بخش رودبار الموت شرقی
| بخش الموت شرقی | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | قزوین |
| شهرستان | قزوین |
| مرکز بخش | معلم کلایه |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۳،۷۰۱ نفر[۱] |
بخش الموت شرقی از بخش‌های شهرستان قزوین است. این بخش در میان رشته کوه‌های البرز واقع در شمال خاوری استان قزوین، در سمت جنوبی شهرستان تنکابن از استان مازندران و غرب طالقان از استان البرز جای دارد.
نامگذاری
[ویرایش]دربارهٔ نام الموت سه دیدگاه وجود دارد:
- الموت واژه‌ای است مرکب از دو واژه «آله» و «اموت». نویسنده برهان قاطع این کلمه را به فتح الف و لام بر وزن «جبروت» می‌داند و می‌نویسد:
«نام قلعه‌ای است مشهور که مابین قزوین و گیلان واقع است و آن را به سبب ارتفاعی که دارد آله آموت گفتندی یعنی عقاب آشیان چه «اله» عقاب و «آموت» آشیان باشد.»
- برخی نیز آموت را چنانچه در زبان تاتی مردم الموت وجود دارد، به معنای آموخت گرفته‌اند و از آن به این تعریف رسیده‌اند: عقاب دست آموز.
- شماری هم اشاره به این می‌کنند که بن مایه کلمه الموت، ارموت، ارمود، امروت، اربو و امبرود (نوعی گلابی) است و از آنجا که در زبان تاتی گاهی «ر» به «ل» تبدیل می‌شود مثل «برگ» (بلگ)، پس الموت همان ارموت است که «ر» به «ل» تبدیل شده‌است.
جغرافیای سیاسی
[ویرایش]مرکز این بخش معلم‌کلایه است.
الموت شرقی از شمال به دهستان‌های دو هزار و سه هزار تنکابن، از شرق به قله شاه البرز و طالقان، از غرب به بخش رودبار الموت غربی و از جنوب غربی به قزوین و بخش محمدیه محدود می‌شود.
الموت شرقی شامل سه دهستان می‌شود که عبارت‌اند از:
- الموت بالا به مرکزیت روستای مینودشت(بوکان شترخان سابق)
- معلم کلایه به مرکزیت معلم کلایه
- الموت پایین به مرکزیت روستای زوارک
جغرافیای انسانی
[ویرایش]اکثر اهالی این بخش تات هستند و به جز روستای گرمارود سفلی که به گویش مراغی حرف می‌زنند[۲]به گویش تاتی الموتی[۳][۴] صحبت می‌کنند.[۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵] همچنین در روستاهای آوه، هرانک، مدان، کافرکش، سفیددر، خوبکوه و لامان مردم به زبان ترکی سخن می‌گویند.[۱۶][۱۷][۱۸]
سرشناسان
[ویرایش]- حسن صباح، پیشوای اسماعیلیه
- کل احمد بالاروچی، ضد قهرمان داستان عزیز و نگار و زاده روستای بالاروچ
- جلال بیگ کلانی، زاده روستای کلان
- ولی خان خواجوی کلانی، زاده روستای کلان
- شیردل ورکی، شاعر زاده روستای ورک
جغرافیای طبیعی
[ویرایش]طبیعی - تاریخی
[ویرایش]- قلعه الموت (مقر حسن صباح در ۵۰۰ متری روستای گازرخان)
- قلعه عین‌السلطنه (در روستای زوارک)
- روستای پیچ بن (مرتفع‌ترین منطقه رودبارالموت و برخوردار از جاذبه‌های گردشگری و کوهنوردی)
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- قصه‌های مردم رودبار و الموت. گردآوری یوسف علیخانی و افشین نادری. جلد اول. پروژه فرهنگی تاریخ الموت. به سرپرستی دکتر حمیده چوبک الموت پایین
- ↑ سازمان ملی آمار کشور
- ↑ بررسی گویش مراغی، ابوالفضل پرهیزگار، انتشارات ترفند، 1389، ص 22
- ↑ Maciuszak, Kinga (2012). "Some Remarks on the Northern Iranian Dialect of the Alamūt Region". Jagellonian University Karkow (به انگلیسی). 33: 17.
- ↑ دقیقی، فرنوش (۱۳۹۱). «بررسی روستای گویش روچ علیا (بالا روچ) در الموت». دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی: ۱۶.
- ↑ مقدمه کتاب «دستور زبان گویش‌های تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩
- ↑ گونه‌های زبانی تاتی، دونالد استیلو، ۱۹۸۱
- ↑ مقاله «بررسی گویش تاتی الموت»، پرویز البرزی ورکی، ۱۳۷۰، دانشگاه تهران
- ↑ «الموت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۶.
- ↑ «تات‌های ایران و قفقاز، علی عبدلی، انتشارات مهدی رضایی، تهران، ۱۳۸۹». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۱.
- ↑ مقاله «بررسی گویش مراغی در روستای موشقین»، حسینعلی رسولی، ۱۳۶۹، دانشگاه تهران
- ↑ «گونه‌های زبانی تاتی»، دونالد استیلو، ۱۹۸۱؛ ۷-ب) گونه‌های مراغه‌ای در منطقه رودبار علیا (رودبار الموت)
- ↑ مقاله «زبانهای ایرانی الموت»، دکتر احسان یارشاطر، علوم انسانی، کاوه (مونیخ)، آذر ۱۳۴۸ - شماره ۲۷.
- ↑ تاتی و مراغی
- ↑ مقاله «گویش مراغی»، ابوالفضل پرهیزکاری، ۱۳۷۸.
- ↑ «رودبار شهرستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۶.
- ↑ دقیقی، فرنوش (۱۳۹۱). «بررسی روستای گویش روچ علیا (بالا روچ) در الموت». دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی: ۱۶.
- ↑ خواندنیها
- ↑ «الموت من». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۲۱.
