سیراکوز

برای دیگر کاربردها، سیراکیوز را ببینید.

سیراکوزا Siracusa
شهر
آرامگاه پانتالیکا
سیراکوزا
مختصات: ۳۷°۰۵′ شمالی ۱۵°۱۷′ شرقی
کشور	ایتالیا
ناحیه	سیسیل
استان	سیراکیوز
حکومت
• شهردار	روبرتو ویسنتین
مساحت
• کل	۲۰۴٫۱ کیلومتر مربع (۷۸٫۸ مایل مربع)
ارتفاع	۵۶ متر (۱۸۴ فوت)
جمعیت  (۲۰۰۹)
• کل	۱۲۴۴۵۳
• تراکم	۶۱۰/کیلومتر مربع (۱۶۰۰/مایل مربع)
اهلیت‌نام	Siracusani
منطقهٔ زمانی	یوتی‌سی ۱+ (CET)
• تابستانی (DST)	یوتی‌سی ۲+ (CEST)
کد پستی	۹۶۱۰۰
کد منطقه	۰۹۳۱
وبگاه	www.comune.siracusa.it

سیراکوز یا سیراکوزا (به ایتالیایی: Siracusa) (به سیسیلی: Sarausa) شهری تاریخی و فرهنگی در جنوب ایتالیا و مرکز استان سیراکوز است. این شهر از لحاظ تاریخی، میراث‌دار فرهنگ و تمدن یونان باستان بوده و به عنوان زادگاه ارشمیدس شناخته می‌شود.

سیراکوز یک کمونه با ۱۱۵٬۴۵۸ نفر جمعیت است این شهر در ساحل جنوب شرقی سیسیل قرار دارد و از پیشینه‌ای چند هزار ساله برخوردار است. سیراکوز از بزرگ‌ترین کلان‌شهرهای دوران باستان کلاسیک بود و با آتن باستان در قدرت و شکوه برابری می‌کرد، هرچند آتن در تلاش خود برای یورش سیسیلی و تسلط بر آن ناکام ماند. سیراکوز زادگاه ریاضی‌دان ارشمیدس بود که در هنگام محاصره سیراکوز (۲۱۲ پیش از میلاد)، رهبری دفاع شهر در برابر رومیان را بر عهده داشت. سیراکوز در دوران کنستانس دوم به پایتخت امپراتوری بیزانس بدل شد. این شهر برای چندین سده مرکز سیسیل بود تا این‌که در جریان یورش مسلمانان و محاصره سیراکوز (۸۷۸) جایگاه خود را به سود پالرمو از دست داد. با بازپس‌گیری نورمنی سیسیل، سیراکوز به‌عنوان یک کنت‌نشین نورمنی در چارچوب پادشاهی سیسیل درآمد.

در دوران اسپانیایی، این شهر به یک دژ بدل شد و مرکز تاریخی آن، اورتیجیا، پس از بازسازی ویرانی‌های زمین‌لرزه سیسیل ۱۶۹۳، چهرهٔ باروکی کنونی خود را به دست آورد. در جریان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۳، آتش‌بس میان پادشاهی ایتالیا (۱۸۶۱–۱۹۴۶) و متفقین انگلیسی-آمریکایی در جنوب‌غربی سیراکوز، در ناحیهٔ سانتا ترزا لونگارینی (که در تاریخ به آتش‌بس کاسیبیله شهرت دارد) امضا شد.

سیراکوز به‌سبب پیشینهٔ گستردهٔ تاریخی، معماری و چشم‌اندازهای طبیعی خود شناخته می‌شود و در سال ۲۰۰۵ همراه با آرامگاه پانتالیکا به‌عنوان میراث جهانی از سوی یونسکو ثبت شد.

امروزه سیراکوز چهارمین شهر پرجمعیت سیسیل پس از پالرمو، کاتانیا و مسینا به‌شمار می‌رود.

