مرگ سیاه
طاعون سیاه یا مرگ سیاه یا مرگ و میر بزرگ یک اپیدمی طاعون از نوع طاعون خیارکی و ویرانگرترین بیماری همه‌گیر تاریخ است که در دورهٔ اوج خود میان سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ میلادی اروپا را درنوردید. این نخستین همه‌گیری بزرگ در اروپا و دومین آن در جهان بود. تنها اپیدمی‌ای که به‌طور دقیق توسط تاریخ‌دانان توصیف شده‌است. شمار مرگ‌ومیر از این بیماری در این دوره کاملاً مشخص نیست، اما برآورد آن حدود ۳۰ تا ۶۰ درصد جمعیت اوراسیا و میان ۷۵ تا ۲۰۰ میلیون نفر در منطقهٔ اوراسیا طی این چند سال است. منابع تاریخی بسیاری دربارهٔ اپیدمی طاعون سیاه در آسیا وجود ندارد. تخمین زده میشود که یک‌سوم جمعیت ایران در آن زمان کشته شدند.[۱]
طاعون سیاه بحران‌ها و پیامدهای بسیار اقتصادی، اجتماعی و مذهبی به‌دنبال داشت.
شرح رویدادها[ویرایش]
خاستگاه[ویرایش]
طاعون خیارکی در این دوره در آسیای مرکزی شایع بود و به نظر می‌رسد که جنگ مغولان و چینی‌ها سبب آغاز این اپیدمی شده‌است. طاعون در سال ۱۳۳۴ میلادی در استان هوبئی چین شایع شد و به سرعت در استان‌های اطراف سرایت یافت. در سال ۱۳۴۶ میلادی، تاتارها آن را به اروپای شرقی منتقل کردند و در اواخر سال ۱۳۴۷ کشتی‌هایی که از آسیای مرکزی می‌آمدند، بیماری را در جنوا و مارسی شیوع دادند. در تابستان سال ۱۳۴۸ طاعون در ونیز نیز شایع شد و در عرض یک سال تمام سواحل مدیترانه را فراگرفت. پس از آن، طاعون به سرعت به سمت شمال اروپا حرکت کرد و جمعیت این نواحی را، که پس از قحطی‌های پی‌درپی، اپیدمی‌های مختلف به علت سردی هوا و جنگ‌های طولانی به شدت در برابر هر سانحه‌ای ضعیف شده‌بودند، درهم شکست. انتقال بیماری از طریق موش‌ها نقش مهمی در این روند داشت و گربه‌ها در اروپا تقریباً نایاب شدند.
شیوع در اروپا[ویرایش]
طاعون به سرعت در اروپا شیوع یافت. میان ۶۰ تا ۱۰۰ درصد افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شدند زنده نمی‌ماندند و به این ترتیب یک چهارم تا یک سوم کل جمعیت اروپا، و یک سوم تا یک دوم جمعیت اروپای غربی از میان رفتند. اپیدمی در یک شهر به‌طور متوسط میان ۶ تا ۹ ماه طول می‌کشید. باید توجه داشت که طاعون در مناطق مختلف به یک اندازه سرایت نکرد. بعضی از روستاها و حتی بعضی شهرها و نواحی اصلاً به طاعون دچار نشدند. برای مثال می‌توان بروژ، میلان، نورمبرگ و لهستان را نام برد.
در ایران و خاورمیانه[ویرایش]
تخمین زده میشود که حدود یک سوم جمعیت خاورمیانه، از جمله ایران، عراق و سوریه در این همه‌گیری کشته شدند.[۱][۲]
توصیهٔ پزشکان[ویرایش]
پزشکان سدهٔ چهاردهم در برابر طاعون ناتوان بودند، با این وجود توصیه‌هایی بی‌فایده به مردم می‌کردند که در بعضی آثار از آن‌ها نام برده‌شده‌است.
