پرش به محتوا

انجمن حجتیه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز واگردانی خودکار خرابکاری بر پایه امتیاز خرابکاری. واگردانی اشتباه ربات را همراه با پیوند تفاوت در کاربر:Dexbot/گزارش اشتباه اعلام کنید. همچنین توصیه میشود حساب کاربری بسازید.
برچسب: واگردانی
افزودن مطالب و منابع بسیار برای گسترش مقاله.
برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
خط ۱: خط ۱:
{{pp|small=yes}}
{{pp|small=yes}}
[[پرونده:Sherkat dar rahpeimaei 59.4.jpg|بندانگشتی|آرم انجمن حجتیه]]
[[پرونده:Sherkat dar rahpeimaei 59.4.jpg|بندانگشتی|آرم انجمن حجتیه]]
انجمن حجتیه تشکیلاتی بهائی‌ستیز بود که با تأیید [[سید حسین طباطبایی بروجردی|حسین بروجردی]]<ref>{{Cite book|title=Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition|url=https://www.worldcat.org/oclc/21294764|date=1990|location=Madison, Wis.|isbn=0-299-12430-4|oclc=21294764|others=Mehdi Abedi|first=Michael M. J.|last=Fischer}} pp. 48 - 54.</ref> و با هدف اصلیِ دفاع «علمی» از اسلام در مقابل [[بهائیت|آیین بهائی]] و تلاش برای «فراهم کردن زمینهٔ ظهور [[حجت بن الحسن|ولی عصر]]» به‌رهبری یک روحانی شیعه به‌ نام [[محمود حلبی]] راه‌اندازی گردید.<ref>{{Cite web|title=ḤALABI, MAḤMUD|url=http://dx.doi.org/10.1163/2330-4804_eiro_com_2696|website=Encyclopaedia Iranica Online|access-date=2022-12-27}}</ref><ref>Yazdani, Mina. “Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979. ” Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93</ref> این انجمن با دریافت کمک‌های مالی از جانب رهبران روحانیت و همکاری با پلیس مخفی محمد رضا شاه ([[ساواک]])<ref>Yazdani, Mina. “''Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979”'' Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93 (Pdf p. 23 note 94.)</ref> روزبه‌روز بر توانائی‌های خود افزود و به شبکهٔ گسترده و سازمان‌یافته با ۱۲۰۰۰ عضو در سراسر ایران تبدیل شد.<ref name=":0">[https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf]</ref><ref>''The Baha'is of Iran: socio-historical studies''. Dominic Parviz Brookshaw, Seena Fazel. London: Routledge. 2008. [[شماره استاندارد بین‌المللی کتاب|ISBN]]&nbsp;[[ویژه:منابع کتاب/0-415-35673-3|<bdi>0-415-35673-3</bdi>]]. [[اسی‌ال‌سی (شناسه)|OCLC]]&nbsp;81945288.</ref><ref>{{Cite journal|last=Karlberg|first=Michael|date=2010|title=Constructive Resilience: The Bahá’í Response to Oppression|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0130.2009.00627.x|journal=Peace & Change|volume=35|issue=2|pages=222–257|doi=10.1111/j.1468-0130.2009.00627.x}}</ref> انجمن حجتیه در ارعاب،<ref>Karlberg, Michael (2010) https://www.researchgate.net/publication/227748438_Constructive_Resilience_The_Baha'i_Response_to_Oppression</ref> دستگیری و آزار و اذیت بهائیان نقش به‌سزایی ایفا نمود.<ref>Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf. Footnote 52.</ref><ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 21. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> اعضای انجمن با رخنه در میان بهائیان، به اطلاعات آماری این جامعه دست یافتند و بلافاصله پس از انقلاب، با دراختیار داشتن این اطلاعات، نقش مؤثری در ربودن، دستگیری و اعدام‌های گسترده رهبران بهائی، و نیز کوشش در فلج کردن زندگی روزمرهٔ بهائیان ایران، از آن زمان تا به امروز، ایفا نمودند.<ref>Full Report. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>Bun Ki Moon, United Nations Secretary-General, 2008. Report of the Secretary- General on the ''situation of human rights in the Islamic Republic of Iran''. A/63/459.</ref> حلبی این‌گروه را در سال ۱۳۶۲ پس از تهدید روح‌الله خمینی و ایرادِ اتهام خیانت و ارتجاع، منحل نمود.<ref>https://web.archive.org/web/20101016090842/http://www.andisheqom.com/Files/shobahat.php?level=4&urlId=158&id=93</ref> انحلال داوطلبانهٔ این انجمن نه‌ تنها فعالیت‌ها و نفوذش را در دستگاه‌های دولتی جمهوری اسلامی تخفیف نداد، بلکه برعکس روند سرکوب بهائیان ایران را پس از انقلاب گسترش بخشید.<ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: p. 15, notes 69, 71. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: p. 16, notes 73, 74, 75, 76, 77, and 78. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: p. 21, Notes 112, 113, and 114. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: ''Pp. 28 -29, Note 154.'' https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref>
'''انجمن حجتیه''' تشکیلاتی بود که با هدف اصلی، دفاع از اسلام در مقابل [[بهائیت]] و تلاش برای «فراهم کردن زمینه ظهور [[حجت بن الحسن|امام عصر]]» در سال ۱۳۳۲ به رهبری یک روحانی [[شیعه]] به نام [[محمود حلبی|شیخ محمود حلبی]] تأسیس شد.<ref name="ykze2">{{یادکرد وب | عنوان=ḤALABI, MAḤMUD | وبگاه=Encyclopædia Iranica | تاریخ=1900-11-06 | پیوند=https://iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2021-01-04}}</ref> حلبی این گروه را در سال ۱۳۶۲ پس از تهدید [[روح‌الله خمینی]] و اتهام خیانت و ارتجاع، منحل کرد<ref name="autogenerated1">{{یادکرد وب |url=http://www.andisheqom.com/Files/shobahat.php?level=4&urlId=158&id=93 |title=اندیشه قم<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۳۱ اوت ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101016090842/http://www.andisheqom.com/Files/shobahat.php?level=4&urlId=158&id=93 |archivedate=۱۶ اکتبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref>

انجمن حجتیه در آموزش رهبران انقلاب ۱۳۵۷ و سازماندهی دولت جمهوری اسلامی در کشور نفوذ بسیار داشت. اعضای انجمن از زمان انحلالش تاکنون در قوه قضائیه، دستگاه‌های امنیتی و دفاتر کارگزینی برای نهادهای حکومتی فعال بوده‌اند.<ref>{{Cite web|title=Encyclopedia of Islam and The Muslim World|url=https://bahai-library.com/encyclopedia_islam_modern_world|website=bahai-library.com|access-date=2023-01-16|language=en-US}}</ref> از شخصیتهای سیاسی مهم که سابقه عضویت در انجمن، یا همدلی با [[بهائی‌ستیزی|بهائی ستیزی]] آن داشتند و پس از انقلاب ۱۳۵۷ به مقامات عالی در حکومت جمهوری اسلامی دست یافته‌اند می‌توان به [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، [[علی‌اکبر ولایتی|علی اکبر ولایتی]]، [[محمدعلی رجایی|محمد علی رجایی]]، [[کمال خرازی]]،<ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 57. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> [[غلامعلی حداد عادل|حداد عادل]]، [[سید علی‌اکبر پرورش|علی اکبر پرورش]]، و [[محمدجواد ظریف|جواد ظریف]] اشاره کرد.<ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: p. 16-19 https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>https://newrepublic.com/article/116167/mohammad-javad-zarif-irans-foreign-minister-religious-zealot</ref> بعضی از اعضای بلندپایه [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] نیز، مانند [[مهدی ابریشم‌چی]]، سابقاً عضو انجمن بودند.<ref>Cohen, Ronen A. (2013), Cohen, Ronen A. (ed.), ''The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present'' (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94

, [[شناساگر اشیاء دیجیتال|doi]]:10.1057/9781137304773_4, [[شماره استاندارد بین‌المللی کتاب|ISBN]] [[ویژه:منابع کتاب/978-1-137-30477-3|978-1-137-30477-3]]</ref><ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: p.16, footnote 78. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> <ref>KAZEMZADEH, FIRUZ (2000). "The Baha'is in Iran: Twenty Years of Repression". ''Social Research''. '''67''' (2): 537–558. [[شماره استاندارد بین‌المللی پیایند|ISSN]] 0037-783X.</ref>

با رهبری علی خامنه ای، برخی از کسانی که در مشرب سیاسی و اعتقادی خود با انجمن حجتیه همدلی می‌کردند، مانند مصباح یزدی، به کانونهای قدرت نزدیک شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=BBCPersian.com|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2023-01-19}}</ref> در زمان ریاست جمهوری [[محمود احمدی‌نژاد]] گمان می‌رفت بین او و انجمن حجتیه ارتباطاتی وجود دارد. حسین سجادی از اعضای ارشد و هیئت مدیره انجمن در کتابی که در زمان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد منتشر کرد شخصیت‌سازی‌ها و زمان ظهور را به گونه‌ای ترسیم کرد که گویی احمدی‌نژاد از جمله کسانی است که زمینه ظهور [[حجت بن الحسن|امام دوازدهم]] را فراهم می‌کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=انجمن حجتیه؛ از حکومت پهلوی تا جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/55319035|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2023-01-19|زبان=fa}}</ref>


== تاریخچه ==
== تاریخچه ==
انجمن حجتیه پس از [[کودتای ۱۳۳۲]] با هدف تعلیم کادرهایی برای دفاع علمی از [[اسلام]] و [[تشیع]] در برابر چالش [[الهیات|الهیاتی]] [[بهائیت]] ایجاد شد. شیخ محمود حلبی بنیان‌گذار این سازمان، از استادان [[حوزه علمیه مشهد]] بود که بعد از شهریور ۱۳۲۰ با ایراد خطابه در مجامع مذهبی شهر مشهد پیروان بسیاری پیدا کرده بود، و در واقع واعظی برجسته و درجه اول به‌شمار می‌رفت.<ref>Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf</ref><ref>Sadri, Mahmoud (2012). https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> او با کسب اجازه از حسین بروجردی،<ref>Yazdani, Mina. ''Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979.'' Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93</ref> سعی نمود تا انجمنی را برای جلوگیری از گسترش تعالیم آئین بهائی، (که معتقد به‌ظهور پیامبرانی بعد از محمد رسول‌الله بود) در مشهد تأسیس نماید.<ref>{{Citation|title=The Hojjatiyeh Society|url=https://doi.org/10.1057/9781137304773_4|publisher=Palgrave Macmillan US|work=The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present|date=2013|access-date=2022-12-28|place=New York|isbn=978-1-137-30477-3|pages=65–94|doi=10.1057/9781137304773_4|language=en|first=Ronen A.|last=Cohen|editor-first=Ronen A.|editor-last=Cohen}}</ref> حلبی «انجمن امام زمان» را در مقابله با ادعای «مهدی صاحب الزمان» و «قائم موعود اسلام» بودن سید باب تشکیل داد.<ref>{{Cite book|title=Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition|url=https://www.worldcat.org/oclc/21294764|date=1990|location=Madison, Wis.|isbn=0-299-12430-4|oclc=21294764|others=Mehdi Abedi|first=Michael M. J.|last=Fischer}} pp. 48-54, 222-250</ref> که پس از انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ (۱۱ فوریه ۱۹۷۹) این انجمن با عنوان «حجتیه» (حجت‌الله علیَ خلقِه) که یکی از القاب امام زمان است، به‌ثبت رسید.<ref>{{Cite book|title=Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition|url=http://archive.org/details/debatingmuslimsc0000fisc|publisher=Madison, WI. : University of Wisconsin Press|date=1990|isbn=978-0-299-12434-2|others=Internet Archive|first=Michael M. J.|last=Fischer|pages=48-54, 222-250}}</ref> در سال ۱۳۲۹ شمسی (۱۹۵۰ میلادی)، این روحانی با نفوذ در شهر مشهد شروع به سازماندهی تفکرات ضد بهائی در درون انجمن تبلیغات اسلامی<ref>Danesh Tahereh (2008).https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf (footnote 50)</ref><ref>Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? [https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Wit.hout%20Rights.pdf] footnote 51.</ref> که سازمانی با قدرتِ روزافزون بود، کرد. انجمن تا سال ۱۳۵۶ شمسی (۱۹۷۷) به سازمانی با ۱۲۰۰۰ عضو تبدیل شد.<ref>https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>{{Cite book|title=The Baha'is of Iran: socio-historical studies|url=https://www.worldcat.org/oclc/81945288|publisher=Routledge|date=2008|location=London|isbn=0-415-35673-3|oclc=81945288|others=Dominic Parviz Brookshaw, Seena Fazel}}</ref> و بعدها به‌نام انجمن حجتّیه شناخته شد و در آموزش رهبران انقلاب سال ۱۳۵۷ شمسی (۱۹۷۹) ایران، و سازماندهی دولت جمهوری اسلامی در کشور نفوذ بسیار یافت.<ref>Afshari, Reza (2008) note 53 in Danesh, Tahirih (2008) Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf</ref>
انجمن حجتیه پس از [[کودتای ۱۳۳۲]] با هدف تعلیم کادرهایی برای دفاع علمی از [[اسلام]] و [[تشیع]] در برابر چالش [[الهیات]]ی [[بهائیت]] ایجاد شد. شیخ محمود حلبی بنیان‌گذار این سازمان، از استادان [[حوزه علمیه مشهد]] و از طرفداران [[نهضت ملی‌شدن نفت|نهضت ملی]] در دوران حکومت مصدق بود؛ که پس از کودتای ۱۳۳۲ فعالیت سیاسی را کنار گذاشت. مبلغان بهائی این نظر را تبلیغ می‌کردند که [[منجی]] منتظَر شیعیان ظهور کرده و پس از او پیامبری جدید ظهور کرده و دین اسلام با آمدن پیامبر جدیدی بعد از پیامبر اسلام، منسوخ شده‌است.{{مدرک|}}


شیخ محمود حلبی بنیان‌گذار این سازمان، از طرفداران [[نهضت ملی‌شدن نفت|نهضت ملی]] در دوران حکومت [[محمد مصدق|مصدق]] بود؛ که پس از کودتای ۱۳۳۲ فعالیت سیاسی را به قول برخی کنار گذاشت و رهسپار تهران شد. تصمیم حلبی برای سفر به [[تهران]]، موفقیت‌های استراتژیکی را برای او به ارمغان آورد؛ زیرا طرح اولیه حلبی، آموزش گروهی از طلبه‌ها برای انجام این وظیفه (مبارزه با بهائیت) بود. اما برگزاری کلاس‌هایی برای آموزش این دروس به‌طلبه‌ها، با مخالفت مقامات مذهبی بلندپایهٔ [[حوزه علمیه قم|حوزهٔ علمیهٔ قم]] روبرو شد.<ref>Sadri, Mahmoud (2012). https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> مراحل اولیهٔ پروژه حلبی در [[مشهد]] سپری گردید امّا چون پیشرفت پروژه در مشهد امیدوارکننده نبود -- حدود ۶ ماه طول کشید تا او بتواند یک دانشجوی جدی را استخدام کرده و آموزش دهد --<ref>Sadri, Mahmoud (2012). https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> وی پس از نقل مکان به تهران یک گروه داوطلب غیرروحانی را که در مباحثه و مناظره مهارت داشتند برای این منظور در آن جا به همکاری گرفت.<ref>Sadri, Mahmoud (2012). https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> این گروه ابتدا به نام انجمن ضد بهائیت<ref>{{Cite book|title=Modern Iran: roots and results of revolution|url=http://worldcat.org/oclc/760643823|publisher=New Haven, Conn|date=2006|isbn=978-0-300-12105-6|oclc=760643823|first=Keddie, Nikki|last=R.}} p. 244</ref> و پس از انقلاب به انجمن حجتیه معروف شد.<ref>{{Citation|title=The Hojjatiyeh Society|url=https://doi.org/10.1057/9781137304773_4|publisher=Palgrave Macmillan US|work=The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present|date=2013|access-date=2022-12-28|place=New York|isbn=978-1-137-30477-3|pages=65–94|doi=10.1057/9781137304773_4|language=en|first=Ronen A.|last=Cohen|editor-first=Ronen A.|editor-last=Cohen}}</ref><ref>{{Cite book|title=Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition|url=https://www.worldcat.org/oclc/21294764|date=1990|location=Madison, Wis.|isbn=0-299-12430-4|oclc=21294764|others=Mehdi Abedi|first=Michael M. J.|last=Fischer|pages=48}}</ref><ref>Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? [https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Wit.hout%20Rights.pdf] Footnote 73</ref><ref>Yazdani, Mina. “''Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979. ”'' Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93.</ref> نخستین حلقهٔ شاگردان او از بازاری‌ها و پیشه‌وران مذهبی تشکیل می‌شدند که موفق شدند گروهی از دانش‌آموزان مشتاق و بااستعداد حوزه‌های علمیه و دبیرستان‌ها را به خدمت گیرند.<ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> این انجمن با شبکه‌هائی که در سرتاسر ایران به‌وجود آورده بود به‌یک مبارزهٔ همه‌جانبه با جامعهٔ [[بهائیان ایرانی|بهائیان ایران]] روی آورد و به راحتی توانست در میان [[بهائیت|بهائیان]] که از پژوهشگران و متحریانِ این آئین به‌گرمی استقبال می‌کردند نفوذ کند و صدماتی هم به جامعهٔ بهائی وارد سازد. گروه حجتیه در دوران [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا شاه]] از کمک‌های بی‌دریغ دستگاه امنیت و امکانات مالی بخش بزرگی از جامعهٔ شیعیان ایران برخوردار بود.<ref>{{Cite book|title=Radical Islam: the Iranian Mojahedin|url=https://www.worldcat.org/oclc/22179928|publisher=I.B. Tauris|date=1989|location=London|isbn=1-85043-077-2|oclc=22179928|first=Ervand|last=Abrahamian|pages=19}}</ref><ref>Danesh, Tahirih (2008). https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf Footnote 52.</ref><ref>Yazdani, Mina. “''Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979.'' ” Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): p. 57, Note 3</ref><ref>ضیاءالدین علیا نسب و سلمان علوی نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه (قم: زلال کوثر، ۱۳۸۵)، صص ۱۱۵ تا ۱۴۰</ref><ref>امینی، ''اسناد بهائیان ایران، از سال ۱۳۳۲ تا انقلاب اسلامی،'' صص ۱۰۴۸ تا ۱۰۵۰</ref> بدین ترتیب حجتیه با امکانات مالی و انسانی فراوان به مبارزه با گروهی بی‌دفاع که فاقد این امکانات بودند، پرداخت و تا سال ۱۳۵۶ (۱۹۷۷) بیش از ۱۲۰۰۰ عضو پیدا کرد.<ref>Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf (Footnote 75.)</ref>
حجتیه به دنبال دفاع از موقعیت شیعه، با مراجعه به متون اسلامی و بهائی بود. حساسیت حلبی نسبت به این موضوع از یک تجربه شخصی سرچشمه می‌گرفت. در دوران طلبگی، او و همشاگردی‌اش ''، [[سید عباس علوی]]''، توسط یک مبلغ بهایی به آئین بهائی دعوت شده بودند و دوست او به بهائیت گرویده بود. این موضوع زنگ خطری را برای حلبی به صدا درآورد؛ و او با کنار گذاشتن تحصیلات و مطالعات معمول، وقت خود را وقف مطالعه تاریخ و متن‌های اصلی بهائیت کرد؛ تا یک پاسخ جامع اسلامی برای مسئله بهائیت بیابد. طرح اولیه حلبی، آموزش گروهی از طلبه‌ها برای انجام این وظیفه بود. برگزاری کلاس‌هایی برای آموزش این دروس به طلبه‌ها، با مخالفت مقامات مذهبی بلندپایه [[حوزه علمیه قم]] روبرو شد. حلبی آن‌گاه یک گروه داوطلب غیر روحانی متبحر در مباحثه و مناظره را برای این منظور استخدام کرد. این گروه ابتدا به نام '''انجمن ضد بهائیت''' و پس از انقلاب به '''انجمن حجتیه''' معروف شد.


هم‌چنین، انجمن توانست از حمایت رهبران مذهبی مهمی مانند [[سید حسین طباطبایی بروجردی|حسین بروجردی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=BBCPersian.com|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2023-01-16}}</ref> [[محمدتقی فلسفی|فلسفی]]<ref>{{Citation|title=The Hojjatiyeh Society|url=https://doi.org/10.1057/9781137304773_4|publisher=Palgrave Macmillan US|work=The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present|date=2013|access-date=2022-12-28|place=New York|isbn=978-1-137-30477-3|pages=65–94|doi=10.1057/9781137304773_4|language=en|first=Ronen A.|last=Cohen|editor-first=Ronen A.|editor-last=Cohen}}</ref><ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf.
مراحل اولیه پروژه حلبی در [[مشهد]] سپری شد. پیشرفت پروژه در مشهد امیدوارکننده نبود و حدود ۶ ماه طول کشید تا او بتواند یک دانشجوی جدی را استخدام کرده و آموزش دهد.


p. 16, footnote 76</ref><ref>{{Cite journal|last=KAZEMZADEH|first=FIRUZ|date=2000|title=The Baha'is in Iran: Twenty Years of Repression|url=https://www.jstor.org/stable/40971483|journal=Social Research|volume=67|issue=2|pages=537–558|issn=0037-783X}}</ref> [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]]، [[سید محمدهادی میلانی|محمدهادی میلانی]]، [[سید عبدالله شیرازی|سیدعبدالله شیرازی]] و [[بهاءالدین محلاتی]] برخوردار گردد.<ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
تصمیم حلبی برای سفر به [[تهران]]، موفقیت‌های استراتژیکی را برای او به ارمغان آورد. نخستین حلقهٔ شاگردان او از بازاری‌ها و پیشه‌وران مذهبی تشکیل می‌شد و آن‌ها توانستند گروهی از دانش‌آموزان مشتاق و بااستعداد [[حوزه‌های علمیه]] و دبیرستان‌ها را به خدمت گیرند.


