پرش به محتوا

اسپایکوژن

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
اسپایکوژن
نشان تجاری واکسن
داده‌های بالینی
نام‌های تجاری
روش مصرف داروتزریق عضلانی
کد ATC
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی
  • فاز اول مطالعات بالینی در استرالیا، دریافت مجوز اضطراری و دز بوستر در ایران

اسپایکوژن واکسن کووید-۱۹ تولید مشترک ایران و استرالیا است که به صورت مشترک توسط دو شرکت وکسین (vaxine) و سیناژن تولید شده و در مرحله مطالعات بالینی قرار گرفت[۳] و در تاریخ چهاردهم مهر ماه ۱۴۰۰ از سازمان غذا و دارو مجوز مصرف اضطراری دریافت کرد.[۴] این واکسن نوعی واکسن ساب‌یونیت است.[۵] مزیت این نوع واکسن در استفاده از پروتئین نوترکیب و عدم استفاده از خود ویروس زنده یا کشته شده‌است.[۶] در دی ماه ۱۴۰۰ بر اساس تاییدیه سازمان غذا و دارو و با توجه به مصوبات کمیته ملی واکسن کووید-۱۹ این واکسن به عنوان نوبت سوم همه واکسن‌های موجود در ایران و در تمامی افراد بالای ۱۸ سال تایید شد.[۷]

استفاده درمانی و ساختار

[ویرایش]

مکانیسم عملکرد واکسن

[ویرایش]

واکسن کرونا اسپایکوژن، حاوی پروتئین نوترکیب مشابه با پروتئین Spike در ویروس کرونا است. پروتئین Spike در سطح ویروس کرونا (SARS-CoV-۲) یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ساختمانی این ویروس است که ویروس از طریق اتصال Spike با گیرنده ACE2 در سلول‌های بدن انسان، وارد سلول میزبان شده و تکثیر می‌شود؛ بنابراین، پروتئین Spike یک هدف اساسی برای تهیه انواع درمان‌ها یا واکسن علیه بیماری کرونا است.[۸] این واکسن در دسته واکسن‌های ساب‌یونیت با پلتفرم مشابه واکسن کرونا شرکت نواوکس جای دارد.

ادجوانت غیر آلومینیومی ™Advax

[ویرایش]

اغلب در واکسن‌ها برای تحریک بهتر دستگاه ایمنی بدن و پاسخ بهتر به واکسن از ماده‌ای به عنوان ادجوانت استفاده می‌شود. این ماده باعث سرعت بخشیدن به پاسخ ایمنی و طولانی‌تر شدن این پاسخ می‌شود. ادجوانت را به دسته های مختلفی دارند که از جمله آن ها نمک های معدنی همچون ترکیبات آلومینیومی است[۹]. در ساخت واکسن اسپایکوژن از نوع متفاوتی از ادجوانت‌ها که غیرآلومینیومی استفاده شده است که حاوی ‌ذرات پلی‌ساکاریدی اینولین دلتا و سی‌پی‌جی است[۱۰]. پیش از این Vaxine، بر اثرات ادجوانت Advax در سایر واکسن‌های انسانی همچون آنفلوآنزای فصلی و پاندمیک و همچنین هپاتیت ب تحقیق کرده است که نتایج آن نیز ایمن و اثربخش بوده است. از ویژگی‌های Advax این است که در کنار عوارض بسیار خفیف و قابل‌تحملی که دارد، توان فعال‌سازی مناسب هر دو مسیر ایمنی بدن شامل سلولار و هومورال را نیز دارد[۱۰].

نام تجاری

[ویرایش]

اسپایکوژن نام تجاری این محصول در ایران خواهد بود و این محصول توسط شرکت وکسین استرالیا با نام COVAX-۱۹ به ثبت رسیده‌است.[۱۱]

مطالعات پیش بالینی

[ویرایش]

این واکسن در مطالعات حیوانی در سه گونه حیوانی موش‌ها، میمون‌ها و راسوها، هیچ‌گونه سمیتی نشان نداده و باعث ایجاد ایمنی قابل قبولی در برابر ویروس و جلوگیری از بروز بیماری شده‌است.[۱۱] نتایج این مطالعات که به بررسی میزان ایمنی ایجاد شده و ایمنی واکسن در این حیوانات پرداخته‌است، در سپتامبر ۲۰۲۱ در ژورنال علمی Vaccine با ضریب تأثیر ۳٫۶ منتشر شد.[۱۲]

