آبله

ویرایش پیوندها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
برای دیگر کاربردها آبله (ابهام‌زدایی) را ببینید.
آبله
Child with Smallpox Bangladesh.jpg
دختری دچار آبله در بنگلادش. در سال ۱۹۷۳ میلادی
تخصصبیماری عفونی (تخصص پزشکی) ویرایش این در ویکی‌داده
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰.b 03 .b
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام050
دادگان بیماری‌ها12219
مدلاین پلاس001356
ئی‌مدیسینemerg/۸۸۵
پیشنت پلاسآبله
سمپD012899

ویروس واریولا (آبله)
طبقه‌بندی ویروس‌ها
Group: Group I (dsDNA)
تیره: پوکس‌ویریده
سرده: اورتوپوکس ویروس
گونه: واریولا ورا

آبله، (به انگلیسی: smallpox) یک نوع بیماری واگیر ویروسی بود که عامل آن یکی از دو ویروس آبلهٔ درشت یا آبلهٔ ریز تشکیل شده‌است.[۱] آخرین نمونهٔ طبیعی ویروس آبله در اکتبر ۱۹۷۷ تشخیص داده شد و سازمان جهانی بهداشت ریشه‌کن کردن بیماری را با انجام عمل پیش‌گیری آبله‌کوبی «از سطح زمین» در ۱۹۸۰ تأیید کرد.[۲][۳] احتمال مرگ پس از ابتلا به بیماری حدود ۳۰ درصد بوده که این رقم در نوزادان حتی بالاتر بود.[۴] معمولا کسانی که از این بیماری نجات پیدا می‌کردند زخم‌های پوستی زیادی را برای ادامه زندگی به همراه داشتند و حتی گاهی فرد دچار نابینایی می‌شد.[۵]

علائم ابتدایی این ویروس شامل تب و استفراغ بود.[۶] به دنبال این علائم زخم‌هایی در دهان و روی پوست ایجاد می‌گردید.[۷] پس از چند روز این زخم‌های پوستی تبدیل به تاول‌های پر از مایع با مرکزی فرورفته می‌شدند.[۸] سپس این برجستگی‌ها پوسته پوسته شده و می‌افتادند و زخمی از خود به جای می‌گذاشتند.[۹] این بیماری بین افراد یا از طریق اشیا آلوده پخش می‌شد.[۱۰][۱۱] پیشگیری این بیماری عمدتاً به کمک واکسن آبله میسر شد.[۱۲] پس از گسترش بیماری استفاده از داروهای ضد ویروس هم گاهی تاثیر گذار بودند.[۱۳] ویروس آبله در رگ‌های ریز پوست، دهان و گلو جای‌گیری می‌کند.[۱۴]

منشا بیماری آبله نامعلوم بوده اما اولین شواهد این بیماری در مومیایی‌های مصری و مربوط به قرن سوم پیش از میلاد است.[۱۵] گمان می‌رود که آبله ۱۰۰۰۰ سال پیش از میلاد در میان مردم پدید آمده باشد.[۱۶] شاید نخستین نشانهٔ پدیداری آبله جوش‌های چرکی یافت شده در بدن مومیایی شدهٔ رامسس پنجم، فرعون مصر، باشد.[۱۷]

تا قبل از اینکه محمد بن زکریای رازی کتاب «الجدری و الحصبه» را بنویسد آبله با سرخک یکی گرفته می‌شد رازی در این کتاب که کهن‌ترین و مهم‌ترین کتابی است که پیرامون آبله و سرخک نوشته شده‌است، این دو بیماری را دو بیماری جداگانه دانسته به بیان تفاوت‌های ان دو پرداخت.[۱۸]

گمان می‌رود که پیرامون ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون مرگ در سدهٔ بیستم از آبله برخاسته باشد.[۱۹] ازجملهٔ افراد برجسته‌ای که مبتلا به آبله بودند: ولفگانگ آمادئوس موتسارت، گاو نشسته، رامسس پنجم، هنری هشتم، ادوارد ششم، پتر دوم روسیه، جرج واشینگتن، اندرو جکسون.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳]

تَمَرد و سرکشی مردم در اجرای آبله‌کوبی[ویرایش]

آبله از دیرهنگام بشر را آزار داده و باعث مرگ و کوری بسیاری از انسان‌ها شده‌است. به گونه‌ای که آبله‌کوبی موضوعی مهم در سده‌های گذشته به‌شمار می‌آمد که هم از نظر دگرگونی‌های پزشکی، هم از لحاظ تغییرات سیاسی و اجتماعی قابل بررسی است. این پدیده از طرفی تاریخ علم را بیان می‌دارد و از جهت دیگر چالش‌هایی را آشکار می‌کند که طبابت بومی و مردم بعضی از جوامع در رویارویی با راهکارهای دانش پزشکی نوین داشته‌اند.[۱]

