ختن
| ختن 和田市 · خوته‌ن شه‌هیری | |
|---|---|
| County-level city | |
| ختن | |
 | |
| مختصات: ۳۷°۰۶′ شمالی ۸۰°۰۱′ شرقی / ۳۷٫۱۰۰°شمالی ۸۰٫۰۱۷°شرقیمختصات: ۳۷°۰۶′ شمالی ۸۰°۰۱′ شرقی / ۳۷٫۱۰۰°شمالی ۸۰٫۰۱۷°شرقی | |
| کشور | جمهوری خلق چین |
| Autonomous region | سین‌کیانگ |
| استان | ولایت ختن |
| مرکز | Nurbag Subdistrict (奴尔巴格街道) |
| مساحت | |
| • کل | ۸۵٬۰۳۵ کیلومتر مربع (۳۳٬۰۰۰ مایل مربع) |
| ارتفاع | ۱۳۸۲ متر (۴٬۵۳۴ پا) |
| جمعیت (سرشماری ۲۰۱۰) | |
| • جمعیت | ۳۲۲٬۳۳۰ |
| • تراکم | ۳٫۸/کیلومتر مربع (۹٫۸/مایل مربع) |
| منطقهٔ زمانی | China Standard (یوتی‌سی +۸) |
| Postal code | ۸۳۹۰۰۰ |
| پیش‌شماره(های) تلفن | ۰۹۰۳ |
| GDP (۲۰۱۲) | ۴٫۰۷۱ بیلیون رنمینبی USD $۶۶۵٫۱۵ میلیون |
| GDP per capita | ۱۲٬۶۳۰ رنمینبی USD $۲٬۰۶۲ |
| GDP Growth | ▲ ۱۴٫۸ |
| زبان‌های محلی | زبان اویغوری، چینی استاندارد |
| License plate prefix | 新R |
| وبگاه | Hotan Government Website (in Chinese) |
خُتَن یا خُتَّن (به زبان اویغوری: خوته‌ن& به زبان چینی: 和田، پین‌یین: Hétián، در ختنی باستان: هوتن) نام شهری‌ست واحه‌ای در چین.
این شهر امروزه مرکز ولایت ختن در سین کیانگ می‌باشد. برپایهٔ سرشماری سال ۲۰۰۶ جمعیت این شهر ۱۱۴هزار تن است. ختن در جنوب خاوری یارکند جای‌دارد. بیشتر مردمان آن امروزه اویغورند. ختن در گذشته یکی از شهرهای مهم راه ابریشم بود. دو رود در کنار آن روان است که یکی را یشم سیاه (قره‌قش) و دیگری را یشم زرد (یورونگ‌قش) می‌خوانند.
ختن را در ادبیات فارسی بیشتر از برای مشک ختن و خوبرویان ختنی یادکرده‌اند. برای نمونه بیت زیر از حافظ است:
| یا رب آن آهوی مشکین به ختن بازرسان | وان سهی سرو خرامان به چمن باز رسان |
مردمان آغازین آن که امروزه وخی‌ها از تبار ایشانند ایرانی‌نژادانی بودند که به زبانی به نام زبان ختنی سخن می‌گفتند. این زبان که امروزه نابودشده‌است از زبان‌های ایرانی میانه شرقی بود. در قدیم آیین بیشتر مردم ختن بودایی بوده‌است. مسلمانان توانستند در ۱۰۰۶ میلادی کنترل شهر را در دست گیرند. سپس این سرزمین میان قراختاییان و قراخانیان دست به دست شد. بعد از مدتی چینی‌ها کنترل این سرزمین را به دست گرفتند.
تاریخچه[ویرایش]
پژوهش‌های مردمشناسی نشان از آن دارد که نژاد مردمان نخستین این سرزمین از تیره‌ای که به نام قفقازی‌سان نامور است می‌باشد. گواه دیگری بر این وجود گورهای سکایی در این سامان می‌باشد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در گذشته نژاد مردمان این سامان آمیزه‌ای بوده از مردمان آسیای مرکزی، شبه‌قارهٔ هند و آسیای خاوری. در گذشته در این سرزمین دولتی به نام پادشاهی ختن روی کار آمد که کیش بودایی داشت و پلی برای انتقال بودایی‌گرایی از هندوستان به چین بود.
کهنترین منابع ایرانی که از ختن نام برده حدودالعالم است که این شهر را میان دو رود دانسته و همچنین میان تبت و چین. اسلام در سدهٔ دهم میلادی به ختن رسید.
بوداگرایی در ختن آیین چیره بود و ختن تبدیل به یکی از کانون‌های مطالعات بوداییان شده بود. سپاهیان تبتی در سال ۶۶۵ میلادی شهر ختن را تصرف کردند[۱] اما از نظر فرهنگی، این ختنی‌ها بودند که تبتی‌ها را پس از این تصرف تحت تأثیر خود گرفتند. این تأثیر بیش از همه خود را در زمینه اصطلاحات بودایی و فنون ترجمه متون بودایی نشان می‌دهد. در سده نهم میلادی، تبتی‌ها الفبای ختنی را نیز برای زبان خود برگزیدند.[۲]
در سال ۹۸۲ میلادی خانات قراخانی کاشغر به پادشاهی ختن حمله کرد و زمانی که ختن در سال ۱۰۰۶ به تصرف قراخانی‌های مسلمان درآمد بیشتر راهب‌های بودایی به تبت گریخته و بسیاری از متون مقدس خود را همراه بردند. چندی پس از چیرگی قراخانی‌ها بر ختن، بوداگرایی نیز از ختن رخت بربست و جای خود را به اسلام داد.[۳] اسلام در این واحه به گسترش ادامه داد و گفته شده که ختن در اوایل سده سیزدهم سه هزار پیش‌نماز مسجد داشته‌است.[۴]
نگارخانه[ویرایش]
مسجدی در ختن
منابع[ویرایش]
- ↑ Konow, Sten (1914). "Khotan Studies". Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland.
- ↑ "Mahayvhutpatti". Bibliotheca Polyglotta. University of Oslo.
- ↑ Berzin, Alexander (1996). "The History of the Early Period of Buddhism and Bon in Tibet". Berzin Archives. Retrieved 12 July 2012.
- ↑ Encyclopaedia Iranica: ILAK-KHANIDS.
Wikipedia contributors, "Hotan," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hotan&oldid=281650541 (accessed May 11, 2009).
- ختن، دانشنامهٔ جهان اسلام
- لغتنامهٔ دهخدا، سرواژهٔ ختن