(p. 16, footnote 77)</ref> دیگر افراد برجسته‌ای که به همدلی یا عضویت در حجتیه منتسب شده و پس از انقلاب ۱۳۵۷ به مقامات عالی در جمهوری اسلامی دست یافته‌اند عبارتند از: مقام رهبری جمهوری اسلامی [[سید علی خامنه‌ای]]، وزیر امور خارجه [[علی‌اکبر ولایتی|علی اکبر ولایتی]]، وزیر آموزش و پرورش و رئیس‌جمهور [[محمدعلی رجایی|محمد علی رجایی]].<ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven:https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
=== عقاید ===
(p.16, footnote 78)</ref><ref>{{Citation|title=Prevalent responses of recognized religious minorities|url=http://dx.doi.org/10.1017/cbo9780511492259.009|publisher=Cambridge University Press|work=Religious Minorities in Iran|date=2000-04-13|access-date=2022-12-28|pages=136–153}}</ref><ref>Mahmoud Sadri, “ḤALABI, MAḤMUD,” ''Encyclopaedia Iranica'', XI/6, pp. 581-583, available online at Retrieved pp. 581-583, available online at http://www.iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud (accessed on 30 December 2012)</ref> انجمن حجتیه سرانجام در مردادماه ۱۳۶۲ با سخنان انتقادی [[سید روح‌الله خمینی|خمینی]] در زمینهٔ نحوهٔ عملکرد آن، که مغایر با اهداف نظام تشخیص داده شد، تعطیلی خود را اعلام و به فعالیت‌های علنی ۳۰ سالهٔ خود خاتمه داد.<ref>Sadri, Mahmoud. (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> نمایندگان چپ‌گرا در مجلس سوم، قانون منع انتصاب اعضای این انجمن به‌مناصب عالی نظام را به‌تصویب رساندند، اما ادامهٔ پیشروی و نفوذ اعضای حجتبه در دستگاه‌های دولتی داستان حجتیه را به حکایتی دنباله‌دار بَدل می‌سازد.<ref>{{Cite book|title=Into the shadows: radical vigilantes in Khatami's Iran|url=https://www.worldcat.org/oclc/45052665|publisher=Washington Institute for Near East Policy|date=2001|location=Washington, DC|isbn=0-944029-45-0|oclc=45052665|first=Michael|last=Rubin}}</ref>
اعتقادات انجمن حجتیه خوانشی از عقاید شیعه امامیه با مکتب فقهی غیرسیاسی و جنبهٔ [[موعودگرایی|موعودگرایانهٔ]] قوی است.
* انجمن حجتیه مخالف تشکیل حکومت اسلامی و دخالت عالمان دینی در سیاست بود. آن‌ها با تمسک به روایت «رایت» (پرچم): <blockquote>«هر پرچمی که قبل از قیام قائم برپاداشته شود، صاحب آن طاغوتى است كه در برابر خدا پرستيده مى‌شود.»<ref>َکُلُّ رَایَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ یُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ (کافی، جلد ۸، صفحه ۲۹۵ و وسائل‌الشیعة ج: ۱۵ ص: ۵۲ و مستدرک‌الوسائل ج: ۱۱ ص: ۳۴)</ref> </blockquote>
*معتقد بودند قبل از قیام مهدی موعود شیعیان، هر قیامی اشتباه است و به شکست می‌انجامد. همچنین با تمسک به روایتی از [[جعفر صادق]] تشکیل حکومت خالص را تنها در زمان موعود ممکن می‌دانستند :<blockquote>«هیچ‌یک از ما اهل بيت تا روز قيام قائم ما براى دفع ظلمى يا به پا داشتن حقّى خروج نكرده و نخواهد كرد مگر آنكه طوفان بلا او را از ريشه بركند و قيامش موجب افزايش غصۀ ما و شيعيان ما گردد. »<ref>«مَا خَرَجَ وَ لاَ يَخْرُجُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَيْتِ إِلَى قِيَامِ قَائِمِنَا أَحَدٌ لِيَدْفَعَ ظُلْماً أَوْ يَنْعَشَ حَقّاً إلاَّ اِصْطَلَمَتْهُ اَلْبَلِيَّةُ، وَ كَانَ قِيَامُهُ زِيَادَةً فِي مَكْرُوهِنَا وَ شِيعَتِنَا.» (مقدمه صحیفه سجادیه)</ref></blockquote>
* بر خلاف مشهور، آن‌ها معتقد نبودند که باید گناه و ستم به اوج خود برسد تا زمینه قیام [[مهدی]] فراهم شود. بلکه آنان را اعتقاد بر این بوده و هست که راه گشایش از فتنهٔ غیبت، خواست و ارادهٔ الهی است و خواست خداوند، تنها با درخواست مردم از او و دعا کردن برای فرج امکان‌پذیر است؛ لذا از دید آن‌ها توجه دادن به این موضوع، مصداق بارز [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف]] است و بدین وسیله، باید مردم را به دعای برای ظهور مهدی توجه داد. این گروه در [[دوران غیبت]]، مخالف [[جهاد ابتدایی]] (آغاز جنگ) بوده هر چند که منکر دفاع در صورت تجاوز نیستند.<ref>گفتار حلبی: شیعه می‌گوید در عصر غیبت امام زمان جهاد نیست! چرا؟ و پاسخ می‌دهد چون که حاکم اسلامی باید معصوم باشد مصداق پیدا نکرده‌است.</ref>
* این سازمان در دوران غیبت کبرا، قایل به [[تقیه]] بوده، معتقد بودند که «مبارزه» نابخردانه و ماجراجویانه، هدر دادن نیروهاست. آنان در عصر غیبت یکی از مسئولیت‌ها و وظایف یک انسان مسلمان را «انتظار» می‌دانند. البته در کنار انتظار، سایر وظایف یک [[مسلمان شیعه]]، همچون برقراری نماز، روزه، پرداخت خمس و زکات و اقامه [[امر به معروف و نهی از منکر]] را برقرار می‌دانند.
* آن‌ها فلسفه را نوعی بدعت و ورود فلسفه یونان را به اسلام از طرح‌های خلفای بنی عباس برای مقابله با مکتب [[امامان شیعه]] و مبانی اندیشهٔ دینی تشیع می‌دانستند.
* آن‌ها معتقدند هر گونه مبارزهٔ هیجانی و نابخردانه با استعمار و استبداد نه تنها سودی ندارد؛ بلکه مایهٔ نیرومندی و پیشرفت دشمنان خواهد شد و پیوسته این اندیشهٔ شیعی را پراکنده‌می‌ساختند که مبارزه با زورمندان و قدرت‌های جهانی ویژهٔ مهدی است و قرآن با صدای رسا اعلام می‌دارد که خود را به دست خویش هلاک نکنید.<ref>و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکه</ref>
* آن‌ها خود را پیرو افرادی که «علما و فقهای اسلام‌شناس، آگاه، عالم و دلسوز برای اسلام» می‌نامیدند دانسته و معتقد بودند، رهبر و ولی و حاکم جامعه باید معصوم باشد، و عدالت تنها برای مرجعیت دینی کافی است، و برای تشکیل حکومت اسلامی به عصمت و علم الهی نیز احتیاج است. سه اصل اساسی آن‌ها در زمان شاه چنین بود:
۱. مبارزهٔ منطقی و علمی با گروه‌های از نظر آنان منحرف که اعتقادات شیعیان را هدف قرار گرفته بودند؛


==== زمینهٔ تشکیل انجمن حجتیه ====
۲ .خودداری از دخالت در سیاست به منظور حفظ کیان خود و جلوگیری از زد و خورد بی‌مورد با دولت مستقر در کشور؛
مسئلهٔ رویاروئی روحانیون شیعه با بهائیان در ایران، موضوع مرتبطی با انجمن حجتیه و تاریخ ایجاد و ادامهٔ فعالیت‌های آن تا به‌امروز است.<ref>{{Citation|title=The Hojjatiyeh Society|url=https://doi.org/10.1057/9781137304773_4|publisher=Palgrave Macmillan US|work=The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present|date=2013|access-date=2022-12-28|place=New York|isbn=978-1-137-30477-3|pages=65–94|doi=10.1057/9781137304773_4|language=en|first=Ronen A.|last=Cohen|editor-first=Ronen A.|editor-last=Cohen}}</ref> از ابتدای تولد پر حادثهٔ آئین بابی/بهائی در میانهٔ قرن نوزدهم، و با گسترش آن در سرزمین ایران، سرکوب پیروانش بخشی از تاریخ ایرانیان گشته‌است.<ref>https://iranicaonline.org/articles/bahaism-vii</ref> در دورهٔ [[ایران قاجاری|حکومت قاجار]] (۱۱۶۴ تا ۱۳۰۴) کشتارها و عملیات ضدبابی معمولاً هم‌زمان با بحران‌های ولایتی یا مملکتی رخ می‌داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=BBCPersian.com|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2023-01-16}}</ref> و بابی‌ها (و بعداً بهائی‌ها) را قربانی می‌کردند تا کوتاهی‌های دولت و نفوذ اقتصادی و سیاسی اروپاییان را پنهان سازند. در اصل، جلب توجه مردم به‌شرارت‌های «فرقهٔ ضاله» عامل استحکام روابط میان دولت قاجار و علماء بوده‌است.<ref>عباس امانت، «ریشه‌های بهائی ستیزی در ایران، '''بهائیان ایران: پژوهش‌های تاریخی – جامعه‌شناسی،''' ویراستاران: دومینیک پرویز بروکشا و سینا فاضل، مترجمان: عرفان ثابتی و حوریوش رحمانی، ویراستار فارسی، فریدون وهمن (نشر باران، ۱۳۹۰)، صص ۲۵۷ تا ۳۰۸</ref> در دوران محمدرضا شاه پهلوی نیز، [[سید حسین طباطبایی بروجردی|حسین بروجردی]]، یگانه مرجع تقلید شیعیان از تمام نیروی خود برای مبارزه با بهائیت بهره گرفت و کوشید از نظر تبلیغاتی نیز به‌تبیین و تثبیت مسئله امام زمان بپردازد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=BBCPersian.com|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2023-01-16}}</ref> مُبَلِغان بهائی این‌نظر را تبلیغ می‌کردند که منجی منتظَر شیعیان ظهور کرده و پس از او هم پیامبری جدید ظاهر شده‌است که تعالیم نوینی نظیر حذف طبقهٔ روحانیت، و تخفیف احکام شرعی اسلام آورده که موافق با افکار علمای دین و روحانیون نبوده و نیست. هردو گروه، شیعه و سنی، اسلام را آخرین دین خدا می‌دانند و اینکه یک دین جدید بتواند ادعای وراثت اسلام را داشته باشد از نظر طبقهٔ روحانیت ابداً امکان‌پذیر نیست.<ref>Akhavi, Shrough, Note 1. In Cohen R.A. (2013). https://link.springer.com/chapter/10.1057/9781137304773_4</ref><ref>Akhavi, Shahrough. (1980), ''Religion and Politics in Contemporary Iran:'' clergy-state relations in the Pahlavi period. (Albany: State University of New York Press, p. 76.)</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=BBCPersian.com|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2023-01-16}}</ref> حجتیه به‌دنبال دفاع از موقعیت شیعه، از طریق مراجعه به‌متون اسلامی و بهائی بود. حساسیت حلبی نسبت به‌این موضوع از یک‌تجربهٔ شخصی سرچشمه می‌گرفت. «جمعیت‌های مؤتلفه اسلامی» برای مبارزه با بهائیان دو نفر – محمود حلبی و عباس علوی - را مأمور تحقیق و بررسی در خصوص فعالیت‌های بهائیان و نفوذ در میان آنان کردند.<ref>Sadri, Mahmoud. (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> در این میان عباس علوی که دوست و هم‌کلاسی محمود حلبی بود به‌آئین بهائی گرایش یافت و به‌آن پیوست.<ref>پی نویس ۵ (درسنامه انجمن حجتیه، رضا اکبری آهنگر، مؤسسه راهبردی حق پژوهی، ص۱۳)</ref><ref>Sadri, Mahmoud. (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref><ref>Yazdani, Mina. "Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Mohammad Reza Shah, 1941-1979." Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93</ref> این موضوع زنگ خطری را برای حلبی به‌صدا درآورد؛ و او با کنار گذاشتن تحصیلات و مطالعات معمول، وقت خود را وقف مطالعهٔ تاریخ بهائی و متون اصلی آن کرد؛ تا یک پاسخ جامع اسلامی برای مسئله بهائیت بیابد،<ref>Sadri, Mahmoud. (2012) [https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya .https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya]</ref> و اندیشهٔ تأسیس یک «انجمن» محافظ را در ذهن بپروراند، زیرا از دیدگاه وی بهائیان، مسلمانانی بدعت گذارند. در حالی‌که آئین بهائی این‌نظریه را صریحاً رد کرده و خود را دیانتی مستقل می‌داند.<ref>{{Cite book|edition=3rd|title=Baha'i Faith|url=https://www.worldcat.org/oclc/261342771|publisher=Chelsea House Publishers|date=2009|location=New York|isbn=978-1-60413-104-8|oclc=261342771|first=Paula|last=Hartz|year=2009|pages=125|language=}}</ref>


==== علل بهائی ستیزی ====
۳. پیروی از مرجعیت دینی.<ref name="autogenerated1" />
ریشهٔ نفرت سوزان روحانیت شیعه نسبت به آئین بهائی، زاده از نهضت بابیه، را می‌توان در عنوان «[[بابیه|باب]]» - به‌معنی رابط بین مسلمین و امام غایب شیعیان دانست- [[سید علی‌محمد باب|سیدعلی محمد شیرازی]] (ملقب به باب) با چنان عنوانی در سال ۱۲۶۰ ه‍.ق اعلان ظهور دین جدیدی کرد و اعلام نمود که بزودی پیامبر دیگری نیز ظاهر خواهد شد. امّا علمای اسلام ادّعای باب را به‌چالش کشیدند، مبارزه‌ای که عاقبت به‌اعدام وی در ۲۸ شعبان ۱۲۶۶ قمری (۱۸۵۰میلادی) انجامید.<ref>Cohen, Ronen A. (2013), Cohen, Ronen A. (ed.), "The Hojjatiyeh Society", ''The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present'' (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94, [[شناساگر اشیاء دیجیتال|doi]]:10.1057/9781137304773_4, [[شماره استاندارد بین‌المللی کتاب|ISBN]] [[ویژه:منابع کتاب/978-1-137-30477-3|978-1-137-30477-3]], retrieved 2022-12-28</ref><ref>Akhavi, Shahrough. (1980), ''Religion and Politics in Contemporary Iran: clergy-state relations in the Pahlavi period''. Albany: State University of New York Press, 76.</ref> بسیاری از بهائیان تحصیلکرده – به سبک غربی – و معمولاً در تجارت و حرفه‌های مختلف متبحر بودند. همه اینها آنها را هدف تعصبات دینی و ضد غربی قرار می‌داد.<ref>Keddie, N.R. and Richard, Y. (2006). ''Modern Iran: roots and results of revolution. New Haven, Conn. [[شماره استاندارد بین‌المللی کتاب|ISBN]] [[ویژه:منابع کتاب/978-0-300-12105-6|978-0-300-12105-6]]. [[اسی‌ال‌سی (شناسه)|OCLC]] 760643823.'' p. 48. ISBN 978-0-300-12105-6</ref> به گفتهٔ عباس میلانی دلایل دیگری هم در تعصب وسواس‌گونه بعضی از شیعیان برای مبارزه با بهائیت وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran {{!}} History News Network|نشانی=https://historynewsnetwork.org/article/115341|وبگاه=historynewsnetwork.org|بازبینی=2023-01-16}}</ref> از جمله: پیام صلح بهائیان در مقابل استفادهٔ روزافزون اسلام‌گرایان از خشونت؛<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran {{!}} History News Network|نشانی=https://historynewsnetwork.org/article/115341|وبگاه=historynewsnetwork.org|بازبینی=2023-01-16}}</ref> وعدهٔ بهائیان مبنی بر برابری جنسیتی در مقابل دینی که زن‌ستیزی از دیرباز برایش شیوهٔ زندگی بوده‌است<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran {{!}} History News Network|نشانی=https://historynewsnetwork.org/article/115341|وبگاه=historynewsnetwork.org|بازبینی=2023-01-16}}</ref> و بالاخره این آموزهٔ بهائی که بر اصل پژوهش شخصی و مستقل در مسائل اعتقادی و دینی را تأکید کرده و اعتقاد موروثی و اجباری را رد می‌کند، فرزندانی که از والدین بهایی متولد می‌شوند حق دارند در آستانهٔ بلوغ (پانزده سالگی) شخصاً تصمیم به پذیرش یا عدم پذیرش این آئین بگیرند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran {{!}} History News Network|نشانی=https://historynewsnetwork.org/article/115341|وبگاه=historynewsnetwork.org|بازبینی=2023-01-16}}</ref> این نوع ایمان برخلاف مذهبی حکومتی است که تغییر مذهب را یک جنایت مرگبار دانسته و مجازات چنان عملی را اعدام می‌داند.<ref>The New Republic, 8-15-2009.


https://historynewsnetwork.org/article/115341</ref> ترکیب نکات فوق مجموعه‌ای آشکار از تضادهای خیره‌کننده‌ای را ایجاد می‌کند که منجر به تحجر تشیعِ سنتی می‌شود. در مقابل، آئین بهائی، منادیِ مدرنیته و اصلاحات مستلزم آن می‌باشد، از جمله اینکه «اعتقاد دینی» امری است خصوصی، و بستگی به درک شخص از مفهوم مقدس دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran {{!}} History News Network|نشانی=https://historynewsnetwork.org/article/115341|وبگاه=historynewsnetwork.org|بازبینی=2023-01-16}}</ref>
== ساختار ==
در اواخر دهه ۱۳۴۰ نسل دوم نوآموزان حجتیه وارد دانشگاه‌ها شدند و در پی مدرنیزه و استاندارد کردن مدیریت انجمن برآمدند. به این ترتیب ابتدای دهه ۱۳۵۰ شاهد اصلاحات سازمانی در داخل انجمن بود؛ که به تخصصی شدن و تقسیم کار در انجمن منجر شد. افراد پس از آموزش‌های پایه‌ای در مورد تشیع، تاریخ بهائیت و الهیات جذب گروه‌های عملیاتی تخصصی می‌شدند. این گروه‌ها عبارت بودند از:
* ''گروه ارشاد'' که مسئولیت بحث با مبلغان بهایی، دعوت [[بهائیان]] به اسلام و خنثی‌سازی تأثیرات فعالیت‌های مبلغان بهایی را بر عهده داشت.
* گروه تدریس و ''گروه نگارش'' که به استانداردسازی درجات و متن‌های آموزشی می‌پرداختند؛ متن‌های آموزشی حجتیه به صورت تایپ شده و پلی کپی به کلاس‌های انجمن ارسال می‌شد. کلاس‌هایی که هر هفته در خانه‌های شخصی اعضا در سراسر کشور برگزار می‌شد. این جزوات تا یک هفته پس از توزیع از شاگردان تحویل گرفته و بازیافت می‌شدند، در نتیجه برای بررسی تاریخ انجمن، چیزی از آن‌ها در دست نیست. به شاگردان نیز آموزش داده می‌شد که نباید جزوه‌ها را به دیگران نشان داده یا در مورد آن‌ها با دیگران بحث کنند.
* ''گروه سخنرانی'' تجمع‌های هفتگی همگانی را در مکان‌های مختلف سازمان می‌داد؛ که سخنرانان آموزش‌دیدهٔ حجتیه در آن‌ها به بحث در مورد الهیات شیعی، انتقاد از نگرش‌های بهایی و پاسخ به سؤالات می‌پرداختند.
* ''گروه تحقیق'' بازوی اطلاعاتی انجمن بود و در سه واحد عملیاتی جداگانه به عنوان [[ستون پنجم]] انجمن در بهائیت فعالیت می‌کرد و توانست با شکیبایی و به آرامی در سلسله مراتب مقامات بهائی نفوذ کند. به این ترتیب بدون آن که بهائیان متوجه شوند، تعدادی از اعضای حجتیه یه ظاهر بهائی شده و از برجسته‌ترین مبلغان بهایی شدند.{{مدرک}}


==== پایه‌گذار انجمن حجتیه ====
متخصصان ارشد انجمن در هر یک از این گروه‌ها در اصطلاح اعضای حجتیه با القاب ''مبارز''، ''سخنران''، ''مدرس'' و ''محقق'' مشخص می‌شدند. بیشتر اعضای اصلی حجتیه در جلسات هفتگی حداقل دو تا از وظایف ذکر شده را انجام می‌دادند.
[[File:Halabi home.jpg|thumb|محمود ذاکرزاده تولائی معروف به‌حلبی]]
محمود ذاکرزاده تولائی معروف به‌حلبی [[محمود حلبی]] بنیان‌گذار این سازمان<ref>مرکز اسناد حقوق بشر ایران- ص ۱۵. پانویس ۷۲. بیل سامی. ۲۲ شهریور ۱۳۸۳


Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven:
واکنش بهائیان به ظهور حجتیه اتخاذ یک وضعیت تدافعی و محتاطانه و خودداری از بحث و رودررویی‌های علنی بود. این پاسخ اعضای حجتیه را از مؤثر بودن رویکرد خود مطمئن کرد و تشویقی برای ادامه فعالیت آن‌ها بود. سازمان به‌طور مداوم رشد می‌کرد و در ابتدای دهه ۱۳۵۰ در سراسر ایران و تعدادی از کشورهای همسایه مانند [[پاکستان]] و [[هند]] گسترش یافت. در بخش‌هایی از ایران وسعت حجتیه توازنی با میزان تهدید بهائیت نداشت و این امر رقابت، اختلاف نظر، خشم و حسادت سازمان‌های دیگر اسلامی را برانگیخت که قصد داشتند از موفقیت‌های حجتیه الگوبرداری کنند یا برای استفاده از منبع اصلی عضوگیری حجتیه یعنی جوانان مذهبی مستعد با این انجمن در حال رقابت بودند.


https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> یک اسلامگرای بنیادگرا،<ref>مرکز اسناد حقوق بشر ایران- ص ۱۵. پانویس ۷۱- سعید امیرارجمند (۱۹۸۸)
از ابتدای دهه ۱۳۳۰ تا ابتدای ۱۳۵۰ بسیاری از نخبگان آینده [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)]] از آموزش‌های حجتیه بهره‌مند شدند، آن‌ها معمولاً به عنوان یک مرحله مقطعی در دوران رشد ایدئولوژیکی‌شان، در برنامه‌های عملی و آموزشی که توسط حجتیه ترتیب داده می‌شد، شرکت داشتند. علاوه بر اهداف مشخص و تعریف‌شدهٔ حجتیه: حس فداکاری، تعهد و وفاداری همانند نوعی تعصب فرقه‌ای نسل بعدی اعضای حجتیه را به ادامه فعالیت ترغیب می‌کرد. در آن دوران انجمن حجتیه در کنار [[مدرسه علوی]] به مدیریت علی‌اصغر کرباسچیان، نشان‌گر تلاش اسلام شیعی سنتی برای خوگیری با دنیای مدرن پیرامون بودند و با بهره‌گیری از منابع‌شان برای ترویج جهان‌بینی خود می‌کوشیدند.