خاستگاه نام

همچنین ببینید: خاستگاه‌های سیراکوز

سکه‌ای با کتیبهٔ ΣΥRAKOΣION («از آنِ سیراکوزی‌ها»)، سدهٔ پنجم پیش از میلاد

خاستگاه نام سیراکوز بسیار نامعلوم است. این نام نخستین‌بار بر روی سکه‌های کهن شهر در سدهٔ ششم پیش از میلاد ظاهر می‌شود. از مهم‌ترین فرضیه‌ها دربارهٔ ریشهٔ آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

برگرفته از زبان سیکولی، از طریق نام مرداب «سیراکو» یا «سیرکا»، به معنای «فراوانی آب»؛

برگرفته از واژهٔ نیا-هندواروپایی «Sur-aku» به معنای «آب شور»؛

برگرفته از زبان‌های سامی، به‌صورت «سور-کوسیا» یا «سولوک» با معانی گوناگون: «شرق»، «شور» یا «سیروکو (باد گرم مدیترانه‌ای)».

جغرافیا

سیراکوز در جنوب‌شرقی سیسیل قرار دارد و جغرافیای متنوعی دارد؛ از تپه‌ها و غارهای طبیعی گرفته تا دو رودخانه که در غرب شهر جریان دارند. بیشتر بخش‌های آن با دریا احاطه شده و ساحلش صخره‌ای و پر از دماغه‌ها، خلیج‌ها و جزیره‌های کوچک است. بخشی از شهر روی جزیرهٔ اورتیجیا و بخشی روی خشکی اصلی قرار دارد. موقعیت ویژهٔ جغرافیایی شهر باعث شده غروب‌های آن از زیباترین‌ها در جهان توصیف شوند.

در جنوب، خلیجی طبیعی «بندر بزرگ» را دربر می‌گیرد و دماغه‌های موررو دی پورکو و سانتا پاناجیا دو نقطهٔ شاخص در اطراف آن‌اند. این ناحیه روی دریای مدیترانه مرکزی و حوضهٔ دریای ایونی قرار دارد. وجود «گسل مالت و سیراکوز» باعث لرزه‌خیزی بالای منطقه شده است.

زمین‌شناسی سیراکوز بخشی از رشته‌کوه هیبلائی است، با دشت‌ها و بلندی‌هایی مانند فلات اپیپولی و تپهٔ تمنیته. شهر همچنین با صخره‌ها و سنگ آهک سفید شناخته می‌شود. در این منطقه معدن‌های باستانی بزرگی به نام «لاتومی» وجود دارد که از دوران یونانیان مشهور بوده‌اند. غارها و سازندهای کارستی نیز در اطراف پراکنده‌اند؛ از جمله غار معروف مونلو که به‌صورت منطقهٔ حفاظت‌شده درآمده است.

رودهای اصلی منطقه آناپو و سیانه هستند که در پایان مسیر به هم می‌پیوندند و در دریای ایونی می‌ریزند. رود کاسبیله هم در محدودهٔ شهری جریان دارد. در مرکز تاریخی شهر (اورتیجیا)، چشمهٔ معروف آرته‌زو با گیاه پاپیروس جریان دارد و قنات گالرمی، کهن‌ترین قنات سیسیل، هنوز آب رود آناپو را به شهر می‌رساند.

پوشش گیاهی شهر با نخل‌ها، کاکتوس‌ها، باغ‌های زیتون و مرکبات شناخته می‌شود. پاپیروس گیاهی کمیاب است که در سیانه به‌طور طبیعی رشد می‌کند. از نظر جانوری، منطقه زیستگاه مهم پرندگان مهاجر و پستانداران دریایی مانند نهنگ‌ها و دلفین‌ها است.

آب‌وهوای سیراکوز زمستانی خنک با بارش کم و تابستانی بسیار گرم و خشک دارد و باد «سیروکو» نقش مهمی در آن ایفا می‌کند. گاهی در پاییز سیل رخ می‌دهد. در ۱۱ اوت ۲۰۲۱، بالاترین دمای ثبت‌شده در تاریخ اروپا (۴۸٫۸ درجه) در نزدیکی سیراکوز گزارش شد. همچنین این شهر در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان آفتابی‌ترین شهر ایتالیا شناخته شد.

