لوریس چکناواریان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری پرش به جستجو
لوریس چکناواریان
Loris Tjeknavorian.jpg
زادروز ۲۱ مهر ۱۳۱۶ (۸۰ سال)
۱۳ اکتبر ۱۹۳۷(۱۹۳۷-10-۱۳)
بروجرد، استان لرستان، ایران
محل زندگی اتحاد شوروی
وین (۲۰۰۰–۱۹۹۰)
گلندیل، کالیفرنیا
ملیت ایرانی ارمنی‌تبار
از دانشگاه فارغ‌التحصیل آکادمی موسیقی وین و رشتهٔ رهبری ارکستر از دانشگاه میشیگان[۱]
پیشه آهنگساز، رهبر ارکستر، نقاش
نقش‌های برجسته رهبر ارکستر فیلارمونیک ارمنستان
(۱۹۹۸–۱۹۸۹) / (۲۰۰۰–۱۹۹۹)
رهبر ارکستر اپرای تهران
مذهب کلیسای حواری ارمنی
آثار بیش از ۷۵ اثر شامل سمفونی، اپرا، موسیقی مجلسی، کنسرتو برای پیانو، ویلن، گیتار، ویولن سل و پیپا،[۲] موسیقی باله، آثاری برای گروه کر، یک رکوئیم، و یک اوراتوریو و بیش از ۴۵ موسیقی فیلم
فرزندان دو پسر و یک دختر
والدین هایکاز
وبگاه
www.loristjeknavorian.com

لوریس هایکازی چکناواریان (ارمنی: Լորիս Հայկազի Ճգնավորյան; انگلیسی: Loris Tjeknavorian زاده ۲۱ مهر ۱۳۱۶ در بروجرد) آهنگساز، رهبر ارکستر و نقاش ایرانی ارمنی‌تبار است. او یکی از چهره‌های شناخته‌شدهٔ فرهنگی ایران و ارمنستان است.

چکناواریان به عنوان آهنگساز تا به حال بیش از ۷۵ اثر شامل ۶ اپرا، ۵ سمفونی، ۱ اوراتوریو، ۱ رکوئیم کارهای در زمینه موسیقی کر، موسیقی مجلسی، موسیقی باله، پیانو و خوانندگی، و همچنین کنسرتوهایی برای پیانو، ویولن، گیتار، سلو و پیپا،[۲] در کنار موسیقی‌های متن فیلم ساخته‌است. او بیش از ۱۰۰ اثر با لیبل‌هایی مانند آرسی‌ای، فیلیپس، امی و ای‌اس‌وی منتشر کرده‌است.[۳]


زندگی‌نامه[ویرایش]

لوریس چکناواریان در ۲۱ مهر ۱۳۱۶ (۱۳ اکتبر ۱۹۳۷) در شهر بروجرد در از پدر و مادری ارمنی‌تبار به دنیا آمد.[۴][۵] پدرش اهل ارمنستان شرقی بود و مادرش اهل ارمنستان غربی که در نسل‌کشی ارمنیان در سال ۱۹۱۵ به ایران فرار کرده بود.[۶] خودش در این باره می‌گوید که:[۷]

مادر من در ماجرای نسل‌کشی ارمنی‌ها در یک گاری مخفی و به ایران آورده شده بود. در چنین شرایطی پدربزرگم به ایران می‌آید و پزشک آیت‌الله بروجردی می‌شود. به رغم تفاوت دین، این احساس امنیت را داشته‌اند. پدرم هم در شرایطی که عموهایش را در زندان‌های شوروی کشته بودند فرار می‌کند و به ایران می‌آید. به بروجرد می‌رود و عاشق مادرم می‌شود.

وی ابتدا وارد دبیرستان فیروز بهرام شد.[۶]

او تحصیلات موسیقی خود را از سال ۱۳۳۲ در هنرستان عالی موسیقی تهران آغاز کرد[۸][۹] و از آنجا فارغ‌التحصیل شد.[۴][۵][۱۰]

پدر لوریس که از فرهیختگان ارمنی بود و صاحب تالیفاتی است، او را برای ادامه تحصیل به وین فرستاد. لوریس قبل از عزیمت، در تهران، در تالار کلوپ ارمنیان، ارکستر سمفونی تهران را رهبری کرد و قطعاتی از آهنگسازان مشهور جهان را به همراه گروه نواخت. وی شاید یگانه ایرانی باشد که در هفده سالگی ارکستر سمفونیک را رهبری کرده‌است.[۹]