https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> فرزند غلامرضا در ۱۷ شهریور ۱۲۷۹ در شهر مشهد متولد شد و قریب به‌یک قرن زیست.<ref>Sadri, Mahmoud (2012).
جالب آنکه حجتیه در تلاش برای مقابله با بهائیت برخی از ویژگی‌های بهائیان را تقلید کرد. مانند فعالیت محرمانه با مقید بودن به کارایی بوروکراسی ناشی از آن و با دست‌یابی به ادبیات اصلی بهائیت، ماهیت طبقاتی غیر مذهبی سازمان و استفاده از وسایل مدرن ارتباط جمعی. برای مثال مدت‌ها پیش از افتتاح [[حسینیه ارشاد]] نخستین سالن سخنرانی اسلامی مدرن در شمال تهران، حجتیه با برگزاری تجمعات عمومی نخستین سازمان اسلامی بود که [[منبر]] و قالی را با تریبون و صندلی عوض کرد. اعضای حجتیه برخلاف برادران مذهبی سنتی خود آراسته و مرتب بودند تا در دنیای آموزشی و حرفه‌ای سکولار موفق باشند.


https://www.iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud</ref> محمود حلبی افکار مهدویت و مراسم خاصی را ترویج می‌کرد. از جمله وی هر سال جشن تولد مهدی را بر پا می‌نمود. در این جشن مردم قفس‌های قناری خود را برای تزئین حسینیه‌ای که محل برگزاری این جشن بود می‌آوردند.<ref>Fischer, Michael; Abedi, Mehdi (1990). ''Debating Muslims''. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. pp. 48–54, 222–250. ISBN 0-299-12434-7</ref> او به‌تماس روزانه خود با امام زمان اشاره می‌کرد، و به دلایلی مخالف خمینی و ادعای امامت وی بود.<ref>Khalaji, Mehdi (2005) https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam</ref> حلبی در سال ۱۳۳۰ در جریان آمادگی برای انتخابات هفدهمین دورهٔ پارلمان ایران از فعالان و تاثیرگذاران نهضت ملی در خراسان بود، و در تشکیل یک ائتلاف انتخاباتی بین تشکل‌های مذهبی نقش مؤثری ایفا نمود. در این ائتلاف محمدتقی شریعتی، محمود حلبی، و حاجی عابدزاده، شخصیت‌های مرکزی برای جذب نمایندگی از طبقات مذهبی روشنفکر، و روحانی، و بازاری بودند. شریعتی و کانون نشر حقایق اسلامی میزبان این ائتلاف شد و تقویت کنندهٔ آن‌هم حاجی عابدزاده بود که بازاریان را همراه خود داشت. اما در این ائتلاف اختلاف به‌وجود آمد و محمود حلبی شبانه مشهد را به‌قصد تهران ترک نمود.<ref>احمدزاده، طاهر – حجتیه در بستر زمان
حجتیه به رهبری محمود حلبی توانست اجازه دریافت و استفاده از بخشی از [[عشریه]]‌ها ([[سهم امام]]) را در فعالیت‌های خود از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] شیعه کسب کند.


http://ensani.ir/fa/article/242568/انجمن-حجتیه-در-بستر-زمان</ref> وی قبل از این جریان، و هم‌زمان با فعالیت‌های سیاسی، به‌فعالیت‌های مذهبی هم مشغول و نسبت به‌رشد و گسترش بهائیان بی‌توجه نبود. بر سرِمنبر می‌رفت و علیه بهائیان سخن‌رانی می‌کرد.<ref>احمدزاده، طاهز – حجتیه در بستر زمان
فعالیت حجتیه از روزهای اول شکل‌گیری توجه [[ساواک]] را برانگیخته بود. بر اساس اسنادی که پس از انقلاب منتشر شد، رهبری حجتیه تحت فشار قرار گرفته بود تا انجمن را به‌طور رسمی به عنوان یک [[سازمان غیرانتفاعی]] خیریه با نام «انجمن خیریه حجتیه مهدویه» ثبت کند و قول دهد که از فعالیت سیاسی خودداری کند. گفتنی است که این تعهد بعد از انقلاب ۱۳۵۷ نیز صورت گرفت.


http://ensani.ir/fa/article/242568/انجمن-حجتیه-در-بستر-زمان</ref> امّا رنجوری، کهولت و ناتوانی‌های مرتبط با سکتهٔ مغزی در سال ۱۳۵۹ ش. (۱۹۸۰) او را در منزل جدیدش در منطقهٔ زعفرانیهٔ تهران خانه نشین نمود،<ref>Sadri, Mahmoud (2012)
== پس از انقلاب ==
انقلاب اسلامی ایران، حجتیه را غافلگیر کرد. واکنش آغازین رهبری انجمن نسبت به انقلاب با بدگمانی و بدبینی همراه بود. این موضوع باعث ریزش بسیاری از نیروهای سازمان شد. با پیروزی انقلاب حجتیه به رهبری حلبی درصدد آشتی‌جویی با رهبری انقلاب برآمد اما مورد استقبال قرار نگرفت. [[روح‌الله خمینی]] که پیش از این انجمن را تأیید کرده بود، اجازهٔ انتقاد علنی را از ماهیت غیر سیاسی و گرایش [[محافظه‌کاری|محافظه‌کارانه]] انجمن در تفسیر اسلام داد. نهایتاً، پنج سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی خمینی در اشاره‌ای تلویحی به انجمن آن‌ها را به سرکوب خشونت‌بار تهدید کرد: <blockquote>«یک دسته دیگر هم که تزشان این است که بگذارید که معصیت زیاد شود تا حضرت صاحب بیاید. حضرت صاحب مگر برای چی می‌آید؟ حضرت صاحب می‌آید معصیت را بردارد. ما معصیت می‌کنیم که او بیاید؟ این اعوجاجات را بردارید… در این موجی که الآن این ملت را به پیش می‌برد، در این موج خودتان را وارد کنید و برخلاف این موج حرکت نکنید که دست و پای‌تان خواهد شکست.»<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/3279| عنوان = سخنرانی در جمع مسئولان نظام و قشرها مختلف مردم (تهذیب نفوس)| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> </blockquote>پاسخ حلبی تعلیق کامل تمام فعالیت‌های انجمن بود. بیانیه کوتاه حلبی که تعطیلی حجتیه را اعلام می‌کرد در ۵ فروردین ۱۳۶۲ در روزنامه‌ها به چاپ رسید. {{مدرک}} پس از آن جنبشی برای تصفیه وابستگان به حجتیه از نهادهای آموزشی، دانشگاهی و سیاست‌گذاری در سراسر ایران ایجاد شد.در این میان، انتشار کتاب در شناخت [[حزب قاعدین زمان]]، که توسط [[عماد الدین باقی]] به رشته تحریر درآمده بود، بر شدت مخالفت طرفداران انقلاب اسلامی با انجمن حجتیه افزود. باقی در این کتاب با انتقاد از انجمن حجتیه و فعالیت‌های آنان، آشکارا این انجمن را عامل استعمار خوانده بود. او سال‌ها بعد، اعلام کرد که در نگارش این کتاب تحت تأثیر فضای حاکم در انتقاد و بدبینی نسبت به حجتیه زیاده‌روی کرده‌است:<blockquote>«فکر می‌کنم در فضای پس از انقلاب و جو مسلط آن زمان، به شدت تحت تأثیر انقلاب بودم و در راستای دفاع مطلق از انقلاب و نفی هر جریان مخالف انقلاب، به دور از داوری منصفانه و با ادبیاتی تند، غیراخلاقی و غیرعلمی کتاب «در شناخت حزب قاعدین» را نوشتم. البته شور و حال جوانی نیز در این قضاوت شتاب‌زده و احساسی‌ام بی‌تاثیر نبود.» </blockquote>او همچنین با اشاره به نظرات انجمن حجتیه در مورد ولایت، اعلام می‌کند که انتقادات او بر این انجمن، ناشی از تقلید او از [[روح‌الله خمینی]] بوده و بعد از گذشت سال‌ها، هنگامی که با دیدهٔ یک محقق به آن مطالب نگاه می‌کند، پشیمانی وجودش را فرا می‌گیرد:<blockquote>«در شرایطی که پذیرفتن خطایای گذشته هنوز در جامعهٔ ما به شکل یک فرهنگ درنیامده و بسیاری از آقایان که امروز به نظر و موضع خاصی دست یافته‌اند، با تکذیب عملکرد گذشته‌شان اصرار دارند که بگویند از بدو تولد چنین نظری داشته‌اند؛ من صادقانه می‌گویم که مواضعم در خصوص انجمن حجتیه اشتباه بوده و در آن تجدیدنظر کرده‌ام. امروز نظراتم به برخی از دیدگاه‌های انجمن حجتیه (نه همه آنها) نزدیک‌تر از گذشته شده‌است.»<ref>{{یادکرد وب |url=http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-371360 |title=ISNA - ۰۴-۲۳-۲۰۰۴ - ۸۳/۲/۴ - سرویس: / سیاسی / شماره خبر: ۳۷۱۳۶۰<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲۳ سپتامبر ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100817142458/http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-371360 |archivedate=۱۷ اوت ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref></blockquote>دشمنی حلبی و خمینی به اختلاف آشکار آنان در مورد مفهوم [[موعودگرایی]] در اسلام ([[مهدویت]]) بازمی‌گشت. تفسیر کاملاً محافظه‌کارانه حجتیه از موعودگرایی را می‌توان مشابه ''جهان‌بینی پیشاهزاره‌ای'' در دنیای یهودی مسیحی دانست. آن‌ها در حالیکه از تمرین زاهدانه و مشتاقانهٔ انتظارِ ظهورِ منجی دفاع می‌کردند، انقلابِ عملی برای تعجیل در ظهور [[مهدی]] یا هر اقدامی در جهت ساختن [[آرمان‌شهر]] نوید داده شده اسلامی را در غیاب شخص منتظَر نفی می‌کردند. البته امر به معروف و نهی از منکر را با رعایت شرایط آن قبول دارند و کار فرهنگی برای کمک به تربیت افراد با تقوا در جامعه را در اولیت‌های خود دارند از سوی دیگر فعالیت انقلابی خمینی گرایش پساهزاره‌ای در مسیحیت و یهودیت را به ذهن متبادر می‌کند که از بر عهده گرفتن نقش فعال در ایجاد جامعه عادل اسلامی پیش از ظهور مهدی دفاع می‌کند تا زمینهٔ آمدن او را فراهم آورد. در این زمینه می‌توان، به برگزاری تجمع وابستگان حجتیه در ماه‌های آغازین پس از انقلاب اشاره کرد که به خوبی این تمایز یاد شده را نشان می‌دهد، شعار آنها این بود: <blockquote>«مهدی بیا مهدی بیا» </blockquote>در پاسخ هواداران خمینی در تجمعات خود این شعار را ساختند: <blockquote>«خدایا خدایا تا انقلاب مهدی، حتی کنار مهدی، خمینی را نگهدار».</blockquote>در سال‌های پس از پایان فعالیت‌های حجتیه، در مورد منشأ، ماهیت و اهداف انجمن بحث‌هایی مطرح می‌شود که بسیاری از اوقات بی‌دقت و جانبدارانه هستند. منتقدان نامنصف در هر دو جناح چپ و راست با پراکندن افسانه‌ها و [[تئوری توطئه|تئوری‌های توطئه]] در مورد حجتیه به جا انداختن دیدگاهی اغراق‌آمیز و تحریف شده از میزان تأثیرگذاری و برنامه‌های حجتیه کمک کردند. سازمان‌ها و اشخاص هوادار خمینی از جمله [[سپاه پاسداران]] و [[صادق خلخالی]] بارها به زنده بودن خط فکری حجتیه اشاره کرده و آن را تهدیدی جدی برای نهضت انقلابی می‌دانستند. منتقدان [[سکولاریسم|سکولار]] از جمله [[حزب توده]] و متحدان ایدئولوژیک آن نیز مدعی بودند که با وجود سقوط آشکار محبوبیت حجتیه، آن‌ها همچنان دلال واقعی قدرت در پشت صحنه هستند. آن‌ها از واژه حجتیه به عنوان لقب هر آن که از نظر آن‌ها [[مرتجع]]، [[مستبد]] و [[بورژوا]] به نظر می‌رسید استفاده می‌کردند و آن را عامل [[امپریالیسم]] در ایران پسا انقلابی می‌دانستند.


https://www.iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud</ref> تا سرانجام در سن ۹۸ سالگی در شامگاه جمعه ۲۶ دی ۱۳۷۶ خورشیدی بر اثر بیماری قلبی در تهران درگذشت، و بنا بر وصیتش در جوار مرقد شیخ صدوق، ابن‌بابویه، به خاک سپرده شد.<ref>Sadri, Mahmoud (2012)
پس از آن نیز جناح‌های مختلف [[حکومت ایران]] نسبت به فعالیت دوباره حجتیه هشدار داده و مدعی نفوذ آن در ارکان حکومت شده‌اند. برای مثال [[علی اکبر محتشمی]] معتقد است که حجتیه به واسطهٔ ارتباط با برخی مراجع توانستند در نهادهای حکومتی چون [[جامعهٔ مدرسین حوزهٔ علمیهٔ قم]]، [[شورای نگهبان]] و [[مجلس خبرگان رهبری]] نفوذ نمایند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/mohtashami_pour_mesbah/| عنوان = هشدار علی اکبر محتشمی دربارهٔ مصباحیسم| تاریخ بازدید = ۲۶ خرداد ۱۳۸۸| تاریخ = | ناشر = مردمک| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090702051956/http://www.mardomak.org/news/mohtashami_pour_mesbah| archivedate = ۲ ژوئیه ۲۰۰۹| dead-url = yes}}</ref> با این حال اعضای اصلی انجمن حجتیه عمدتاً از پاسخ‌گویی به اتهامات و ورود به این مباحثات خودداری کرده‌اند. این امر ممکن است دلایل متعددی داشته باشد از میل ذاتی برای رازداری و پنهان‌کاری گرفته تا ترس واقعی از سرکوب شدن.
https://www.iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud</ref>


==== عقاید ====
انجمن حجتیه ایجاد [[حکومت اسلامی]] را تنها با حضور مهدی، [[امام]] دوازدهم [[شیعه|شیعیان]]، میسر می‌دانست و همچنین نظریه [[ولایت فقیه]] مرسوم در [[جمهوری اسلامی]] را مردود می‌دانست و بیان می‌کرد که ولایت سیاسی فقیه فقط به [[امام معصوم]] تعلق دارد به همین علت بین اعضاء انجمن و افرادی که به ولایت مطلقه معتقد بودند اختلاف‌های زیادی وجود داشت. البته انجمن به ولایت محدود فقیه اعتقاد داشت و از [[مراجع تقلید]] تبعیت می‌کرد.
اعتقادات انجمن حجتیه خوانشی از عقاید شیعه امامیه با مکتب فقهی غیرسیاسی و جنبهٔ موعودگرایانهٔ قوی است.
* انجمن حجتیه '''مخالف تشکیل حکومت اسلامی و دخالت عالمان دینی در سیاست بود'''. آن‌ها با تمسک به روایت «رایت» (پرچم): «هر پرچمی که قبل از قیام قائم برپاداشته شود، صاحبش طاغوت است، غیر از خدای عزّ‌وجلّ که پرستیده می‌شود»<ref>کُلُّ رَایَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ یُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ (کافی، جلد ۸، صفحه ۲۹۵ و وسائل‌الشیعة ج: ۱۵ ص: ۵۲ و مستدرک‌الوسائل ج: ۱۱ ص: ۳۴)</ref>
* معتقد بودند '''قبل از قیام مهدی موعود شیعیان، هر قیامی اشتباه است و به شکست می‌انجامد'''. همچنین با تمسک به‌روایتی از امام [[جعفر صادق]] تشکیل حکومت خالص را تنها در زمان موعود ممکن می‌دانستند: «هیچ‌یک از ما اهل بیت تا روز قیام قائم ما، برای جلوگیری از ستمی یا برای بپاداشتن حقی خروج نمی‌کند، مگر آنکه بلا و آفتی، او را از بیخ برکَند و قیام او بر اندوه ما و شیعیان‌مان بیفزاید.»<ref>ما خرج و لا یخرج منا اهل البیت الی قیام قائمنا احد لیدفع ظلما او ینعش حقا الا اصطلمه البلیه و کان قیامه زیاده فی مکروهنا و شیعتنا» (مقدمه صحیفه سجادیه)</ref>
* بر خلاف مشهور، آن‌ها معتقد نبودند که باید گناه و ستم به‌اوج خود برسد تا زمینهٔ قیام [[مهدی]] فراهم شود. بلکه آنان را اعتقاد بر این بوده و هست که '''راه گشایش از فتنهٔ غیبت، خواست و ارادهٔ الهی است و خواست خداوند، تنها با درخواست مردم از او و دعا کردن برای فرج امکان‌پذیر است'''؛ لذا از دید آن‌ها توجه دادن به‌این موضوع، مصداق بارز [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به‌معروف]] است و بدین وسیله، باید مردم را به‌دعای برای ظهور مهدی توجه داد. این گروه در [[دوران غیبت]]، مخالف [[جهاد ابتدایی]] (آغاز جنگ) بوده هر چند که منکر دفاع در صورت تجاوز نیستند.<ref>گفتار حلبی: شیعه می‌گوید در عصر غیبت امام زمان جهاد نیست! چرا؟ و پاسخ می‌دهد چون که حاکم اسلامی باید معصوم باشد مصداق پیدا نکرده‌است.</ref>
* این سازمان در دوران غیبت کبرا، قایل به [[تقیه]] بوده، معتقد بودند که '''«مبارزهٔ نابخردانه و ماجراجویانه، هدر دادن نیروهاست'''.'''»''' آنان در عصر غیبت یکی از مسئولیت‌ها و وظایف یک انسان مسلمان را «'''انتظار'''» می‌دانند. البته در کنار انتظار، سایر وظایف یک [[مسلمان شیعه]]، همچون برقراری نماز، روزه، پرداخت خمس و زکات و اقامهٔ [[امر به معروف و نهی از منکر]] را برقرار می‌دانند.
* آن‌ها '''فلسفه را نوعی بدعت''' و ورود فلسفهٔ یونان را به‌اسلام از طرح‌های خلفای بنی‌عباس '''برای مقابله با مکتب [[امامان شیعه]]''' و مبانی اندیشهٔ دینی [[شیعه دوازده‌امامی|تشیع]] می‌دانستند.{{نیازمند منبع}}
* آن‌ها معتقدند هرگونه مبارزهٔ هیجانی و نابخردانه با استعمار و استبداد نه‌تنها سودی ندارد؛ بلکه مایهٔ نیرومندی و پیشرفت دشمنان خواهد شد و پیوسته این اندیشهٔ شیعی را پراکنده‌می‌ساختند که '''مبارزه با زورمندان و قدرت‌های جهانی ویژهٔ مهدی است''' و قرآن با صدای رسا اعلام می‌دارد که خود را به دست خویش هلاک نکنید.<ref>و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکه</ref>{{نیازمند منبع}}
* آن‌ها خود را پیرو افرادی که «علما و فقهای اسلام‌شناس، آگاه، عالِم و دلسوز برای اسلام» می‌نامیدند دانسته و معتقد بودند، رهبر و ولی و حاکم جامعه باید معصوم باشد، و عدالت تنها برای مرجعیّت دینی کافی است، و برای تشکیل حکومت اسلامی به‌عصمت و علم الهی نیز احتیاج است. سه اصل اساسی آن‌ها در زمان شاه چنین بود:
# مبارزهٔ منطقی و علمی با گروه‌هایی که از نظر آنان منحرف و اعتقادات شیعیان را هدف قرار داده‌اند.
# خودداری از دخالت در سیاست به‌منظور حفظ کیان خود و جلوگیری از زد و خورد بی‌مورد با دولت مستقر در کشور.
# پیروی از مرجعیت دینی.<ref>«اندیشه قم». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۳۱ اوت ۲۰۰۹»</ref>


==== ساختار ====
با بالا گرفتن اختلاف میان انجمن حجتیه و پاره‌ای از سران [[نظام جمهوری اسلامی]]، ارگان‌ها و نهادها، [[آیت‌الله روح‌الله خمینی]] که اساس حکومتش توسط انجمن به زیر سؤال رفته بود به بهانه این که حمایت حکومت شاه ایران از [[بهایی|بهائیان]]، آن‌ها رشد کرده‌اند؛ و با رفتن شاه، [[بهائیت]] نیز از بین خواهد رفت، در یک سخنرانی در سال ۱۳۶۲ خواهان انحلال انجمن حجتیه شد.
در اواخر دهه ۱۳۴۰ نسل دوم نوآموزان حجتیه وارد دانشگاه‌ها شدند و در پی مدرنیزه و استاندارد کردن مدیریت انجمن برآمدند. به این‌ترتیب، ابتدای دهه ۱۳۵۰ اصلاحات سازمانی در داخل انجمن انجام شد که به‌تخصصی شدن و تقسیم کار در انجمن منجر گردید. افراد پس از آموزش‌های پایه‌ای در مورد تشیع، تاریخ بهائیت و الهیّات جذب گروه‌های عملیاتی تخصصی می‌شدند. این گروه‌ها عبارت بودند از:
* ''گروه ارشاد'' که مسئولیت بحث با مبلّغان بهایی، دعوت [[بهائیان]] به‌اسلام و خنثی‌سازی تأثیرات فعالیت‌های مبلّغان بهایی را برعهده داشت. در پاسخ به‌این گروه، بهائیان معتقدند که دعوت یک بهائی به‌اسلام مانند آنست که یک مبلّغ مسیحی، مسلمانی مؤمن را به‌دیانت مسیح دعوت کند.
* گروه تدریس و ''گروه نگارش'' که به‌استانداردسازی نوشته‌جات و متن‌های آموزشی می‌پرداختند؛ متن‌های آموزشی حجتیّه به‌صورت تایپ شده و پلی‌کپی به کلاس‌های انجمن ارسال می‌شد. کلاس‌هایی که هر هفته در خانه‌های شخصی اعضا در سراسر کشور برگزار می‌شد. این جزوات تا یک هفته پس از توزیع از شاگردان تحویل گرفته و بازیافت می‌شدند، در نتیجه برای بررسی تاریخ انجمن، چیزی از آن‌ها در دست نیست. به‌شاگردان نیز آموزش داده می‌شد که نباید جزوه‌ها را به‌دیگران نشان داده یا در مورد آن‌ها با دیگران بحث کنند.
* ''گروه سخنرانی'' تجمع‌های هفتگی همگانی را در مکان‌های مختلف سازمان می‌داد؛ که سخنرانان آموزش‌دیدهٔ حجتیه در آن‌ها به بحث در مورد الهیّات شیعی، انتقاد از نگرش‌های بهایی و پاسخ به سؤالات می‌پرداختند.
* ''گروه تحقیق'' بازوی اطلاعاتی انجمن بود و در سه واحد عملیاتی جداگانه به عنوان [[ستون پنجم]] انجمن در بهائیت فعالیت می‌کرد و توانست با مکر و حیله<ref>{{Cite book|title=Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition|url=https://www.worldcat.org/oclc/21294764|date=1990|location=Madison, Wis.|isbn=0-299-12430-4|oclc=21294764|others=Mehdi Abedi|first=Michael M. J.|last=Fischer|pages=52}}</ref><ref>{{Cite book|title=Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition|url=https://www.worldcat.org/oclc/21294764|date=1990|location=Madison, Wis.|isbn=0-299-12430-4|oclc=21294764|others=Mehdi Abedi|first=Michael M. J.|last=Fischer|pages=52, 53-54}}</ref> و به شکیبایی و آرامی در سلسله مراتب مؤسسات بهائی نفوذ کند.<ref>Fischer, Michael; Abedi, Mehdi (1990). Debating Muslims. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. p. 52. ISBN 0-299-12434-7</ref> بهائیان مردمانی صلح‌طلب بودند و اعضای انجمن حجتیه ترس کتک خوردن از آنان را نداشتند.<ref>Milani, Abbas (2009) The New Republic, 8-15-2009


https://historynewsnetwork.org/article/115341</ref> به این ترتیب بدون آن‌که بهائیان متوجه شوند، تعدادی از اعضای حجتیه به ظاهر بهائی شدند.
[[سید روح‌الله خمینی]] سال ۱۳۶۷ در پیامی که به «منشور روحانیت» معروف بود نوشت:<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/4169| عنوان = پیام (منشور روحانیت)| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> <blockquote>«... دیروز حجتیه‌ای‌ها مبارزه را حرام کرده بودند و در بحبوحه مبارزات، تمام تلاش خود را نمودند تا اعتصاب چراغانی [[نیمه شعبان]] را به نفع شاه بشکنند، امروز انقلابی تر از انقلابیون شده‌اند! ولایتی‌های دیروز که در سکوت و تحجّر خود آبروی اسلام و مسلمین را ریخته‌اند، در عمل پشت پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت را شکسته‌اند و عنوان ولایت برایشان جز تکسّب و تعیّش نبوده‌است، امروز خود را بانی و وارث ولایت نموده و حسرت ولایت دوران شاه را می‌خورند!»</blockquote>