واکسن اسپایکوژن در میمون

[ویرایش]

در تمامی میمون‌ها، تنها پس از تزریق یک نوبت از واکسن اسپایکوژن، سطح ایمنی بسیار بالایی در مقابل ویروس کرونا ایجاد شد. هیچ مرگ مرتبط با واکسن و عوارض بالینی از جمله تغییر در وزن و تغذیه حیوانات، گزارش نشد. حیواناتی که واکسن را دریافت نکرده بودند به سرعت دچار علائم اصلی بیماری کووید-۱۹ شدند و میزان بالایی از ویروس در ریه داشتند؛ در حالی که ریه حیوانات ایمن شده با واکسن اسپایکوژن کاملاً نرمال بود؛ تمام میمون‌هایی که واکسن کرونای اسپایکوژن را دریافت کردند، زنده ماندند در حالی که تمام میمون‌هایی که واکسن را دریافت نکرده بودند، از بین رفتند.[۱۳]

واکسن اسپایکوژن در موش و راسو

[ویرایش]

در گروهی از موش‌ها که واکسن اسپایکوژن را دریافت کردند، بعد از تزریق دوم واکسن، سطح بالایی از ایمنی ایجاد شده در مقابل ویروس، مشاهده شد. تزریق پروتئین نوترکیب اسپایک همراه با ادجوانت Advax در موش‌ها باعث افزایش بیشتر تولید آنتی‌بادی (در مقایسه با ادجوانت آلومینیومی)، تولید پاسخ Th1/Th۲ بالانس بیشتر و تحریک سلول‌های T سایتوتوکسیک با توانایی از بین بردن پروتئین spike و افزایش آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده (نوترالایزینگ) ویروس می‌شود. یافته‌های این مطالعه در راسوها نشان می‌دهد که آنتی‌بادی anti-RBD IgG دو هفته بعد از تزریق اولین دوز در همه گروه‌هایی که پروتئین اسپایک نوترکیب را دریافت کردند، قابل تشخیص بوده و سطح آن دو هفته پس از دومین دوز، افزایش نیز داشته‌است. همچنین، همه راسوهای دریافت‌کننده دو تزریق با پروتئین اسپایک نوترکیب با دوز ۲۵ یا ۵۰ و حدود ۸۴٪ از راسوهای دریافت‌کننده دو دوز ۱۲٫۵ به همراه Advax-SM، هیچ ویروس قابل‌شناسایی در ترشحات بینی nasal virus نداشتند.[۱۲] واکسیناسیون به خوبی توسط حیوانات تحمل شد، هیچ مرگی که در ارتباط با واکسن باشد و عوارض مشاهده نشد.[۱۳]

مطالعات بالینی

[ویرایش]

فاز I

[ویرایش]

فاز اول مطالعات بالینی این واکسن در کشور استرالیا صورت گرفته و مورد تأیید وزارت بهداشت استرالیا قرار گرفته‌است. به گفته شرکت سازنده ایرانی، مطالعات مرحله اول این واکسن بر روی ۴۰ فرد بزرگسال سالم (بین ۱۸ تا ۶۵ سال) و در دو گروه در شهر آدلاید استرالیا انجام پذیرفته‌ است. بر اساس این گزارش عارضه جدی در این مرحله در داوطلبان مشاهده نشده و عمده عوارض جانبی مشاهده شده شامل سردرد و احساس خستگی بوده‌است.[۱۳][۱۴]

فاز II

[ویرایش]

فاز دوم مطالعات این واکسن در ایران و در خرداد و تیر ۱۴۰۰ صورت گرفت. کیانوش جهانپور در ۳۱ می ۲۰۲۱ اعلام کرد که فاز دوم مطالعات با مشارکت ۴۰۰ داوطلب ایرانی انجام خواهد شد.[۱۵] در تیرماه، پژوهشگر طرح مطالعاتی واکسن ایرانی-استرالیایی اسپایکوژن، از پایان فاز ۲ مطالعه بالینی واکسن اسپایکوژن و انتشار نتایج آن خبر داد که به گفته وی پس از تأیید وزارت بهداشت منجر به آغاز فاز ۳ مطالعه بالینی آن شد.[۱۶]