تاریخچه

سیراکوزا توسط یونانیان باستان ساخته شده و پس از آن به یکی از مهم‌ترین و قدرت‌مندترین شهرهای یونان تبدیل شده بود. این شهر در اوایل با شهرهای اسپارتا و کرینت متحد شده و بر کل منطقه اعمال نفوذ می‌نموده‌است.

زمانی که سیسرو سیراکوزا را به عنوان بزرگ‌ترین و زیباترین شهر یونان توصیف نمود، آن را به تصرف امپراتوری روم شرقی درآورد. بعدها پالرمو اهمیت بیش‌تری پیدا کرد و به عنوان پایتخت پادشاهی سیسیل شناخته شد. پس از آن نیز سیراکوزا تا سال ۱۸۶۰ و اتحاد ایتالیا، به عنوان بخشی از پادشاهی متحد ناپل شناخته می‌شداست.

امروزه سیراکوزا به همراه آرامگاه پانتالیکا یکی از میراث جهانی یونسکو به‌شمار می‌رود. جمعیت این شهر در حدود ۱۲۵٬۰۰۰ نفر بوده و ساکنان آن اغلب به زبان محلی سیسیلی سخن می‌گویند.

تقریبا ۳۰۰ سال قبل از میلاد در این شهر توسط دیسینیوس یکم منجنیق اختراع شد.

دیدنی‌ها

سیراکوز از مهم‌ترین شهرهای هنری ایتالیاست. این شهر با داشتن بناها و یادگارهای تاریخی و فرهنگی فراوان، میراثی کهن و غنی را در خود جای داده است. یونسکو سیراکوز را به‌دلیل اهمیت جهانی رخدادهایی که در آن روی داده (معیار ششم) و تنوع فرهنگی استثنایی‌اش در فضایی یگانه (معیار دوم) در فهرست میراث جهانی ثبت کرده است. موزه‌های شهر آثار باستانی‌ای را نگهداری می‌کنند که حتی قدمتی بیش از بنیان‌گذاری یونانی آن دارند.

معماری غیرنظامی

معماری سیراکوز بیشتر با نمای سفید یا مایل به کرم و زرد طلایی شناخته می‌شود، زیرا با سنگ هیبلائی ساخته شده که به‌دلیل رنگ و شکلش «سنگ نوقا» هم نامیده می‌شود. به همین دلیل به سیراکوز لقب «شهر سفید» داده‌اند. بیشتر کاخ‌های اشرافی کهن در جزیرهٔ اورتیجیا قرار دارند، زیرا در دوران میانه و رنسانس شهر در همین محدوده محصور بود. از جمله ساختمان‌های کهن غیرکلاسیک می‌توان به «اتاق ملکه» و «کاخ مرگوله‌زه-مونالتو» در سبک گوتیک کیارامونت اشاره کرد.

پس از زمین‌لرزه قرن هفدهم، بازسازی شهر سبب شد سبک باروک سیسیلی غالب شود و یکی از معماران برجستهٔ این سبک، روزاریو گالیاردی، اهل همین شهر بود. کاخ ورمکسیو، مقر شهرداری، نمونه‌ای درخشان از هنر باروک اداری به‌شمار می‌رود. بعدها، سبک روکوکو هم در کاخ‌هایی چون «بنوِنتانو دل بوسکو»، «ایمپلیزری» و «بورجیا دل کازاله» دیده شد.

در سدهٔ نوزدهم، بناهایی مانند کاخ اسقف (با تغییرات معماری در طول قرون)، کاخ ساعت در میدان آرکیمده، کاخ بازار قدیم و کاخ اتاق بازرگانی ساخته شدند. تئاتر شهری سیراکوز نیز در همین دوره ساخته شد تا پاسخگوی زندگی هنری شهر باشد. همچنین ایستگاه راه‌آهن و ساختمان ایستگاه دریایی (امروز مقر گارد ساحلی) در این دوره پدید آمدند.