متخصصان ارشد انجمن در هر یک از این گروه‌ها، در اصطلاح حجتیه، با القاب ''مبارز''، ''سخنران''، ''مدرس'' و ''محقق'' مشخص می‌شدند و بیشتر اعضای اصلی حجتیه در جلسات هفتگی، حداقل دو وظیفه از وظایف نامبرده را انجام می‌دادند.{{نیازمند منبع}}
انجمن حجتیه در کنار کارهای تبلیغاتی خود ضد [[بهاییت]]، به نقد عقاید آن‌ها هم می‌پرداخت. این نقدها به گونه‌های مختلف و با در اختیار گذاشتن آن‌ها در اختیار دیگران انتشار می‌یافته. محمد باقر نجفی در کتاب بهاییان خود از شیخ محمود حلبی بابت در اختیار گذاشتن اسناد ضد بهاییت تشکر کرده‌است.<ref>[http://sharifnews.com/?2171 خبرگزاری شریف]</ref>

واکنش بهائیان صلح طلب<ref>Milani, Abbas (2009) The New Republic, 8-15-2009.

https://historynewsnetwork.org/article/115341</ref><ref>Iran Human Rights Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: p. 5, note 1. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>{{Cite book|title=The Bábí and Bahá'í religions 1844-1944: some contemporary western accounts|url=https://www.worldcat.org/oclc/10777195|publisher=G. Ronald|date=1981|location=Oxford|isbn=0-85398-102-7|oclc=10777195|others=Moojan Momen|pages=21-22.}}</ref><ref>{{Cite book|title=Resurrection and renewal : the making of the Babi movement in Iran, 1844-1850|url=http://worldcat.org/oclc/62283709|publisher=Kalimát Press|date=2005|isbn=1-890688-42-8|oclc=62283709|first=Amanat,|last=Abbas.|pages=375-377}}</ref><ref>Danesh, Tahirih (1999) ''twenty years of Tolerance'' – The persecution of the Baha’i Community of Iran Under the Islamic Republic. Danesh_10.1.1.601.1308_20 years-Tolerance.pdf

https://bahai-library.com/danesh_persecution_bahai_iran</ref> به حجتیه بر اساس اعتقادات‌شان اتخاذ یک وضعیت تدافعی و محتاطانه و خودداری از بحث و جدل و رو در رویی‌های علنی بود.<ref>Fischer, Michael; Abedi, Mehdi (1990). Debating Muslims. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. p. 52. ISBN 0-299-12434-7</ref> این پاسخ، اعضای حجتیه را از مؤثر بودن رویکرد خود مطمئن کرد و سبب تشویق آنان در ادامهٔ فعالیت‌هاشان شد. سازمان به‌طور مداوم رشد می‌کرد و در ابتدای دهه ۱۳۵۰ در سراسر ایران و تعدادی از کشورهای همسایه مانند [[پاکستان]] و [[هند]] نیز گسترش یافت. در بخش‌هایی از ایران وسعت حجتیه با میزان خطر تهدید بهائیت توازن نداشت و این امر اختلاف نظر، خشم و حسدِ دیگر سازمان‌های اسلامی را برانگیخت. این سازمان‌ها قصد الگوبرداری از موفقیت‌های حجتیه را داشته یا برای استفاده از منبع اصلی عضوگیری حجتیه یعنی جوانان مذهبیِ مستعد، همواره با این انجمن در رقابت بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Welcome to Encyclopaedia Iranica|نشانی=https://iranicaonline.org/|وبگاه=iranicaonline.org|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=en-US|نام=Encyclopaedia Iranica|نام خانوادگی=Foundation}}

https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref>

==== فعالیت‌های انجمن ====
از ابتدای دههٔ ۱۳۳۰ تا اوایل دهه‌ی۱۳۵۰، بسیاری از نخبگان آیندهٔ [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)]] از آموزش‌های حجتیه بهره‌مند شدند. آن‌ها معمولاً به‌عنوان یک مرحله مقطعی در دوران رشد ایدئولوژیکی خود، در برنامه‌های عملی و آموزشی که توسط حجتیه ترتیب داده می‌شد، شرکت می‌کردند. علاوه بر اهداف مشخص و تعریف‌شدهٔ حجتیه؛ حس فداکاری، تعهد و وفاداری همانند نوعی تعصب فرقه‌ای نسل بعدی اعضای حجتیه را به ادامهٔ فعالیت ترغیب می‌نمود. در آن دوران انجمنِ حجتیه در کنار [[مدرسه علوی|مدرسهٔ علوی]] به مدیریت علی‌اصغر کرباسچیان، نشان‌گر تلاش اسلام شیعی سنتی برای خوگیری با دنیای مدرن پیرامون بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=AbdolKarim Soroush :: عبدالکریم سروش|نشانی=http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm|وبگاه=www.drsoroush.com|بازبینی=2022-12-30}}

http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm</ref><ref>Sadri, Mahmoud. (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> حجتیه به رهبری محمود حلبی توانست اجازهٔ دریافت و استفاده از بخشی از [[عشریه]]‌ها ([[سهم امام]]) را در فعالیت‌های خود از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] شیعه کسب کند. این وجوه صرفاً برای مقاصد طرح‌ریزی انجمن به مصرف می‌رسید، زیرا کل هیئت حجتیه از اعضای داوطلب تشکیل شده بود.<ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> فعالیّت حجتیه از روزهای اولِ شکل‌گیری توجه [[ساواک]] را برانگیخته بود. بر اساس اسنادی که پس از انقلاب منتشر شد، رهبری حجتیه تحت فشار قرار گرفته بود تا انجمن را به‌طور رسمی به‌عنوان یک [[سازمان غیرانتفاعی]] خیریه با نام «انجمن خیریهٔ حجتیهٔ مهدویه» ثبت کند.<ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> و قول دهد که از فعالیت‌های سیاسی خودداری نماید. گفتنی است که این تعهد بعد از انقلاب ۱۳۵۷ (۱۹۷۸) دامنگیر انجمن شد.<ref>ص ۷۸؛ عمادالدین باقی مندرج در https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref><ref>طاهر احمدزاده – حجتیه در بستر زمان صص. ۲۷–۲۸ مندرج در https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref><ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref>

برخی معتقدند حجتیه در تلاش برای مقابله با [[بهائیت]] برخی از ویژگی‌های بهائیان را [[تقلید]] کرد. مانند فعالیت محرمانه با مقیدبودن بر کارایی بوروکراسی ناشی از آن، و با دست‌یابی به آثار و نوشته‌جاتِ بهائی، [[ماهیت]] طبقاتی غیرمذهبی سازمان، و استفاده از وسایل مدرن ارتباطی را به‌کار برد. برای مثال، حتی در تدارک محل سخنرانی‌هایش مدت‌ها پیش از افتتاح [[حسینیه ارشاد|حسینیهٔ ارشاد]] که نخستین سالن سخنرانی اسلامی مدرن در شمال تهران بود، حجتیه با برگزاری تجمعات عمومی، نخستین سازمان اسلامی بود که مانند جلسه های بهائیان، [[منبر]] و قالی را با تریبون (سَکّوب سخنرانی) و صندلی عوض کرد. اعضای حجتیه برخلاف برادران مذهبی سنتی خود، آراسته و مرتب بودند تا در دنیای آموزشی و حرفه‌ایِ سکولار موفق باشند.<ref>Sadri, Mahmoud’s interview with Aḥmad Qandi, June 1997 https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> انجمن ضدبهائی، خود را به‌فعالیت‌های آموزشی محدود نمی‌کرد، بلکه تقاضاهای دیگری از اعضای خود داشت؛ نظیر حضور در اجتماعات بهائیان، تظاهر به‌شیفته شدن توسط بهائیت و اختلاط در محافل آن‌ها در یک دورهٔ زمانی با تظاهر دروغین به‌دنبال کردن راه آنها و گه‌گاه کتک زدن مردم یا کتک خوردن یا درگیر شدن در جروبحث‌ها و مخالفت‌های شدید با آنان. انجمن حجتیه دین مبتنی بر حقوق انسانی، مردم‌سالاری دینی، نسبیت تفسیر و غیره را به‌کسی یاد نمی‌داد. البته برای تسریع در بازگشت امام غایب هم به‌مردم نمی‌گفت که مفسد باشند و به‌گناه‌کاری مشغول گردند.<ref>Soroush, Abdulkarim. http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm</ref>

تشکیل چندین کمیته آموزشی، برگزاری جلسات بحث و مناظره و انجام پژوهش‌ها و تحقیقاتی دربارهٔ بهائیت، از اقدامات انجمن بود. این اقدامات در شهرهایی که محل تجمع بهائیان بود، پررنگ‌تر صورت می‌گرفت.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=انجمن حجتیه؛ از حکومت پهلوی تا جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/55319035|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2022-12-30|زبان=fa}}</ref> این انجمن در هر شهر دفتری داشت که با عنوان بیت (بیت امام زمان) شناخته می‌شد. این بیت مسئولی داشت که نظارت بر کار سه گروه تدریس، تحقیق، و ارشاد را به عهده داشت؛ گروه تدریس به آموزش نیروها در سه مرحلهٔ ابتدایی، متوسطه و عالی می‌پرداخت؛ گروه تحقیق در پیِ یافتن مسلمانانی بود که به بهائیت گرویده بودند. گروه ارشاد مسئولیت بحث با مبلغان بهائی و دعوت بهائیان به اسلام و خنثی سازی تأثیرات فعالیت‌های مبلغان بهائی را بر عهده داشتند. افراد انجمن در روز میلاد ولیِّ عصر جشن گرفته و از سخنرانان معروف برای سخنرانی دعوت می‌کردند و در این روز بهائیانِ مسلمان شده توبه نامه‌ای می‌نوشتند. سخنرانان این جلسات، از طبقهٔ روحانیت نبودند و معمولاً از کسانی بودند که خود انجمن آنان را تربیت کرده بود.{{نیازمند منبع}}

برخی از محققین همسو با انجمن و اعضای سابق آن سعی کرده‌اند انجمن را گروهی عمدتاً پیشرو و عاری از خشونت معرفی کنند. با این حال تصویر دقیق‌تری از فعالیت‌های انجمن و ماهیت گاه خشونت‌آمیز آن توسط سایر اعضای انجمن و همچنین بهاییانی که مورد حمله فیزیکی گروه قرار گرفته‌اند، به ثبت رسیده‌است. اظهارات عبدالکریم سروش مبنی بر اینکه چرا در جوانی انجمن را ترک کرده‌است، گواه این واقعیت است که فعالیت‌های انجمن شامل خشونت فیزیکی نیز بوده‌است.<ref>Yazdani, Mina. "Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Mohammad Reza Shah, 1941-1979." Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93</ref><ref>یزدانی، مینا (۲۰۱۹) نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران حکومت محمدرضاشاه (۳۲۰ تا ۱۳۵۷) برگردان از انگلیسی. نشر آسو
https://www.aasoo.org/fa/daftarha/2543</ref><ref>{{Cite web|title=AbdolKarim Soroush :: عبدالکريم سروش|url=http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm|website=www.drsoroush.com|access-date=2023-01-20}}</ref>

انجمن توانست تا روزهای آغازین انقلاب اسلامی، با شعار مبارزه با بهائیت تعداد بسیاری از نیروهای جوان را در بسیاری از شهرها به‌سوی خود جذب کرده<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran {{!}} History News Network|نشانی=https://historynewsnetwork.org/article/115341|وبگاه=historynewsnetwork.org|بازبینی=2022-12-30}}</ref><ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> و ارادت پرشور اعضای خود به [[حجت بن الحسن|امام دوازدهم]] را به وسواس بی رحمانه ای علیه بهائیان تبدیل کند.<ref>The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341</ref> فعالان گروه حجتیه تا آنجا پیش رفتند که در محافل بهائیان وارد شدند، اعضای آن را شناسائی کردند، و مبدّل به نیرویی برای محدود کردن و در تحت‌نظر قرار دادن بهائیان در زمان شاه، و سپس در انقلاب ۱۳۵۷ خورشیدی (۱۹۷۸میلادی) به نمادی بی‌رحم برای اجرای خشونت‌بار قانون علیه اعضای این آئین تبدیل شدند.<ref>Milani, Abbas (2009) https://historynewsnetwork.org/article/115341</ref> انجمن حجتیه بعد از انقلاب با اطلاعاتی که با دقت تمام در طول سال‌ها دربارهٔ بهائیان جمع‌آوری کرده بود به بهائیان فشار آورد که دین بهائی را ترک کنند، و از همکاری با چنان نیروی «منحوسی» که هرگز با نام اصلی خود یاد نمی‌شد و فقط به‌اصطلاح طبقهٔ روحانیت با عنوان «فرقهٔ ضاله» (گروه گمراه) به آن اشاره می‌شد؛ دست بردارند، یا آنکه عواقبی دلخراش و گاه مرگ‌آور را بپذیرند.<ref>The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341</ref> هزاران بهائی حقوق بازنشستگی، خانه و کاشانه، و کار و محل کسب خود را به این دلیل از دست دادند و به‌زورگوئی رژیم سر ننهادند.<ref>Milani, Abbas (2009) The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341</ref><ref>Paula R. Hartz 2009. ''Baha’I Faith'', 3<sup>rd</sup> Edition. P.125. Chelsea House Books. New York. <nowiki>ISBN 978-1-60413-104-8</nowiki>.</ref><ref>{{Cite journal|last=KAZEMZADEH|first=FIRUZ|date=2000|title=The Baha'is in Iran: Twenty Years of Repression|url=https://www.jstor.org/stable/40971483|journal=Social Research|volume=67|issue=2|pages=537–558|issn=0037-783X}}</ref>

نتیجهٔ مستقیم پیشرفت انجمن حجتیه افزایش چشمگیر [[آزار]] و [[شکنجه]] بهائیان بود.<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> آزار و شکنجه‌ای که دامنهٔ آن شباهت‌هایی با قوانین نژادپرستانه‌ای که ابتدا در آلمان نازی در سال ۱۹۳۵ تصویب شده بود، دارد.<ref>Milani, Abbas. The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341</ref>

==== پس از انقلاب ====
فعالیت این انجمن با فضای خاص سیاسی دهه‌های منتهی به انقلاب سال پنجاه وهفت و رشد ایدئولوژی اسلامی و اسلام انقلابی همراه شد. اما این انجمن مانند بروجردی از نظریهٔ سنتی شیعه دربارهٔ حکومت پیروی می‌کرد که به سلطانِ وقت مشروعیت می‌داد ولی به‌اقتدار پنهان سیاسی فقیه باور داشت و به هر روی تشکیل حکومت دینی را تنها در قلمرو اختیارات امام معصوم می‌دانست. انقلابیونِ جوان در حوزهٔ علمیه و دیگر محافل مذهبی از پی خمینی رفتند و هواداران و اعضای انجمن حجتیه را مرتجع، متحجّر و مؤمن به‌تفسیری عقب مانده از اسلام خواندند که توانایی انطباق با شرایط دنیای جدید را ندارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=BBCPersian.com|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2022-12-30}}</ref>

انقلاب اسلامی ایران، حجتیه را غافلگیر کرد. واکنش آغازین رهبری انجمن نسبت به انقلاب با بدگمانی و بدبینی همراه بود. این موضوع باعث ریزش بسیاری از نیروهای سازمان شد. با پیروزی انقلاب، شماری از هواداران انجمن حجتیه که دیگر به‌صورت سازمان فعالیت نمی‌کرد به‌صف انقلابیون پیوستند و حتی مانند علی‌اکبر پرورش یا علی‌اکبر ولایتی به‌مقام وزارت هم رسیدند و شماری دیگر نیز در حوزهٔ علمیه یا بیرون از آن به منتقدان حکومت بدل شدند. با این همه، خمینی در مناسبت‌های مختلف، به‌ویژه در پیامی خطاب به‌روحانیت در سال‌های آخر عمر خود «خطر متحجران و انجمن حجتیه‌ای‌ها» را بزرگ‌تر از هر خطر دیگر توصیف کرد.<ref>خلجی، مهدی (۲۰۰۵) https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam</ref> پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت‌های انجمن حجّتیه کمتر شد و نیروهای تربیت شده انجمن به سه دسته تقسیم شدند: دسته اول، افرادی مانند علی اکبر پرورش، صادقی (استاد دانشکده الهیات مشهد)، عبدالکریم و مصحف بودند که به‌صف انقلابیون پیوستند و برخی مانند طیّب که مسئولیت سخنرانی‌های انجمن را در تهران برعهده داشت و نه‌تنها در صف انقلابیون قرار گرفت، بلکه در مقابل انجمن نیز ایستاد. دسته دوم، در برابر انقلاب بی‌تفاوت ماندند و دسته سوم به‌انتقاد از انقلاب پرداخته، در صفِ مخالفان دین‌دار قرار گرفتند! {{نیازمند منبع}}

با پیروزی انقلاب، حجتیه به رهبری حلبی، که به‌قراری از دوستان نزدیک خمینی بود،<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 15, Note 72. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> درصدد آشتی‌جویی با رهبری انقلاب برآمد اما مورد استقبال قرار نگرفت. [[روح‌الله خمینی]] که پیش از این انجمن را تأیید کرده بود، اجازهٔ انتقاد علنی را از ماهیت غیرسیاسی و گرایش [[محافظه‌کاری|محافظه‌کارانه]]<nowiki/> انجمن در تفسیر اسلام داد. نهایتاً، پنج‌سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی خمینی در اشاره‌ای تلویحی به‌انجمن آن‌ها را به‌سرکوب خشونت‌بار تهدید کرد: «یک دسته دیگر هم تزشان این‌است که بگذارید معصیت زیاد شود تا حضرت صاحب بیاید. حضرت صاحب مگر برای چی می‌آید؟ حضرت صاحب می‌آید که معصیت را بردارد. ما معصیت می‌کنیم که او بیاید؟ این اعوجاجات را بردارید… در این موجی که الآن این ملت را به‌پیش می‌برد، در این موج خودتان را وارد کنید و برخلاف این موج حرکت نکنید که دست و پای‌تان خواهد شکست.»<ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> پاسخ حلبی تعلیق کامل تمام فعالیت‌های انجمن بود. بیانیهٔ کوتاه حلبی که تعطیلی حجتیه را اعلام می‌کرد در ۵ فروردین ۱۳۶۲ در روزنامه‌ها به چاپ رسید. پس از آن جنبشی برای تصفیهٔ وابستگانِ حجتیه از نهادهای آموزشی، دانشگاهی و سیاست‌گذاری در سراسر ایران ایجاد گردید.<ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> در این‌میان، انتشار کتاب در شناخت [[حزب قاعدین زمان]]، که توسط [[عماد الدین باقی|عمادالدین باقی]] به‌رشتهٔ تحریر درآمده بود، بر شدت مخالفت طرفداران انقلاب اسلامی با انجمن حجتیه افزود. عمادالدین باقی در این کتاب با انتقاد از انجمن حجتیه و فعالیت‌های آنان، آشکارا این انجمن را عامل استعمار خواند. او سال‌ها بعد، اعلام کرد که در زمانِ نگارش این کتاب تحت تأثیر فضای حاکم در انتقاد و بدبینی نسبت به حجتیه قرار گرفته و زیاده‌روی کرده‌است:

«فکر می‌کنم در فضای پس از انقلاب و جوّ مسلط بر آن زمان، به‌شدت تحت تأثیر انقلاب بودم و در راستای دفاع مطلق از انقلاب و نفی هر جریان مخالف انقلاب، به‌دور از داوری منصفانه و با ادبیاتی تند، غیراخلاقی و غیرعلمی کتاب «در شناخت حزب قاعدین» را نوشتم. البته شور و حال جوانی نیز در قضاوت شتاب‌زده و احساسیِ من بی‌تاثیر نبود.»