در فاز ۲ مطالعه بالینی، هیچ‌گونه عوارض جانبی جدی و منجر به بستری رخ نداده‌است. به گفته وی تست‌های اختصاص ایمنی‌زایی در داوطلبان فاز ۲ انجام شده‌است که نتایج آنها به زودی در قالب مقاله منتشر خواهد شد.[۱۷]

این مطالعه در تست خنثی کردن ویروس (Virus Neutralization Test یا cVNT) حاکی از مهار ۸۷ درصدی ویروس کرونا توسط آنتی‌بادی تشکیل شده از واکسن اسپایکوژن در سرم دریافت‌کنندگان واکسن است. میزان آنتی‌بادی خنثی‌کننده (Neutralizing antibody) بیش از ۲۰ برابر افزایش یافت. بیشترین عوارض مشاهده‌شده در این فاز شامل تورم و درد در محل تزریق، سردرد، بدن درد و خستگی بوده است[۱۸].

فاز III

[ویرایش]

با تأیید نتایج فاز ۲، از نیمه مرداد ۱۴۰۰ مطالعه بالینی فاز ۳ با هدف بررسی اثربخشی این واکسن در جلوگیری از ابتلا به کرونا با شرکت ۱۶ هزار و ۸۷۶ نفر داوطلب آغاز شد. همچون فاز ۲ در این فاز نیز اسپایکوژن در دو دوز ۲۵ میکروگرم و به فاصله ۲۱ روز به داوطلبان به صورت عضلانی در بازو تزریق می‌شود.[۱۹] با توجه به همزمانی مطالعه واکسن اسپایکوژن با واکسیناسیون کشوری در افراد بالای ۵۰ سال و مصوبه کمیته اخلاق کشوری وزارت بهداشت، مجوز ورود به مطالعه برای گروه سنی بیشتر از ۱۸ سال و کمتر از ۵۰ سال صادر شد[۲۰]. به گفته مسئول علمی بخش تحقیق و توسعه واکسن اسپایکوژن، در روز اول به ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر تزریق شد و به مرور روزانه به ۱۰۲۰ داوطلب تزریق شد. وی در مصاحبه خود در هفته پایانی مرداد اشاره کرد: «در طول فازهای بالینی دو و سه تاکنون عارضه گرید سه ثبت نشده‌است».[۲۱] به گزارش پایگاه رسمی اسپایکوژن، بیش از ۶۷۰۰۰ نفر برای شرکت در فاز ۳ کارآزمایی بالینی اسپایکوژن در سایت ثبت نام کردند و پس از انجام ۵۰ هزار تماس تلفنی در حدود دو ماه شرایط ثبت‌نام‌کنندگان از نظر علمی برای ورود به مطالعه بررسی شد. نهایتاٌ بیش از ۳۶۰۰۰ نفر، دارای شرایط مناسب برای شرکت در کارآزمایی شناخته شدند که در نهایت حدود ۱۷۰۰۰ نفر از آنان برای تزریق اول مراجعه کردند و ۳ هفته پس از آغاز مطالعه، تمامی تزریق‌های دوز اول برای داوطلبان انجام شد[۲۰].

مطالعه دز بوستر

[ویرایش]

در آذرماه سال ۱۴۰۰ و پس از برگزاری فاز سه بالینی، مطالعه واکسن اسپایکوژن به عنوان دز بوستر در ۳۰۰ داوطلب در گروه‌های سنی ۱۸ تا ۹۰ سال انجام شد. در این مطالعه افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها حدود ۴ تا ۶ ماه گذشته بود، وارد مطالعه شدند و واکسن اسپایکوژن را به عنوان دز بوستر دریافت کردند. با توجه به نتایج مطالعه بوستر در افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها بر پایه پروتئین نوترکیب شامل اسپایکوژن بود، حدود ۱۱ برابر افزایش در آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده داشتند. افرادی که واکسیناسیون اولیه آنها بر پایه پلتفرم وکتور ویروسی بود، حدود ۱۴ برابر افزایش در برابر آنتی‌بادی خنثی‌کننده داشتند و در نهایت افرادی که واکسن با پلتفرم ویروس غیرفعال شده تزریق کرده بودند، بیش از ۲۵ برابر افزایش در برابر آنتی‌بادی‌های خنثی کننده داشتند.[۲۲]

دریافت تاییدیه و مجوز مصرف

[ویرایش]