نگارخانه[ویرایش]

  • Man with facial scarring and blindness due to smallpox, 1972.jpg
  • Female smallpox patient -- late-stage confluent maculopapular scarring.jpg
  • SmallpoxvictimIllinois1912.jpg
  • Rahima Banu.jpg
  • Smallpox CAM.png
  • Smallpox versus chickenpox english plain.svg

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Ryan KJ, Ray CG (editors) (2004). Sherris Medical Microbiology (4th ed.). McGraw Hill. pp. 525–8. ISBN 0-8385-8529-9.
  2. ↑ "Smallpox". WHO Factsheet. Archived from the original on 21 September 2007.
  3. ↑ ویروس سی هزار ساله زنده شد، بی‌بی‌سی فارسی
  4. ↑ Clink, Kellian (2017-02-20). "CDC WONDER". Reference Reviews. 31 (2): 14–14. doi:10.1108/rr-08-2016-0213. ISSN 0950-4125.
  5. ↑ Clink, Kellian (2017-02-20). "CDC WONDER". Reference Reviews. 31 (2): 14–14. doi:10.1108/rr-08-2016-0213. ISSN 0950-4125.
  6. ↑ Forsyth, Rob; Newton, Richard (2017-10). "Signs and symptoms". Oxford Medicine Online. doi:10.1093/med/9780198784449.003.0003. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  7. ↑ Forsyth, Rob; Newton, Richard (2017-10). "Signs and symptoms". Oxford Medicine Online. doi:10.1093/med/9780198784449.003.0003. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  8. ↑ Forsyth, Rob; Newton, Richard (2017-10). "Signs and symptoms". Oxford Medicine Online. doi:10.1093/med/9780198784449.003.0003. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  9. ↑ Forsyth, Rob; Newton, Richard (2017-10). "Signs and symptoms". Oxford Medicine Online. doi:10.1093/med/9780198784449.003.0003. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  10. ↑ Clink, Kellian (2017-02-20). "CDC WONDER". Reference Reviews. 31 (2): 14–14. doi:10.1108/rr-08-2016-0213. ISSN 0950-4125.
  11. ↑ Lebwohl MG, Heymann WR, Berth-Jones J, Coulson I (2013). Treatment of Skin Disease E-Book: Comprehensive Therapeutic Strategies. Elsevier Health Sciences. p. 89. ISBN 978-0-7020-5236-1.
  12. ↑ «Position statement - Brian Denton». Volume 42, Number 4, August 2015. ۲۰۱۹-۰۷-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۱۹.
  13. ↑ "Grain Transportation Report, December 14, 2017". 2017-12-14. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  14. ↑ Behbehani AM (1 December 1983). "The smallpox story: life and death of an old disease".Microbiol Rev 47 (4): 455–509.
  15. ↑ Economou, Nick (2017-06). "Victoria July to December 2016". Australian Journal of Politics & History. 63 (2): 297–302. doi:10.1111/ajph.12356. ISSN 0004-9522. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  16. ↑ Barquet N, Domingo P (15 October 1997). "Smallpox: the triumph over the most terrible of the ministers of death". Ann. Intern. Med. 127 (8 Pt 1): 635–42.
  17. ↑ Hopkins, Donald. "Ramses V:Earliest known victim?". WHO. Retrieved 6 July 2010.
  18. ↑ زکریای رازی، سایت جزیره دانش بایگانی‌شده در ۱۷ مه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، بازیابی: 24 خرداد 1392
  19. ↑ Koplow, David A. (2003). Smallpox: the fight to eradicate a global scourge. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-24220-3.
  20. ↑ Koplow, David (2003). Smallpox: The Fight to Eradicate a Global Scourge. Berkeley and Los Angeles, CA: University of California Press. ISBN 0-520-23732-3.
  21. ↑ "President Abraham Lincoln: Health & Medical History". 24 March 2007. Retrieved 18 June 2007.
  22. ↑ Massie, Robert K. (2011). Catherine the Great: Portrait of as Woman, pp. 387–388. Random House, New York. شابک ‎۹۷۸−۰−۶۷۹−۴۵۶۷۲−۸.
  23. ↑ Oldstone, Michael (2010). Viruses, Plagues, and History. Oxford University Press. pp. 65–71. ISBN 978-0-19-532731-1.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=آبله&oldid=36444605»