سنگ‌نبشته‌های داریوش بزرگ در سوئز

کتیبه‌های داریوش بزرگ در سوئز، یادبودهایی بودند که به سه زبان پارسی باستان، عیلامی، بابلی و مصری نوشته شده بودند و در وادی تملات، برای یادآوری بازکردن کانالی میان رود نیل و دریاچه تلخ بزرگ، که به کانال سوئز باستان شناخته می‌شود، نصب شده بودند. بهترین یادبود حفظ شده، سنگ یادبودی است از جنس گرانیت صورتی که توسط چارلز دو لیسپس، پسر فردینان دو لیسپس، در ۳۰ کیلومتری سوئز و در سال ۱۸۶۶ کشف شد. این یادبود که با نام سنگ یادبود شالوف نیز شناخته می‌شود، احداث نیای کانال سوئز مدرن توسط ایرانیان را ضبط کرده‌است، کانالی که از طریق وادی تملات، بوباستیس (که به شاخه‌ای از رود نیل مصل است) را به دریاچه تمساح و از آن‌جا با استفاده از راه‌آبه‌ای طبیعی، به دریای سرخ متصل می‌کند. هدف اصلی این کانال، ساختن راهی کشتیرانی میان نیل و دریای سرخ و در حقیقت میان مصر و ایران بود.

بخشی از متن کتیبه

متن کتیبه نصب شده در کانال سوئز (کتیبه شالوف) به زبان پارسی باستان و خط میخی هخامنشی:

سنگ‌نوشته داریوش بزرگ در کانال سوئز، سنگ‌نوشته شالوف، DZc

۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
۱۱
۱۲

آوانگاری متن به زبان پارسی باستان:

1. baga \ vazraka \ Auramazdâ \ hya \ avam \ asmânam \ adâ \ hya \ imâm \ bum
2. im \ adâ \ hya \ martiyam \ adâ \ hya \ šiyâtim \ adâ \ martiyahy
3. â \ hya \ Dârayavaum \ XŠyam \ akunauš \ hya \ Dârayavahauš \ XŠyâ \xšaça
4. m \ frâbara \ tya \ vazrakam \ tya \ uvaspam \ umartiyam \ adam \ Dârayavauš \
5. XŠ \ vazraka \ XŠ \ Xšyânâm \ XŠ \ dahyunâm \ vipazanânâm \ XŠ \ ahyây
6. â \ bumiyâ \ vazrakâyâ \ dûraiy \ apiy \ Vištâspahyâ \ puça \ Ha
7. xâmanišiya \ thâtiy \ Dârayavauš \ XŠ \ adam \ Pârsa \ amiy \ hacâ \ Pâ
8. rsâ \ Mudrâyam \ agarbâyam \ adam \ niyaštâyam \ imâm \ yauviyâ
9. m \ katanaiy \ hacâ \ Pirâva \ nâma \ rauta \ tya \ Mudrâyaiy \ danuvatiy \ ab
10. iy \ draya \ tya \ hacâ \ Pârsâ \ aitiy \ pasâva \ iyam \ yauviyâ \ akaniya \
11. avathâ \ yathâ \ adam \ niyaštâyam \ utâ \ nâva \ âyatâ \ hacâ \ Mudrâ
12. yâ \ tara \ imâm \ yauviyâm \ abiy \ Pârsam \ avathâ \ yathâ \ mâm \ kâma\ âha

برگردان^* به پارسی نوین:

1. خداوند بزرگ است اهورامزدا، که آن آسمان را آفرید، که این زمین را آفرید،
2. که این مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید،
3. که داریوش را شاه کرد، که به داریوش شاهنشاهی بزرگی را بخشید،
4. با اسبانی خوب و مردمانی خوب، من داریوش
5. پادشاه بزرگ هستم، شاه شاهان، شاه تمامی مردمان، شاه در
6. این زمین بزرگ، پسر ویشتاسپ، یک هخامنشی،
7. داریوش شاه گوید: من یک پارسی هستم، از پارس مصر را فتح کردم، من فرمان دادم تا این کانال را
8. حفر کنند میان رودی که نیل نام دارد و در مصر جریان دارد
9. به دریایی که در پارس وجود دارد
10. سپس هنگامی که این کانال حفر شد،
11. بنابر این چون من فرمان دادم، کشتی‌ها به واسطه این کانال از مصر
12. به پارس رفتند، همان‌طور که من قصد داشتم

* در بازگردانی متن کتیبه (از انگلیسی به پارسی نوین) سعی شده است تا هماهنگی نسبی با متن میخی اصلی داشته باشد.

• فهرست آثار تمدنی ایران در سایر جهان