اسدآباد (همدان)

اسدآباد
کشور	ایران
استان	همدان
شهرستان	اسدآباد
نام(های) پیشین	آدراپانا
مردم
جمعیت	۵۱٬۳۵۴ نفر
جغرافیای طبیعی
مساحت	۱۳۹۵ کیلومتر مربع
ارتفاع	۱۶۰۷
میانگین دمای سالانه	۱۰/۸
میانگین بارش سالانه	۴۰۳/۵ میلیمتر
روزهای یخبندان سالانه	۱۲۰ روز
اطلاعات شهری
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۸۱
اسدآباد روی نقشه ایران ۳۴٫۷۸°شمالی ۴۸٫۱۱°شرقی / 34.78; 48.11

شهر اسدآباد مرکز شهرستان اسدآباد در استان همدان در غرب ایران است. این شهر در فاصله ۵٣ کیلومتری غرب همدان و ٣۶٧ کیلومتری جنوب غربی تهران ، و در محور ارتباطی استان کرمانشاه واقع شده است. شهر اسدآباد از سطح دریا ١۶٠٧ متر ارتفاع دارد و در سال ١٣٩۵ ،۵۱٬۳۵۴ جمعیت داشته است.

پیشینه

منطقه ی کنونی اسدآباد در دوره های سلجوقی تا پایان قاجار (حدودا ۷۰۰ سال) به نام دشت افشار مشهور بوده است . که به دلیل مهاجرت تورکان افشار در دوران سلجوقیان تا زمان نادر شاه افشار انجام گرفت. دلیل این مهاجرت افشارها به دشت افشار به خاطر موقعیت ویژه ی دشت اسدآباد جهت مقابله با هجوم دشمنان علل الخصوص حمله ی اعراب به کشور بوده است. با این توضیح که افشارها جنگجوترین قوم از اقوام ۲۴ گانه تورکان اغوز بودند که شاهان تورک، افشارها را در مناطق با اهمیت کشور از نظر نظامی سکنی می‌دادند. که البته این موضوع در مورد افشارهای خوزستان و افشارهای کهگیلویه و همچنین افشارهای فارس و کرمان و خراسان هم صادق است . شهر کنونی اسدآباد به نام روستای قدیم اسدآباد است که در دوره ی پهلوی دوم به شهر تبدیل شد و با مهاجرت از روستاهای اطراف به اسدآباد ، شهر توسعه پیدا کرد.

آدراپانا که نام شهر باستانی واقع در منطقه اسدآباد است که لزوما در محدوده ی شهر کنونی اسدآباد واقع نبوده و بنا بر بعضی از شواهد در منطقه ای بین شهر کنونی اسدآباد و شهر پالیز( روستای جنت آباد ) واقع بوده است . چرا که مردم جنت آباد راه قدیم بین باغات جنت آباد و بهشت زهرا اسدآباد را《پانا گدان》مینامند که به زبا تورکی به معنای《 راهی است که به پانا می‌رود》 مینامند‌ که پانا بخش دوم نام آدراپانا میباشد .

اسدآباد در تاریخ از موقعیت ویژه ای برخوردار بوده چرا که از کتیبه‌ها و سنگ نوشته‌هایی که‌از دوران مختلف در این شهرستان دیده می‌شود می‌توان از اهمیت اسدآباد مطلع شد. در دوران حکومت صفویان، پادشاهان صفوی نگاه ویژه ای به اسدآباد هم به دلیل قدمت و هم به دلیل موقعیت مناسب جغرافیایی آن داشتند.

