ایل سنجابی
ایل سنجابی (به کردی: سنجاوی) یکی از ایل‌های کرد ایران در استان کرمانشاه است.[۱][۲]
محل زندگی
از مناطقی که این ایل کرد در کرمانشاه در آن حضور داشته یا دارند می‌توان به شهرهای اسلام‌آباد غرب، دالاهو، قصرشیرین، دشت مایدشت کرمانشاه و ایلام، و مناطقی از لرستان و قزوین اشاره کرد. مناطقی از کشور فعلی عراق نیز در ایام قدیم جزء مناطق ایل سنجابی محسوب می‌شده‌اند. بخش از مردم سنجابی نیز در شهر خانقین در کردستان عراق در چند کیلومتری خسروی زندگی می‌کنند.[۱]
دلایل نام‌گذاری
ایل سنجابی سابقۀ نبرد در برابر ارتش‌های متجاوز روسیه تزاری، عثمانی و انگلستان را دارد. یکی از روایت‌ها در رابطه با نام این ایل نیز آن را به از یکی از جنگ‌هایی مربوط می‌کند که در آن شرکت داشته‌است؛ بنا بر این روایت، افراد این ایل در نبرد ایران برای بازپس‌گیری هرات (اکنون در کشور افغانستان قرار دارد) در دوران قاجار، بالاپوشی از پوست سنجاب دربرداشته‌اند و از این رو با نام سنجابی‌ها معروف شده‌اند.[۱]
در ادبیات ایران نیز سنجاب پوش و سایر ترکیبات این واژه به چشم می‌خورد که به لباس گرانبها یا فرش گرانبها اشاره دارد و از البسه شاهان و افسران دوران کهن بوده‌است چنان‌که حافظ شیرازی در بیتی می‌گوید:
| خفته بر سنجاب شاهی، نازنینی را چه غم! | گر ز خار و خاره سازد بستر و بالین غریب |
تیره‌ها
دلایل پیوستگی تیره‌ها
این ایل از ۱۵ طایفه تشکیل شده‌است و زندگی مردم آن بر حسب زندگی عشایری است. مهمترین مسائل در زندگی اجتماعی عشایر قدیم چند مسئله بوده‌است:
- محل و مرتع مشترک برای چراگاه احشام و ترتیب تقسیم و توزیع ادواری آن بین طوایف و تیره‌ها.
- مسئله خدمت سربازی بر حسب نبیچهٔ قدیم.
- دفاع از موجودیت ایل در برابر طوایف دیگر.
مردمان سنجابی به ادیان اسلام (سنی و شیعه) و یارسان اعتقاد دارند و به گویش‌های مختلفی از زبان کردی جنوبی صحبت می‌کنند.
تیره‌های سنجابی
- چالابی (به لهجه محلی چالاوی)
- اللهیارخانی (اللهی خانی)
- دولتمندان و دستجه
- دارخور
- صوفی
- خسرو
- کُل‌کُل
- بگم
- جلیلوند (به لهجه محلی جِیله‌وَن)
- سیمینوند (سیمینه‌ون)
- باقی (باغی)
- سرخاوند
- عباسوند (هواسه‌ون)
- کاکاونزگه
- شامگه
- پیرعلی (پیرالی)
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ سردار مقتدر سنجابی، علی اکبرخان (۱۳۸۰). ایل سنجابی و مجاهدت‌های ملی ایران. تهران: شیرازه؛ تحریر و تحشیه دکتر کریم سنجابی. شابک ۹۶۴-۶۵۷۸-۹۱-۸.
- ↑ محسن, رحمتی،; پیرحسین, نظری، (2015-08-23). "ایل سنجابی و سیاست‌های انگلیس در غرب ایران در جنگ جهانی اول". پژوهشهای علوم تاریخی. 7 (1). doi:10.22059/jhss.2015.57831. ISSN 2251-9254.
منابع
- علی اکبر خان، سردار مقتدر سنجابی. ایل سنجابی و مجاهدت‌های ملی ایران. تحریر و تحشیه دکتر کریم سنجابی. تهران: نشر شیرازه، ۱۳۸۰ شابک ۹۶۴-۶۵۷۸-۹۱-۸