سیاره کوتوله

با ریزسیاره اشتباه نشود.

پنج سیارهٔ کوتوله شناخته‌شدهٔ منظومهٔ شمسی

سرس (۱۸۰۱)			پلوتون (۱۹۳۰)
اریس (۲۰۰۵)		ماکی‌ماکی (۲۰۰۵)		هائومیا (۲۰۰۴)
The five recognized dwarf planets: Ceres as seen from the Dawn spacecraft. It is the only dwarf planet in the asteroid belt. Pluto as viewed by New Horizons space probe on July 13, 2015. Eris and its moon Dysnomia viewed by the Hubble Space Telescope. Makemake and its moon S/2015 (136472) 1 viewed by the Hubble Space Telescope. NASA artist's impression of Haumea.

سیارهٔ کوتوله(به انگلیسی: Dwarf planet) در تعریف اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی (مرجع رسمی برای نوآوردن زبان‌زدها و واژه‌های مربوط به اخترشناسی) از برخی جرم‌های آسمانی در سامانه خورشیدی، جرمی دارای ۴ ویژگی زیر است:

1. در مداری به دور خورشید می‌گردد.
2. آنقدر جرم دارد تا خودگرانی آن بر نیروهای جسم صلب غلبه کرده، جسمی با تعادل هیدرواستاتیک (تقریباً گِرد) به وجود آید.
3. تمام مسیر (مدار) خود را از اجرام ریز و درشت جارو نکرده‌است (آن‌ها جذب یا دفع نکرده)
4. قمر یک سیاره نیست.

حد بالا و پایینی برای اندازه و جرم سیاره‌های کوتوله، دقیقاً مشخص نشده‌است. البته حد پایین را تعادل هیدرواستاتیک تعیین می‌کند، اما اندازه‌ای که در آن، این تعادل را برقرار می‌سازد، ممکن است با توجه به ترکیب و تاریخچه جسم تغییر کند. برآورد می‌شود که در سال‌های پیشِ رو، ۴۰ تا ۵۰ سیارهٔ کوتوله کشف شود. در حال حاضر پنج سیاره کوتوله در منظومه شمسی وجود دارد؛ مثلاً سیاره‌های کوتولهٔ سرس، پلوتون، هائومیا، ماکی‌ماکی و اریس. سِرس پیش از این یک سیارک به حساب می‌آمد، پلوتون یک سیاره بود، و اریس که با نام زینا (Xena) نیز شناخته می‌شود، نخستین جسم فرانپتونی بود که دریافتند از سیارهٔ مادر پلوتون بزرگ‌تر است.

جستارهای وابسته

• تعریف سیاره
• پلوتون
• اریس
• سرس
• هائومیا
• ماکی‌ماکی

منابع و پانویس

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Dwarf planet». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۱۵.
• کارتونن، هانو. مبانی ستاره‌شناسی. ترجمهٔ غلامرضا شاه‌علی. شیراز: انتشارات شاهچراغ. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۶۳۲-۷۴-۹.