سپس به اتریش رفت و در «آکادمی موسیقی موتسارتئوم» زالتسبورگ به تحصیل پرداخت و سپس به ایران مراجعت کرد.[۴][۵][۵][۱۰]

وی همچنین فارغ‌التحصیل دانشگاه میشیگان در رشتهٔ رهبری ارکستر می‌باشد.[۴][۵][۱۰]


وی سال‌های متمادی در وین، نیویورک، و لندن زیسته‌است و در فاصله مسافرت‌هایش به ایران برای فیلم‌های موسیقی متن ساخته‌است.[۵]

از جمله آثار وی ۵ سمفونی، اپراهای رستم و سهراب و پردیس و پریسا می‌باشد.[۴]

آفرینش نخستین اپرا برای کودکان نیز با 'پردیس و پریسا به نام لوریس چکناواریان ثبت شده‌است. او نخستین آهنگسازی می‌باشد که روی رستم و سهراب کار کرده و اپرای خود را در صحنه‌های جهانی نیز به اجرا درآورده است. لوریس چکناواریان در عرصهٔ باله نیز کار کرده‌است. افسانه «سیمرغ» از عطار نیشابوری را صحنه‌ای کرده‌است. «سیمرغ» در سال ۱۳۵۴ در تالار رودکی نخستین اجرای خود را پیدا کرد. دیگر آثار برجسته لوریس چکناواریان عبارت است از سمفونی شماره یک برای ترومپت و سازهای کوبه‌ای، سمفونی کردو، اوراتوریو (Oratorio) زندگی مسیح، دو کنسرتو برای ویلون و پیانو، سوییت دریاچه وان و بالاخره اوراتوریو آخر زمان.[۱۱]

سوئیت سمفونیک از باله اتللو به وسیله ارکستر سمفونیک لندن به رهبری چکناواریان اجرا شده‌است.[۴]

Loris Tjeknavorian 1.jpg

لوریس چکناواریان در سال ۱۳۴۲ (۱۹۶۳) با ساختن موسیقی متن فیلم جلد مار ساخته هژیر داریوش آهنگسازی برای فیلم را آغاز کرد.[۵][۱۰] به عنوان یکی از موسیقیدانان صاحب سبک برای مستندهای بسیاری موسیقی ساخته و با کارگردان‌های متفاوتی همکاری داشته‌است.[۵] موسیقی متن ۴۰ فیلم مستند و سینمایی از جمله جدال در مهتاب (۱۳۴۸) به کارگردانی انزو دل وینچنسو Enzo Del Vincenzo, بی تا (۱۳۵۱) به کارگردانی هژیر داریوش، تجاوز به کارگردانی حمید مصداقی و تنگسیر به کارگردانی امیر نادری را تهیه کرده‌است.[۵][۱۲] وی برای ۱۷ فیلم مستند موسیقی متن فیلم تهیه کرده‌است.[۱۰]

وی برای تهیه موسیقی متن فیلم بی تا از سازهای ایرانی استفاده کرد و دو تن از استادان طراز اول موسیقی ملی فرامرز پایور، سنتور و حسن ناهید، نی نواختند.[۱۳]

از آثار مستندی که برایشان موسیقی تصنیف کرده‌است می‌توان به حاج مصورالملکی (۱۳۵۰) ساخته خسرو سینایی، عالی‌قاپو و چهل‌ستون (۱۳۵۲) هر دو ساخته منوچهر طیاب اشاره کرد.[۵]

در آثار چکناواریان تأثیر موسیقی ملی ایران به خوبی مشهود است.[۱۰]

چکناوریان در سال ۱۳۵۱ به رهبری ارکستر اپرای تهران منصوب گردید. چکناوریان پس از انقلاب در ارمنستان اقامت گزید و در ایروان به فعالیت‌های هنری خود ادامه‌داد.[۸]

Loris Tjeknavorian speaking in Cheragh Khamosh Nist conference.jpg

چکناوریان، بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۰، رهبری ارکستر فیلارمونیک ارمنستان را برعهده داشت و بیشتر در ارمنستان به سر می‌برد.[۸][۱۴][۱۵] به مدت ۳ سال (۹۳–۱۹۹۱) نیز برای اجراهای خیریه با این ارکستر در وین بود.[۸]

