درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده
مقاله برگزیده ۱
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۱ زبان فارسی تاجیکی در دوره‌های گوناگون بنا به تحولات تاریخ تاجیکستان به سه الفبای متفاوت نوشته می‌شده‌است؛ ابتدا از الفبای فارسی (خود اقتباس‌شده از عربی) استفاده شد، بعد برای مدت کوتاهی از لاتین استفاده‌شد و در نهایت تا به امروز از سیریلیک استفاده می‌شود. در گویش بخارایی که در میان یهودیان بخارایی صحبت می‌شود به‌طور سنتی از الفبای عبری استفاده می‌شد اما امروزه آن نیز با یک نوع الفبای سیریلیک نوشته می‌شود. هر خطی که مشخصاً برای نوشتن زبان فارسی تاجیکی از آن استفاده‌شود را الفبای تاجیکی می‌گویند که در سیریلیک به‌صورت алифбои тоҷикӣ، و در لاتین به‌صورت alifboji toçikī نوشته می‌شود.
مقاله برگزیده ۲
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۲ پرچم تاجیکستان پرچمی سه رنگ است که در بالا سرخ، در وسط سفید، و در پایین سبز است. در وسط نوار سفید نشانی قرار دارد که متشکل از تاج و هفت ستارهٔ پنج پر می‌باشد. این پرچم در ۳ آذر ۱۳۷۱ (۲۴ نوامبر ۱۹۹۲) به تصویب رسیده است. در این پرچم سرخ نشان‌دهنده خون ریخته شده برای استقلال و آزادی خلق تاجیکستان، سفید نشان‌دهنده بخت امید و آرزوی مردمان و سبز نشان‌دهنده سرسبزی، شکوفایی، سربلندی و خرمی کشور است. نماد میانی پرچم نیز متشکل از هفت ستاره و یک تاج است؛ که در آن تاج نشان از تاریخ تاجیکستان و دولتداری است و هفت ستاره نماینده‌ی هفت ناحیه‌ی تاریخی تشکیل‌دهنده‌ی کشور، یعنی سغد، زرافشان، حصار، رشت، وخش، بدخشان و ختلان است.
مقاله برگزیده ۳
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۳ جمهوری شوروی سوسیالیستی تاجیکستان نامی بود که در سال‌های ۱۹۲۹ تا ۱۹۹۱ به تاجیکستان داده شده بود، زیرا طی آن سال‌ها این منطقه بخشی از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود. این جمهوری در ۱۴ اکتبر ۱۹۲۴ به صورت بخشی از جمهوری سوسیالیستی ازبکستان شوروی به وجود آمد و در ۵ دسامبر ۱۹۲۹ یک جمهوری مستقل شد. این جمهوری در ۹ سپتامبر ۱۹۹۱ از شوروی جدا و اعلام استقلال نمود و نام جمهوری تاجیکستان را برای خود برگزید.
مقاله برگزیده ۴
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۴ تاجیک‌ها مردمان ایرانی‌تبار و فارسی‌زبان آسیای مرکزی و افغانستان هستند. وطن اجدادی تاجیک‌ها ایران است و امروزه در تاجیکستان، افغانستان و جنوب ازبکستان نیز زندگی می‌کنند. مردم تاجیک از نظرِ زبان، فرهنگ و تاریخ بسیار نزدیک به فارسی‌زبانان ایران‌اند. تاجیکان گروه‌های عمدهٔ قومی در افغانستان در شهرهای کابل، هرات و ولایات بدخشان، پروان، پنجشیر، کاپیسا، سمنگان، سرپل، تخار،اند. در ازبکستان بیشترین جمعیت شهرهای سمرقند و بخارا را تشکیل می‌دهند و به‌شمار زیاد در ولایت‌های قشقه‌دریا و سرخان‌دریا در جنوب و در امتداد سرحدات شرقی ازبکستان با تاجیکستان و همچنین در درۀ فرغانه (در ولایت‌های فرغانه و نمنگان) زندگی می‌کنند. در گذشته تاجیک‌ها در مناطق وسیع‌تری از آسیای میانه سکنی داشتند، ولی به سبب تهاجم گستردهٔ ترکان از شمال و شرق به این منطقه جابه‌جا شدند.