مردم

پراکنش مردم کرد در ایران بر اساس استان‌ها

اسدآباد، شهری است در غرب استان همدان. شاید اسدآباد به لحاظ ترکیب جمعیتی در ایران کم‌نظیر باشد. در محدودهٔ این شهرستان روستاهای همجواری هستند که متعلق به دو گروه زبانی متفاوت می‌باشند. اغلب مردم شهرستان اسدآباد به زبان‌ کردی صحبت میکنند. زبانهای فارسی، لُری و ترکی نیز در این شهر رایج است. بعد از انقلاب اسلامی، مهاجرت ترکها و کردها روستاهای مجاور به این شهر سرعت بیشتری گرفته، عموماً اهالی هر روستا در یکی از محله‌های حاشیه شهر و اتفاقاً در منتهی‌الیه مسیر مواصلاتی آن روستا به شهر ساکن شده‌اند. برای مثال اهالی روستای خاکریز در محدوده «چهارراه خاکریز»، اهالی روستای شیرزلی، در ابتدای جاده منتهی به این روستا، واقع در بلوار کشاورز، و به همین ترتیب اهالی روستاهای ترخین آباد، ملحمدره و بیاج در خیابان رفسنجانی، و اهالی روستاهای خنداب و قاسم‌آباد در محله پشت بیمارستان ساکن شده‌اند. یا مثلاً روستاهای منطقه اکثراً کورد نشین دهستان چهاردولی از راه اسدآباد_قروه به شهر اسدآباد ومیدان تره بار این شهر متصل هستند.

تراکم جمعیتی شهرستان اسدآباد، به نظر بالاتر از متوسط کشور است. روستاهای نسبتاً زیادی در اطراف این شهر پراکنده‌اند. روستاهای ترک نشین جمعیت بیشتری دارند و بزرگتر هستند. اهالی این روستاها، عمدتاً به زبان کردی مایانی و کردی کلهری و چند آبادی هم به زبان‌های ترکی و لکی صحبت می‌کنند. روستاهای: امین‌آباد، شهراب ،کَمک علیا، کَمک سفلی، چشمه علی (چهچه قلی)، شمس‌آباد، چارق، آقاجان بلاغی، امین آباد، سمیران، دهنو، مأوا، علی‌آباد، ایوراع، قره بلاغ، محمدآباد (خرطجر)، حسن‌آباد امام، قره کن، قمشانه، پیرملو، ملاولی، دهبور، ده سفید، سوتپه، آهوتپه، طویلان علیا، طویلان سفلی، حیدرآباد و نادرآباد قاسم‌آباد، موسی‌آباد، پیریوسف، کوانج، قوش تپه، دوبراله، حبشی، نصرت آباد، نجف آباد، گاوگدار، صادق آباد، بیتروان، دهنو، و یوسف آباد و لک لک؛ و روستاهای کرد زبان هستند؛ چنارشیخ ،حسین‌آباد و ویرایی (شیرزلی)، لر زبان هستند؛ جنت آباد، گذرکجین، بادخوره، مزرعه بید، دهنوش، خاکریز، چنارعباس خان، ملحمدره، بیاج، هودرج و ترخین آباد، بوجین، سیراوند النجه و گنجه بهراز روستاهای ترک‌زبان هستند.

برخی روستاها مانند شهراب، لک لک، آقاجانبلاغی، و … هر دو زبان کردی و ترکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اسدآباد حدود ۱۱۰ جاذبهٔ گردشگری وجود دارد که ۵۲ عدد آن در آثار ملی و حتی جهانی ثبت شده‌است که بعضی از آن‌ها حدود ۴ تا ۵هزار سال قدمت دارند.

جاذبه‌های توریستی اسدآباد عبارتند از: کتیبه آقاجان بلاغی، حمام گلستان، بنای یادبود سیدجمال الدین اسدآبادی، مسجد سلطانی (مسجد جامع)، پل شکسته خسروآباد، روستای ملهمدره، دربند، سد نعمت‌آباد در روستای نعمت‌آباد و در همسایگی روستای امین آباد درهٔ خنداب، بهمن دره، گردنهٔ اسدآباد، پارک جنگلی، آب انبار شاه عباس، گردوی ۷۰۰ساله ترخین آباد، غار اژدها، آسیابهای ترخین آباد، روستای ترخین آباد، آسیاب‌های امین آباد که اکنون در موزه همدان قرار دارند، پیراسماعیل ترخین آباد، تالاب پیر سلیمان. دربارهٔ حمام گلستان می‌خوانیم: این حمام در محله «در کاروانسرا» واقع شده‌است. زمان ورود به حمام با فضایی ۶ ضلعی که سقفی گنبدی شکل دارد مواجه می‌شوید. قبل از حمام رخت کنی هشت ضلعی وجود دارد که به آن «سربینه» می‌گویند. در این حمام حوضچه‌هایی با آب سرد و گرم وجود داشته‌است. در بنای این حمام آجر، گچ و مرمر به کار رفته‌است. به احتمال زیاد ساخت این حمام به دوره صفویه بر می‌گردد.

