ابن قتیبه دینوری

ابومحمد عبداﷲ بن مسلم دینوری مروزی یا ابی‌محمد جبلی شناخته‌شده به ابن قتیبهٔ دینوری(۸۲۸ – ۸۸۵ میلادی، ۲۱۳ – ۲۷۶ هجری قمری)، تاریخ‌نگار و عالم به دانش نحو مسلمان ایرانی‌تبار است.

زندگی

پدر او از اهل مرو بود. زادگاه خود ابن قتیبه بغداد یا کوفه می‌باشد. وی در جوانی در بغداد به آموختن پرداخت و سپس از سوی عبیدالله بن خاقان -وزیر متوکل- به قضاوت دینور فرستاده‌شد و سال‌ها در این مقام در این شهر به قضاوت پرداخت و از این رو شهرت دینوری یافت. در میانسالی به بغداد بازگشت و تا پایان زندگی به آموزش نحو به شاگردان پرداخت. مرگ او به دلیل بیماری بر اثر خوردن هریسه رخ‌داد.

ابن قتیبه دشمن معتزله، جبری‌مسلک، هوادار برتری عرب بر عجم و از پیروان احمد بن حنبل بود.

آثار

• تأویل غریب القرآن.
• غریب الحدیث.
• عیون الأخبار.
• مشکل القرآن.
• مشکل الحدیث.
• تأویل مختلف الحدیث.
• عبارة الرؤیا.
• کتاب المعارف.
• الأشربة.
• إصلاح الغلط.
• کتاب التقفیة.
• کتاب الخیل.
• کتاب إعراب القراءات.
• کتاب الأنواء.
• کتاب المسائل والأجوبة.
• کتاب المیسر والقداح وغیر ذلک.
• الشعر والشعراء.
• کتاب المعانی الکبیر.
• أدب الکاتب

الامامه و السیاسه

کتاب الإمامة و السیاسة به او نسب داده شده در حالی که ابن ندیم انرا در فهرست اثار او ذکر نکرده است در متن کتاب هم به طور واضح مطالبی هست که نشان از این دارد که این کتاب از ان ابن قیبیه نیست مثل کتاب مذکور از ابولیلی روایت می‌کند و ابولیلی سال(۵۱۴۸) شصت و پنج سال قبل از ابن قتیبه در کوفه قاضی بوده است. مؤلف الامامه و السیاسه فتح اندلس را از زنی نقل کرده که خود او را دیده است و حال فتح اندلس ۱۲۰ سال قبل از تولد ابن قتیبه بوده است. بروکلمان Brakeman می‌گوید: کتاب‌الامامه و السیاسه را به ابن قتیبه نسبت داده‌اند. در حالی که دی گوی DEGEIE می‌گوید: کتاب الامامه و السیاسه در مصر یا در مغرب و در زمان ابن قتیبه تصنیف شده است و قسمتی از آن کتاب از تاریخ ابن‌حبیب مأخوذ شده است. و در دائرةالمعارف الاسلامیة نیز آمده است: این کتاب را به ابن قتیبه نسبت داده‌اند در حالیکه دی گوی DE GEIE ترجیح می‌دهد که مصنف آن مردی مصری یا مغربی و معاصر ابن قتیبه بوده است. و دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در فهرست تصانیف ابن قتیبه چنین می‌نویسد: کتابهایی که انتسابشان به ابن قتیبه قطعاً یا به احتمال قوی مردود است: ۱ـ الالفاظ المغربة بالالقاب المعربة، که نسخه‌ای از آن در جامعه القرویین فاس موجود است، (کوکنت، همان ۱۶۲) ۲ـ الامامة و السیاسةکه بارها به چاپ رسیده، از جمله در ۱۹۵۷ م در قاهره و نیز در ۱۹۸۵ م به کوشش طه محمد زینی.

پیوند به بیرون

لغت نامه دهخدا : ابن قتیبه

• Kunitzsch, Paul (2008) [۱۹۷۰-۸۰]. "Ibn Qutayba, Abū Muḥammad ʿAbdallāh Ibn Muslim Al-Dīnawarī Al-Jabalī". Complete Dictionary of Scientific Biography. Encyclopedia.com. {{cite encyclopedia}}: External link in |title= (help)
• Imam Ibn Qutayba

الفهرست ابن ندیم