او هم‌چنین با اشاره به‌نظرات انجمن حجتیه در مورد ولایت، اعلام می‌کند که انتقادات او بر این انجمن، ناشی از تقلید او از [[روح‌الله خمینی|روح‌اللّه خمینی]] بوده و بعد از گذشت سال‌ها، هنگامی که با دیدهٔ یک محقّق به‌آن مطالب نگاه می‌کند، پشیمانی وجودش را فرا می‌گیرد:

«در شرایطی که پذیرفتن خطایای گذشته هنوز در جامعهٔ ما به‌شکل یک فرهنگ درنیامده و بسیاری از آقایان که امروز به نظر و موضع خاصی دست یافته‌اند، با تکذیب عملکرد گذشته‌شان اصرار دارند که بگویند از بدو تولد چنین نظری داشته‌اند؛ من صادقانه می‌گویم که مواضعم در خصوص انجمن حجتیه اشتباه بوده و در آن تجدیدِ نظر کرده‌ام. امروز نظراتم به‌برخی از دیدگاه‌های انجمن حجتیه (نه همهٔ آنها) نزدیک‌تر از گذشته شده‌است.»<ref>«ISNA - ۰۴-۲۳-۲۰۰۴ - ۸۳/۲/۴ - سرویس: / سیاسی / شماره خبر: ۳۷۱۳۶۰». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در <bdi>۲۳ سپتامبر ۲۰۰۹</bdi>.</ref>

دشمنی حلبی و خمینی به اختلاف آشکار آنان در مورد مفهوم [[موعودگرایی]] در اسلام ([[مهدویت]]) بازمی‌گشت. '''تفسیر کاملاً محافظه‌کارانهٔ حجتیه''' از موعودگرایی را می‌توان مشابه ''جهان‌بینی پیشاهزاره‌ای'' در دنیای یهودی مسیحی دانست. آن‌ها در حالی‌که از تمرین زاهدانه و مشتاقانهٔ انتظارِ ظهورِ منجی دفاع می‌کردند، '''انقلابِ عملی برای تعجیل در ظهور [[مهدی]] یا هر اقدامی در جهت ساختن [[آرمان‌شهر]]ِ نوید داده شدهٔ اسلامی را در غیاب شخصِ منتظَر نفی می‌کردند'''. از سوی دیگر فعالیت انقلابی خمینی گرایش پساهزاره‌ای در مسیحیت و یهودیت را به ذهن متبادر می‌کند که از برعهده گرفتن نقش فعال در ایجاد جامعهٔ عادل اسلامی پیش از ظهور مهدی دفاع می‌کند تا زمینهٔ آمدن او را فراهم آورد.<ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref> در این زمینه می‌توان، به برگزاری تجمع وابستگان حجتیه در ماه‌های آغازین پس از انقلاب اشاره کرد که به‌خوبی این تمایز یاد شده را نشان می‌دهد، شعار آنها این بود:

«مهدی بیا مهدی بیا»

در پاسخ، هواداران خمینی در تجمعات خود این‌شعار را ساختند:

«خدایا خدایا تا انقلاب مهدی، حتی کنار مهدی، خمینی را نگهدار».<ref>Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya</ref>

در سال‌های پس از پایان فعالیت‌های حجتیه، در مورد منشأ، ماهیت و اهداف انجمن بحث‌هایی مطرح می‌شود که بسیاری از اوقات بی‌دقت و جانبدارانه هستند. منتقدان نامنصف در هر دو جناح چپ و راست با پراکندن افسانه‌ها و [[تئوری توطئه|تئوری‌های توطئه]] در مورد حجتیه به جاانداختنِ دیدگاهی اغراق‌آمیز و تحریف شده از میزان تأثیرگذاری و برنامه‌های حجتیه، کمک کردند. سازمان‌ها و اشخاص هوادار خمینی از جمله [[سپاه پاسداران]] و [[صادق خلخالی]] بارها به‌زنده بودن خط فکری حجتیه اشاره کرده و آن را تهدیدی جدی برای نهضت انقلابی می‌دانستند. منتقدان [[سکولاریسم|سکولار]] از جمله [[حزب توده]] و متحدان ایدئولوژیک آن نیز مدعی بودند که با وجود سقوط آشکارِ محبوبیت حجتیه، آن‌ها هم‌چنان دلال واقعی قدرت در پشت صحنه هستند. آن‌ها از واژهٔ حجتیه به‌عنوان لقب هر آن‌که از نظر آن‌ها [[مرتجع]]، [[مستبد]] و [[بورژوا]] به‌نظر می‌رسید استفاده می‌کردند و آن را عامل [[امپریالیسم]] در ایران پساانقلابی می‌دانستند.

پس از آن نیز جناح‌های مختلف [[حکومت ایران]] نسبت به‌فعالیت دوبارهٔ حجتیه هشدار داده و مدعی نفوذ آن در ارکان حکومت شده‌اند. برای مثال [[علی اکبر محتشمی]] معتقد است که حجتیه به‌واسطهٔ ارتباط با برخی مراجع توانستند در نهادهای حکومتی چون [[جامعهٔ مدرسین حوزهٔ علمیهٔ قم]]، [[شورای نگهبان]] و [[مجلس خبرگان رهبری]] نفوذ نمایند.<ref>«هشدار علی اکبر محتشمی دربارهٔ مصباحیسم». مردمک. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۶ خرداد ۱۳۸۸.</ref> با این حال اعضای اصلی انجمن حجتیه عمدتاً از پاسخ‌گویی به‌اتهامات و ورود به این مباحثات خودداری کرده‌اند. این امر ممکن است دلایل متعددی داشته باشد از میل ذاتی برای رازداری و پنهان‌کاری گرفته تا ترس واقعی از سرکوب شدن.

انجمن حجتیه '''ایجاد [[حکومت اسلامی]] را تنها با حضور مهدی، [[امام]] دوازدهم [[شیعه|شیعیان]]، میسر می‌دانست و هم‌چنین''' '''نظریه [[ولایت فقیه]]ِ مرسوم در [[جمهوری اسلامی]] را مردود دانسته و بیان می‌کرد که ولایت سیاسی فقیه فقط به [[امام معصوم]] تعلق دارد.''' به‌همین علت بین اعضاء انجمن و افرادی که به‌ولایت مطلقهٔ فقیه معتقد بودند اختلاف‌های زیادی وجود داشت. البته انجمن به ولایت محدود فقیه اعتقاد داشت و از [[مراجع تقلید]] تبعیت می‌کرد.

با بالا گرفتن اختلاف میان انجمن حجتیه و پاره‌ای از سران [[نظام جمهوری اسلامی]]، ارگان‌ها و نهادها، [[آیت‌الله روح‌الله خمینی|روح‌الله خمینی]] که اساس حکومتش توسط انجمن به زیر سؤال رفته بود به بهانهٔ این که [[بهایی|بهائیان]] در اثرِحمایت حکومت شاه رشد کرده و با رفتن شاه، [[بهائیت]] نیز از بین خواهد رفت، در یک سخنرانی، در سال ۱۳۶۲ خواهان انحلال انجمن حجتیه شد.

[[سید روح‌الله خمینی|روح‌الله خمینی]] سال ۱۳۶۷ در پیامی که به «منشور روحانیت» معروف بود نوشت:

«... دیروز حجتیه‌ای‌ها مبارزه را حرام کرده بودند و در بحبوحهٔ مبارزات، تمام تلاش خود را نمودند تا اعتصاب چراغانی [[نیمه شعبان]] را به‌نفع شاه بشکنند، امروز انقلابی‌تر از انقلابیون شده‌اند! ولایتی‌های دیروز که در سکوت و تحجّر خود آبروی اسلام و مسلمین را ریخته‌اند، در عمل پشت پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت را شکسته‌اند و عنوان ولایت برایشان جز تکسّب و تعیّش نبوده‌است، امروز خود را بانی و وارث ولایت نموده و حسرت ولایت دوران شاه را می‌خورند!»<ref>«پیام (منشور روحانیت)». سایت جامع امام خمینی.</ref>

انجمن حجتیه در کنار کارهای تبلیعاتی خود ضد [[بهائیت]] به نقد عقاید آن‌ها هم می‌پرداخت. این نقدها به گونه‌های مختلف و با در اختیار گذاشتن آن‌ها در دسترس دیگران انتشار می‌یافت. محمدباقر نجفی در کتاب بهائیان خود از محمود حلبی بابت در اختیار گذاشتن اسناد ضد بهائیت تشکر کرده‌است.{{نیازمند منبع}}

==== اعضای سرشناس حجتیه ====
با جلوس [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]] به‌مقام رهبری، برخی از کسانی‌که در مشرب سیاسی و اعتقادی خود با انجمن حجتیه همدلی می‌کردند و به‌ویژه در مؤسسهٔ موسوم به «در راه حق» در قم فعالیت داشتند، به کانون‌های اقتدار سیاسی نزدیک شدند.<ref>خلجی، مهدی. (۲۰۰۵) https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam</ref>

در سال‌های ۱۹۶۲–۶۳، عبدالکریم سروش که یکی از شاگردان دبیرستان علوی بود به گفتهٔ خود در سن ۱۷–۱۸ سالگی حدود یک‌سال به‌عضویت انجمن حجتیه که آن‌زمان انجمن «ضد بهائیت» نامیده می‌شد پیوست. او گفته که انجمن حجتیه برای جلب اعضای جدید درمدرسهٔ علوی بسیار فعال بود. به‌گفتهٔ سروش برخی از شاگردان همان مدرسه و هم‌چنین از هم‌کلاسی‌های قدیمی وی بعداً وارد عرصه سیاست شدند و به‌مقام‌های مهمی در سیستم جمهوری اسلامی رسیدند. آنان نیز هم‌زمان با او وارد انجمن حجتیه شده بودند. عده‌ای هم بودند که به‌مجاهدین پیوستند و سرنوشت دیگری داشتند (البته این‌ها هم از انجمن حجتیه آموزش دیده بودند). از هم‌کلاسی‌های او [[کمال خرازی]] (وزیر امور خارجه)، نعمت‌زاده (وزیر صنایع و معادن)، [[غلامعلی حداد عادل|حداد عادل]] (سرپرست آکادمی زبان و ادبیات) اعضای انجمن حجتیه بودند. از دیگر اعضای انجمن محمد قندی (در پست وزارت خدمت کرد). [[علی‌اکبر ولایتی|علی اکبر ولایتی]] (به‌وزارت امور خارجه رسید)، و علی اکبر پرورش (وزیر آموزش و پرورش، که البته از دانش آموزان دبیرستان علوی نبود) افرادی مانند خدایی، احمدی الوان آبادی، حیاتی، و ابریشم‌چی نیز در مدرسهٔ علوی تحصیل کردند و قبل از پیوستن به مجاهدین در انجمن حجتیه بودند. یکی از اساتید و مروجین بزرگ حجتیه که به دکتر پرویزی معروف بود (نام اصلی ایشان نبود) به مدرسهٔ علوی می‌آمد و به‌تدریس علوم دینی می‌پرداخت.<ref>Soroush, Abdulkarim. http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm</ref><ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 16. [https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf.]</ref> از دیگر اعضای سابق انجمن می‌توان به محمد جواد ظریف اشاره کرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=An Iranian Moderate Exposed|نشانی=https://newrepublic.com/article/116167/mohammad-javad-zarif-irans-foreign-minister-religious-zealot|کوشش=The New Republic|تاریخ=2014-01-24|تاریخ بازبینی=2023-01-11|شاپا=0028-6583|نام=Ali|نام خانوادگی=Alfoneh|نام۲=Reuel Marc|نام خانوادگی۲=Gerecht}}</ref>

== مشارکت دولت و دستگاه روحانیت در سرکوب بهائی‌ها ==
قانون اساسی مشروطه ایران (۱۲۸۵/۱۹۰۶م) زمینه‌ساز آزار و تعقیب نهادینهٔ بهائیان شد و این دشمنی نسبت به بهائیان با استقرار سلسلهٔ پهلوی منسجم‌تر گردید.<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 9 https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> قانون اساسی و متمم آن (۱۲۸۶) شامل اصولی بودند که «به‌روحانیت شیعه '''قدرت‌های نهادینهٔ بی‌سابقه‌'''ای تفویض می‌کرد» و در آن هیچ اصلی در حمایت از آزادی مذهب گنجانده نشده بود.<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 9. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref>

با به‌قدرت رسیدن رضا شاه از کشتارهای گروهی بابیان و بهائیان دورهٔ قاجاریه به‌نحو چشم‌گیری کم شد. آخرین قتل‌عام در دورهٔ رضا شاه در سال ۱۳۰۵ اتفاق افتاد که دسته‌های خشمگین مردم بین هشت تا دوازده بهائی را در جهرم به قتل رساندند. در مقابل حمایت روحانیون از قاتلین در دستگاه‌های قضائی، اقدامات بهائیان برای دادخواهی بکلی بی‌نتیجه ماند.<ref>Yazdani, Mina. (2011), “''Religious Contentions in Modern Iran, 1881-1941''” (PhD Diss. University of Toronto, 2011), pp. 229-230.</ref> بعد از بابی‌ستیزی در ایران بهائی‌ستیزی در آغاز قرن بیستم شروع شد و با پیشرفت قدرت سلسلهٔ پهلوی شدت یافت.<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 9 https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>{{Citation|title=The Hojjatiyeh Society|url=http://link.springer.com/10.1057/9781137304773_4|publisher=Palgrave Macmillan US|work=The Hojjatiyeh Society in Iran|date=2013|access-date=2023-01-01|place=New York|isbn=978-1-349-45459-4|pages=65–94|doi=10.1057/9781137304773_4|language=en|first=Ronen A.|last=Cohen}}</ref> اگرچه در این دوره، از قتل‌عام پیروان بهائیت کاسته شد، اما در سال ۱۳۱۲ شمسی (۱۹۳۳میلادی) نشر آثار بهائی منع شد، ازدواج بهائی به‌رسمیت شناخته نشد، مرکز روحانی بهائیان به‌آتش کشیده شد، و ۵۰ مدرسه بهائی تعطیل شدند.<ref>{{Cite journal|last=KAZEMZADEH|first=FIRUZ|date=2000|title=The Baha'is in Iran: Twenty Years of Repression|url=https://www.jstor.org/stable/40971483|journal=Social Research|volume=67|issue=2|pages=537–558|issn=0037-783X}}</ref><ref>{{Citation|title=The Hojjatiyeh Society|url=http://link.springer.com/10.1057/9781137304773_4|publisher=Palgrave Macmillan US|work=The Hojjatiyeh Society in Iran|date=2013|access-date=2023-01-01|place=New York|isbn=978-1-349-45459-4|pages=65–94|doi=10.1057/9781137304773_4|language=en|first=Ronen A.|last=Cohen}}</ref> حکومت همچنین شروع به آزار بهائیان در ارتباط با فرم‌های سرشماری و اسناد ازدواج و تولد کرد و بعضی از بهائیان را از شغل‌های دولتی اخراج نمود و تعدادی از بهائیان را از نیروی انتظامی و ارتش بر کنار کرد.<ref>Yazdani, Mina. (2011) “''Religious Contentions in Modern Iran'', 1881-1941” pp. 237-8. (PhD Diss. University of Toronto, 2011).</ref><ref>یزدانی، مینا. «نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران حکومت محمد رضا شاه در سال‌های ۱۳۲۰ ش تا ۱۳۵۷ (۱۹۴۱ – ۱۹۷۹م)» – دفترهای آسو (۳) https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17/</ref><ref>https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref>

در سال ۱۳۲۰، با رفتن [[رضاشاه|رضا شاه]] از ایران، پسر ارشد او [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا]]، بر تخت سلطنت نشست. با توجّه به اوضاع بسیار ضعیف سیاسیِ وی، و اقتصاد نابسامان کشور، شاه نظارت بر بعضی امور مذهبی را به روحانیون واگذار نمود. این امر باعث نفوذ دوبارهٔ طبقهٔ روحانیت در ایران شد و اوضاع بهائیان و گرفتاری‌های آنان را شدّت بخشید.<ref>یزدانی، مینا. «نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران حکومت محمد رضا شاه در سال‌های ۱۳۲۰ ش تا ۱۳۵۷ (۱۹۴۱ – ۱۹۷۹م)» – دفترهای آسو ۳ https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17</ref> رژیم شاه بر سر این دوراهی قرار داشت که از یک سو محتاج به‌حمایت مقامات مذهبی برای پیشبرد سیاست‌های داخلی و خارجی خود بود و از سوی دیگر نمی‌توانست اجازه دهد که کنترل امور چنان از دستش خارج شود که از طرف افکار عمومی بین‌المللی محکوم گردد.<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 15. Note 69, Akhavi, Sharough. P.79, Note 17. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref> به گفتهٔ اخوی '''ویژگی بارز فعالیت‌های ضد بهایی''' در دههٔ ۱۳۳۰ این‌بود که '''روحانیت به‌طور پیوسته و هماهنگ رهبری این فعالیت‌ها را برعهده داشت''' و '''دولت از مداخله''' در آن‌ها '''خودداری''' می‌نمود. مع الوصف اخوی خاطرنشان می‌سازد که گرچه علما آشکارا عامل اصلی این حوادث بودند، دولت سعی می‌کرد که از این رویدادها برای '''پیشبرد مقاصد خود بهره‌برداری ن'''ماید و در عین‌حال مشارکت خود را در کل این جریان به‌حداقل ممکن برساند.<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 15. Note 69, Akhavi, Sharough. P.79, Note 17. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref>

گفته شده که در این دوران روحانیت شیعه با سه جریان مختلف روبرو گردید: ۱) محصلین ایرانی بازگشته از اروپا و آشنائی آن‌ها با علوم جدید و مظاهر تجدد که با برداشت‌های سنتی آنان به هیچ‌وجه هم‌خوانی نداشت و نیز تعداد روزافزون دانشجویانی که تحت نفوذ معلمین و استادان از اروپا برگشته بودند، و هر دو گروه قدرت روحانیون را سخت خدشه‌دار می‌کردند. ۲) نیروهای چپ که هیچ‌گونه سازشی با تفکرات دینی نداشتند و روحانیت کلاً مورد قبول آن‌ها نبود. ۳) بهائیان که منکر قدرت روحانیون بودند و پایهٔ نسبتاً بزرگی در جامعه داشتند. بنابر این مجموعه‌ای از '''مقررات تبعیض‌آمیز''' علیه بهائیان به‌وسیلهٔ '''دولت اتخاذ''' و توسط '''ساواک''' '''به‌اجراء''' درآمدند. بنا بر '''قانون استخدام کشوری جدید'''، متقاضیان مشاغل دولتی می‌بایست مذهب خود را ذکر کنند و تنها در صورتی‌که متدین به یکی از مذاهب به رسمیت شناخته شده کشور بودند می‌توانستند استخدام شوند.<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 17. Note 82,

https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: P. 17. Note 81

https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf</ref><ref>Sanasarian, Eliz. ''Religious Minorities in Iran''. Vol. 13 Cambridge University Press, 2000</ref>

==== رابطه انجمن حجتیه با دستگاه امنیت در دوران حکومت محمد رضا شاه ====
در تاریخ ایران گاهی اقلیت‌های مذهبی قربانی اختلافات روحانیون با همدیگر یا اختلافات روحانیون با حکام می‌شدند. محمد رضا شاه جوان در سال ۱۳۲۰ جانشین پدر شد. او که با نگرانی از گسترش کمونیسم در ایران و هراس از نفوذ سیاست‌مدارانی چون [[احمد قوام]] سلطنت خود را آغاز کرد، پیوندهای محکمی با علماء برقرار نمود که با نفوذترین آن‌ها در آن زمان حسین بروجردی (درگذشت ۱۳۴۰) مرجع تقلید بی‌رقیب ایرانیان شیعه بین سالهای ۱۳۲۶ تا ۱۳۴۰ بود.<ref>یزدانی، مینا. (۲۰۱۹). «''نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران محمد رضا شاه ۱۳۲۰–۱۳۵۷''» نشر آسو –ص ۱۴ https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17/</ref> بروجردی که '''اجازهٔ تشکیل «انجمن ضد بهائیت» را به‌حلبی''' داد، خودش ضدیتی شدید و بی‌آزرم با دین بهائی داشت و در ملاقات‌های خود با شاه خواسته‌های خود را با وی در میان می‌گذاشت. او به‌عنوان رئیس حوزه، طلبه‌ها را به‌نقاط مختلف ایران می‌فرستاد تا بهائیان را سرکوب کنند.<ref>Yazdani, Mina. "''Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Mohammad Reza Shah, 1941-1979.''" Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93.</ref><ref>یزدانی، مینا – (۲۰۱۹). «''نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران محمد رضا شاه ۱۳۲۰–۱۳۵۷''» نشر آسو، ص ۱۵، پانویس ۲. https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17/</ref> و حتی قبل از اینکه به‌مقام مرجعیت برسد موفق به‌سرکوب بهائیان در بروجرد شده بود. بدین ترتیب که مسئولان شهر یک بهائی را از شغل خود که معاونت شعبهٔ یکی از دفاتر دولتی ادارهٔ ثبت احوال بود برکنار نمودند و بهائیان را از آن شهر بیرون راندند.<ref>Muhammad Husayn ‘Alavi Tabataba’i, Khatirat-i zindigani-yi Ayatollah al-‘Uzma Aqa-yi Burujirdi (Tehran: Ittila‘at, 1341/1962), 36.]</ref> آنچه احمد شاهرودی (یکی از طلبه‌های اعزامی) از گفته‌های بروجردی در زمان اعزام خود و دو نفر دیگر به‌ثبت رسانده، حاکی از قتل‌های پراکندهٔ بهائیان به تحریک بروجردی در دههٔ ۱۳۲۰ و اوایل دههٔ ۱۳۳۰ در اطراف ایران، و قدرت و مصونیتی است که این مرجع شیعه در برابر قانون داشته‌است. بروجردی بدون هیچ واهمه‌ای به‌طلبه‌ها دستور می‌داد که «بروید! این‌ها (بهائی‌ها) را بکشید! اگر توانستید بکشید! بکشید و اطمینان داشته باشید.»<ref>یزدانی، مینا. (۲۰۱۹). «نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران محمد رضا شاه ۱۳۲۰–۱۳۵۷» نشر آسو –ص ۱۵ پی نویس ۳ https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17/</ref><ref>غلامرضا کرباسچی، در «''تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی (تاریخ حوزهٔ علمیهٔ قم)»'' ویراست اول (تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۰)، ۱۶۲: ۱.</ref>

اعضای گروه حجتیّه مطمئن بودند که برهم ریختن یک جلسه بهائی با شکایت صاحب‌خانه یا مراجعه به‌مقامات انتظامی هیچ‌گونه خطری برای آن‌ها نخواهد داشت و از این‌راه موفق شدند که تا حدود زیادی فعالیت‌های تبلیغی بهائیان را مسدود کنند. از قرار، دستگیری بهائیان بعد از انقلاب اکثراً به‌کمک افراد حجتیه، و توسط بازجویان آنان بوده، که خود را به‌ظاهر بهائی معرفی کرده بودند. این مطلب توسط بهائیان زندانی که موفق به ارسال نامه‌هایی از طریق هم‌بندان مسلمان خود به‌بیرون از زندان شده بودند، روشن شده‌است. بازجویان اطلاعات دقیقی از درون جامعهٔ بهائی داشتند زیرا موفق شده بودند که مدارک زیادی از مراکز بهائی به‌دست آورند. حتّی برخی از اعدام شدگان بهائی، صدای بازجویان خود که روزی به‌اصطلاح بهائی بوده‌اند را تشخیص داده بودند. به گفتهٔ عبدالکریم سروش اعضای فعال حجتیه اسامی اصلی خود را به‌کار نمی‌بردند.<ref>{{Cite web|title=AbdolKarim Soroush :: عبدالکریم سروش|url=http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm|website=www.drsoroush.com|access-date=2023-01-01}}</ref>

در تبصرهٔ ۲ اساس‌نامه، انجمن حجتیه هر نوع فعالیت سیاسی از جانب اعضای خود را ممنوع اعلام می‌کند و بدین ترتیب عملاً حمایت دستگاه امنیت ([[ساواک]]) را به‌خود جلب می‌نماید. میزان اعتماد دستگاه امنیت به‌حلبی به حدی بود که رئیس واحد اطلاعات دستگاه امنیت به اعضای خود دستور می‌داد که هرگونه اقدام نسبت به‌گروه (حجتیه) با نظر حلبی انجام شود، بر اساس اسناد به دست آمده ساواک، همکاری دستگاه امنیت ایران و گروه حجتیه به خوبی محرز است. افرادی که از رویِ بی‌اطّلاعی از روابط انجمن با دستگاه امنیت اقداماتی علیه برخی از فعالان حجتیه انجام می‌دادند مورد توبیخ دستگاه امنیت و رئیس آن قرار می‌گرفتند. به گفتهٔ علی اکبر پرورش از فعالین اولیهٔ انجمن حجتیه که بعد از انقلاب ۵۷ به پست‌های وزارت فرهنگ و نیابت ریاست مجلس رسید، دستگاه امنیت (ساواک) از استعفای وی از انجمن حجتیه راضی نبود و او را با خشونت تحت بازجوئی قرار داد.