ویلای پولیتی، ویلا لاندولینا و ویلا ریمان از مهم‌ترین خانه‌باغ‌های تاریخی شهر هستند. ویلا پولیتی در قرن نوزدهم ساخته شد و محفل شخصیت‌هایی همچون چرچیل بود. ویلا لاندولینا به خانواده‌ای باستان‌شناس و طبیعت‌شناس تعلق داشت و در کنار آن موزهٔ باستان‌شناسی «پائولو اورسی» ساخته شد. ویلا ریمان نیز با باغ بزرگ و منحصربه‌فردش شناخته می‌شود.

معماری نظامی

نخستین دژ بزرگ شهر اریکالوس بود که به فرمان دیونیسوس اول ساخته شد تا در برابر حملهٔ کارتاژی‌ها و دیگر دشمنان مقاومت کند. ارشمیدس هم در ساخت آن نقش داشت و ترفندهای دفاعی طراحی کرد. این دژ بعدها الگویی برای جنگ‌های تونلی و سنگرهای آلمان در جنگ جهانی شد.

در سدهٔ سیزدهم، کاخ مانیاسه در سبک گوتیک ساخته شد. این بنا بر روی استحکامی بیزانسی بنا شد و در دوران قرون میانه هم دژ نظامی و هم اقامتگاهی باشکوه برای پادشاهان بود.

از سدهٔ شانزدهم و دوران سلطهٔ اسپانیا، بیشتر بناهای روم و یونان باستان تخریب و سنگ آن‌ها برای ساخت استحکامات جدید به‌کار رفت. در نتیجه شهر به‌قدری نظامی شد که مورخان آن را «پادگان پر از غیرنظامیان» و حتی «دژ اروپا» خوانده‌اند.

در سدهٔ نوزدهم، بسیاری از این استحکامات برچیده شد، اما دژهایی چون «ویجیِلِنا» و «سن جووانلو» همچنان برجای‌اند. همچنین زندان بوربونی در سال ۱۸۵۳ ساخته شد که به‌دلیل شورش‌های مردم علیه سلطنت ناپل به وجود آمد و امروز در انتظار بازسازی است.

در سال ۱۷۳۵، پادگان مهندسان نظامی ساخته شد که بعدها به نام میهن‌دوست سیراکوزی «گائتانو آبلّا» شناخته شد و تا اوایل قرن بیست‌ویکم کاربری نظامی داشت، سپس به خوابگاه دانشجویان معماری تبدیل شد.

دیگر موارد

در میدان کاپوچینی (در کنار صومعه و معدن سنگی به همین نام)، شهرداری سیراکوز میزبان یادمان ایتالیایی‌های کشته‌شده در آفریقا، سیراکوز است که در دورهٔ فاشیسم پایه‌گذاری شد، اما چند دهه پس از سقوط رژیم سرهم‌بندی گردید. این یادمان برای بزرگداشت سربازانی ساخته شد که در جنگ‌های استعماری در قارهٔ آفریقا جان باختند. درون بنا کلیسای کوچکی به یاد لژیونرها قرار دارد و بیرون آن اخیراً لوحه‌ای نصب شده که یاد قربانیان غرق‌شدن کشتی کنتِ روسو را زنده می‌کند؛ این حادثه در نزدیکی مکان یادمان رخ داده بود.