چکناواریان بسیاری از ارکسترهای مهم جهان[۱۰] از جمله ارکستر فیلارمونیک ارمنستان،[۱۲] «فیلارمونیک سلطنتی انگلستان»، «فیلارمونیک سلطنتی لیورپول»، «ارکستر مجلسی انگلیس»، «ارکستر سمفونیک لندن» را رهبری کرده‌است.[۴]

وی در حال حاضر رهبری ارکستر مجلسی رودکی و ریاست خانهٔ اپرا را بر عهده دارد.[۱۴]

اواسط دهه ۱۳۷۰ او به ایران سفر نمود و به عنوان رهبر مهمان اجراهای فراوانی را با ارکستر سمفونیک تهران داشت و دوره رهبری او بر این ارکستر از جمله دوره‌های پرفروغ ارکستر سمفونیک تهران به‌شمار می‌رفت. چکناوریان با برخی از خوانندگان هم اجراهایی را رهبری کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به اجرایی با شهرام ناظری از مجموعه آثار این خواننده در سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی و اجرایی با عبدالحسین مختاباد در تالار وحدت و فرهنگسرای بهمن اشاره کرد. او مدتی هم رهبری ارکستر مجلسی رودکی را عهده‌دار شد.[۸]

وی در سال ۱۳۸۴ یک کنسرت با همکاری شهرام ناظری و با اجرای ارکستر بزرگ کومیتاس ارمنستان اجرا کرد که در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات آوای باربد با نام کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان منتشر شد.[۱۶]

آخرین آثار اجرا شده او در ایران «خسرو و شیرین» و «رستم و سهراب» می‌باشد.[۱۲][۱۷]

جشن تولد ۷۸ سالگی لوریس چکناواریان شامگاه یک شنبه در یازدهمین ویژه برنامه «تولد ماه» سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در موزه هنرهای دینی امام علی برگزار شد.[۱۸]

روزهای چهاردهم و پانزدهم ژانویه ۲۰۰۴، دو کنسرت برای جمع‌آوری کمک به آسیب‌دیدگان زلزله بم، در پاریس اجرا شد. کنسرت‌ها یکی در کلیسای «سنت سولپیس» و دیگری در تالار کنسرواتوار شهرک ایسی-له-مولینو در حومه پاریس برگزار شد و قطعاتی به رهبری لوریس چکناواریان توسط ارکستر مجلسی رودکی با بیست و شش نوازنده که از ارمنستان او را همراهی می‌کردند، اجرا گردید. برنامه کلیسای سنت سولپیس داستان لیلی و مجنون نظامی بود و چکناواریان با استفاده از آثار موسیقیدانان کلاسیک و همین‌طور قطعاتی از ساخته‌های خودش و حسین دهلوی، آن را تنظیم کرده بود. در برنامه دوم در شهرک ایسی-له-مولینو ارکستر قطعاتی از آهنگسازان ارمنی از جمله آرام خاچاتوریان، ادوارد میرزویان، ملیک موویساکالیان و آهنگسازان ایرانی همچون حشمت سنجری، حسین دهلوی و خود لوریس چکناواریان را اجرا کرد.[۱۹]

چکناواریان اولین اجرای ارکستر سمفونیک تهران را در سال ۱۳۹۵ را رهبری کرد. این برنامه در حمایت از فعالیت‌های انسان دوستانه موسسات خیریه، نیمه اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ در تالار وحدت روی صحنه رفت.[۲۰]

لوریس چکناواریان در موزه موسیقی آبان ۱۳۹۶

چکناواریان در آستانه هشتاد سالگی، تمامی آثارش را در حوزه موسیقی به موزه موسیقی اهدا کرد به همین منظور مراسمی در روز نهم آبان ۱۳۹۶ در موزه موسیقی با حضور چهره‌های شناخته شده موسیقی برگزار شد.[۲۱]

نمایشگاه نقاشی[ویرایش]

لوریس چکناواریان در نشست خبری نمایشگاهش موسیقی روی بوم.