مقاله برگزیده ۵
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۵ دوشنبه پایتخت و بزرگترین شهر کشور تاجیکستان است. تا ۸۰ سال پیش دوشنبه دهکدهٔ کوچکی بوده‌است. دلیل نامگذاری آن این بوده‌است که در این محل دوشنبه‌بازار برگزار می‌شده‌است. دوشنبه در سال ۱۹۲۴ به پایتخت جمهوری سوسیالیستی خودمختار تاجیکستان تبدیل شد و از سال ۱۹۲۹ تا ۱۹۹۱ پایتخت جمهوری شوروی سوسیالیستی تاجیکستان بود. این شهر از ۱۹۲۹ تا ۱۹۶۱، «استالین‌آباد» نام داشت. میدان اسب‌دوانی، باغ گیاه‌شناسی، استودیوی سینمایی و آب‌های گرم گل‌پسته (در ۱۵ کیلومتری شهر) از دیدنی‌های دوشنبه هستند. در ۲۵ کیلومتری این شهر چشمه‌های معدنی درمانی به نام شاه‌عنبری واقع شده‌است. آب آن در بهبود بیماری‌های بندهای استخوان، دستگاه عصبی و بیماری‌های پوستی مؤثر است. از دیگر دیدنی‌های پیرامون دوشنبه به ویژه در قدیم، مهمانسرای قره‌تاغ در ۵۰ کیلومتری شهر است که در زمان شوروی سالانه سه هزار نفر تعطیلات خود را در آن می‌گذراندند.
مقاله برگزیده ۶
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۶ فارسی تاجیکی به گویشی از زبان فارسی گفته می‌شود که در آسیای میانه، به ویژه در کشورهای تاجیکستان و ازبکستان رایج است. مجلس تاجیکستان در سال ۱۳۷۸ (خورشیدی) (۱۹۹۹ میلادی) با حذف واژهٔ «فارسی»، نام قانونی زبان این کشور را «تاجیکی» اعلام کرد. وام‌واژه‌هایی از زبان روسی و ازبکی وارد زبان تاجیکی شده است و افزون بر این در مواردی تاجیکان برای برخی معنی‌ها و مفهوم‌ها، واژگانی را به کار می‌برند که در ایران بسامد کمتری برای آن مفهوم دارند. برای نمونه در فارسی تاجیکی به «خفاش»، «کورشب پرک»؛ به «فوتبالیست»، «فوتبالباز»؛ به «چای سبز»، «چای کبود»؛ به «بالگرد»، «چرخبال»؛ به «فرودگاه»، «خیزگَه» (محل برخاستن هواپیما) و به «کتری»، «چایجوش» می‌گویند. بااینهمه، فارسی تاجیکی بسادگی برای ایرانیان قابل‌فهم است.
مقاله برگزیده ۷
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۷ خجند (به تاجیکی: Хуҷанд) شهر و ناحیه‌ای در کشور تاجیکستان و مرکز ولایت سغد است. این شهر دومین شهر بزرگ تاجیکستان پس از دوشنبه و خواهرخوانندۀ شهر بیرجند در ایران است. مردم شهر عمدتاً تاجیک هستند و در روستاهای اطراف شماری از ازبک‌ها نیز زندگی می‌کنند. خجند بر کرانهٔ چپِ رود سیردریا در آغاز درهٔ فرغانه نهاده‌است. این شهر در ۴۰ درجه و ۱۷ دقیقهٔ عرض شمالی و ۶۹ درجه و ۳۷ دقیقهٔ درازای خاوری قرار دارد. بر پایه آمار سال ۱۹۹۳م جمعیت این شهر نزدیک به ۱۶۲٬۰۰۰ تن بوده‌است که ۱۰۱٬۰۰۰ تن (٪۶۲) آن تاجیک‌ها، ۳۲٬۰۰۰ روس‌ها و ۸٬۰۰۰ تن را ازبک‌ها تشکیل می‌دادند. در افسانه‌ها بنای خجند را به کی‌خسرو نسبت داده‌اند و آن را عروس دنیا خوانده‌اند. ابن بلخی می‌گوید فیروز فرزند یزدگرد این شهر را بنیاد نهاده و دیوار ۵۰ فرسنگی خجند مرز ایران و توران بوده‌است. خجند تا دوره انقلاب بلشویکی در روزگار فرمانروایی شوروی به لانه هنرمندان مشهور بود.
