موسی نوری اسفندیاری

موسی نوری اسفندیاری
وزیر امور خارجه ایران
دوره مسئولیت ۲۰ اسفند ۱۳۲۶ – آبان ۱۳۲۷
پادشاه	محمدرضاشاه پهلوی
نخست‌وزیر	ابراهیم حکیمی عبدالحسین هژیر
پس از	مهذب‌الدوله کاظمی
پیش از	علی‌اصغر حکمت
دوره مسئولیت ۲۲ شهریور – ۱۸ آذر ۱۳۲۶
نخست‌وزیر	احمد قوام
پس از	محمدعلی همایون‌جاه (سرپرست)
پیش از	مهذب‌الدوله کاظمی
سفیر ایران در ایتالیا
سفیر ایران در هند
دوره مسئولیت ۱۳۲۷ – ۱۳۳۰
سفیر ایران در عراق
دوره مسئولیت ۱۳۲۰ – ۱۳۲۱
پس از	ابوالقاسم نجم
پیش از	محسن رئیس
دوره مسئولیت ۱۳۱۷ – ۱۳۱۹
پس از	مظفر اعلم
پیش از	ابوالقاسم نجم
وزیر مختار ایران در آلمان
دوره مسئولیت ۱۳۱۹ – شهریور ۱۳۲۰
سناتور
حوزه انتخاباتی	مازندران (دوره‌های چهارم و پنجم)
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۷۱
درگذشته	مهر ۱۳۵۰ رم ایتالیا

موسی خان موفق‌السلطنه (۱۲۷۱ یا ۱۲۷۴ – مهر ۱۳۵۰ رم) که نام خانوادگی نوری اسفندیاری برگزید، دیپلمات و دولتمرد دوره قاجار و پهلوی، وزیر امور خارجه و سناتور بود.

از خاندان اسفندیاری مازندران بود. پدرش میرزا جعفر خان یمین‌الممالک و پدربزرگش میرزا محمد خان صدیق‌الملک هر دو از دیپلمات‌ها و دولتمردان دوره قاجار بودند. مادرش دختر میرزا علی‌نقی‌خان حکیم‌الممالک پزشک مخصوص ناصرالدین شاه بود. برادر بزرگترش اسدالله خان یمین‌الممالک نیز در دوره پهلوی به نمایندگی مجلس و سناتوری رسید.

پس از تحصیل در مدارس دارالفنون و سن لویی تهران به اروپا رفت و در بلژیک، فرانسه و روسیه درس خواند. در بازگشت به ایران به استخدام مالیه درآمد و به ریاست ادارات خالصه‌جات (املاک دولتی) و گمرکات و ریاست مالیه اصفهان رسید. سپس در تفلیس رئیس صندوق تذکره قفقاز شد.

موفق‌السلطنه در سال ۱۳۰۳ به وزارت امور خارجه منتقل و نایب سفارت ایران در رم و سپس برلن شد. پس از آن در دورانی که محمدعلی فروغی سفیر ایران در ترکیه بود، مستشار سفارت ایران در آنکارا بود و همراه با او در نشست جامعه ملل شرکت جست.

نوری اسفندیاری در سال ۱۳۱۷ وزیر مختار ایران در عراق و دو سال بعد وزیر مختار ایران در آلمان شد. پس از آنکه ایران در پی حمله متفقین در شهریور ۱۳۲۰ ناچار به قطع رابطه با آلمان شد به ایران بازگشت و به عنوان سفیر به بغداد فرستاده شد. در اسفند ۱۳۲۱ علی سهیلی او را در کابینه خود وزیر کشاورزی کرد اما پیش از معرفی به مجلس کنار رفت و به سفارت ایران در ترکیه منصوب شد.

پس از بازگشت نوری اسفندیاری از ترکیه، قوام‌السلطنه در ترمیم کابینه خود در ۲۲ شهریور ۱۳۲۶ او را به عنوان وزیر امور خارجه به مجلس معرفی کرد. با سقوط دولت قوام در ۱۸ آذر آن سال از این سمت کنار رفت اما ابراهیم حکیمی نخست‌وزیر بعدی پس از مدتی او را به کار خود بازگرداند و در بیستم اسفند به عنوان وزیر امور خارجه به مجلس معرفی کرد. سال بعد در کابینه عبدالحسین هژیر نیز همین سمت را داشت و سپس به عنوان سفیر به هند و پس از آن به ایتالیا فرستاده شد. او در دوره‌های چهارم و پنجم مجلس سنا به عنوان سناتور مازندران عضویت داشت اما در دوره ششم انتخاب نشد.

تنها فرزند او پسری به نام علی نوری اسفندیاری (۱۲۹۳-؟) بود که پس از پایان تحصیلات در آمریکا، وارد وزارت خارجه شد و مدتی سفیر ایران در آرژانتین و سفیر غیرمقیم (اکرودیته) در شیلی بود.

جستارهای وابسته

• خاندان اسفندیاری