نمایشگاه نقاشی‌های لوریس چکناواریان با عنوان «موسیقی روی بوم» روز ۳۰ فروردین ۱۳۹۵ با حضور جمعی از مسئولان، چهره‌های هنری و علاقه‌مندان این هنرمند، در نگارخانه استاد ممیز خانهٔ هنرمندان ایران گشایش یافت. او در این نمایشگاه تابلوهایش با تکنیک آکریلیک را در معرض بازدید عموم قرار داد.[۲۲][۲۳]

نویسندگی[ویرایش]

چکناواریان کتاب طنزی با عنوان «خرستان» را در ۱۶۸ صفحه را که شامل مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه طنز می‌باشد توسط نشر صدای معاصر رونمایی و منتشر کرد. وی که فردی شوخ‌طبع می‌باشد، در این کتاب داستان کشوری از مجموعه خران را نوشته‌است. معرفی و جشن امضای این کتاب، ۲۱ اسفند ۱۳۹۵، با حضور «اکبر عالمی» و «یارتا یاران» و «محمود دولت‌آبادی» در «کافه کتاب» شهر کتاب مرکزی برگزار شد.[۲۴][۲۵]

جوایز، نشان‌ها و تجلیل‌ها[ویرایش]

در زیر فهرست جوایز، نشان‌ها و تجلیل‌های لوریس چکناواریان آورده شده‌است:[۲۶]

  • نشان درجه یک هنر از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (۱۳۸۱ (۲۰۰۲)).[۵][۱۲][پانویس ۱]
  • دریافت جوایز چنگ طلایی برای دستاورد عالی هنری از ۱۵ام و ۱۶ جشنواره موسیقی فجر در تهران[پانویس ۲]
  • استاد افتخاری کنسرواتوار کومیتاس، ایروان[پانویس ۳]
  • دریافت نشان فرهنگی «مسروپ ماشتوتس مقدس» از عالیجناب وازگن یکم کاتولیس اعظم تمامی ارامنه جهان.[پانویس ۴]
  • دریافت نشان دولتی برای خدمات به زمین لرزه از آقای ووسکانیان نخست‌وزیر ارمنستان شوروی[پانویس ۵]
  • اعطای مدال موسس خورناتسی توسط دولت جمهوری ارمنستان به خاطر خدمات فرهنگی به ارمنستان[پانویس ۶]
  • اعطا صلیب طلایی کلیسای رومانی.[پانویس ۷]
  • BBC Music Magazine Top 1000 CDs Guide
  • دریافت نشان طلایی از دانشگاه ارمنستان.[پانویس ۸]
  • Macedonian Silver Orb conferred by Bishop Bartolomeus I of Constantinople, Ecumenical Patriarch of the Eastern Orthodox Churches.
  • EMG Art of Record Buying Recommendation
  • EMG Golden Art of Record Buying Recommendation
  • Gramophone Classical Good CD Guide گرامافون
  • Gramophone Critics' Choice
  • Gramophone Editor's Choice
  • Gramophone Recommended Recording
  • Hi-Fi World Record of the Month
  • High Fidelity Critics' Choice
  • Penguin Guide to Compact Discs *** Outstanding performance and recording
  • Records & Recording Pick of the Month, Pick of the Year
  • Receives Homayoon Order and Medal for the composition of "Son et Lumiere Persepolis 2500"
  • نشان همایون (۱۹۷۱ ایران) از ملکه فرح پهلوی[۲۷]
  • Recipient of the "Golden Conducting Baton" from the Armenian Philharmonic Choir for Artistic Achievement.
  • Golden Cultural Medal from the Armenian Ministry of Culture[۲۸]
  • در چهارمین جشن سالانه موسیقی ما که در تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۹۶ در تالار وحدت تهران برگزار شد، از لوریس چکناواریان به پاس یک عمر فعالیت هنری تقدیر به عمل آمد.[۲۹]


نظرات دربارهٔ وی[ویرایش]

بزرگان موسیقی در مورد چکناواریان می‌نویسند:

" او استعدادی بزرگ است که سنن موسیقی ارامنه را ادامه داده‌است… یک موسیقی دان و رهبر برجسته "

— آرام خاچاتوریان

«هدیهٔ وی که همان قطعات هنری اوست، جالب توجه است.»

— کارل ارف

«یک آهنگساز خوب، رهبر با تجربه و موسیقی دانی واقعی.»