مقاله برگزیده ۸
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۸ امامعلی رحمان (زاده ۵ اکتبر ۱۹۵۲ در کولاب، تاجیکستان) رئیس‌جمهور تاجیکستان از سال ۱۹۹۵ است. او در پنجم اکتبر ۱۹۵۲ در شهر دنغره (danghara) در استان کولاب زاده شد. او که فارغ‌التحصیل رشته اقتصاد از دانشگاه دولتی تاجیکستان است، در سال ۱۹۷۱ فعالیت خویش را به عنوان برقکار در کارخانه لبنیات در شهر قرغان‌تپه آغاز کرد. در سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۴ در ارتش اتحاد جماهیر شوروی خدمت کرد و بعد از خدمت دوباره به کارخانه لبنیات بازگشت، وی از سال ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۸ در سمت دبیر ونیز رئیس کمیته اتحادیه تجاری تعاونی‌های کشاورزی منطقه دنغره انجام وظیفه کرد و در طول این دوران به فعالیت‌های حزبی (کمونیست) مشغول شد، در سال ۱۹۸۸ به عنوان رئیس کشاورزی منطقه دنغره و در سال ۱۹۹۲ به سمت رئیس کمیته اجرایی شورای نمایندگان مردم کولاب منصوب شد، وی در نوزدهم نوامبر همان سال ریاست شورای عالی جمهوری تاجیکستان را بر عهده گرفت و سرانجام در نوامبر ۱۹۹۴ به عنوان سومین رئیس‌جمهور تاجیکستان انتخاب شد و تاکنون (۲۰۲۰) این سمت را برعهده گرفته‌است.
مقاله برگزیده ۹
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۹ وَخش یا سُرخ‌آب رودی است در آسیای میانه که در تاجیکستان و قرقیزستان روان است و ریزشگاه آن رود آمودریا است. از دید زبانشناسی نام «وخش» یک واژهٔ پارسی باستان به معنی «پهن» و «پرآب» است که در زبان لاتین "Oxus" نوشته شده است. رود وخش با حوزهٔ آبریز ۳۲ هزار و ۱۵۰ کیلومتر مربع یکی از بزرگترین رودهای تاجیکستان می‌باشد. درازای این رودخانه در تاجیکستان ۵۲۴ کیلومتر است و سرشاخه‌های آن در قرقیزستان واقع می‌باشد و متوسط آورد آن حدود ۶۳۱ مترمکعب در ثانیه می‌باشد. تاجیکستان بر روی این رود سد و نیروگاه سنگ‌توده ۲ را ساخته است. رود وخش یکی از مهم‌ترین رودهای تاجیکستان است و برای آبیاری زمین‌های پنبه (پَخته) و دیگر زمین‌های کشاورزی از آن استفاده گسترده‌ای می‌شود. این رود برای تولید نیروی برق‌آبی تاجیکستان نیز مهم است و وخش به همراه رودخانه پنج بیش از ۷۵٪ ذخیره نیروی برق‌آبی این جمهوری را در خود جای داده‌اند. از درهٔ رود وخش شاهراه دوشنبه — چَنَک می‌گذرد. شهرهای نارک، سربند و باختر در کنارهٔ رود وخش جای دارند. در ریزشگاه رود وخش به رود پنج شکارگاه «بیشهٔ پلنگان» قرار دارد.
مقاله برگزیده ۱۰
درگاه:تاجیکستان/مقاله برگزیده/۱۰ ولایت مختار کوهستان بدخشان یک ولایت خودگردان در خاور تاجیکستان است. این ولایت از جنوب با افغانستان، از شرق با چین و از شمال با قرقیزستان همجوار است. این ولایت دارای مساحت ۶۳٬۷۱۰ کیلومتر می‌باشد و مرکز آن شهر خاروغ است که براساس سرشماری سال ۲۰۰۸ حدود ۲۹ هزار نفر جمعیت داشته‌است. ولایت خودمختار بدخشان کوهستانی ۴۴٬۵ درصد از مساحت کشور تاجیکستان را در بر می‌گیرد اما تنها ۲۱۸ هزار نفر (سرشماری سال ۲۰۰۸) معادل ۳ درصد از جمعیت این کشور را در خود جای داده‌است. بیشتر باشندگان این ولایت تاجیک‌ها و پامیری‌ها هستند که به زبان فارسی تاجیکی و زبان‌های مختلفی از گروه زبان‌های پامیری از شاخهٔ ایرانی شرقی سخن می‌گویند. اقلیتی از قرقیزها هم در این ولایت سکنی دارند. مذهب بیشتر مردم این منطقه نیز شیعه اسماعیلی از شاخهٔ نزاری است. دودمان چینگ در زمان حکومت خود که تا سال ۱۹۱۲ بر چین حکومت می‌کرد، بر تمامی کوهستان پامیر به‌عنوان بخشی از خاک خود ادعا داشت. در سال ۱۸۹۰ قراردادی مرزی میان روسیه، چین و افغانستان مرزهای سه کشور را در این ناحیه مشخص کرد اما پس از آن هم گاه این مرزها مورد اعتراض چین واقع می‌شدند تا اینکه در سال ۲۰۰۲ معاهدهٔ مرزی چین و تاجیکستان اختلاف این دو کشور را حل کرد.