دریافت مجوز مصرف اضطراری در ایران

[ویرایش]

رییس سازمان غذاودارو ایران در پانزدهم مهرماه ۱۴۰۰ اعلام کرد که بر اساس گزارش ارسالی از مطالعه بالینی و نظر کمیته بالینی، در این مرحله از مطالعه بالینی فاز ۳ واکسن اسپایکوژن، این واکسن مجوز مصرف اضطراری را از این سازمان دریافت کرده است. به گفته وی، احتمالاً مشکلی برای استفاده از واکسن اسپایکوژن به عنوان دُز بوستر یا یادآور، وجود نداشته باشد، اما اظهارنظر قطعی درباره این موضوع، مستلزم انجام مطالعات بیشتر است[۴].

دریافت مجوز برای دز سوم (بوستر) در ایران

[ویرایش]

پس از برگزاری مطالعه واکسن اسایکوژن برای دز بوستر، وزارت بهداشت ایران در دی ماه ۱۴۰۰ اعلام کرد که این واکسن با تاییدیه سازمان غذا و دارو و با توجه به مصوبات کمیته ملی واکسن کووید-۱۹ به عنوان نوبت سوم همه واکسن‌های موجود در ایران تایید شد. بنابر اعلام معاونت وزارت بهداشت، مجوز این واکسن برای دز بوستر در تمامی افراد بالای ۱۸ سال و زمان تزریق به فاصله حداقل سه ماه از نوبت دوم است.[۷]

مطالعات بالینی اسپایکوژن (COVAX-۱۹)
فاز شماره ثبت شروع شمار شرکت کنندگان سن شرکت کنندگان مکان منبع
مجموع واکسن دارونما
I NCT04453852 ۳۰ ژوئن ۲۰۲۰ ۴۰ ۳۰ ۱۰ ۱۸-۶۵ آدلاید، استرالیا [۲۳][۲۴]
II IRCT20150303021315N23 ۳۰ می ۲۰۲۱ ۴۰۰ ۳۰۰ ۱۰۰ ۱۸+ تهران، ایران [۲۵]
NCT04944368 [۲۶]
III IRCT20150303021315N24 ۷ اوت ۲۰۲۱ ۱۶٬۸۷۶ ۱۲٬۶۵۷ ۴٬۲۱۹ ۱۸-۵۰ تهران، ایران [۱۱]
NCT05005559 [۲۷]
مطالعه دز بوستر IRCT20150303021315N26 ۱۶ دسامبر ۲۰۲۱ ۳۰۰ ۱۸+ تهران، ایران [۲۸]
NCT05175625