به تازگی در روستاهای ملحمدره و ترخین آبادترلان اقامتگاه‌هایی جهت اسکان مسافر احداث شده‌است.

جمعیت

شهرستان اسدآباد ۱۰۰ هزار و ۹۰۱ نفر جمعیت دارد. براساس آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ شهرستان اسدآباد دارای ۳۰ هزار و ۳۸۷ خانوار است که از این تعداد ۱۷ هزار و ۵۸۷ خانوار در شهرها و ۱۲ هزار و ۷۲۱ خانوار در روستاهای اسدآباد زندگی می‌کنند.

دانشگاه ملی سیدجمال الدین اسدآبادی در این شهر واقع شده‌است.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی

نمایندگان مردم اسدآباد در مجلس شورای اسلامی به شروح ذیل می‌باشد: دور هفتم:محمدباقر بهرامی دور هشتم:اکبررنجبرزاده دور نهم:بهروز نعمتی دور دهم:اکبررنجبرزاده دور یازدهم:کیومرث سرمدی

محلات و شهرک‌ها

بافت اصلی شهر شامل چند محله‌است. محله سیدان، محله میدان؛ محله اسلام‌آباد (باغات رحیم خانی)، در گاراژ، قلعهٔ بالا، خیابان سبزه ای‌ها، سرویر، محمود بیگی و سیامکی بعضی از این محله هاست. هنوز آثار خانه‌های قدیمی و کوچه باغ‌ها در بعضی از آن‌ها باقی و پیداست.

قدمت قدیمی‌ترین شهرک اسدآباد، به بیشتر از سه دهه می‌رسد. در سالهای گذشته و به تناسب رشد جمعیت این شهر، چند شهرک در اطراف آن ساخته شده‌است. شهرک شهید قندی بزرگترین و قدیمی‌ترین آنهاست. شهرک‌های فرهنگیان، سید احمد، شهرداری و شهید خزائی، به ترتیب اهمیت و جمعیت، شهرک‌های دیگر اسدآباد هستند.

اسدآباد به دو بخش پیرسلمان به مرکزیت اجین و مرکزی به مرکزیت اسدآباد می‌باشد.

اسدآباد زادگاه سید جمال الدین اسدابادی است و محله ای به نام سیدان در این شهر است که احتمالاً زادگاه سید جمال الدین است و موزه ای هم به نام‌این استاد بزرگوار در ابن محله احداث شده‌است.

کشاورزی

دشت افشار در اسدآباد از لحاظ کشاورزی بسیار حاصلخیز می‌باشد و انواع محصولات کشاورزی و صیفی جات در آن کشت می‌شود و می‌توان این منطقه را خود کفا دانست. دشت افشار اسدآباد محل زندگی پرنده‌ای کمیاب به نام میش مرغ یا دقداق است.

گردشگری

در شهرستان اسدآباد بالغ بر ۱۵۱ اثر تاریخی و فرهنگی وجود دارد که ۵۸ اثر از این مجموع در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. که قدمت بعضی از این آثار به دوره‌های هزاره ۵ و ۶ قبل از میلاد می‌رسد. (منبع میراث فرهنگی اسدآباد - شایگان)

جاذبه‌های تاریخی و گردشگری شهرستان اسدآباد

(منبع میراث فرهنگی اسدآباد - شایگان)

