محمد بن عمر واقدی

واقدی
نام اصلی	أبو عبدالله محمد بن عمر بن واقد السهمی الاسلمی بالولاء، المدنی، الواقدی
زاده	حدود ۱۳۰ هـ/۷۴۸ م مدینه
درگذشته	۲۰۷ هـ/۸۲۲ م
پیشه	مورخ
زمینه کاری	تاریخ اسلام
کتاب‌ها	کتاب التاریخ و المغازی
شاگرد	ابن سعد
دلیل سرشناسی	نویسندهٔ کتاب التاریخ و المغازی
تأثیرگذاشته بر	ابن سعد

نقاشی از محمد بن عمر واقدی

محمد بن عمر واقدی (درگذشتهٔ ۲۰۷ یا ۲۰۹ هجری قمری) از مورخان و سیره‌نویسان سدهٔ دوم و سوم هجری بود. او آگاهی گسترده‌ای دربارهٔ رخدادهای تاریخی داشته و بسیاری از تاریخ‌نگاران از پژوهش‌های او بهره برده‌اند.

واقدی از موالی بود و در سال‌های پایانی فرمانروایی امویان زاده‌شد. در آینده به برمکیان پیوست. در روزگار مأمون به قضاوت رسید. نوشته‌های او منبع اصلی بسیاری از تاریخ‌نویسان بوده‌است. اثر نامدار او که امروزه در دست نیست تاریخ کبیر نام داشته که طبری در نگارش تاریخش از آن بهره برده‌است. همچنین کتابی هم دربارهٔ صحابه و تابعین داشته که آن هم برجا نمانده‌است. تنها نوشتهٔ او که اکنون در دست است کتاب المغازی است.

گفته شده که او بردگانی داشته که وظیفه‌شان نوشتن برای او بوده‌است. همچنین آورده‌اند که پس از مرگش از او ششصد قفسه کتاب برجای ماند. قابل ذکر است که المغازی را برای بار نخست، مولوی عبدالله بن محمد سروستانی (۱۲۷۰ق-۱۳۴۲ق) تحت عنوان نثرالدرر به فارسی ترجمه نموده‌است. وی کار ترجمه المغازی را در رمضان ۱۳۳۳ق در زادگاه خود (روستای سروستان در هرات) به پایان رسانید. نثرالدرر بعدها در لاهور و پیشاور به چاپ رسیده و چند نسخه از آن نیز اکنون در هرات موجود است. واقدی در علم فقه نیز تبحر داشت. کاتب و منشی او، ابن سعد بغدادی، اطلاعاتی راجع به زندگی او بر جای گذاشته‌است. مادر او نوهٔ یک تاجر و خوانندهٔ ایرانی در مدینه بود.

جستارهای وابسته

• نقد روایات ابن اسحاق و واقدی از سرانجام بنی‌قریظه

منابع

• عبدالحسین زرین‌کوب، تاریخ ایران بعد از اسلام، انتشارات امیر کبیر، شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۰۰-۰۰۶۴-۹