— لوکاس فاس

آثار[ویرایش]

برای بیش از ۴۵ فیلم موسیقی متن ساخته‌است.[۱۴] او برای ۵ فیلم سینمایی موسیقی متن فیلم تهیه نموده‌است و کلیه منتقدین فیلم و سینمای ایران آثار او را ستوده‌اند.[۱۰][۲۶]

آفرینش نخستین اپرا برای کودکان نیز با پرویز و پریسا به نام لوریس چکناواریان ثبت شده‌است. او شاید نخستین آهنگسازی نیز باشد که روی رستم و سهراب کار کرده و اپرای خود را در صحنه‌های جهانی نیز به اجرا درآورده است. لوریس چکناوارایان در عرصهٔ باله نیز کار کرده‌است. افسانه «سیمرغ» از عطار نیشابوری را صحنه‌ای کرده‌است. «سیمرغ» در سال ۱۳۵۴ در تالار رودکی نخستین اجرای خود را پیدا کرد. دیگر آثار برجسته لوریس چکناواریان عبارت است از سمفونی شماره یک برای ترومپت و سازهای کوبه‌ای، سمفونی کردو، اوراتوریو (Oratorio) زندگی مسیح، دو کنسرتو برای ویلون و پیانو، سوییت دریاچه وان و بالاخره اوراتوریو آخر زمان.[۳۲]

کلاسیک[ویرایش]

رستم و سهراب

او بیش از ۷۵ اثر شامل سمفونی، اپرا، موسیقی مجلسی، کنسرتو برای پیانو، ویلن، گیتار، ویولن سل و پیپا، موسیقی باله، آثاری برای گروه کر، یک رکوئیم، و یک اوراتوریو فیلم ساخته‌است.[۸] بخشی از آثار کلاسیک چکناوریان عبارت اند از:[۸][۱۴]

اپراها
  1. اپرای پردیس و پریسا (۱۹۷۲)
  2. اپرای رستم و سهراب (۶۴–۱۹۶۲)

این اثر طی ۲۵ سال در هشت ورژن نوشته شده‌است و در برای نخستین بار در بهمن ۱۳۷۸ در پانزدهمین دوره جشنواره موسیقی فجر اجرا شده‌است.[۹]

  1. اپرای شمس و مولانا
باله
  1. سیمرغ (۱۹۷۵)
  2. فانتاستیک (۱۹۶۱–۱۹۵۸)
  3. آهنگ نور و صدا (برای جشن‌های تخت جمشید)
  4. توکاتا و فوگ برای ارکستر زهی
  5. کنسرتوپیانو
  6. سمفونی پرسپولیس (۱۳۸۴)
  7. سمفونی برای بالهٔ اتللو (۱۹۸۴)
  8. کوروش کبیر

موسیقی فیلم[ویرایش]

در کارنامه کاری چکناوریان آهنگسازی فیلم بلند، کوتاه، مستند هم دیده می‌شود که عبارتنداز:[۱][۱][۱][۸][۳۳][۳۴][۳۵]

ردیف عنوان سال کارگردان توضیحات
فیلم کوتاه جلد مار ۱۳۴۱ هژیر داریوش
جدال در مهتاب ۱۳۴۲ انزو دل وینچنسو محصول مشترک با ایتالیا
تجاوز ۱۳۴۹ / ۱۹۷۱
بی تا ۱۳۵۱ هژیر داریوش
هشتمین روز هفته ۱۳۵۲ (۱۹۷۳) حسین رجاییان
تنگسیر ۱۳۵۲ امیر نادری
به امید دیدار ۱۳۵۴ محمد رسول‌اف
بشارت منجی ۱۳۸۳ نادر طالب زاده
جزیره رنگین ۱۳۹۳
مناظر ایران هوشنگ شفتی
پرتو یک حماسه منوچهر طیاب
من ایران را دوست دارم ۱۹۷۰ خسرو سینایی فیلم کوتاه
آدم شاخ در میاره فیلم کوتاه
آستان قدس رضوی و بناهای صفوی ۱۹۷۵ منوچهر طیاب فیلم کوتاه (دریافت Delqan Gold prize from the 12th international educational films festival in Tehran)
ادیان فیلم کوتاه
برخاسته فیلم کوتاه
فیلم کوتاه
توریست در ایران فیلم کوتاه
چهلستون ۱۹۷۳ منوچهر طیاب فیلم کوتاه
حاج مصورالملکی ۱۹۷۲ خسرو سینایی فیلم کوتاه
شرح حال فیلم کوتاه
عالی قاپو ۱۹۷۳ منوچهر طیاب فیلم کوتاه
مجموعه گنجعلی خان ۱۹۷۵ همایون پورمند فیلم کوتاه
مسجد شیخ لطف‌الله فیلم کوتاه
معماری ایلخانی ۱۹۷۵ منوچهر طیاب فیلم کوتاه
معماری تیموری ۱۹۷۵ منوچهر طیاب فیلم کوتاه
معماری سلجوقی ۱۹۷۵ منوچهر طیاب فیلم کوتاه
هشت بهشت ۱۹۷۳ منوچهر طیاب فیلم کوتاه