برخی معتقدند علت اصلی حمایت ساواک از انجمن حجتیه منصرف کردن جوانان مسلمان از ورود به‌سازمان‌های چریکی آن دوران بود. فعالیت‌های انجمن علیه بهائیان هیچ‌گونه ضرری برای دولت نداشت بلکه برعکس می‌توانست نیروهای مخالف دولت را نیز خنثی کند. تنها گروهی که می‌توانست افراد متمایل به سازمان مجاهدین را به خود جذب کند و آن‌ها را از فعالیت سیاسی بازدارد '''گروه حجتیه''' بود. از این نظر انجمن بسیار مورد علاقهٔ دستگاه امنیت بود.

انجمن حجتیه با توافق دولت و پشتیبانی مالی و انسانی عظیمی که از او حمایت می‌کرده‌است به‌مبارزه با [[بهائیت|بهائیان]] اقدام می‌نمود.<ref>Documentation Center, 2006. ''A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran,'' New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf pp. 9 -32</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[شیخ محمود حلبی]]
* [[میرزا مهدی اصفهانی]]


* [[بهائی‌ستیزی]]
== پانویس ==
* [[بهائیت]]
{{پانویس|۲}}

== پیوند به بیرون ==

* [https://www.bbc.com/persian/55319035 انجمن حجتیه، از حکومت پهلوی تا جمهوری اسلامی]
* [https://iranbahaipersecution.bic.org/archive/independent-hojjatieh-ahmadinejad چشم انتظاران ظهور شیخ محمود حلبی؛ از حجتیه تا احمدی‌نژاد]

* [https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf مرکز اسناد حقوق بشر ایران. دیانتی ممنوع. آزار و تعقیب بهائیان در ایران].

* [https://iranbahaipersecution.bic.org/fa/node خانهٔ‌ اسناد بهائی ستیزی در ایران].


== منابع ==
== منابع ==

{{ویکی‌گفتاورد}}
* [https://web.archive.org/web/20080918201410/http://www.ainanews.com/main/index.php?option=com_content&task=view&id=40 آینا نیوز]
* [http://www.aftab.ir/articles/religion/religion/c7c1195998025p1.php آفتاب]
* [https://web.archive.org/web/20100817142458/http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-371360 ایسنا، مصاحبه با عماد الدین باقی]
* کتاب جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران؛ نوشته رسول جعفریان؛ صص ۳۷۸–۳۶۸


[[رده:انجمن حجتیه|*]]
[[رده:انجمن حجتیه|*]]

نسخهٔ ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۴۱

آرم انجمن حجتیه

انجمن حجتیه تشکیلاتی بهائی‌ستیز بود که با تأیید حسین بروجردی[۱] و با هدف اصلیِ دفاع «علمی» از اسلام در مقابل آیین بهائی و تلاش برای «فراهم کردن زمینهٔ ظهور ولی عصر» به‌رهبری یک روحانی شیعه به‌ نام محمود حلبی راه‌اندازی گردید.[۲][۳] این انجمن با دریافت کمک‌های مالی از جانب رهبران روحانیت و همکاری با پلیس مخفی محمد رضا شاه (ساواک)[۴] روزبه‌روز بر توانائی‌های خود افزود و به شبکهٔ گسترده و سازمان‌یافته با ۱۲۰۰۰ عضو در سراسر ایران تبدیل شد.[۵][۶][۷] انجمن حجتیه در ارعاب،[۸] دستگیری و آزار و اذیت بهائیان نقش به‌سزایی ایفا نمود.[۹][۱۰] اعضای انجمن با رخنه در میان بهائیان، به اطلاعات آماری این جامعه دست یافتند و بلافاصله پس از انقلاب، با دراختیار داشتن این اطلاعات، نقش مؤثری در ربودن، دستگیری و اعدام‌های گسترده رهبران بهائی، و نیز کوشش در فلج کردن زندگی روزمرهٔ بهائیان ایران، از آن زمان تا به امروز، ایفا نمودند.[۱۱][۱۲] حلبی این‌گروه را در سال ۱۳۶۲ پس از تهدید روح‌الله خمینی و ایرادِ اتهام خیانت و ارتجاع، منحل نمود.[۱۳] انحلال داوطلبانهٔ این انجمن نه‌ تنها فعالیت‌ها و نفوذش را در دستگاه‌های دولتی جمهوری اسلامی تخفیف نداد، بلکه برعکس روند سرکوب بهائیان ایران را پس از انقلاب گسترش بخشید.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

انجمن حجتیه در آموزش رهبران انقلاب ۱۳۵۷ و سازماندهی دولت جمهوری اسلامی در کشور نفوذ بسیار داشت. اعضای انجمن از زمان انحلالش تاکنون در قوه قضائیه، دستگاه‌های امنیتی و دفاتر کارگزینی برای نهادهای حکومتی فعال بوده‌اند.[۱۸] از شخصیتهای سیاسی مهم که سابقه عضویت در انجمن، یا همدلی با بهائی ستیزی آن داشتند و پس از انقلاب ۱۳۵۷ به مقامات عالی در حکومت جمهوری اسلامی دست یافته‌اند می‌توان به علی خامنه‌ای، علی اکبر ولایتی، محمد علی رجایی، کمال خرازی،[۱۹] حداد عادل، علی اکبر پرورش، و جواد ظریف اشاره کرد.[۲۰][۲۱] بعضی از اعضای بلندپایه سازمان مجاهدین خلق نیز، مانند مهدی ابریشم‌چی، سابقاً عضو انجمن بودند.[۲۲][۲۳] [۲۴]

با رهبری علی خامنه ای، برخی از کسانی که در مشرب سیاسی و اعتقادی خود با انجمن حجتیه همدلی می‌کردند، مانند مصباح یزدی، به کانونهای قدرت نزدیک شدند.[۲۵] در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد گمان می‌رفت بین او و انجمن حجتیه ارتباطاتی وجود دارد. حسین سجادی از اعضای ارشد و هیئت مدیره انجمن در کتابی که در زمان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد منتشر کرد شخصیت‌سازی‌ها و زمان ظهور را به گونه‌ای ترسیم کرد که گویی احمدی‌نژاد از جمله کسانی است که زمینه ظهور امام دوازدهم را فراهم می‌کند.[۲۶]

تاریخچه

انجمن حجتیه پس از کودتای ۱۳۳۲ با هدف تعلیم کادرهایی برای دفاع علمی از اسلام و تشیع در برابر چالش الهیاتی بهائیت ایجاد شد. شیخ محمود حلبی بنیان‌گذار این سازمان، از استادان حوزه علمیه مشهد بود که بعد از شهریور ۱۳۲۰ با ایراد خطابه در مجامع مذهبی شهر مشهد پیروان بسیاری پیدا کرده بود، و در واقع واعظی برجسته و درجه اول به‌شمار می‌رفت.[۲۷][۲۸] او با کسب اجازه از حسین بروجردی،[۲۹] سعی نمود تا انجمنی را برای جلوگیری از گسترش تعالیم آئین بهائی، (که معتقد به‌ظهور پیامبرانی بعد از محمد رسول‌الله بود) در مشهد تأسیس نماید.[۳۰] حلبی «انجمن امام زمان» را در مقابله با ادعای «مهدی صاحب الزمان» و «قائم موعود اسلام» بودن سید باب تشکیل داد.[۳۱] که پس از انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ (۱۱ فوریه ۱۹۷۹) این انجمن با عنوان «حجتیه» (حجت‌الله علیَ خلقِه) که یکی از القاب امام زمان است، به‌ثبت رسید.[۳۲] در سال ۱۳۲۹ شمسی (۱۹۵۰ میلادی)، این روحانی با نفوذ در شهر مشهد شروع به سازماندهی تفکرات ضد بهائی در درون انجمن تبلیغات اسلامی[۳۳][۳۴] که سازمانی با قدرتِ روزافزون بود، کرد. انجمن تا سال ۱۳۵۶ شمسی (۱۹۷۷) به سازمانی با ۱۲۰۰۰ عضو تبدیل شد.[۳۵][۳۶] و بعدها به‌نام انجمن حجتّیه شناخته شد و در آموزش رهبران انقلاب سال ۱۳۵۷ شمسی (۱۹۷۹) ایران، و سازماندهی دولت جمهوری اسلامی در کشور نفوذ بسیار یافت.[۳۷]

شیخ محمود حلبی بنیان‌گذار این سازمان، از طرفداران نهضت ملی در دوران حکومت مصدق بود؛ که پس از کودتای ۱۳۳۲ فعالیت سیاسی را به قول برخی کنار گذاشت و رهسپار تهران شد. تصمیم حلبی برای سفر به تهران، موفقیت‌های استراتژیکی را برای او به ارمغان آورد؛ زیرا طرح اولیه حلبی، آموزش گروهی از طلبه‌ها برای انجام این وظیفه (مبارزه با بهائیت) بود. اما برگزاری کلاس‌هایی برای آموزش این دروس به‌طلبه‌ها، با مخالفت مقامات مذهبی بلندپایهٔ حوزهٔ علمیهٔ قم روبرو شد.[۳۸] مراحل اولیهٔ پروژه حلبی در مشهد سپری گردید امّا چون پیشرفت پروژه در مشهد امیدوارکننده نبود -- حدود ۶ ماه طول کشید تا او بتواند یک دانشجوی جدی را استخدام کرده و آموزش دهد --[۳۹] وی پس از نقل مکان به تهران یک گروه داوطلب غیرروحانی را که در مباحثه و مناظره مهارت داشتند برای این منظور در آن جا به همکاری گرفت.[۴۰] این گروه ابتدا به نام انجمن ضد بهائیت[۴۱] و پس از انقلاب به انجمن حجتیه معروف شد.[۴۲][۴۳][۴۴][۴۵] نخستین حلقهٔ شاگردان او از بازاری‌ها و پیشه‌وران مذهبی تشکیل می‌شدند که موفق شدند گروهی از دانش‌آموزان مشتاق و بااستعداد حوزه‌های علمیه و دبیرستان‌ها را به خدمت گیرند.[۴۶] این انجمن با شبکه‌هائی که در سرتاسر ایران به‌وجود آورده بود به‌یک مبارزهٔ همه‌جانبه با جامعهٔ بهائیان ایران روی آورد و به راحتی توانست در میان بهائیان که از پژوهشگران و متحریانِ این آئین به‌گرمی استقبال می‌کردند نفوذ کند و صدماتی هم به جامعهٔ بهائی وارد سازد. گروه حجتیه در دوران محمدرضا شاه از کمک‌های بی‌دریغ دستگاه امنیت و امکانات مالی بخش بزرگی از جامعهٔ شیعیان ایران برخوردار بود.[۴۷][۴۸][۴۹][۵۰][۵۱] بدین ترتیب حجتیه با امکانات مالی و انسانی فراوان به مبارزه با گروهی بی‌دفاع که فاقد این امکانات بودند، پرداخت و تا سال ۱۳۵۶ (۱۹۷۷) بیش از ۱۲۰۰۰ عضو پیدا کرد.[۵۲]

هم‌چنین، انجمن توانست از حمایت رهبران مذهبی مهمی مانند حسین بروجردی،[۵۳] فلسفی[۵۴][۵۵][۵۶] مرعشی نجفی، محمدهادی میلانی، سیدعبدالله شیرازی و بهاءالدین محلاتی برخوردار گردد.[۵۷] دیگر افراد برجسته‌ای که به همدلی یا عضویت در حجتیه منتسب شده و پس از انقلاب ۱۳۵۷ به مقامات عالی در جمهوری اسلامی دست یافته‌اند عبارتند از: مقام رهبری جمهوری اسلامی سید علی خامنه‌ای، وزیر امور خارجه علی اکبر ولایتی، وزیر آموزش و پرورش و رئیس‌جمهور محمد علی رجایی.[۵۸][۵۹][۶۰] انجمن حجتیه سرانجام در مردادماه ۱۳۶۲ با سخنان انتقادی خمینی در زمینهٔ نحوهٔ عملکرد آن، که مغایر با اهداف نظام تشخیص داده شد، تعطیلی خود را اعلام و به فعالیت‌های علنی ۳۰ سالهٔ خود خاتمه داد.[۶۱] نمایندگان چپ‌گرا در مجلس سوم، قانون منع انتصاب اعضای این انجمن به‌مناصب عالی نظام را به‌تصویب رساندند، اما ادامهٔ پیشروی و نفوذ اعضای حجتبه در دستگاه‌های دولتی داستان حجتیه را به حکایتی دنباله‌دار بَدل می‌سازد.[۶۲]

زمینهٔ تشکیل انجمن حجتیه

مسئلهٔ رویاروئی روحانیون شیعه با بهائیان در ایران، موضوع مرتبطی با انجمن حجتیه و تاریخ ایجاد و ادامهٔ فعالیت‌های آن تا به‌امروز است.[۶۳] از ابتدای تولد پر حادثهٔ آئین بابی/بهائی در میانهٔ قرن نوزدهم، و با گسترش آن در سرزمین ایران، سرکوب پیروانش بخشی از تاریخ ایرانیان گشته‌است.[۶۴] در دورهٔ حکومت قاجار (۱۱۶۴ تا ۱۳۰۴) کشتارها و عملیات ضدبابی معمولاً هم‌زمان با بحران‌های ولایتی یا مملکتی رخ می‌داد.[۶۵] و بابی‌ها (و بعداً بهائی‌ها) را قربانی می‌کردند تا کوتاهی‌های دولت و نفوذ اقتصادی و سیاسی اروپاییان را پنهان سازند. در اصل، جلب توجه مردم به‌شرارت‌های «فرقهٔ ضاله» عامل استحکام روابط میان دولت قاجار و علماء بوده‌است.[۶۶] در دوران محمدرضا شاه پهلوی نیز، حسین بروجردی، یگانه مرجع تقلید شیعیان از تمام نیروی خود برای مبارزه با بهائیت بهره گرفت و کوشید از نظر تبلیغاتی نیز به‌تبیین و تثبیت مسئله امام زمان بپردازد.[۶۷] مُبَلِغان بهائی این‌نظر را تبلیغ می‌کردند که منجی منتظَر شیعیان ظهور کرده و پس از او هم پیامبری جدید ظاهر شده‌است که تعالیم نوینی نظیر حذف طبقهٔ روحانیت، و تخفیف احکام شرعی اسلام آورده که موافق با افکار علمای دین و روحانیون نبوده و نیست. هردو گروه، شیعه و سنی، اسلام را آخرین دین خدا می‌دانند و اینکه یک دین جدید بتواند ادعای وراثت اسلام را داشته باشد از نظر طبقهٔ روحانیت ابداً امکان‌پذیر نیست.[۶۸][۶۹][۷۰] حجتیه به‌دنبال دفاع از موقعیت شیعه، از طریق مراجعه به‌متون اسلامی و بهائی بود. حساسیت حلبی نسبت به‌این موضوع از یک‌تجربهٔ شخصی سرچشمه می‌گرفت. «جمعیت‌های مؤتلفه اسلامی» برای مبارزه با بهائیان دو نفر – محمود حلبی و عباس علوی - را مأمور تحقیق و بررسی در خصوص فعالیت‌های بهائیان و نفوذ در میان آنان کردند.[۷۱] در این میان عباس علوی که دوست و هم‌کلاسی محمود حلبی بود به‌آئین بهائی گرایش یافت و به‌آن پیوست.[۷۲][۷۳][۷۴] این موضوع زنگ خطری را برای حلبی به‌صدا درآورد؛ و او با کنار گذاشتن تحصیلات و مطالعات معمول، وقت خود را وقف مطالعهٔ تاریخ بهائی و متون اصلی آن کرد؛ تا یک پاسخ جامع اسلامی برای مسئله بهائیت بیابد،[۷۵] و اندیشهٔ تأسیس یک «انجمن» محافظ را در ذهن بپروراند، زیرا از دیدگاه وی بهائیان، مسلمانانی بدعت گذارند. در حالی‌که آئین بهائی این‌نظریه را صریحاً رد کرده و خود را دیانتی مستقل می‌داند.[۷۶]

علل بهائی ستیزی

ریشهٔ نفرت سوزان روحانیت شیعه نسبت به آئین بهائی، زاده از نهضت بابیه، را می‌توان در عنوان «باب» - به‌معنی رابط بین مسلمین و امام غایب شیعیان دانست- سیدعلی محمد شیرازی (ملقب به باب) با چنان عنوانی در سال ۱۲۶۰ ه‍.ق اعلان ظهور دین جدیدی کرد و اعلام نمود که بزودی پیامبر دیگری نیز ظاهر خواهد شد. امّا علمای اسلام ادّعای باب را به‌چالش کشیدند، مبارزه‌ای که عاقبت به‌اعدام وی در ۲۸ شعبان ۱۲۶۶ قمری (۱۸۵۰میلادی) انجامید.[۷۷][۷۸] بسیاری از بهائیان تحصیلکرده – به سبک غربی – و معمولاً در تجارت و حرفه‌های مختلف متبحر بودند. همه اینها آنها را هدف تعصبات دینی و ضد غربی قرار می‌داد.[۷۹] به گفتهٔ عباس میلانی دلایل دیگری هم در تعصب وسواس‌گونه بعضی از شیعیان برای مبارزه با بهائیت وجود دارد.[۸۰] از جمله: پیام صلح بهائیان در مقابل استفادهٔ روزافزون اسلام‌گرایان از خشونت؛[۸۱] وعدهٔ بهائیان مبنی بر برابری جنسیتی در مقابل دینی که زن‌ستیزی از دیرباز برایش شیوهٔ زندگی بوده‌است[۸۲] و بالاخره این آموزهٔ بهائی که بر اصل پژوهش شخصی و مستقل در مسائل اعتقادی و دینی را تأکید کرده و اعتقاد موروثی و اجباری را رد می‌کند، فرزندانی که از والدین بهایی متولد می‌شوند حق دارند در آستانهٔ بلوغ (پانزده سالگی) شخصاً تصمیم به پذیرش یا عدم پذیرش این آئین بگیرند.[۸۳] این نوع ایمان برخلاف مذهبی حکومتی است که تغییر مذهب را یک جنایت مرگبار دانسته و مجازات چنان عملی را اعدام می‌داند.[۸۴] ترکیب نکات فوق مجموعه‌ای آشکار از تضادهای خیره‌کننده‌ای را ایجاد می‌کند که منجر به تحجر تشیعِ سنتی می‌شود. در مقابل، آئین بهائی، منادیِ مدرنیته و اصلاحات مستلزم آن می‌باشد، از جمله اینکه «اعتقاد دینی» امری است خصوصی، و بستگی به درک شخص از مفهوم مقدس دارد.[۸۵]

پایه‌گذار انجمن حجتیه

محمود ذاکرزاده تولائی معروف به‌حلبی

محمود ذاکرزاده تولائی معروف به‌حلبی محمود حلبی بنیان‌گذار این سازمان[۸۶] یک اسلامگرای بنیادگرا،[۸۷] فرزند غلامرضا در ۱۷ شهریور ۱۲۷۹ در شهر مشهد متولد شد و قریب به‌یک قرن زیست.[۸۸] محمود حلبی افکار مهدویت و مراسم خاصی را ترویج می‌کرد. از جمله وی هر سال جشن تولد مهدی را بر پا می‌نمود. در این جشن مردم قفس‌های قناری خود را برای تزئین حسینیه‌ای که محل برگزاری این جشن بود می‌آوردند.[۸۹] او به‌تماس روزانه خود با امام زمان اشاره می‌کرد، و به دلایلی مخالف خمینی و ادعای امامت وی بود.[۹۰] حلبی در سال ۱۳۳۰ در جریان آمادگی برای انتخابات هفدهمین دورهٔ پارلمان ایران از فعالان و تاثیرگذاران نهضت ملی در خراسان بود، و در تشکیل یک ائتلاف انتخاباتی بین تشکل‌های مذهبی نقش مؤثری ایفا نمود. در این ائتلاف محمدتقی شریعتی، محمود حلبی، و حاجی عابدزاده، شخصیت‌های مرکزی برای جذب نمایندگی از طبقات مذهبی روشنفکر، و روحانی، و بازاری بودند. شریعتی و کانون نشر حقایق اسلامی میزبان این ائتلاف شد و تقویت کنندهٔ آن‌هم حاجی عابدزاده بود که بازاریان را همراه خود داشت. اما در این ائتلاف اختلاف به‌وجود آمد و محمود حلبی شبانه مشهد را به‌قصد تهران ترک نمود.[۹۱] وی قبل از این جریان، و هم‌زمان با فعالیت‌های سیاسی، به‌فعالیت‌های مذهبی هم مشغول و نسبت به‌رشد و گسترش بهائیان بی‌توجه نبود. بر سرِمنبر می‌رفت و علیه بهائیان سخن‌رانی می‌کرد.[۹۲] امّا رنجوری، کهولت و ناتوانی‌های مرتبط با سکتهٔ مغزی در سال ۱۳۵۹ ش. (۱۹۸۰) او را در منزل جدیدش در منطقهٔ زعفرانیهٔ تهران خانه نشین نمود،[۹۳] تا سرانجام در سن ۹۸ سالگی در شامگاه جمعه ۲۶ دی ۱۳۷۶ خورشیدی بر اثر بیماری قلبی در تهران درگذشت، و بنا بر وصیتش در جوار مرقد شیخ صدوق، ابن‌بابویه، به خاک سپرده شد.[۹۴]

عقاید

اعتقادات انجمن حجتیه خوانشی از عقاید شیعه امامیه با مکتب فقهی غیرسیاسی و جنبهٔ موعودگرایانهٔ قوی است.