- سوزاندن ساقهٔ کلم و پوست به
- روشن کردن آتش با استفاده از هیزم‌های معطر
- بخار کردن آب و بریان کردن گوشت
- حمام با آب داغ
- حجامت
- خوراندن مواد تهوع‌آور و ملین، که در واقع باعث ضعف بیمار و مرگ زودتر می‌شد
- گردهم‌آیی برای دور کردن اجنه
پی‌آمدهای طاعون سیاه[ویرایش]
طاعون سیاه بحران‌های بسیار اقتصادی، اجتماعی و مذهبی به‌دنبال داشت.
- نیروی کاری بسیار کاهش یافت و دستمزدش چند برابر شد و به این ترتیب مشکلات زیادی را به خصوص در کشاورزی به‌وجود آورد.
- مردم روستاها و زمین‌های خود را ترک کردند و زمین‌ها کم‌کم به جنگل تبدیل شدند.
- مردم شهرها را یکی پس از دیگری ترک کردند، درحالی که اطبا آگاهی و توانایی لازم را برای مبارزه و جلوگیری از شیوع طاعون نداشتند.
- تورم شدید ایجاد شد و قیمت‌ها در عرض چند هفته ده برابر شدند.
- مردم به کلیساها روی آوردند، برخی برهنه در کوچه‌ها راه می‌رفتند و خود را شلاق می‌زدند تا گناهاشان پاک شود و … بسیاری از افراد عقیده داشتند که آخرت نزدیک است.
- کلیسا که در برابر مردم بی‌جواب مانده بود خرافات را میان مردم ترویج داد. از اعمال کلیسا (با وجود تلاش‌های پاپ کلمنت ششم برای جلوگیری از آن)، توسل به تئوری های توطئه سوزاندن یا دار زدن یهودیان، کولی‌ها، بیگانگان و جادوگران بود که به نوعی مقصر این بلاها محسوب می‌شدند.[۳][۴]
- توسل به مفاهیم آخرالزمانی و انتظار برای نجات با برقراری حکومت مسیح[۵]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «Q&A; with John Kelly on The Great Mortality on National Review Online». web.archive.org. ۲۰۱۲-۰۲-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۹.
- ↑ مرگ سیاه در تاریخ میانهٔ ایران، یعقوب آژند، مطالعات تاریخی سال اول تابستان ۱۳۶۸ شمارهٔ ۲.
- ↑ Jean-Noël Biraben, Les hommes et la peste en France et dans les pays européens et méditerranéens, t. I : La peste dans l'histoire, Paris - La Haye, Mouton, 1975 (ISBN 2-7193-0930-3). p.57.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «Coronavirus and the plague: The disease of viral conspiracy theories | DW | 10.03.2020». DW.COM (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
- ↑ «Millénarisme | l'Encyclopédie Canadienne». www.thecanadianencyclopedia.ca. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
| تاریخ‌های علوم پایهٔ پزشکی |  | |
|---|---|---|
| تاریخ‌های تخصص‌ها | ||
| پزشکی در جوامع باستان | ||
| تاریخ روش‌های پزشکی | ||
| فجایع و همه‌گیری‌ها | ||
- Contributeurs à Wikipédia, "Peste noire," Wikipédia, l'encyclopédie libre, http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Peste_noire&oldid=26784333
- Artikel Schwarzer Tod. In: Wikipedia, Die freie Enzyklopädie. Bearbeitungsstand: URL: http://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Schwarzer_Tod&oldid=43518859
- https://web.archive.org/web/20080214113143/http://www.dinosoria.com/peste_marseille.htm
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مرگ سیاه موجود است. |
- تاریخ پزشکی
- مرگ سیاه
- آسیا در دهه ۱۳۴۰ (میلادی)
- آسیا در دهه ۱۳۵۰ (میلادی)
- آسیا در سده ۱۴ (میلادی)
- اروپا در دهه ۱۳۴۰ (میلادی)
- اروپا در دهه ۱۳۵۰ (میلادی)
- اروپا در سده ۱۴ (میلادی)
- اواخر قرون وسطی
- بیماریهای واگیردار
- تاریخ آسیا
- تاریخ اروپا
- تاریخ اوراسیا
- تاریخ پزشکی قرون وسطی
- تاریخ خاورمیانه
- علتهای مرگ
- فاجعههای بهداشتی سده ۱۴ (میلادی)
- دنیاگیریها
- طاعون