شهر سه فانوس دریایی تاریخی دارد: فانوس سبز قلعهٔ مانیاسه (با نور سبز) که دماغهٔ دژ را تحت کنترل دارد؛ فانوس قرمز ماسولیوِری که بر پایهٔ یک خانهٔ روستایی قدیمی ساخته شده و دماغهٔ شبه‌جزیرهٔ مادالنا را نشان می‌دهد؛ و فانوس دماغهٔ «مورو دی پورکو» که با نور سفید خود دماغه‌ای به همین نام را روشن می‌کند و مشهورترین فانوس دریایی سیراکوز و از مهم‌ترین علائم دریایی شرق سیسیل است. این فانوس حتی در مجموعهٔ تلویزیونی جزیرهٔ اسرار – کوره دیده می‌شود. ادارهٔ املاک دولتی ایتالیا این فانوس را در میان نخستین ۹ فانوس کشور قرار داد که اجاره داده شدند تا به هتل‌های ویژه بدل شوند، بی‌آن‌که نقش خود به‌عنوان علامت دریایی را از دست بدهند.

پل باستانی بر فراز رود آناپو، جایی که در ۱۰ ژوئیه ۱۹۴۳ در جریان جنگ جهانی دوم نبرد میان ایتالیایی‌ها و بریتانیایی‌ها برای تصرف شهر رخ داد.

سیراکوز به‌دلیل قرارگرفتن بخشی از آن بر روی جزیره و عبور رودها و کانال‌ها از بخشی دیگر، در طول تاریخ پل‌های متعددی ساخته است. شهرداری از طریق دو پل جزیرهٔ اورتیجیا را به شهر متصل می‌کند که یادمانی‌ترین آن‌ها پل اومبرتینو است، نام‌گرفته از شاه اومبرتو یکم ایتالیا که در زمان ساخت این پل سلطنت می‌کرد. ورودی جنوبی با پلی مشخص می‌شود که بستر رودهای سیانه و آناپو را می‌پوشاند؛ پیش‌تر رود آناپو با پلی سنگی دیگر گذر داده می‌شد که در ۱۰ ژوئیه ۱۹۴۳ نبردی با بریتانیا در همان‌جا رخ داد. پل مهم دیگری جادهٔ ساحلی میان فونتانه بیانکه و کاسبیله را می‌پیوندد.

خلیج سانتا پاناجیا با کارخانهٔ ماهی‌گیری تُن (تونارا) در سمت چپ تصویر

چشمهٔ آرته‌زو و سازهٔ معماری پیرامون آن از پرمراجعه‌ترین دیدنی‌های سیراکوز است. این مکان در طول قرون تغییرات بسیاری یافته، با استحکامات بزرگ احاطه شده، میزبان گیاهان پاپیروس بوده و در دوران پساکلاسیک به‌عنوان رختشوی‌خانه برای زنان شهر استفاده می‌شده است. در جزیره آثار مجسمه‌ای متعددی نیز وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها فوارهٔ دیانای سدهٔ بیستم است که عناصر اصلی افسانهٔ خدای رود آلفئوس، پورهٔ آرته‌زو و نگهبانش، الهه آرتمیس (دیا‌نای رومی) را بازنمایی می‌کند. همچنین بخشی از میراث معماری شهر، تونارای سانتا پاناجیا است؛ یک مرکز ماهی‌گیری تُن با ریشه‌های سده‌های میانه (تأسیس حدود سال ۱۱۰۰) که تا دههٔ ۱۹۵۰ میلادی با فراز و فرودهایی فعال بود.

محوطه‌های باستان‌شناسی

در سراسر منطقهٔ سیراکوز شواهد مهم باستان‌شناسی یافت می‌شود. در کنار معابد مقدس، این شهر یکی از گسترده‌ترین محیط‌های باستانی مدیترانه را دارد که در پارک باستان‌شناسی نِئا‌پُلیس جای گرفته است. این پارک با وسعت ۲۴۰ هزار متر مربع، برخی از برجسته‌ترین یادگارهای سیراکوز یونانی-رومی را در خود دارد:

پشت تئاتر یونانی؛ گورها در ویا دئی سپولکری

ستون‌های بازمانده از فوروم سیراکوز رومی

تئاتر یونانی سیراکوز که برای سرگرمی عمومی و همچنین مجامع سیاسی استفاده می‌شد.

غار نینفو که آب رود آناپو در آن جریان دارد و بازیگران پیش از نمایش در آن آماده می‌شدند.