  • انجمن حجتیه مخالف تشکیل حکومت اسلامی و دخالت عالمان دینی در سیاست بود. آن‌ها با تمسک به روایت «رایت» (پرچم): «هر پرچمی که قبل از قیام قائم برپاداشته شود، صاحبش طاغوت است، غیر از خدای عزّ‌وجلّ که پرستیده می‌شود»[۹۵]
  • معتقد بودند قبل از قیام مهدی موعود شیعیان، هر قیامی اشتباه است و به شکست می‌انجامد. همچنین با تمسک به‌روایتی از امام جعفر صادق تشکیل حکومت خالص را تنها در زمان موعود ممکن می‌دانستند: «هیچ‌یک از ما اهل بیت تا روز قیام قائم ما، برای جلوگیری از ستمی یا برای بپاداشتن حقی خروج نمی‌کند، مگر آنکه بلا و آفتی، او را از بیخ برکَند و قیام او بر اندوه ما و شیعیان‌مان بیفزاید.»[۹۶]
  • بر خلاف مشهور، آن‌ها معتقد نبودند که باید گناه و ستم به‌اوج خود برسد تا زمینهٔ قیام مهدی فراهم شود. بلکه آنان را اعتقاد بر این بوده و هست که راه گشایش از فتنهٔ غیبت، خواست و ارادهٔ الهی است و خواست خداوند، تنها با درخواست مردم از او و دعا کردن برای فرج امکان‌پذیر است؛ لذا از دید آن‌ها توجه دادن به‌این موضوع، مصداق بارز امر به‌معروف است و بدین وسیله، باید مردم را به‌دعای برای ظهور مهدی توجه داد. این گروه در دوران غیبت، مخالف جهاد ابتدایی (آغاز جنگ) بوده هر چند که منکر دفاع در صورت تجاوز نیستند.[۹۷]
  • این سازمان در دوران غیبت کبرا، قایل به تقیه بوده، معتقد بودند که «مبارزهٔ نابخردانه و ماجراجویانه، هدر دادن نیروهاست.» آنان در عصر غیبت یکی از مسئولیت‌ها و وظایف یک انسان مسلمان را «انتظار» می‌دانند. البته در کنار انتظار، سایر وظایف یک مسلمان شیعه، همچون برقراری نماز، روزه، پرداخت خمس و زکات و اقامهٔ امر به معروف و نهی از منکر را برقرار می‌دانند.
  • آن‌ها فلسفه را نوعی بدعت و ورود فلسفهٔ یونان را به‌اسلام از طرح‌های خلفای بنی‌عباس برای مقابله با مکتب امامان شیعه و مبانی اندیشهٔ دینی تشیع می‌دانستند.[نیازمند منبع]
  • آن‌ها معتقدند هرگونه مبارزهٔ هیجانی و نابخردانه با استعمار و استبداد نه‌تنها سودی ندارد؛ بلکه مایهٔ نیرومندی و پیشرفت دشمنان خواهد شد و پیوسته این اندیشهٔ شیعی را پراکنده‌می‌ساختند که مبارزه با زورمندان و قدرت‌های جهانی ویژهٔ مهدی است و قرآن با صدای رسا اعلام می‌دارد که خود را به دست خویش هلاک نکنید.[۹۸][نیازمند منبع]
  • آن‌ها خود را پیرو افرادی که «علما و فقهای اسلام‌شناس، آگاه، عالِم و دلسوز برای اسلام» می‌نامیدند دانسته و معتقد بودند، رهبر و ولی و حاکم جامعه باید معصوم باشد، و عدالت تنها برای مرجعیّت دینی کافی است، و برای تشکیل حکومت اسلامی به‌عصمت و علم الهی نیز احتیاج است. سه اصل اساسی آن‌ها در زمان شاه چنین بود:
  1. مبارزهٔ منطقی و علمی با گروه‌هایی که از نظر آنان منحرف و اعتقادات شیعیان را هدف قرار داده‌اند.
  2. خودداری از دخالت در سیاست به‌منظور حفظ کیان خود و جلوگیری از زد و خورد بی‌مورد با دولت مستقر در کشور.
  3. پیروی از مرجعیت دینی.[۹۹]

ساختار

در اواخر دهه ۱۳۴۰ نسل دوم نوآموزان حجتیه وارد دانشگاه‌ها شدند و در پی مدرنیزه و استاندارد کردن مدیریت انجمن برآمدند. به این‌ترتیب، ابتدای دهه ۱۳۵۰ اصلاحات سازمانی در داخل انجمن انجام شد که به‌تخصصی شدن و تقسیم کار در انجمن منجر گردید. افراد پس از آموزش‌های پایه‌ای در مورد تشیع، تاریخ بهائیت و الهیّات جذب گروه‌های عملیاتی تخصصی می‌شدند. این گروه‌ها عبارت بودند از:

  • گروه ارشاد که مسئولیت بحث با مبلّغان بهایی، دعوت بهائیان به‌اسلام و خنثی‌سازی تأثیرات فعالیت‌های مبلّغان بهایی را برعهده داشت. در پاسخ به‌این گروه، بهائیان معتقدند که دعوت یک بهائی به‌اسلام مانند آنست که یک مبلّغ مسیحی، مسلمانی مؤمن را به‌دیانت مسیح دعوت کند.
  • گروه تدریس و گروه نگارش که به‌استانداردسازی نوشته‌جات و متن‌های آموزشی می‌پرداختند؛ متن‌های آموزشی حجتیّه به‌صورت تایپ شده و پلی‌کپی به کلاس‌های انجمن ارسال می‌شد. کلاس‌هایی که هر هفته در خانه‌های شخصی اعضا در سراسر کشور برگزار می‌شد. این جزوات تا یک هفته پس از توزیع از شاگردان تحویل گرفته و بازیافت می‌شدند، در نتیجه برای بررسی تاریخ انجمن، چیزی از آن‌ها در دست نیست. به‌شاگردان نیز آموزش داده می‌شد که نباید جزوه‌ها را به‌دیگران نشان داده یا در مورد آن‌ها با دیگران بحث کنند.
  • گروه سخنرانی تجمع‌های هفتگی همگانی را در مکان‌های مختلف سازمان می‌داد؛ که سخنرانان آموزش‌دیدهٔ حجتیه در آن‌ها به بحث در مورد الهیّات شیعی، انتقاد از نگرش‌های بهایی و پاسخ به سؤالات می‌پرداختند.
  • گروه تحقیق بازوی اطلاعاتی انجمن بود و در سه واحد عملیاتی جداگانه به عنوان ستون پنجم انجمن در بهائیت فعالیت می‌کرد و توانست با مکر و حیله[۱۰۰][۱۰۱] و به شکیبایی و آرامی در سلسله مراتب مؤسسات بهائی نفوذ کند.[۱۰۲] بهائیان مردمانی صلح‌طلب بودند و اعضای انجمن حجتیه ترس کتک خوردن از آنان را نداشتند.[۱۰۳] به این ترتیب بدون آن‌که بهائیان متوجه شوند، تعدادی از اعضای حجتیه به ظاهر بهائی شدند.

متخصصان ارشد انجمن در هر یک از این گروه‌ها، در اصطلاح حجتیه، با القاب مبارز، سخنران، مدرس و محقق مشخص می‌شدند و بیشتر اعضای اصلی حجتیه در جلسات هفتگی، حداقل دو وظیفه از وظایف نامبرده را انجام می‌دادند.[نیازمند منبع]

واکنش بهائیان صلح طلب[۱۰۴][۱۰۵][۱۰۶][۱۰۷][۱۰۸] به حجتیه بر اساس اعتقادات‌شان اتخاذ یک وضعیت تدافعی و محتاطانه و خودداری از بحث و جدل و رو در رویی‌های علنی بود.[۱۰۹] این پاسخ، اعضای حجتیه را از مؤثر بودن رویکرد خود مطمئن کرد و سبب تشویق آنان در ادامهٔ فعالیت‌هاشان شد. سازمان به‌طور مداوم رشد می‌کرد و در ابتدای دهه ۱۳۵۰ در سراسر ایران و تعدادی از کشورهای همسایه مانند پاکستان و هند نیز گسترش یافت. در بخش‌هایی از ایران وسعت حجتیه با میزان خطر تهدید بهائیت توازن نداشت و این امر اختلاف نظر، خشم و حسدِ دیگر سازمان‌های اسلامی را برانگیخت. این سازمان‌ها قصد الگوبرداری از موفقیت‌های حجتیه را داشته یا برای استفاده از منبع اصلی عضوگیری حجتیه یعنی جوانان مذهبیِ مستعد، همواره با این انجمن در رقابت بودند.[۱۱۰]

فعالیت‌های انجمن

از ابتدای دههٔ ۱۳۳۰ تا اوایل دهه‌ی۱۳۵۰، بسیاری از نخبگان آیندهٔ انقلاب ایران (۱۳۵۷) از آموزش‌های حجتیه بهره‌مند شدند. آن‌ها معمولاً به‌عنوان یک مرحله مقطعی در دوران رشد ایدئولوژیکی خود، در برنامه‌های عملی و آموزشی که توسط حجتیه ترتیب داده می‌شد، شرکت می‌کردند. علاوه بر اهداف مشخص و تعریف‌شدهٔ حجتیه؛ حس فداکاری، تعهد و وفاداری همانند نوعی تعصب فرقه‌ای نسل بعدی اعضای حجتیه را به ادامهٔ فعالیت ترغیب می‌نمود. در آن دوران انجمنِ حجتیه در کنار مدرسهٔ علوی به مدیریت علی‌اصغر کرباسچیان، نشان‌گر تلاش اسلام شیعی سنتی برای خوگیری با دنیای مدرن پیرامون بود.[۱۱۱][۱۱۲] حجتیه به رهبری محمود حلبی توانست اجازهٔ دریافت و استفاده از بخشی از عشریه‌ها (سهم امام) را در فعالیت‌های خود از مراجع تقلید شیعه کسب کند. این وجوه صرفاً برای مقاصد طرح‌ریزی انجمن به مصرف می‌رسید، زیرا کل هیئت حجتیه از اعضای داوطلب تشکیل شده بود.[۱۱۳] فعالیّت حجتیه از روزهای اولِ شکل‌گیری توجه ساواک را برانگیخته بود. بر اساس اسنادی که پس از انقلاب منتشر شد، رهبری حجتیه تحت فشار قرار گرفته بود تا انجمن را به‌طور رسمی به‌عنوان یک سازمان غیرانتفاعی خیریه با نام «انجمن خیریهٔ حجتیهٔ مهدویه» ثبت کند.[۱۱۴] و قول دهد که از فعالیت‌های سیاسی خودداری نماید. گفتنی است که این تعهد بعد از انقلاب ۱۳۵۷ (۱۹۷۸) دامنگیر انجمن شد.[۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷]

برخی معتقدند حجتیه در تلاش برای مقابله با بهائیت برخی از ویژگی‌های بهائیان را تقلید کرد. مانند فعالیت محرمانه با مقیدبودن بر کارایی بوروکراسی ناشی از آن، و با دست‌یابی به آثار و نوشته‌جاتِ بهائی، ماهیت طبقاتی غیرمذهبی سازمان، و استفاده از وسایل مدرن ارتباطی را به‌کار برد. برای مثال، حتی در تدارک محل سخنرانی‌هایش مدت‌ها پیش از افتتاح حسینیهٔ ارشاد که نخستین سالن سخنرانی اسلامی مدرن در شمال تهران بود، حجتیه با برگزاری تجمعات عمومی، نخستین سازمان اسلامی بود که مانند جلسه های بهائیان، منبر و قالی را با تریبون (سَکّوب سخنرانی) و صندلی عوض کرد. اعضای حجتیه برخلاف برادران مذهبی سنتی خود، آراسته و مرتب بودند تا در دنیای آموزشی و حرفه‌ایِ سکولار موفق باشند.[۱۱۸] انجمن ضدبهائی، خود را به‌فعالیت‌های آموزشی محدود نمی‌کرد، بلکه تقاضاهای دیگری از اعضای خود داشت؛ نظیر حضور در اجتماعات بهائیان، تظاهر به‌شیفته شدن توسط بهائیت و اختلاط در محافل آن‌ها در یک دورهٔ زمانی با تظاهر دروغین به‌دنبال کردن راه آنها و گه‌گاه کتک زدن مردم یا کتک خوردن یا درگیر شدن در جروبحث‌ها و مخالفت‌های شدید با آنان. انجمن حجتیه دین مبتنی بر حقوق انسانی، مردم‌سالاری دینی، نسبیت تفسیر و غیره را به‌کسی یاد نمی‌داد. البته برای تسریع در بازگشت امام غایب هم به‌مردم نمی‌گفت که مفسد باشند و به‌گناه‌کاری مشغول گردند.[۱۱۹]

تشکیل چندین کمیته آموزشی، برگزاری جلسات بحث و مناظره و انجام پژوهش‌ها و تحقیقاتی دربارهٔ بهائیت، از اقدامات انجمن بود. این اقدامات در شهرهایی که محل تجمع بهائیان بود، پررنگ‌تر صورت می‌گرفت.[۱۲۰] این انجمن در هر شهر دفتری داشت که با عنوان بیت (بیت امام زمان) شناخته می‌شد. این بیت مسئولی داشت که نظارت بر کار سه گروه تدریس، تحقیق، و ارشاد را به عهده داشت؛ گروه تدریس به آموزش نیروها در سه مرحلهٔ ابتدایی، متوسطه و عالی می‌پرداخت؛ گروه تحقیق در پیِ یافتن مسلمانانی بود که به بهائیت گرویده بودند. گروه ارشاد مسئولیت بحث با مبلغان بهائی و دعوت بهائیان به اسلام و خنثی سازی تأثیرات فعالیت‌های مبلغان بهائی را بر عهده داشتند. افراد انجمن در روز میلاد ولیِّ عصر جشن گرفته و از سخنرانان معروف برای سخنرانی دعوت می‌کردند و در این روز بهائیانِ مسلمان شده توبه نامه‌ای می‌نوشتند. سخنرانان این جلسات، از طبقهٔ روحانیت نبودند و معمولاً از کسانی بودند که خود انجمن آنان را تربیت کرده بود.[نیازمند منبع]

برخی از محققین همسو با انجمن و اعضای سابق آن سعی کرده‌اند انجمن را گروهی عمدتاً پیشرو و عاری از خشونت معرفی کنند. با این حال تصویر دقیق‌تری از فعالیت‌های انجمن و ماهیت گاه خشونت‌آمیز آن توسط سایر اعضای انجمن و همچنین بهاییانی که مورد حمله فیزیکی گروه قرار گرفته‌اند، به ثبت رسیده‌است. اظهارات عبدالکریم سروش مبنی بر اینکه چرا در جوانی انجمن را ترک کرده‌است، گواه این واقعیت است که فعالیت‌های انجمن شامل خشونت فیزیکی نیز بوده‌است.[۱۲۱][۱۲۲][۱۲۳]

انجمن توانست تا روزهای آغازین انقلاب اسلامی، با شعار مبارزه با بهائیت تعداد بسیاری از نیروهای جوان را در بسیاری از شهرها به‌سوی خود جذب کرده[۱۲۴][۱۲۵] و ارادت پرشور اعضای خود به امام دوازدهم را به وسواس بی رحمانه ای علیه بهائیان تبدیل کند.[۱۲۶] فعالان گروه حجتیه تا آنجا پیش رفتند که در محافل بهائیان وارد شدند، اعضای آن را شناسائی کردند، و مبدّل به نیرویی برای محدود کردن و در تحت‌نظر قرار دادن بهائیان در زمان شاه، و سپس در انقلاب ۱۳۵۷ خورشیدی (۱۹۷۸میلادی) به نمادی بی‌رحم برای اجرای خشونت‌بار قانون علیه اعضای این آئین تبدیل شدند.[۱۲۷] انجمن حجتیه بعد از انقلاب با اطلاعاتی که با دقت تمام در طول سال‌ها دربارهٔ بهائیان جمع‌آوری کرده بود به بهائیان فشار آورد که دین بهائی را ترک کنند، و از همکاری با چنان نیروی «منحوسی» که هرگز با نام اصلی خود یاد نمی‌شد و فقط به‌اصطلاح طبقهٔ روحانیت با عنوان «فرقهٔ ضاله» (گروه گمراه) به آن اشاره می‌شد؛ دست بردارند، یا آنکه عواقبی دلخراش و گاه مرگ‌آور را بپذیرند.[۱۲۸] هزاران بهائی حقوق بازنشستگی، خانه و کاشانه، و کار و محل کسب خود را به این دلیل از دست دادند و به‌زورگوئی رژیم سر ننهادند.[۱۲۹][۱۳۰][۱۳۱]

نتیجهٔ مستقیم پیشرفت انجمن حجتیه افزایش چشمگیر آزار و شکنجه بهائیان بود.[۱۳۲] آزار و شکنجه‌ای که دامنهٔ آن شباهت‌هایی با قوانین نژادپرستانه‌ای که ابتدا در آلمان نازی در سال ۱۹۳۵ تصویب شده بود، دارد.[۱۳۳]

پس از انقلاب

فعالیت این انجمن با فضای خاص سیاسی دهه‌های منتهی به انقلاب سال پنجاه وهفت و رشد ایدئولوژی اسلامی و اسلام انقلابی همراه شد. اما این انجمن مانند بروجردی از نظریهٔ سنتی شیعه دربارهٔ حکومت پیروی می‌کرد که به سلطانِ وقت مشروعیت می‌داد ولی به‌اقتدار پنهان سیاسی فقیه باور داشت و به هر روی تشکیل حکومت دینی را تنها در قلمرو اختیارات امام معصوم می‌دانست. انقلابیونِ جوان در حوزهٔ علمیه و دیگر محافل مذهبی از پی خمینی رفتند و هواداران و اعضای انجمن حجتیه را مرتجع، متحجّر و مؤمن به‌تفسیری عقب مانده از اسلام خواندند که توانایی انطباق با شرایط دنیای جدید را ندارد.[۱۳۴]

انقلاب اسلامی ایران، حجتیه را غافلگیر کرد. واکنش آغازین رهبری انجمن نسبت به انقلاب با بدگمانی و بدبینی همراه بود. این موضوع باعث ریزش بسیاری از نیروهای سازمان شد. با پیروزی انقلاب، شماری از هواداران انجمن حجتیه که دیگر به‌صورت سازمان فعالیت نمی‌کرد به‌صف انقلابیون پیوستند و حتی مانند علی‌اکبر پرورش یا علی‌اکبر ولایتی به‌مقام وزارت هم رسیدند و شماری دیگر نیز در حوزهٔ علمیه یا بیرون از آن به منتقدان حکومت بدل شدند. با این همه، خمینی در مناسبت‌های مختلف، به‌ویژه در پیامی خطاب به‌روحانیت در سال‌های آخر عمر خود «خطر متحجران و انجمن حجتیه‌ای‌ها» را بزرگ‌تر از هر خطر دیگر توصیف کرد.[۱۳۵] پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت‌های انجمن حجّتیه کمتر شد و نیروهای تربیت شده انجمن به سه دسته تقسیم شدند: دسته اول، افرادی مانند علی اکبر پرورش، صادقی (استاد دانشکده الهیات مشهد)، عبدالکریم و مصحف بودند که به‌صف انقلابیون پیوستند و برخی مانند طیّب که مسئولیت سخنرانی‌های انجمن را در تهران برعهده داشت و نه‌تنها در صف انقلابیون قرار گرفت، بلکه در مقابل انجمن نیز ایستاد. دسته دوم، در برابر انقلاب بی‌تفاوت ماندند و دسته سوم به‌انتقاد از انقلاب پرداخته، در صفِ مخالفان دین‌دار قرار گرفتند! [نیازمند منبع]

با پیروزی انقلاب، حجتیه به رهبری حلبی، که به‌قراری از دوستان نزدیک خمینی بود،[۱۳۶] درصدد آشتی‌جویی با رهبری انقلاب برآمد اما مورد استقبال قرار نگرفت. روح‌الله خمینی که پیش از این انجمن را تأیید کرده بود، اجازهٔ انتقاد علنی را از ماهیت غیرسیاسی و گرایش محافظه‌کارانه انجمن در تفسیر اسلام داد. نهایتاً، پنج‌سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی خمینی در اشاره‌ای تلویحی به‌انجمن آن‌ها را به‌سرکوب خشونت‌بار تهدید کرد: «یک دسته دیگر هم تزشان این‌است که بگذارید معصیت زیاد شود تا حضرت صاحب بیاید. حضرت صاحب مگر برای چی می‌آید؟ حضرت صاحب می‌آید که معصیت را بردارد. ما معصیت می‌کنیم که او بیاید؟ این اعوجاجات را بردارید… در این موجی که الآن این ملت را به‌پیش می‌برد، در این موج خودتان را وارد کنید و برخلاف این موج حرکت نکنید که دست و پای‌تان خواهد شکست.»[۱۳۷] پاسخ حلبی تعلیق کامل تمام فعالیت‌های انجمن بود. بیانیهٔ کوتاه حلبی که تعطیلی حجتیه را اعلام می‌کرد در ۵ فروردین ۱۳۶۲ در روزنامه‌ها به چاپ رسید. پس از آن جنبشی برای تصفیهٔ وابستگانِ حجتیه از نهادهای آموزشی، دانشگاهی و سیاست‌گذاری در سراسر ایران ایجاد گردید.[۱۳۸] در این‌میان، انتشار کتاب در شناخت حزب قاعدین زمان، که توسط عمادالدین باقی به‌رشتهٔ تحریر درآمده بود، بر شدت مخالفت طرفداران انقلاب اسلامی با انجمن حجتیه افزود. عمادالدین باقی در این کتاب با انتقاد از انجمن حجتیه و فعالیت‌های آنان، آشکارا این انجمن را عامل استعمار خواند. او سال‌ها بعد، اعلام کرد که در زمانِ نگارش این کتاب تحت تأثیر فضای حاکم در انتقاد و بدبینی نسبت به حجتیه قرار گرفته و زیاده‌روی کرده‌است:

«فکر می‌کنم در فضای پس از انقلاب و جوّ مسلط بر آن زمان، به‌شدت تحت تأثیر انقلاب بودم و در راستای دفاع مطلق از انقلاب و نفی هر جریان مخالف انقلاب، به‌دور از داوری منصفانه و با ادبیاتی تند، غیراخلاقی و غیرعلمی کتاب «در شناخت حزب قاعدین» را نوشتم. البته شور و حال جوانی نیز در قضاوت شتاب‌زده و احساسیِ من بی‌تاثیر نبود.»

