زبان قرقیزی
| قرقیزی | |
|---|---|
| кыргызча قیرعیزچا qırğızça кыргыз тили qırğız tili | |
| بیان | [qɯɾʁɯzˈtʃɑ] [qɯɾˈʁɯz tiˈli] |
| زبان بومی در | قرقیزستان (رسمی), افغانستان، سین‌کیانگ (چین), تاجیکستان، روسیه، پاکستان |
| قومیت | قرقیزها |
شمار گویشوران | ۴٫۳ million (2009 census)[۱] |
| الفبای قرقیزی (خط سیریلیک، الفبای فارسی-عربی، formerly لاتین، Kyrgyz Braille) | |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  قرقیزستان Collective Security Treaty Organization |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۱–۶۳۹ | ky |
| ایزو ۲–۶۳۹ | kir |
| ایزو ۳–۶۳۹ | kir |
| گلاتولوگ | kirg1245[۲] |
| زبان‌شناسی | 44-AAB-cd |
زبان قِرقیزی (به قرقیزی: Кыргыз тили | قىرعىز تىلی | Kyrgyz tili) زبان رسمی کشور قرقیزستان است ضمناً در چین نیز با آن تکلم می‌شود.
تاریخچه[ویرایش]
این زبان که دارای حدود ۷ میلیون گویش‌ور در قرقیزستان و چین و افغانستان و قزاقستان و روسیه می‌باشد و از خانواده زبان‌های ترکی بوده و با زبان قزاقی نزدیکی بسیاری دارد. قرقیزی در قزاقستان و قرقیزستان با الفبای سیریلیک (دارای سه حرف بیشتر از سیریلیک روسی) و در چین با الفبایی برگرفته از الفبای عربی نوشته می‌شود. زبان فارسی در سال‌های نه‌چندان دور در قرقیزستان رایج بوده‌است و هم در دانشگاه‌ها و هم در تعداد زیادی از مدرسه‌ها تدریس می‌شده‌است. بیشتر واژگان مربوط به دین و تجارت در قرقیزستان از واژگان فارسی گرفته شده‌است. برخی از زبان شناسان تعداد واژگان فارسی در زبان قرقیزی را مشتمل بر ۱۲۰۰ واژه می‌دانند ولی به نظر می‌رسد که بسیار بیشتر از این مقدار باشد.
الفبا[ویرایش]
زبان قرقیز ، مانند دیگر زبان‌های ترکی آسیای میانه ، با الفبای فارسی و تحت تأثیر فارسی نوشته شده بود. با فتح ترکستان توسط اتحاد جماهیر شوروی ، همراه با تحمیل الحاد دولتی بر مردم قرقیزستان و آزار و اذیت ایمان مسلمان آنها ، آنها مجبور شدند الفبا را از فارسی به لاتین اول و در کنار سیریلیک تغییر دهند. بسیاری از روشنفکران قرقیز که ابتدا قوانین دستوری زبان قرقیزستان را اصلاح کردند و الفبای آن را در خطوط آوایی بیشتری اصلاح کردند ، در پاکسازی های سال 1937 از پارانویای شوروی تیرباران و کشته شدند تا روزی مردم قرقیز را علیه شوروی تجمع کنند. اتحاد داشته باشند و به دنبال استقلال باشند. اگرچه حافظه فرهنگی نوشتار سنتی در قرقیزستان از بین رفت ، اما کار روشنفکر قرقیز ، قاسم تینیستان اوغلی ، همچنان ادامه داشت.
اگرچه الفبای سیریلیک در حال حاضر در قرقیزستان استفاده می شود ، اما حافظه فرهنگی مردم قرقیزستان توسط کسانی که در زمان سرکوب های اتحاد جماهیر شوروی به چین گریخته بودند حفظ شد. به طرز عجیبی ، دولت چین با مردم قرقیز مدارا کرد و به آنها اجازه داد تا شیوه زندگی اسلامی خود ، فرهنگ قرقیزستان و الفبای خود را حفظ کنند.
پانویس[ویرایش]
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Kyrgyz language». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۲۰.
منابع[ویرایش]
 |
نسخهٔ زبان قرقیزی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد |
 | این یک مقالهٔ خرد مرتبط با زبان است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