مقاله برگزیده ۱۱
مقاله برگزیده ۱۲
مقاله برگزیده ۱۳
مقاله برگزیده ۱۴
مقاله برگزیده ۱۵
مقاله برگزیده ۱۶
مقاله برگزیده ۱۷
مقاله برگزیده ۱۸
مقاله برگزیده ۱۹
مقاله برگزیده ۲۰
مقاله برگزیده ۲۱
مقاله برگزیده ۲۲
مقاله برگزیده ۲۳
مقاله برگزیده ۲۴
مقاله برگزیده ۲۵
مقاله برگزیده ۲۶
مقاله برگزیده ۲۷
مقاله برگزیده ۲۸
مقاله برگزیده ۲۹
مقاله برگزیده ۳۰
مقاله برگزیده ۳۱
مقاله برگزیده ۳۲
مقاله برگزیده ۳۳
مقاله برگزیده ۳۴
مقاله برگزیده ۳۵
مقاله برگزیده ۳۶
مقاله برگزیده ۳۷
مقاله برگزیده ۳۸
مقاله برگزیده ۳۹
مقاله برگزیده ۴۰
مقاله برگزیده ۴۱
مقاله برگزیده ۴۲
مقاله برگزیده ۴۳
مقاله برگزیده ۴۴
مقاله برگزیده ۴۵
مقاله برگزیده ۴۶
مقاله برگزیده ۴۷
مقاله برگزیده ۴۸
مقاله برگزیده ۴۹
مقاله برگزیده ۵۰
مقاله برگزیده ۵۱
مقاله برگزیده ۵۲
مقاله برگزیده ۵۳
مقاله برگزیده ۵۴
مقاله برگزیده ۵۵
مقاله برگزیده ۵۶
مقاله برگزیده ۵۷
مقاله برگزیده ۵۸
مقاله برگزیده ۵۹
مقاله برگزیده ۶۰
مقاله برگزیده ۶۱
مقاله برگزیده ۶۲
مقاله برگزیده ۶۳
مقاله برگزیده ۶۴
مقاله برگزیده ۶۵
مقاله برگزیده ۶۶
مقاله برگزیده ۶۷
مقاله برگزیده ۶۸
مقاله برگزیده ۶۹
مقاله برگزیده ۷۰
مقاله برگزیده ۷۱
مقاله برگزیده ۷۲
مقاله برگزیده ۷۳
مقاله برگزیده ۷۴
مقاله برگزیده ۷۵
مقاله برگزیده ۷۶
مقاله برگزیده ۷۷
مقاله برگزیده ۷۸
مقاله برگزیده ۷۹
مقاله برگزیده ۸۰
مقاله برگزیده ۸۱
مقاله برگزیده ۸۲
مقاله برگزیده ۸۳
مقاله برگزیده ۸۴
مقاله برگزیده ۸۵
مقاله برگزیده ۸۶
مقاله برگزیده ۸۷
مقاله برگزیده ۸۸
مقاله برگزیده ۸۹
مقاله برگزیده ۹۰
مقاله برگزیده ۹۱
مقاله برگزیده ۹۲
مقاله برگزیده ۹۳
مقاله برگزیده ۹۴
مقاله برگزیده ۹۵
مقاله برگزیده ۹۶
مقاله برگزیده ۹۷
مقاله برگزیده ۹۸
مقاله برگزیده ۹۹