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. vaxine. «"SPIKOGEN®", A JOINT VENTURE BETWEEN VAXINE AND CINNAGEN». Vaxine Pty Ltd. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱.
  2. سیناژن. «اسپایکوژن چیست؟». سیناژن، وکسین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱.
  3. «اسپایکوژن چیست؟». سیناژن، وکسین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ «واکسن اسپایکوژن مجوز مصرف اضطراری گرفت/ اثربخشی اسپایکوژن در پیک دلتا». پایگاه خبری سازمان غذاودارو. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اكتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ اكتبر ۲۰۲۱. تاریخ وارد شده در |بازبینی=،|archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  5. «واکسن ایرانی-استرالیایی در مرحله نهایی آزمایش‌های بالینی». دویچه وله.
  6. «اسپایکوژن». دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ 1276 (۲۰۲۲-۰۱-۱۳). «مجوز تزریق واکسن اسپایکوژن به عنوان دز سوم صادر شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۱.
  8. Huang, Yuan; Yang, Chan; Xu, Xin-feng; Xu, Wei; Liu, Shu-wen (2020-08-03). "Structural and functional properties of SARS-CoV-2 spike protein: potential antivirus drug development for COVID-19". Acta Pharmacologica Sinica (به انگلیسی). 41 (9): 1141–1149. doi:10.1038/s41401-020-0485-4. ISSN 1745-7254.
  9. "Immunologic adjuvant". Wikipedia (به انگلیسی). 2021-09-06.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «نگاهی به نتایج مطالعه پیش‌بالینی (حیوانی) واکسن اسپایکوژن+ لینک مقاله | SpikoGen». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۰.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ «جزئیات «اسپایکوژن»؛ واکسن استرالیایی-ایرانی کرونا اعلام شد». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱.
  12. ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ "Immunisation of ferrets and mice with recombinant SARS-CoV-2 spike protein formulated with Advax-SM adjuvant protects against COVID-19 infection". Vaccine (به انگلیسی). 39 (40): 5940–5953. 2021-09-24. doi:10.1016/j.vaccine.2021.07.087. ISSN 0264-410X.
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ «چرا اسپایکوژن؟». وکسین، سیناژن. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۲۱.
  14. «EARLY PROMISING DATA FROM THE PHASE 1 CLINICAL TRIAL OF THE VAXINE'S COVID-19 VACCINE». vaxine. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱.
  15. کیانوش جهانپور. «مطالعه فاز دو اسپایکوژن». توییتر. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱.
  16. «طبرسی: نتایج فاز دوم واکسن اسپایکوژن تیرماه اعلام می‌شود». جامعه خبری تحلیلی الف. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۸.
  17. «آخرین خبرها از کارآزمایی بالینی واکسن اسپایکوژن ایرانی». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۸-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۸.
  18. «خلاصه مطالعه بالینی فاز 2 واکسن اسپایکوژن». 2021-09-18. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اكتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در 2021-09-20. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  19. «IRCT | کارآزمایی بالینی فاز III، تصادفی‌شده، دو بازو، دو سو کور، حاوی واکسن‌نما، جهت بررسی اثربخشی و ایمنی واکسن نوترکیب با پروتئین spike ویروس SARS-CoV-2 (اسپایکوژن®) ساخت شرکت تحقیقاتی و تولیدی سیناژن (2 دوز 25 میکروگرم به فاصله 21 روز)». fa.irct.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۸.[پیوند مرده]
  20. ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «گزارشی از اجرای فاز 3 کارآزمایی بالینی اسپایکوژن». ۲۰۲۱-۰۹-۱۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۰.
  21. «فاز یک واکسن اسپایکوژن به تأیید سازمان بهداشت جهانی رسید». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۰۸-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۸.
  22. «نتایج مطالعات بالینی و میزان اثربخشی واکسن «اسپایکوژن» اعلام شد». ایسنا. ۲۰۲۲-۰۱-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۱.
  23. Vaxine Pty Ltd (2021-05-05). "A Randomised, Controlled, Phase 1 Study to Evaluate the Safety and Immunogenicity of a Candidate Adjuvanted Recombinant Protein SARS-COV-2 Vaccine in Healthy Adult Subjects". Central Adelaide Local Health Network Incorporated. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  24. "چرا واکسن اسپایکوژن؟ | واکسن کرونا اسپایکوژن | spikogen". 2020-04-26. Archived from the original on 9 July 2021. Retrieved 2021-09-07.
  25. "IRCT | A phase II, Randomized, Two-armed, Double-blind, Placebo controlled trial to evaluate efficacy and safety of an adjuvanted recombinant SARS-CoV-2 spike (S) protein subunit vaccine (SpikoGen®) produced by CinnaGen Co. (Two doses of 25µg with dosing interval of 21 days)". en.irct.ir. Archived from the original on 11 July 2021. Retrieved 2021-09-07.
  26. Cinnagen (2021-08-14). "A Phase II, Randomized, Two-armed, Double-blind, Placebo-controlled Trial to Evaluate the Safety, Tolerability, and Immunogenicity of an Adjuvanted Recombinant SARS-CoV-2 Spike (S) Protein Subunit Vaccine Candidate (SpikoGen)". Vaxine Pty Ltd. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  27. Cinnagen (2021-08-11). "A Phase III, Randomized, Two-armed, Double-blind, Placebo-controlled Trial to Evaluate the Efficacy and Safety of an Adjuvanted Recombinant SARS-CoV-2 Spike (S) Protein Subunit Vaccine Candidate (SpikoGen)". Vaxine Pty Ltd. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  28. «IRCT | کارآزمایی بالینی تصادفی، دو بازویی، حاوی واکسن نما (5:1)، دو سویه کور، موازی، جهت مقایسه ایمونوژنیسیته و ایمنی واکسن اسپایکوژن (پروتئین نوترکیب اسپایک ساخت شرکت تحقیقاتی و تولیدی سیناژن) در تجویز به عنوان دوز بوستر». fa.irct.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۲.

پیوند به بیرون

[ویرایش]