آمفی‌تئاتر رومی سیراکوز که در آن علاوه بر نبرد گلادیاتورها، نمایش‌های آبی نیز برگزار می‌شد.

گوش دیونیسوس که نامش را کاراواجو در زمان اقامت در سیراکوز بر آن نهاد؛ گمان می‌رود زندان یونانی بوده باشد.

در این پارک همچنین مجموعه‌های تدفینی وجود دارد: «ویا دئی سپولکری» (که آیین قهرمانان برای مردگان در آن انجام می‌شد)، سارکوفاگ‌های رومی نزدیک آمفی‌تئاتر و نکروپولیس گروتیکلی که به‌عنوان «آرامگاه احتمالی ارشمیدس» شناخته می‌شود. هرچند با توصیفات سیسرو سازگار نیست، سنت‌های چندسده‌ای این مکان را به آرامگاه نمادین او بدل کرده‌اند.

نکروپولیس‌ها پرشمارترین عناصر ساختاری در محوطه‌های باستانی سیراکوز هستند. سنت رایج مردم سیسل‌ها کَندن گورها به شکل کندوی عسل بود؛ پانتالیکا مشهورترین نمونهٔ آن است، اما این سنت در دیواره‌های آهکی سیراکوز نیز دیده می‌شود.

دیگر محوطه‌های مهم عبارتند از: فوروم سیراکوز (آگورای باستانی و سپس فوروم رومی) و بقایای ژیمنازیوم رومی. همچنین محوطه‌های کهن‌تر چون فرهنگ استنتینلو در شمال، شبه‌جزیرهٔ تافسوس و در جنوب اوگنیا شواهدی از ارتباط‌های باستانی با مالت و دوره‌های تاریخی بعدی را نشان می‌دهند.

معماری دینی پولیس باستان

کهن‌ترین شواهد مذهبی به دوران پیشاتاریخ بازمی‌گردد. در دوران یونانی، معابد و نذربنای بزرگی ساخته شد، مانند قربانگاه هیِرون (بزرگ‌ترین قربانگاه زمان خود) و معابد متعدد، مهم‌ترین آن‌ها معبد آتنا (سیراکوز) است که بعدها با ظهور مسیحیت به کلیسا تبدیل شد.

ستون‌های معبد آتنا که در ساختار کلیسای جامع سیراکوز ادغام شده‌اند (حدود ۲۵۰۰ سال قدمت)

قدیمی‌ترین معبد سیراکوز، معبد آپولون (سیراکوز) است که در سدهٔ ششم پیش از میلاد در جزیرهٔ اورتیجیا ساخته شد. این بنا کهن‌ترین معبد سبک دوریک در سیسیل است. برای الههٔ ماه، معبد «آرتمیسیون» ساخته شد که سیسرو آن را باشکوه‌ترین معبد شهر توصیف کرده است.

همچنین معبد زئوس المپیایی در همین دوران ساخته شد که تنها دو ستونش باقی مانده است. این معبد پیوند سیراکوز با بازی‌های پان‌هلنی را نمایان می‌کند. در مسیر «ویا الورینا» نیز بقایای ژیمنازیوم رومی سیراکوز و معبدی باستانی با تقدیمی نامشخص وجود دارد.

سیراکوز مرکز اصلی آیین‌های خدایان زیرزمینی چون دمتر و پرسفون نیز بود و محوطه‌های نذری متعددی برای آن‌ها برپا شد.

معماری مذهبی

معماری مسیحی

اماکن پرستش مسیحی بخش عمده‌ای از میراث هنری-مذهبی شهر را تشکیل می‌دهند. برخی از آن‌ها حتی در غارهای طبیعی ساخته شده‌اند. کلیسای جامع سیراکوز که پیش‌تر معبدی یونانی بود، از کهن‌ترین بناهای مسیحیت در شهر است.

