (۱۳۰۷) ابوالقاسم عمید* (۱۳۰۷) محمدعلی فرزین (۱۳۰۹–۱۳۰۷) محمدعلی فروغی (۱۳۱۲–۱۳۰۹) سید باقر کاظمی (۱۳۱۴–۱۳۱۲) عنایت‌الله سمیعی (۱۳۱۶–۱۳۱۵) مصطفی عدل* (۱۳۱۷–۱۳۱۶) علی سهیلی (۱۳۱۷) مظفر اعلم (۱۳۱۹–۱۳۱۷) جواد عامری* (۱۳۲۰–۱۳۱۹) علی سهیلی (۱۳۲۱–۱۳۲۰) محمد ساعد (۱۳۲۳–۱۳۲۱) محسن رئیس (۱۳۲۳) نصرالله انتظام (۱۳۲۴–۱۳۲۳) انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۴) ابوالقاسم نجم (۱۳۲۴) احمد قوام (۱۳۲۵–۱۳۲۴) محمدعلی همایون‌جاه (۱۳۲۶–۱۳۲۵) انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۶) موسی نوری اسفندیاری (۱۳۲۶) سید باقر کاظمی (۱۳۲۶) موسی نوری اسفندیاری (۱۳۲۷–۱۳۲۶) علی‌اصغر حکمت (۱۳۲۸–۱۳۲۷) علی‌اکبر سیاسی (۱۳۲۸) حسین علاء (۱۳۲۹–۱۳۲۸) محمود صلاحی* (۱۳۲۹) محسن رئیس (۱۳۲۹) عبدالله انتظام (۱۳۳۰–۱۳۲۹) سید باقر کاظمی (۱۳۳۱–۱۳۳۰) حسین نواب (۱۳۳۱) حسین فاطمی (۱۳۳۲–۱۳۳۱) عبدالله انتظام (۱۳۳۴–۱۳۳۲) علیقلی اردلان (۱۳۳۷–۱۳۳۴) علی‌اصغر حکمت (۱۳۳۸–۱۳۳۷) جلال عبده (۱۳۳۸) غلام‌عباس آرام (۱۳۳۹–۱۳۳۸) امیرخسرو افشار* (۱۳۳۹) یدالله عضدی (۱۳۳۹) حسین قدس نخعی (۱۳۴۱–۱۳۳۹) غلام‌عباس آرام (۱۳۴۵–۱۳۴۱) اردشیر زاهدی (۱۳۵۰–۱۳۴۵) عباسعلی خلعتبری (۱۳۵۷–۱۳۵۰) امیرخسرو افشار (۱۳۵۷) احمد میرفندرسکی (۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	کریم سنجابی (۱۳۵۸–۱۳۵۷) مهدی بازرگان* (۱۳۵۸) ابراهیم یزدی (۱۳۵۸) سید ابوالحسن بنی‌صدر* (۱۳۵۸) صادق قطب‌زاده (۱۳۵۹–۱۳۵۸) محمدکریم خداپناهی* (۱۳۵۹) محمدعلی رجایی* (۱۳۶۰–۱۳۵۹) میرحسین موسوی (۱۳۶۰) علی‌اکبر ولایتی (۱۳۷۶–۱۳۶۰) کمال خرازی (۱۳۸۴–۱۳۷۶) منوچهر متکی (۱۳۸۹–۱۳۸۴) علی‌اکبر صالحی (۱۳۹۲–۱۳۸۹) محمدجواد ظریف (۱۴۰۰–۱۳۹۲) حسین امیرعبداللهیان (۱۴۰۳–۱۴۰۰) علی باقری کنی* (۱۴۰۳) سید عباس عراقچی (اکنون–۱۴۰۳)
* سرپرست