متان: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
||
خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
در [[مولکول]] متان یک اتم [[کربن]] در وسط و ۴ [[اتم هیدروژن]] دور آن با زاویهٔ <math>cos^{-1}(-\frac{1}{3}) \approx 109.47^{\circ}</math> قرار دارد. اتم کربن مرکز یک چهاروجهی منتظم است و اتمهای [[هیدروژن]] رئوس آن هستند. |
در [[مولکول]] متان یک اتم [[کربن]] در وسط و ۴ [[اتم هیدروژن]] دور آن با زاویهٔ <math>cos^{-1}(-\frac{1}{3}) \approx 109.47^{\circ}</math> قرار دارد. اتم کربن مرکز یک چهاروجهی منتظم است و اتمهای [[هیدروژن]] رئوس آن هستند. |
||
==سلامت== |
==سلامت== |
||
گاز متان معمولاً از نظر فیزیولوژیکی خنثی و لذا برای انسان بیضرر |
گاز متان معمولاً از نظر فیزیولوژیکی خنثی و لذا برای انسان بیضرر است<ref>{{Cite journal|last=Juhász|first=László|last2=Tallósy|first2=Szabolcs Péter|last3=Nászai|first3=Anna|last4=Varga|first4=Gabriella|last5=Érces|first5=Dániel|last6=Boros|first6=Mihály|date=2022-01-07|title=Bioactivity of Inhaled Methane and Interactions With Other Biological Gases|url=http://dx.doi.org/10.3389/fcell.2021.824749|journal=Frontiers in Cell and Developmental Biology|volume=9|doi=10.3389/fcell.2021.824749|issn=2296-634X}}</ref>، اما در غلظت های بالا (بیشتر از ۶۰ درصد<ref name=":0">{{Cite journal|last=Duncan|first=Ian J.|date=2015-09|title=Does methane pose significant health and public safety hazards?—A review|url=http://dx.doi.org/10.1306/eg.06191515005|journal=Environmental Geosciences|volume=22|issue=3|pages=85–96|doi=10.1306/eg.06191515005|issn=1075-9565}}</ref>) ممکن است درصد اکسیژن محیط را کاهش دهد و باعث هیپوکسی و خفگی شود. همچنین متان بسیار قابل اشتعال است و زمانی که غلظت آن در هوا به ۵ تا ۱۵ درصد برسد میتواند باعث انفجار و آسیب به انسان شود. گزارشهای پزشکی درباره گاز متان عمدتاً بر حوادث مربوط به کارگران معادن زغالسنگ (خفگی یا انفجار گاز متان) متمرکز است اما موارد معدودی از آسیب حاد ریوی ناشی از استنشاق غلظت بالای گاز متان نیز در دسترس است.<ref>{{Cite journal|last=Jo|first=Jun Yeon|last2=Kwon|first2=Yong Sik|last3=Lee|first3=Jin Wook|last4=Park|first4=Jae Seok|last5=Rho|first5=Byung Hak|last6=Choi|first6=Won-Il|date=2013|title=Acute Respiratory Distress Due to Methane Inhalation|url=http://dx.doi.org/10.4046/trd.2013.74.3.120|journal=Tuberculosis and Respiratory Diseases|volume=74|issue=3|pages=120|doi=10.4046/trd.2013.74.3.120|issn=1738-3536}}</ref> به نظر می رسد احتمالاً متان در غلظت های حداقل ۲.۵ درصد ممکن است فواید سلامتی مثبتی برای برخی بیماری ها داشته باشد.<ref name=":0" /> |
||
==جستارهای وابسته== |
==جستارهای وابسته== |
نسخهٔ ۱۱ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۵
متان | |||
---|---|---|---|
| |||
دیگر نامها
| |||
شناساگرها | |||
شماره ثبت سیایاس | ۷۴-۸۲-۸ | ||
پابکم | ۲۹۷ | ||
کماسپایدر | ۲۹۱ | ||
شمارهٔ ئیسی | 200-812-7 | ||
شمارهٔ یواِن | 1971 | ||
KEGG | C01438 | ||
MeSH | Methane | ||
ChEBI | CHEBI:16183 | ||
ChEMBL | CHEMBL۱۷۵۶۴ | ||