فیلم دربارهٔ وی[ویرایش]

مراحل ساخت «مایسترو» مستندی دربارهٔ زندگی لوریس چکنواریان به کارگردانی وحید زارع‌زاده به پایان رسید. این مستند بلند ۵۲ دقیقه‌ای اولین فیلمی است که دربارهٔ چکناواریان ساخته شده و عنوان آن «مایسترو» به زبان ارمنی به معنای استاد است. «مایسترو» به تهیه‌کنندگی زهرا مشتاق، زندگی لوریس چکنواریان آهنگساز بین‌المللی را به تصویر کشیده‌است.[۳۶]

جستارهای وابسته[ویرایش]

توضیحات[ویرایش]

  1. ↑ In a ceremony held in Vahdat Hall, Minister of culture A. Masjedjamei awarded Loris Ttjeknavorian Iran's highest medal for performing arts
  2. ↑ "Golden Harp Awards" for the Highest Artistic Achievement in the 15th and 16th "FAJR" Music Festival in Teheran
  3. ↑ Honorary Professor, Komitas Conservatory, Yerevan
  4. ↑ For services to Church music first recipient of the Cultural Order of "St. Mesrop Mashtotz" conferred by His Holines Vazken I. Supreme Chatholicos of all Armenians
  5. ↑ Government Order for services to the Earthquake from Mr. Oskanian the Prime Minister of Armenia USSR
  6. ↑ The Government of the Republic of Armenia awards "Khorenatsi" Medal for cultural services to Armenia
  7. ↑ Awarded Golden Cross of the Rumanian Church
  8. ↑ Gold Medal from University of Armenia

