تولارمی
| تولارمی | |
|---|---|
 | |
| یک زخم تولارمی بر روی پوست دست راست. | |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| تخصص | infectiology |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | A21 |
| آی‌سی‌دی-9-CM | 021 |
| دادگان بیماری‌ها | 13454 |
| ئی‌مدیسین | med/۲۳۲۶ emerg/591 ped/۲۳۲۷ |
| پیشنت پلاس | تولارمی |
| سمپ | D014406 |
تولارمی (Tularemia) یا تب خرگوش (Rabbit fever)، بیماری ناشایع ناشی از فرانسیلا تولارنسیس می‌باشد. باکتری فرانسیسلاتولارنسیس (Francisella tularensis) کوکوباسیل کوچک، گرم منفی و فاقد کپسول می‌باشد، این باکتری قادر به آلوده کردن بیش از ۱۰۰ گونه از جانوران مانند انسان، جوندگان، ماهیان، حشرات است اما خرگوش و مایت درماسنتور اندرسونی بعنوان منبع اصلی بیماری شناخته شده‌است.
انتقال بیماری[ویرایش]
انتقال بیماری به انسان روشهای گوناگونی دارد که رایج‌ترین راه شامل تماس پوست یا غشاهای موکوسی با خون یا بافتهای حیوانات آلوده می‌باشد. سایر روشها گزش یک کنه آلوده و کریزوپس ، مایت درماسنتور اندرسونی، ساس ،مگس اصطبل، کک، تماس با مایعات آلوده، دست زدن یا خوردن گوشت خرگوش کامل نپخته شده می‌باشد. راه‌های ناشایع انتقال بیماری شامل نوشیدن آب آلوده، تنفس گرد و غبار آلوده یا دست زدن به پوست یا پنجه زدن حیوان آلوده می‌باشد.
خوشبختانه انتقال از انسان به انسان تاکنون دیده نشده است. پراکندگی بیماری بیشتر در آمریکای شمالی و اروپا است.
علایم و درمان[ویرایش]
بسته به راه ورود باکتری به بدن، بیماری ۶ فرم مختلف دارد که همه با عوارض شبه آنفلوانزا (flu like) مانند تب، لرز، سردرد، درد عضلانی و ... شروع میشوند. فرم‌های بیماری شامل:
- زخم-غده‌ای ( Ulceroglandular): شایع ترین فرم بیماری است و از طریق نیش بندپایان و یا تماس با حیوان آلوده منتقل میشود. زخم پوستی، همراه با تورم و درد در غدد لنفاوی آن منطقه است.
- غده‌ای (Glandular): دومین فرم شایع بیماری است. در این فرم عموما غدد لنفاوی ناحیه گردنی و زیر گوشی متورم میشوند و زخمی وجود ندارد.
- چشمی (Oculoglandular): این فرم در اثر تماس دست الوده با چشم و یا پاشیده شدن درون چشم ایجاد میشود. در این فرم چشم ملتهب و متورم و غدد لنفاوی جلوی گوش متورم و دردناک میشوند.
- دهانی-حلقی (Oropharyngeal): این فرم در اثر خوردن یا آشامیدن غذا و آب آلوده رخ می‌دهد. مهمترین عارضه آن گلودرد شدید است. ممکن است مشابه دیفتری برروی لوزه‌ها یک غشای کاذب ایجاد کند.
- تنفسی(Pneumonic): این فرم از طریق استنشاق و یا گردش باکتری در خون و ورود آن به ریه رخ می‌دهد. علائم شامل سرفه، درد قفسه سینه و سختی تنفس می‌باشد. در ۵۰ درصد موارد ناشی از فرم تیفوئیدی است.
- تیفوئیدی (Typhoidal): در این فرم باکتری وارد خون شده و سپتیسمی می دهد. این فرم بیشترین میزان مرگ و میر را دارد.
واکسن بیماری تولارمی در بسیاری از کشورها بخصوص آمریکا به صورت محدود با کاربری آزمایشگاهی موجود است. در صورت ابتلا انسان به تولارمی درمان با آنتی بیوتیک‌هایی مانند استرپتومایسین، جنتامایسین، اریترومایسین و داکسی سیکلین است.
با درمان کمتر از ۱٪ بیماران می‌میرند ولی بدون درمان ۷٪ بیماران می‌میرند.
تولارمی در ایران[ویرایش]
در یک بررسی در مورد شیوع تولارمی در سال ۱۹۷۳، آنتی بادی ضد تولارمی از حیوانات اهلی (گاو و گوسفند) و یک جوجه تیغی در ایران شناسایی شدند که این موارد مثبت مربوط به شمال غرب ایران و جنوب شرقی ایران بود. اولین مورد تولارمی انسانی (تولارمی غده‌ای) در ایران توسط دکتر کریمی (بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران) از شهر مریوان استان کردستان (غرب ایران) در سال ۱۹۸۶ گزارش شده است. در یک مطالعه توسط بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران طی سال‌های ۹۱–۱۳۹۰ بر روی شکارچیان و خانواده‌های آنها، قصاب‌ها، پرسنل بهداشتی و همچنین مراجعین به آزمایشگاه‌های تشخیص طبی جنوب غربی استان کردستان انجام شد. از مجموع ۲۵۰ سرم، ۳۶ نمونه (۱۴٫۴۰٪) دارای آنتی بادی تولارمی بودند و ۳۳ نمونه (۲۰٫۱۳٪) دارای آنتی بادی مشکوک (Borderline) تولارمی بودند. بیشترین و کمترین شیوع سرمی تولارمی به ترتیب در شکارچیان (۱۸٪) و پرسنل بهداشتی (۱۲٪) مشاهده شد.
منابع[ویرایش]
| بندپایان |  | |
|---|---|---|
| دیگر جانداران | ||
| بیماری‌های منتقله | اسهال خونی • بیماری خواب • بیماری شاگاس • بیماری لایم • تب دنگی • تب خندق • تب راجعه شپشی • تب زرد • تب نیل غربی • تولارمی • تیفوس • تیفوس کنه‌ای • سالک • طاعون • فیلاریاز • مالاریا • ورم ویروسی مغز • هاری | |
| جستارهای وابسته | ||