شمارهٔ آرتیئیسیاس | PA1490000 | ||
1718732 | |||
59 | |||
3DMet | B01450 | ||
جیمول-تصاویر سه بعدی | Image 1 | ||
| |||
| |||
خصوصیات | |||
فرمول مولکولی | C۱H۴ | ||
جرم مولی | ۱۶٫۰۴ g mol−1 | ||
شکل ظاهری | Colorless gas | ||
بوی | Odorless | ||
چگالی | 655.6 μg mL-1 | ||
دمای ذوب | −۱۸۲٫۵ درجه سلسیوس؛ −۲۹۶٫۴ درجه فارنهایت؛ ۹۰٫۷ کلوین | ||
انحلالپذیری در آب | 22.7 mg L-1 | ||
log P | 1.09 | ||
ساختار | |||
شکل مولکولی | Tetrahedral | ||
گشتاور دوقطبی | 0 D | ||
ترموشیمی | |||
35.69 J K-1 mol-1 | |||
آنتروپی مولار
استاندارد S |
186.25 J K-1 mol-1 | ||
آنتالپی استاندارد
تشکیل ΔfH |
-74.87 kJ mol-1 | ||
Std enthalpy of combustion ΔcH |
-891.1–-890.3 kJ mol-1 | ||
خطرات[۲] | |||
GHS pictograms | |||
سیستم هماهنگ جهانی طبقهبندی و برچسبگذاری مواد شیمیایی | DANGER | ||
GHS hazard statements | H220 | ||
GHS precautionary statements | P210 | ||
شاخص ئییو | ۶۰۱-۰۰۱-۰۰-۴ | ||
طبقهبندی ئییو | F+ | ||
کدهای ایمنی | R۱۲ | ||
شمارههای نگهداری | S۲, S۱۶, S۳۳ | ||
لوزی آتش | |||
نقطه اشتعال | |||
دمای خودآتشگیری | |||
محدودیتهای انفجار | ۵–۱۵٪ | ||
ترکیبات مرتبط | |||
مرتبط با alkanes | اتان | ||
ترکیبات مرتبط | |||
به استثنای جایی که اشاره شدهاست در غیر این صورت، دادهها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شدهاند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa) | |||
(بررسی) (چیست: / ؟) | |||
Infobox references | |||
|
متان (به انگلیسی: Methane) با فرمول مولکولی CH۴ به عنوان سوخت بکار رفته و جزء اصلی گاز طبیعی محسوب میشود. متان سادهترین عضو خانواده آلکانها است. گاز متان جزوی از مواد الی محسوب میشود.
متان مادهای (ترکیبی) است که ساختار چهار وجهی داشته و از اتصال چهار اتم هیدروژن و یک اتم کربن به وجود آمدهاست. متان در زندگی روزمره ما بهطور مستقیم دخیل بوده و کاربرد فراوانی دارد. بیش از ۹۷٪ از گاز طبیعی و سوخت شهری از این گاز تشکیل شدهاست. به همین علت از آن به عنوان ترکیب اصلی گاز طبیعی نیز یاد میشود. این گاز بسیار پر مصرف است.[۳]
ویژگیها
در شرایط غیراستاندارد دما و فشار این گاز بیبو و بیرنگ و نافذتر و سبکتر از هوا است و اولین ترکیب سلسله هیدروکربنهای اشباع شده بهشمار میرود. این گاز در طبیعت از تجزیه و پوسیده شدن مواد آلی به ویژه فساد گیاهان در مردابها حاصل میشود، به همین جهت آن را «گاز مرداب» نیز مینامند،[۴] همچنین یکی از اجزای اصلی (بیش از ۹۷٪) گاز طبیعی است.[۵] ساختار چهار وجهی متان به وسیله پراش الکترون، که آرایش اتمها را در این نوع مولکولهای ساده به روشنی نشان میدهد، تأیید شدهاست. متان در دمای اتاق و فشار استاندارد گازی بیرنگ و بیبو است که به آسانی درهوا میسوزد و تشکیل آب و کربن دیاکسید میدهد. شعله آن آبی کمرنگ و تا حدودی بسیار داغ است. بیشتر گاز طبیعی بدون خالص سازی مصرف میشود. نقطه ذوب آن ۱۸۲- و نقطه جوش آن ۱۶۱٫۵- درجه سلسیوس است. این گاز وقتی مایع شود سبکتر از آب است. چگالی نسبی آن ۰/۴ است. لازم است ذکر شود که از سال ۱۷۵۰ تا به امروز، غلظت متان اتمسفری در حدود ۱۵۰ درصد افزایش پیدا کردهاست که این مقدار، تأثیر ۲۱۰ درصدی در اثر گلخانهای دارد. همچنین متان، در سیارات دیگری همچون مریخ کشف شدهاست.