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ امید، جمال. فرهنگ سینمای ایران. چاپ دوم. تهران: موسسه انتشارات نگاه، ۱۳۷۷. ۱۴۲–۱۴۱. شابک ‎۲–۸۹–۶۱۷۴–۹۶۴. 
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ پیپا یک ساز چینی است
  3. ↑ «لوریس چکناواریان آثارش را به موزه موسیقی اهدا می‌کند». هنر آنلاین. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ لازاریان، ژانت دیگرانوهی. «سینما». در دانشنامه ایرانیان ارمنی. چاپ اول. تهران: انتشارات هیرمند، ۱۳۸۲. ۳۸۴. شابک ‎۳-۵۰-۶۹۷۴-۹۶۴. 
  5. ↑ ۵٫۰۰ ۵٫۰۱ ۵٫۰۲ ۵٫۰۳ ۵٫۰۴ ۵٫۰۵ ۵٫۰۶ ۵٫۰۷ ۵٫۰۸ ۵٫۰۹ ۵٫۱۰ گروه تحقیق و پژوهش سینما. ارامنه و سینمای ایران. تهران: انتشارات روزنه کار، ۱۳۸۳. ۱۱۷. ISBN 964-6728-44-8. 
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ سمندری، مرجان. «گفتگو با استاد لوریس چکناواریان، به شدت تحت تأثیر موسیقی محرم هستم». نشریه تخصصی تئاتر دوره جدید سال هجدهم، ش. ۲۰۱ (خرداد ۱۳۹۵): ۲۰. 
  7. ↑ «حکایت 65 سال عاشقی با لوریس چکناواریان». جام جم نوا. بازبینی‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۷. 
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ ۸٫۵ ۸٫۶ ۸٫۷ «زندگینامه: لوریس چکناوریان (۱۳۱۶)». همشهری‌آنلاین، جمعه ۳۰ دی ۱۳۹۰. 
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ «لوریس چکناواریان، بازآفریننده رستم و سهراب». مقام موسیقایی بهار و تابستان ۱۳۷۹ (۷): ۱۳۶. 
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ ۱۰٫۴ ۱۰٫۵ ۱۰٫۶ ۱۰٫۷ هویان، آندرانیک. ارمنیان ایران. چاپ اول. تهران: مرکز بین‌المللی گفتگوی فرنگ‌ها با همکاری انتشارات هرمس، ۱۳۸۰. ۳۲۵. شابک ‎۲-۰۰۷-۳۶۳-۹۶۴. 
  11. ↑ «موسیقی پیشرو در ایران: درخشش‌های لوریس چکناواریان». رادیو زمانه. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ لازاریان، ژانت دیگرانوهی. «سینما». در دانشنامه ایرانیان ارمنی. چاپ اول. تهران: انتشارات هیرمند، ۱۳۸۲. ۳۸۵. شابک ‎۳-۵۰-۶۹۷۴-۹۶۴. 
  13. ↑ هویان، آندرانیک. ارمنیان ایران. چاپ اول. تهران: مرکز بین‌المللی گفتگوی فرنگ‌ها با همکاری انتشارات هرمس، ۱۳۸۰. شابک ‎۲-۰۰۷-۳۶۳-۹۶۴. 
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ «چهره‌های معرفی شده در نمایشگاه هنرمندان ارمنی ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان سال هفدهم، ش. ۶۴ (تابستان ۱۳۹۲). 
  15. ↑ «Լորիս Ճգնավորյան (ծնվ. 1937թ.)». Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  16. ↑ «اجرای شهرام ناظری به رهبری لوریس چکناواریان». بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  17. ↑ «اپرای "رستم و سهراب" در تالار حافظ شیراز مرور می‌شود». خبرگزاری تسنیم. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  18. ↑ «78 سالگی لوریس چکناواریان (عکس)». ایرنا. بازبینی‌شده در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷. 
  19. ↑ «برپایی کنسرت در فرانسه برای کمک به زلزله زدگان بم». بی‌بی‌سی فارسی. بازبینی‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۷. 
  20. ↑ «اولین اجرای ارکستر سمفونیک در سال جدید به رهبری چکناواریان». خبرگزاری مهر. بازبینی‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۷. 
  21. ↑ «وقتی مرد هزار چهره آثارش را به موزه موسیقی می‌دهد». تسنیم. بازبینی‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۷. 
  22. ↑ «نمایشگاه نقاشی‌های لوریس چکناواریان گشایش یافت». خبرگزاری فارس. بازبینی‌شده در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷. 
  23. ↑ «نقاشی‌های چکناواریان دیده می‌شوند». ایسنا. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  24. ↑ ««لوریس چکناواریان»، کتاب «خرستان» را منتشر کرد». Varite. بازبینی‌شده در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷. 
  25. ↑ «لوریس چکناواریان: زندگی جوک است/می‌خواهم فیلم بسازم». ایرنا. بازبینی‌شده در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷. 
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ . http://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=563. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  27. ↑ «لوریس-زاره-چکناواریان». نخبگان خاور میانه. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  28. ↑ . http://xn--y9aaah2cva0b.xn--y9a3aq/hy/decrees/ite/792. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  29. ↑ «استخر». موسیقی ما، ۲۶ آذر ۱۳۹۶. 
  30. ↑ «سرو ایرانی برای لوریس چکناواریان». خبرگزاری ایسنا. ۱۰ تیر ۱۳۹۷. 
  31. ↑ «سومین دوره آئین جایزه سرو ایرانی». خبرگزاری تسنیم. ۱۶ تير ۱۳۹۷. 
  32. ↑ «درخشش‌های لوریس چکناواریان». بازبینی‌شده در ۲۵ فوریه ۲۰۱۸. 
  33. ↑ لوریس چکناواریان در بانک جامع اطلاعات سینمای ایران (سوره سینما)
  34. ↑ «loris tjeknavorian». Iran Chamber Society. بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  35. ↑ «استاد: منوچهر طیاب». بازبینی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۷. 
  36. ↑ «مستند زندگی لوریس چکناواریان ساخته شد». بازبینی‌شده در ۲۵ فوریه ۲۰۱۸. 

منابع[ویرایش]

به فارسی
به ارمنی و انگلیسی

پیوند به بیرون[ویرایش]

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به لوریس چکناواریان در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ لوریس چکناواریان موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=لوریس_چکناواریان&oldid=23996281»