هلیوگابال

هلیوگابال
۲۵مین امپراتور امپراتوری روم
سلطنت	۸ ژوئن ۲۱۸–۱۱ مارس ۲۲۲
پیشین	ماکرینوس
جانشین	الکساندر سوروس
نایب السلطنه	جولیا مائسا (۲۱۸-۲۲۲) جولیا سهیماس (۲۱۸-۲۲۲)
زاده	حدود ۲۰۳ نامعلوم
درگذشته	۱۱ مارس ۲۲۲ رم، ایتالیا
آرامگاه	-
فرزند(ان)	الکساندر سوروس (فرزندخوانده)
نام کامل مارکوس اورلیوس آنتونیوس
دودمان	سِوِری

الیوگابالوس یا هلیوگابال (به فرانسوی: Héliogabale) یا مارکوس اورلیوس آنتونیوس (زادهٔ پیرامون ۲۰۳- مرگ ۱۱ مارس ۲۲۲) امپراتور روم از ۲۱۸ میلادی تا سال مرگش بود. سلطنت کوتاه او به دلیل رسوائی های جنسی و جنجال های مذهبی مشهور بود. او پسر خاله امپراتور کاراکالا بود و از یک خانواده برجسته عرب-رومی در امسا (حمص)، سوریه بود، جایی که در اوایل جوانی او به عنوان رئیس کشیش خدای خورشید سول اینویکتوس نامگذاری شد. پس از مرگ کاراکالا، هلیوگابال در سن تقریباً ۱۴ سالگی در شورش ارتش که توسط مادربزرگش، جولیا مائسا، علیه جانشین کوتاه مدت کاراکالا، ماکرینوس و برای تصاحب قدرتی که در گذشته متعلق به خواهرش جولیا دومنا بود تحریک شده بود، و به مقام پرینکیپاته و پرینسپس رسید. وی بعنوان یک شهروند خصوصی احتمالاً واریوس آویتوس باسیانوس نامیده می شد. او پس از رسیدن به مقام امپراتور، نام مارکوس اورلیوس آنتونینوس را به خود گرفت و تنها پس از مرگ وی پس از خدای بومی خود شناخته شد.

در هنگام صعود بر تخت سلطنت، امپراتور جوان به رم رسید، در پهلوی او مادر و مادربزرگش موقرانه در ارابه امپراتوری بودند. اولین ورود هلیوگابال در برابر سنا، با احترام و شادی روبرو شد و او فرمانی صادر کرد که مادرش با او در جلسات همراه است و در مذاکرات و ملاقات ها با افراد داخلی و سفیران خارجی شرکت می کند. ولی سوئمیاس مثل خاله و مادر خود در سیاست توانا نبود و او علاقه ای چندانی به اداره حکومت نداشته و خود را بر یک سناکولون (سنای کوچک) مرکب از زنان، که سابینا همسر هادریانوس تأسیس کرده بود و به مسائل لباسهای زنانه و جواهر و تقدم و تأخر و برگزاری تشریفات می پرداخت، ریاست می کرد. در واقع حکمرانی بر کشور را به مائسا، مادر بزرگ امپراتور، اختصاص دادند. اما در حالی که جولیا مائسا در تلاش بود که همانند خواهرش جولیا دومنا خودش را بزرگترین حاکم پشت تاج و تخت معرفی کند و بنابراین تنها-قدرتمندترین زن جهان شود، هلیوگابال در زندگی شخصی شروع به رفتارهایی ناشایست کرد و این رفتارها بر دولت تاثیر منفی و خطرناک زیادی گذاشت.

مورخان بعدی معتقدند که هلیوگابال نسبت به سنتهای مذهبی روم و تابوهای جنسی بی اعتنایی نشان داده است. وی خدای هلیوگابال را که رئیس کاهن اعظم وی بود ، جایگزین رئیس سنتی پانتئون روم، ژوپیتر کرد. وی اعضای اصلی دولت رم را مجبور به شرکت در آیین های مذهبی بزرگداشت این خدای که ریاست آن را بر عهده داشت، کرد. او با چهار زن، از جمله یک باکره وستال ازدواج کرد و از درباریان مردی که تصور می کردند دوستداران او بودند، احسان کرد. همچنین گزارش شده بود که وی خود را تن فروشی کرده است. رفتار او گارد پرتورین، سنا و مردم عادی را نسبت به خود بیگانه کرد. در میان مخالفت های فزاینده، هلیوگابال، فقط ۱۸ ساله ، ترور شد و پسر خاله اش الکساندر سوروس در مارس ۲۲۲ جایگزین شد. توطئه بر زده هلیوگابال و مادرش توسط مادربزرگ قدرتمندش، جولیا مائسا که بر امپراتوری در کنار او و دخترش یعنی مادر هلیوگابال جولیا سوئمیاس حاکم بود طراحی شده و توسط اعضای ناراضی گارد پرتورین انجام شد.

هلیوگابال در میان معاصرانش شهرت زیادی به دلیل عجیب و غریب بودن انحطاط، بی قاعدگی و غیرتمند پیدا کرد. این سنت ادامه داشته است و او با نویسندگان اوایل دوران مدرن یکی از بدترین شهرت ها را در میان امپراتورهای روم متحمل شد. به عنوان مثال ادوارد گیبون نوشت که هلیوگابال "با خشم غیرقابل کنترل دورنی خودش را به بزرگترین لذتها رها کرد و کارهای روزمره امپراتوری را به دیگران (یعنی مادربزرگ و مادرش) می داد". به گفته بارتولد گئورگ نیبور ، "نام هلیوگابال بیش از همه در تاریخ مارک گذاری شده است" به دلیل "زندگی ناپسند و ناگوارش". نمونه ای از ارزیابی یک مورخ مدرن، ارزیابی آدریان گلدزوورتی است: "هلیوگابال ظالم نبود، اما او بی کفایتی منحرف در ظاهری مردانه ولی با باطنی زنانه بود، احتمالاً کم توانایی ترین امپراتور روم تاکنون". علی رغم محکومیت جهانی سلطنت وی، برخی از محققان گرمی درباره او می نویسند، از جمله یوحنا مالالاس، شرح نویسی رومی در قرن ششم ، و وارویک بال، یک مورخ مدرن که او را نوآور و "معمای غم انگیز از دست رفته پس از قرن ها تعصب" توصیف کرد.

به دلیل گفته های مورخ معاصر دیون کاسیوس و دیگران که هلیوگابال لباس زنانه می پوشید، ترجیح می داد خانم خوانده شود و به دنبال واژینوپلاستی است، از نظر برخی از مورخان، امپراتور یکی از چهره های تراجنسی اولیه و یکی از اولین کسانی است که به دنبال کاربرد جراحی تغییر جنسیت است.

جستارهای وابسته

• فهرست مشاهیری که در اوج شهرت درگذشتند

نگارخانه

• 
  رُزهای هلیوگابال اثر لورنس آلما تادما

منابع

Wikipedia contributors, "Elagabalus," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Elagabalus&oldid=331302342 (accessed December 27، 2009).