خصوصیات گاز متان
متان (CH4) گازی بیرنگ و بیبو است که معمولاً به عنوان سوخت استفاده میشود و جزء اصلی گاز طبیعی است. گاز متان یک هیدروکربن است و بنابراین، ماهیت آلی دارد. همچنین یکی از گازهای با منشأ کربن است که نقش مهمی در اثر گلخانه ای دارد. همانطور که توسط آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA) ادعا شدهاست، ۱۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از استفاده از گاز متان است.[۶]
شکل مولکولی
در مولکول متان یک اتم کربن در وسط و ۴ اتم هیدروژن دور آن با زاویهٔ قرار دارد. اتم کربن مرکز یک چهاروجهی منتظم است و اتمهای هیدروژن رئوس آن هستند.
سلامت
گاز متان معمولاً از نظر فیزیولوژیکی خنثی و لذا برای انسان بیضرر است[۷]، اما در غلظت های بالا (بیشتر از ۶۰ درصد[۸]) ممکن است درصد اکسیژن محیط را کاهش دهد و باعث هیپوکسی و خفگی شود. همچنین متان بسیار قابل اشتعال است و زمانی که غلظت آن در هوا به ۵ تا ۱۵ درصد برسد میتواند باعث انفجار و آسیب به انسان شود. گزارشهای پزشکی درباره گاز متان عمدتاً بر حوادث مربوط به کارگران معادن زغالسنگ (خفگی یا انفجار گاز متان) متمرکز است اما موارد معدودی از آسیب حاد ریوی ناشی از استنشاق غلظت بالای گاز متان نیز در دسترس است.[۹] به نظر می رسد احتمالاً متان در غلظت های حداقل ۲.۵ درصد ممکن است فواید سلامتی مثبتی برای برخی بیماری ها داشته باشد.[۸]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "methane (CHEBI:16183)". Chemical Entities of Biological Interest. UK: European Bioinformatics Institute. 17 October 2009. Main. Retrieved 10 October 2011.
- ↑ "Safety Datasheet, Material Name: Methane" (PDF). USA: Metheson Tri-Gas Incorporated. 4 December 2009. Archived from the original (PDF) on 4 June 2012. Retrieved 4 December 2011.
- ↑ «گاز متان چیست؟». پارسهای البرز. ۱ دی ۱۴۰۰.
- ↑ Moin Encyclopedic Dictionary
- ↑ شیمی آلی موریسون - بوید جلد 1.
- ↑ «گاز ch4 چیست - iroilmarket». ۱۴۰۱-۱۱-۲۷\۰۶:۵۰:۴۱. دریافتشده در 2023-02-20. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Juhász, László; Tallósy, Szabolcs Péter; Nászai, Anna; Varga, Gabriella; Érces, Dániel; Boros, Mihály (2022-01-07). "Bioactivity of Inhaled Methane and Interactions With Other Biological Gases". Frontiers in Cell and Developmental Biology. 9. doi:10.3389/fcell.2021.824749. ISSN 2296-634X.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Duncan, Ian J. (2015-09). "Does methane pose significant health and public safety hazards?—A review". Environmental Geosciences. 22 (3): 85–96. doi:10.1306/eg.06191515005. ISSN 1075-9565.
{{cite journal}}
: Check date values in:|date=
(help) - ↑ Jo, Jun Yeon; Kwon, Yong Sik; Lee, Jin Wook; Park, Jae Seok; Rho, Byung Hak; Choi, Won-Il (2013). "Acute Respiratory Distress Due to Methane Inhalation". Tuberculosis and Respiratory Diseases. 74 (3): 120. doi:10.4046/trd.2013.74.3.120. ISSN 1738-3536.