ردیف	عنوان جاذبه	نوع جاذبه	موقعیت
۱	ارتفاعات حفاظت شده المابولاغ	طبیعی زیست‌محیطی	اسدآباد
۲	گردنه و دشت زیبای اسدآباد	طبیعی	اسدآباد
۳	تالاب حسن‌آباد چهاردولی (چم شور)	طبیعی زیست‌محیطی	حسن‌آباد
۴	تالاب وامامزاده پیرسلمان روستای لک لک	طبیعی زیست‌محیطی	لک لک
۵	کهریز فصلی روستای بیتروان	طبیعی	بیتروان
۶	کهریز روستای چنار علیا	طبیعی	چنار علیا
۷	باغات دربند	طبیعی	دربند
۸	بوستان جنگلی	طبیعی	اسدآباد
۹	دره و روستای ویرایی	تاریخی- طبیعی	ویرایی
۱۰	دره و روستای خنداب	تاریخی- طبیعی	خنداب
۱۱	روستای هدف گردشگری ملحمدره	تاریخی- طبیعی	ملهمدره
۱۲	روستای هدف گردشگری حبشی	تاریخی- طبیعی	حبشی
۱۳	آب انبار صفوی	تاریخی	اسدآباد
۱۴	حمام نیلوفر (صفوی)	تاریخی	اسدآباد
۱۵	بنای یادبود سید جمال الدین	فرهنگی	اسدآباد
۱۶	موزه مردم‌شناسی اسدآباد	تاریخی – فرهنگی	اسدآباد
۱۷	کتیبه آقاجان بلاغی	تاریخی	اسدآباد
۱۸	مسجد میرزا آقاجانی	تاریخی	اسدآباد
۱۹	کتیبه‌های سلطانی مسجد جامع	تاریخی	اسدآباد
۲۰	پل شکسته	تاریخی	خسروآباد
۲۱	سراب حق نظر	طبیعی	بیتروان و کوانج
۲۲	سراب کوانج	طبیعی	کوانج
۲۳	طبیعت دهکده تاریخی و گردشگری ترخین آباد	طبیعی	ترخین آباد
۲۴	درخت گردوی ۷۰۰ ساله ولیخان	تاریخی- طبیعی	ترخین آباد
۲۵	آبگیر بیوک گئول	طبیعی	ترخین آباد
۲۶	زاغه‌های دستکند ترخین آباد	تاریخی	ترخین آباد
۲۷	غار اژدها	طبیعی	ترخین آباد
۲۸	آسیاب‌های قدیمی ترخین آباد	تاریخی	ترخین آباد
۲۹	پیراسماعیل‌های بالا و پایین	طبیعی - تاریخی	ترخین آباد
۳۰	...

مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها

دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی

مقالهٔ اصلی: دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی

دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی در شهریورماه سال ۱۳۹۰ با موافقت اصولی از سوی شورای گسترش آموزش عالی با پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی با دو رشته تحصیلی مهندسی کامپیوتر- نرم‌افزار و مهندسی اقتصاد کشاورزی و تعداد ۶۰ دانشجو در فضاها و اماکن استیجاری شروع به فعالیت نمود که در آذر ماه همان سال با ایجاد قطعی آن موافقت گردید. اینک این دانشگاه دارای یک رشته تحصیلی در مقطع ارشد و ده رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی با تعداد حدود ۱۲۰۰ دانشجو در سایت اصلی خود مستقر گردیده‌است

دانشکده علوم پزشکی اسدآباد

مقالهٔ اصلی: دانشکده علوم پزشکی اسدآباد

دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اسدآباد یک دانشگاه علوم پزشکی می‌باشد که در سال ۱۳۹۸ در شهر اسدآباد، استان همدان تأسیس شده‌است. در حال حاضر ۴۳۷ دانشجو و ۱۳ استاد در این مرکز مشغول فعالیت می‌باشند. بر اساس تحلیلهای انجام شده این مرکز تاکنون ۸ مقاله علمی در نشریات و همایشهای داخلی منتشر نموده‌است. در سال ۱۳۹۷ پژوهشگران دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اسدآباد بیشترین مقالات خود را با کلیدواژه‌های «بی خطرسازی» و «پسماند عفونی» منتشر نموده‌اند.

دانشگاه آزاد اسلامی

مقالهٔ اصلی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسدآباد

دانشگاه پیام نور

مقالهٔ اصلی: دانشگاه پیام نور واحد اسدآباد

دانشگاه علمی کاربردی

مقالهٔ اصلی: دانشگاه علمی کاربردی اسدآباد

یادداشت‌ها

مراکز اقامتی شهرستان اسدآباد اقامتگاه بومگردی ترلان واقع در روستای تاریخی و گردشگری ترخین آباد