از دیگر کلیساهای کهن می‌توان به کلیسای «سان جووانلو» و کلیسای «سان جووانی آلِ کاتاکومبه» اشاره کرد. کلیسای دوم ورودی یکی از بزرگ‌ترین کاتاکومبهای جهان است. کلیسای سان نیکولو آی کورداری، کلیسای سان مارتینو (سیراکوز) و کلیسای سانتا لوشیا آل سپولکرو از دوران نورمنی‌اند. کلیسای سانتا لوشیا آلا بادیّا نیز اهمیت فراوان دارد.

بازیلکای مدونا دله لاکره

از سازه‌های سدهٔ بیستم می‌توان به پانتئون سیراکوز برای قربانیان جنگ جهانی اول و حرم بانوی اشک‌ها اشاره کرد که بلندترین کلیسای شهر است. در محدودهٔ ویلا لاندولینا نیز گورستانی کوچک برای غیرکاتولیک‌ها وجود دارد که در آن شاعر آلمانی آگوست فن پلاتن و سربازان بریتانیایی و آمریکایی دوران ناپلئونی دفن شده‌اند.

معماری سایر ادیان

از دیگر ادیان نیز بناهایی در سیراکوز دیده می‌شود. مهم‌ترین آن‌ها میکوه است که به دورهٔ بیزانس برمی‌گردد و اغلب به‌عنوان بزرگ‌ترین و کهن‌ترین حمام آیینی یهودیان در اروپا توصیف می‌شود.

جامعه

تحول جمعیتی

سیراکوز در تاریخ چند هزار سالهٔ خود دوره‌های رشد پرشتاب و کاهش شدید جمعیت را تجربه کرده است. در عصر یونانیان، بیشترین گسترش جمعیت رخ داد و بسیاری آن را یکی از نخستین کلان‌شهرهای پرجمعیت عهد باستان می‌دانند. مایکل گرانت، تاریخ‌دان کلاسیک بریتانیایی، نوشته است:

اگرچه بزرگ‌ترین شهر جهان در آن زمان پاتالی‌پوترا (پتنا) بر رود گنگ بود، اما سیراکوز بزرگ‌ترین شهر اروپا بود.

— Michael Grant, The Civilizations of Europe, 1965, p. 23.

جنگ‌ها، قحطی‌ها و سلطه‌های پیاپی سیمای جمعیتی شهر را تغییر دادند، به‌گونه‌ای که در نیمهٔ دوم دوران جدید شمار جمعیت به حدود ۱۵ هزار نفر کاهش یافت و تنها جزیرهٔ اورتیجیا مسکونی ماند.

پس از معجزه اقتصادی ایتالیا در دوران پس از جنگ جهانی دوم، جمعیت به‌سرعت افزایش یافت و در ۱۹۹۱ به ۱۲۵٬۹۴۱ نفر رسید. اما از حدود ۲۰۰۸ روند کاهش دوباره آغاز شد؛ جمعیت از ۱۲۴٬۰۸۳ در ۲۰۰۸ به ۱۱۸٬۳۸۵ در ۲۰۱۱ افت کرد و طبق سرشماری ۳۰ ژوئن ۲۰۲۲ ایستات، جمعیت به ۱۱۵٬۹۸۴ نفر رسید. تنها در سال ۲۰۲۱، ۷ هزار نفر از ساکنان کاسته شد.

برآورد موقت ۳۰ ژوئن ۲۰۲۴ رقم ۱۱۵٬۶۶۴ نفر را نشان می‌دهد که تداوم کاهش جمعیت از ۲۰۱۵ به این‌سو را تأیید می‌کند. مهاجرت، کاهش زاد و ولد و افزایش مرگ‌ومیر از عوامل اصلی

اقتصاد

سیراکوزا.

سیراکوزا شهری بندری و صنعتی بوده و صنایع بزرگی نظیر پالایشگاه نفت، صنایع پتروشیمی و صنایع غذایی را در خود جای داده‌است. این شهر همچنین شهر محل تولد لوسیای مقدس است.