اندازه‌گیری

اندازه‌گیری (به انگلیسی:Measurement): به مجموعه عملیاتی که انجام می‌شود تا اندازه یک کمیت فیزیکی براساس یکی از یکاهای قانونی (SI, FPS و…) تعیین شود، اندازه‌گیری گویند (مانند اندازه‌گیری به وسیله کولیس، میکرومتر، خط‌کش، ترازو، دماسنج، سرعت‌سنج، ولت‌سنج، سختی سنج، زبری سنج، بادسنج، عمق‌سنج، زاویه سنج، رطوبت سنج یا فشارسنج).

ابزار اندازه‌گیری دمای آب و فشار روغن.

این فرایند می‌تواند شامل برآورد اندازهٔ ویژگی‌های یک چیز، مانند طول (درازا) یا وزنِ (سنگینی) آن نسبت به یکاهای اندازه‌گیریِ استاندارد، مانند متر و کیلوگرم است. مترولوژی نیز دانش بررسی اندازه‌گیری است.

هر نوع ویژگی فیزیکی را می‌توان با استفاده از وسایل اندازه‌گیری مناسب آن فرایند اندازه گرفت، کمّیت‌های فیزیکی، مانند مسافت، سرعت، انرژی، دما و زمان ازجملهٔ این ویژگی‌ها هستند. بنیان‌گذار اندازه‌گیریِ نوین، متیو لاسکی است.

تاریخچه اندازه‌گیری

به‌طور کلی اندازه‌گیری قدمتی به اندازه تاریخ دارد و زندگی انسان با تکامل و پیشرفت تکنولوژی توسعه یافته و همگام با آن استانداردها شکل گرفته و استانداردهای طول که از اولین استانداردها است، تغییر و تکامل یافته‌است.

از دیرباز، بشر برای اندازه‌گیری طول از ابزارهای قابل دسترس، که طبعاً این وسایل می‌توانند اعضای بدن انسان باشند، استفاده می‌نموده‌است. مثل طول پا، قدم، وجب، پهنای چهار انگشت و… معمولاً مقدار شاخص‌های فوق براساس طول اعضای بدن پادشاهان و حاکمان در اثر جنگ‌ها و سایر عوامل و ایجاد پادشاهی‌ها و حکومت‌های جدید، نوع شاخص‌ها و مقدار آن‌ها تغییر می‌یافته‌است. همچنین، با توجه به توسعه و گوناگونی جمعیت‌ها و کشورها، واحدهای اندازه‌گیری طول ثابت نمانده و متعدد شده‌اند، که این موضوع در ارتباط بین قومیت‌ها و ملیت‌ها ایجاد مشکل کرده‌است.

دستگاه یکاهای اندازه‌گیری (سیستم‌های اندازه‌گیری)

دستگاه یکاهای متریک (سیستم متریک)

این دستگاه از متداول‌ترین دستگاه‌های اندازه‌گیری است که اکثر کشورهای دنیا از آن استفاده می‌کنند. مشخصه بارز این سیستم ده دهی بودن آن است، به این معنی که در تبدیل واحدها هیچ مقداری از بین نمی‌رود و اشتباهات آن نیز کم‌تر است و نمایش آن می‌تواند به صورت خطی باشد، نه کسری و چنانچه کسری باشد مخرج آن به صورت مضرب عدد ده نوشته می‌شود.

دستگاه یکاهای انگلیسی (سیستم انگلیسی/سیستم اینچی)

دستگاه یکاهای انگلیسی (سیستم انگلیسی)، این دستگاه که به نام سیستم اینچی نیز معروف است در کشورهای اروپایی، آمریکایی و کشورهایی که از تجهیزات با سیستم اندازه‌گیری اینچی استفاده می‌نمایند کاربرد دارد.

دقت تجهیزات اندازه‌گیری با یکاهای متریک نسبت به یکاهای انگلیسی نیز بالاتر است. برای مثال دقت کولیس‌های ورنیه دار اینچی به ۰٫۰۰۱ اینچ می‌رسد که معادل ۰٫۰۲۵۴ میلیمتر می‌شود، در حالی که دقت کولیس‌های ورنیه دار میلی‌متری ۰٫۰۲ میلیمتر می‌باشد.

وسیله اندازه‌گیری چیست؟

به وسیله ای که برای انجام اندازه‌گیری یا اندازه‌گیری‌های مشخص به کار می‌رود وسیله اندازه‌گیری گویند. مانند خط‌کش، کولیس، میکرومتر و…

آیا می‌توان پاسخی قاطع برای همه اندازه‌گیری‌ها داشته باشیم؟

در اندازه‌گیری‌ها پاسخ کامل یا مطلق نداریم. هر کسی که نتیجهٔ اندازه‌گیری خود را گزارش می‌کند، همواره بهترین برآورد خود را از مقدار اصلی، همراه با خطای اندازه‌گیری آن، ارائه می‌دهد. البته درستیِ اندازه‌گیری به سرشت جسمی که اندازه‌گیری می‌شود نیز وابسته است. از این‌رو، درستیِ همهٔ اندازه‌گیری‌ها، به‌دلیل محدودیت در دقت (تکرارپذیری آزمایش) و خطای برخاسته از سرشتِ سنج‌ابزار و جسم یا هر آنچه اندازه‌گیری می‌شود، محدود است.