او هم‌چنین با اشاره به‌نظرات انجمن حجتیه در مورد ولایت، اعلام می‌کند که انتقادات او بر این انجمن، ناشی از تقلید او از روح‌اللّه خمینی بوده و بعد از گذشت سال‌ها، هنگامی که با دیدهٔ یک محقّق به‌آن مطالب نگاه می‌کند، پشیمانی وجودش را فرا می‌گیرد:

«در شرایطی که پذیرفتن خطایای گذشته هنوز در جامعهٔ ما به‌شکل یک فرهنگ درنیامده و بسیاری از آقایان که امروز به نظر و موضع خاصی دست یافته‌اند، با تکذیب عملکرد گذشته‌شان اصرار دارند که بگویند از بدو تولد چنین نظری داشته‌اند؛ من صادقانه می‌گویم که مواضعم در خصوص انجمن حجتیه اشتباه بوده و در آن تجدیدِ نظر کرده‌ام. امروز نظراتم به‌برخی از دیدگاه‌های انجمن حجتیه (نه همهٔ آنها) نزدیک‌تر از گذشته شده‌است.»[۱۳۹]

دشمنی حلبی و خمینی به اختلاف آشکار آنان در مورد مفهوم موعودگرایی در اسلام (مهدویت) بازمی‌گشت. تفسیر کاملاً محافظه‌کارانهٔ حجتیه از موعودگرایی را می‌توان مشابه جهان‌بینی پیشاهزاره‌ای در دنیای یهودی مسیحی دانست. آن‌ها در حالی‌که از تمرین زاهدانه و مشتاقانهٔ انتظارِ ظهورِ منجی دفاع می‌کردند، انقلابِ عملی برای تعجیل در ظهور مهدی یا هر اقدامی در جهت ساختن آرمان‌شهرِ نوید داده شدهٔ اسلامی را در غیاب شخصِ منتظَر نفی می‌کردند. از سوی دیگر فعالیت انقلابی خمینی گرایش پساهزاره‌ای در مسیحیت و یهودیت را به ذهن متبادر می‌کند که از برعهده گرفتن نقش فعال در ایجاد جامعهٔ عادل اسلامی پیش از ظهور مهدی دفاع می‌کند تا زمینهٔ آمدن او را فراهم آورد.[۱۴۰] در این زمینه می‌توان، به برگزاری تجمع وابستگان حجتیه در ماه‌های آغازین پس از انقلاب اشاره کرد که به‌خوبی این تمایز یاد شده را نشان می‌دهد، شعار آنها این بود:

«مهدی بیا مهدی بیا»

در پاسخ، هواداران خمینی در تجمعات خود این‌شعار را ساختند:

«خدایا خدایا تا انقلاب مهدی، حتی کنار مهدی، خمینی را نگهدار».[۱۴۱]

در سال‌های پس از پایان فعالیت‌های حجتیه، در مورد منشأ، ماهیت و اهداف انجمن بحث‌هایی مطرح می‌شود که بسیاری از اوقات بی‌دقت و جانبدارانه هستند. منتقدان نامنصف در هر دو جناح چپ و راست با پراکندن افسانه‌ها و تئوری‌های توطئه در مورد حجتیه به جاانداختنِ دیدگاهی اغراق‌آمیز و تحریف شده از میزان تأثیرگذاری و برنامه‌های حجتیه، کمک کردند. سازمان‌ها و اشخاص هوادار خمینی از جمله سپاه پاسداران و صادق خلخالی بارها به‌زنده بودن خط فکری حجتیه اشاره کرده و آن را تهدیدی جدی برای نهضت انقلابی می‌دانستند. منتقدان سکولار از جمله حزب توده و متحدان ایدئولوژیک آن نیز مدعی بودند که با وجود سقوط آشکارِ محبوبیت حجتیه، آن‌ها هم‌چنان دلال واقعی قدرت در پشت صحنه هستند. آن‌ها از واژهٔ حجتیه به‌عنوان لقب هر آن‌که از نظر آن‌ها مرتجع، مستبد و بورژوا به‌نظر می‌رسید استفاده می‌کردند و آن را عامل امپریالیسم در ایران پساانقلابی می‌دانستند.

پس از آن نیز جناح‌های مختلف حکومت ایران نسبت به‌فعالیت دوبارهٔ حجتیه هشدار داده و مدعی نفوذ آن در ارکان حکومت شده‌اند. برای مثال علی اکبر محتشمی معتقد است که حجتیه به‌واسطهٔ ارتباط با برخی مراجع توانستند در نهادهای حکومتی چون جامعهٔ مدرسین حوزهٔ علمیهٔ قم، شورای نگهبان و مجلس خبرگان رهبری نفوذ نمایند.[۱۴۲] با این حال اعضای اصلی انجمن حجتیه عمدتاً از پاسخ‌گویی به‌اتهامات و ورود به این مباحثات خودداری کرده‌اند. این امر ممکن است دلایل متعددی داشته باشد از میل ذاتی برای رازداری و پنهان‌کاری گرفته تا ترس واقعی از سرکوب شدن.

انجمن حجتیه ایجاد حکومت اسلامی را تنها با حضور مهدی، امام دوازدهم شیعیان، میسر می‌دانست و هم‌چنین نظریه ولایت فقیهِ مرسوم در جمهوری اسلامی را مردود دانسته و بیان می‌کرد که ولایت سیاسی فقیه فقط به امام معصوم تعلق دارد. به‌همین علت بین اعضاء انجمن و افرادی که به‌ولایت مطلقهٔ فقیه معتقد بودند اختلاف‌های زیادی وجود داشت. البته انجمن به ولایت محدود فقیه اعتقاد داشت و از مراجع تقلید تبعیت می‌کرد.

با بالا گرفتن اختلاف میان انجمن حجتیه و پاره‌ای از سران نظام جمهوری اسلامی، ارگان‌ها و نهادها، روح‌الله خمینی که اساس حکومتش توسط انجمن به زیر سؤال رفته بود به بهانهٔ این که بهائیان در اثرِحمایت حکومت شاه رشد کرده و با رفتن شاه، بهائیت نیز از بین خواهد رفت، در یک سخنرانی، در سال ۱۳۶۲ خواهان انحلال انجمن حجتیه شد.

روح‌الله خمینی سال ۱۳۶۷ در پیامی که به «منشور روحانیت» معروف بود نوشت:

«... دیروز حجتیه‌ای‌ها مبارزه را حرام کرده بودند و در بحبوحهٔ مبارزات، تمام تلاش خود را نمودند تا اعتصاب چراغانی نیمه شعبان را به‌نفع شاه بشکنند، امروز انقلابی‌تر از انقلابیون شده‌اند! ولایتی‌های دیروز که در سکوت و تحجّر خود آبروی اسلام و مسلمین را ریخته‌اند، در عمل پشت پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت را شکسته‌اند و عنوان ولایت برایشان جز تکسّب و تعیّش نبوده‌است، امروز خود را بانی و وارث ولایت نموده و حسرت ولایت دوران شاه را می‌خورند!»[۱۴۳]

انجمن حجتیه در کنار کارهای تبلیعاتی خود ضد بهائیت به نقد عقاید آن‌ها هم می‌پرداخت. این نقدها به گونه‌های مختلف و با در اختیار گذاشتن آن‌ها در دسترس دیگران انتشار می‌یافت. محمدباقر نجفی در کتاب بهائیان خود از محمود حلبی بابت در اختیار گذاشتن اسناد ضد بهائیت تشکر کرده‌است.[نیازمند منبع]

اعضای سرشناس حجتیه

با جلوس علی خامنه‌ای به‌مقام رهبری، برخی از کسانی‌که در مشرب سیاسی و اعتقادی خود با انجمن حجتیه همدلی می‌کردند و به‌ویژه در مؤسسهٔ موسوم به «در راه حق» در قم فعالیت داشتند، به کانون‌های اقتدار سیاسی نزدیک شدند.[۱۴۴]

در سال‌های ۱۹۶۲–۶۳، عبدالکریم سروش که یکی از شاگردان دبیرستان علوی بود به گفتهٔ خود در سن ۱۷–۱۸ سالگی حدود یک‌سال به‌عضویت انجمن حجتیه که آن‌زمان انجمن «ضد بهائیت» نامیده می‌شد پیوست. او گفته که انجمن حجتیه برای جلب اعضای جدید درمدرسهٔ علوی بسیار فعال بود. به‌گفتهٔ سروش برخی از شاگردان همان مدرسه و هم‌چنین از هم‌کلاسی‌های قدیمی وی بعداً وارد عرصه سیاست شدند و به‌مقام‌های مهمی در سیستم جمهوری اسلامی رسیدند. آنان نیز هم‌زمان با او وارد انجمن حجتیه شده بودند. عده‌ای هم بودند که به‌مجاهدین پیوستند و سرنوشت دیگری داشتند (البته این‌ها هم از انجمن حجتیه آموزش دیده بودند). از هم‌کلاسی‌های او کمال خرازی (وزیر امور خارجه)، نعمت‌زاده (وزیر صنایع و معادن)، حداد عادل (سرپرست آکادمی زبان و ادبیات) اعضای انجمن حجتیه بودند. از دیگر اعضای انجمن محمد قندی (در پست وزارت خدمت کرد). علی اکبر ولایتی (به‌وزارت امور خارجه رسید)، و علی اکبر پرورش (وزیر آموزش و پرورش، که البته از دانش آموزان دبیرستان علوی نبود) افرادی مانند خدایی، احمدی الوان آبادی، حیاتی، و ابریشم‌چی نیز در مدرسهٔ علوی تحصیل کردند و قبل از پیوستن به مجاهدین در انجمن حجتیه بودند. یکی از اساتید و مروجین بزرگ حجتیه که به دکتر پرویزی معروف بود (نام اصلی ایشان نبود) به مدرسهٔ علوی می‌آمد و به‌تدریس علوم دینی می‌پرداخت.[۱۴۵][۱۴۶] از دیگر اعضای سابق انجمن می‌توان به محمد جواد ظریف اشاره کرد.[۱۴۷]

مشارکت دولت و دستگاه روحانیت در سرکوب بهائی‌ها

قانون اساسی مشروطه ایران (۱۲۸۵/۱۹۰۶م) زمینه‌ساز آزار و تعقیب نهادینهٔ بهائیان شد و این دشمنی نسبت به بهائیان با استقرار سلسلهٔ پهلوی منسجم‌تر گردید.[۱۴۸] قانون اساسی و متمم آن (۱۲۸۶) شامل اصولی بودند که «به‌روحانیت شیعه قدرت‌های نهادینهٔ بی‌سابقه‌ای تفویض می‌کرد» و در آن هیچ اصلی در حمایت از آزادی مذهب گنجانده نشده بود.[۱۴۹]

با به‌قدرت رسیدن رضا شاه از کشتارهای گروهی بابیان و بهائیان دورهٔ قاجاریه به‌نحو چشم‌گیری کم شد. آخرین قتل‌عام در دورهٔ رضا شاه در سال ۱۳۰۵ اتفاق افتاد که دسته‌های خشمگین مردم بین هشت تا دوازده بهائی را در جهرم به قتل رساندند. در مقابل حمایت روحانیون از قاتلین در دستگاه‌های قضائی، اقدامات بهائیان برای دادخواهی بکلی بی‌نتیجه ماند.[۱۵۰] بعد از بابی‌ستیزی در ایران بهائی‌ستیزی در آغاز قرن بیستم شروع شد و با پیشرفت قدرت سلسلهٔ پهلوی شدت یافت.[۱۵۱][۱۵۲] اگرچه در این دوره، از قتل‌عام پیروان بهائیت کاسته شد، اما در سال ۱۳۱۲ شمسی (۱۹۳۳میلادی) نشر آثار بهائی منع شد، ازدواج بهائی به‌رسمیت شناخته نشد، مرکز روحانی بهائیان به‌آتش کشیده شد، و ۵۰ مدرسه بهائی تعطیل شدند.[۱۵۳][۱۵۴] حکومت همچنین شروع به آزار بهائیان در ارتباط با فرم‌های سرشماری و اسناد ازدواج و تولد کرد و بعضی از بهائیان را از شغل‌های دولتی اخراج نمود و تعدادی از بهائیان را از نیروی انتظامی و ارتش بر کنار کرد.[۱۵۵][۱۵۶][۱۵۷]

در سال ۱۳۲۰، با رفتن رضا شاه از ایران، پسر ارشد او محمدرضا، بر تخت سلطنت نشست. با توجّه به اوضاع بسیار ضعیف سیاسیِ وی، و اقتصاد نابسامان کشور، شاه نظارت بر بعضی امور مذهبی را به روحانیون واگذار نمود. این امر باعث نفوذ دوبارهٔ طبقهٔ روحانیت در ایران شد و اوضاع بهائیان و گرفتاری‌های آنان را شدّت بخشید.[۱۵۸] رژیم شاه بر سر این دوراهی قرار داشت که از یک سو محتاج به‌حمایت مقامات مذهبی برای پیشبرد سیاست‌های داخلی و خارجی خود بود و از سوی دیگر نمی‌توانست اجازه دهد که کنترل امور چنان از دستش خارج شود که از طرف افکار عمومی بین‌المللی محکوم گردد.[۱۵۹] به گفتهٔ اخوی ویژگی بارز فعالیت‌های ضد بهایی در دههٔ ۱۳۳۰ این‌بود که روحانیت به‌طور پیوسته و هماهنگ رهبری این فعالیت‌ها را برعهده داشت و دولت از مداخله در آن‌ها خودداری می‌نمود. مع الوصف اخوی خاطرنشان می‌سازد که گرچه علما آشکارا عامل اصلی این حوادث بودند، دولت سعی می‌کرد که از این رویدادها برای پیشبرد مقاصد خود بهره‌برداری نماید و در عین‌حال مشارکت خود را در کل این جریان به‌حداقل ممکن برساند.[۱۶۰]

گفته شده که در این دوران روحانیت شیعه با سه جریان مختلف روبرو گردید: ۱) محصلین ایرانی بازگشته از اروپا و آشنائی آن‌ها با علوم جدید و مظاهر تجدد که با برداشت‌های سنتی آنان به هیچ‌وجه هم‌خوانی نداشت و نیز تعداد روزافزون دانشجویانی که تحت نفوذ معلمین و استادان از اروپا برگشته بودند، و هر دو گروه قدرت روحانیون را سخت خدشه‌دار می‌کردند. ۲) نیروهای چپ که هیچ‌گونه سازشی با تفکرات دینی نداشتند و روحانیت کلاً مورد قبول آن‌ها نبود. ۳) بهائیان که منکر قدرت روحانیون بودند و پایهٔ نسبتاً بزرگی در جامعه داشتند. بنابر این مجموعه‌ای از مقررات تبعیض‌آمیز علیه بهائیان به‌وسیلهٔ دولت اتخاذ و توسط ساواک به‌اجراء درآمدند. بنا بر قانون استخدام کشوری جدید، متقاضیان مشاغل دولتی می‌بایست مذهب خود را ذکر کنند و تنها در صورتی‌که متدین به یکی از مذاهب به رسمیت شناخته شده کشور بودند می‌توانستند استخدام شوند.[۱۶۱][۱۶۲][۱۶۳]

رابطه انجمن حجتیه با دستگاه امنیت در دوران حکومت محمد رضا شاه

در تاریخ ایران گاهی اقلیت‌های مذهبی قربانی اختلافات روحانیون با همدیگر یا اختلافات روحانیون با حکام می‌شدند. محمد رضا شاه جوان در سال ۱۳۲۰ جانشین پدر شد. او که با نگرانی از گسترش کمونیسم در ایران و هراس از نفوذ سیاست‌مدارانی چون احمد قوام سلطنت خود را آغاز کرد، پیوندهای محکمی با علماء برقرار نمود که با نفوذترین آن‌ها در آن زمان حسین بروجردی (درگذشت ۱۳۴۰) مرجع تقلید بی‌رقیب ایرانیان شیعه بین سالهای ۱۳۲۶ تا ۱۳۴۰ بود.[۱۶۴] بروجردی که اجازهٔ تشکیل «انجمن ضد بهائیت» را به‌حلبی داد، خودش ضدیتی شدید و بی‌آزرم با دین بهائی داشت و در ملاقات‌های خود با شاه خواسته‌های خود را با وی در میان می‌گذاشت. او به‌عنوان رئیس حوزه، طلبه‌ها را به‌نقاط مختلف ایران می‌فرستاد تا بهائیان را سرکوب کنند.[۱۶۵][۱۶۶] و حتی قبل از اینکه به‌مقام مرجعیت برسد موفق به‌سرکوب بهائیان در بروجرد شده بود. بدین ترتیب که مسئولان شهر یک بهائی را از شغل خود که معاونت شعبهٔ یکی از دفاتر دولتی ادارهٔ ثبت احوال بود برکنار نمودند و بهائیان را از آن شهر بیرون راندند.[۱۶۷] آنچه احمد شاهرودی (یکی از طلبه‌های اعزامی) از گفته‌های بروجردی در زمان اعزام خود و دو نفر دیگر به‌ثبت رسانده، حاکی از قتل‌های پراکندهٔ بهائیان به تحریک بروجردی در دههٔ ۱۳۲۰ و اوایل دههٔ ۱۳۳۰ در اطراف ایران، و قدرت و مصونیتی است که این مرجع شیعه در برابر قانون داشته‌است. بروجردی بدون هیچ واهمه‌ای به‌طلبه‌ها دستور می‌داد که «بروید! این‌ها (بهائی‌ها) را بکشید! اگر توانستید بکشید! بکشید و اطمینان داشته باشید.»[۱۶۸][۱۶۹]

اعضای گروه حجتیّه مطمئن بودند که برهم ریختن یک جلسه بهائی با شکایت صاحب‌خانه یا مراجعه به‌مقامات انتظامی هیچ‌گونه خطری برای آن‌ها نخواهد داشت و از این‌راه موفق شدند که تا حدود زیادی فعالیت‌های تبلیغی بهائیان را مسدود کنند. از قرار، دستگیری بهائیان بعد از انقلاب اکثراً به‌کمک افراد حجتیه، و توسط بازجویان آنان بوده، که خود را به‌ظاهر بهائی معرفی کرده بودند. این مطلب توسط بهائیان زندانی که موفق به ارسال نامه‌هایی از طریق هم‌بندان مسلمان خود به‌بیرون از زندان شده بودند، روشن شده‌است. بازجویان اطلاعات دقیقی از درون جامعهٔ بهائی داشتند زیرا موفق شده بودند که مدارک زیادی از مراکز بهائی به‌دست آورند. حتّی برخی از اعدام شدگان بهائی، صدای بازجویان خود که روزی به‌اصطلاح بهائی بوده‌اند را تشخیص داده بودند. به گفتهٔ عبدالکریم سروش اعضای فعال حجتیه اسامی اصلی خود را به‌کار نمی‌بردند.[۱۷۰]

در تبصرهٔ ۲ اساس‌نامه، انجمن حجتیه هر نوع فعالیت سیاسی از جانب اعضای خود را ممنوع اعلام می‌کند و بدین ترتیب عملاً حمایت دستگاه امنیت (ساواک) را به‌خود جلب می‌نماید. میزان اعتماد دستگاه امنیت به‌حلبی به حدی بود که رئیس واحد اطلاعات دستگاه امنیت به اعضای خود دستور می‌داد که هرگونه اقدام نسبت به‌گروه (حجتیه) با نظر حلبی انجام شود، بر اساس اسناد به دست آمده ساواک، همکاری دستگاه امنیت ایران و گروه حجتیه به خوبی محرز است. افرادی که از رویِ بی‌اطّلاعی از روابط انجمن با دستگاه امنیت اقداماتی علیه برخی از فعالان حجتیه انجام می‌دادند مورد توبیخ دستگاه امنیت و رئیس آن قرار می‌گرفتند. به گفتهٔ علی اکبر پرورش از فعالین اولیهٔ انجمن حجتیه که بعد از انقلاب ۵۷ به پست‌های وزارت فرهنگ و نیابت ریاست مجلس رسید، دستگاه امنیت (ساواک) از استعفای وی از انجمن حجتیه راضی نبود و او را با خشونت تحت بازجوئی قرار داد.

برخی معتقدند علت اصلی حمایت ساواک از انجمن حجتیه منصرف کردن جوانان مسلمان از ورود به‌سازمان‌های چریکی آن دوران بود. فعالیت‌های انجمن علیه بهائیان هیچ‌گونه ضرری برای دولت نداشت بلکه برعکس می‌توانست نیروهای مخالف دولت را نیز خنثی کند. تنها گروهی که می‌توانست افراد متمایل به سازمان مجاهدین را به خود جذب کند و آن‌ها را از فعالیت سیاسی بازدارد گروه حجتیه بود. از این نظر انجمن بسیار مورد علاقهٔ دستگاه امنیت بود.

انجمن حجتیه با توافق دولت و پشتیبانی مالی و انسانی عظیمی که از او حمایت می‌کرده‌است به‌مبارزه با بهائیان اقدام می‌نمود.[۱۷۱]

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون

منابع

  1. ↑ Fischer, Michael M. J. (1990). Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition. Mehdi Abedi. Madison, Wis. ISBN 0-299-12430-4. OCLC 21294764. pp. 48 - 54.
  2. ↑ "ḤALABI, MAḤMUD". Encyclopaedia Iranica Online. Retrieved 2022-12-27.
  3. ↑ Yazdani, Mina. “Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979. ” Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93
  4. ↑ Yazdani, Mina. “Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979” Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93 (Pdf p. 23 note 94.)
  5. ↑ Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  6. ↑ The Baha'is of Iran: socio-historical studies. Dominic Parviz Brookshaw, Seena Fazel. London: Routledge. 2008. ISBN 0-415-35673-3. OCLC 81945288.
  7. ↑ Karlberg, Michael (2010). "Constructive Resilience: The Bahá'í Response to Oppression". Peace & Change. 35 (2): 222–257. doi:10.1111/j.1468-0130.2009.00627.x.
  8. ↑ Karlberg, Michael (2010) https://www.researchgate.net/publication/227748438_Constructive_Resilience_The_Baha'i_Response_to_Oppression
  9. ↑ Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf. Footnote 52.
  10. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 21. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  11. ↑ Full Report. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  12. ↑ Bun Ki Moon, United Nations Secretary-General, 2008. Report of the Secretary- General on the situation of human rights in the Islamic Republic of Iran. A/63/459.
  13. ↑ https://web.archive.org/web/20101016090842/http://www.andisheqom.com/Files/shobahat.php?level=4&urlId=158&id=93
  14. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: p. 15, notes 69, 71. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  15. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: p. 16, notes 73, 74, 75, 76, 77, and 78. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  16. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: p. 21, Notes 112, 113, and 114. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  17. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: Pp. 28 -29, Note 154. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  18. ↑ "Encyclopedia of Islam and The Muslim World". bahai-library.com (به انگلیسی). Retrieved 2023-01-16.
  19. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 57. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  20. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: p. 16-19 https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  21. ↑ https://newrepublic.com/article/116167/mohammad-javad-zarif-irans-foreign-minister-religious-zealot
  22. ↑ Cohen, Ronen A. (2013), Cohen, Ronen A. (ed.), The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94 , doi:10.1057/9781137304773_4, ISBN 978-1-137-30477-3
  23. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: p.16, footnote 78. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  24. ↑ KAZEMZADEH, FIRUZ (2000). "The Baha'is in Iran: Twenty Years of Repression". Social Research. 67 (2): 537–558. ISSN 0037-783X.
  25. ↑ «BBCPersian.com». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۹.
  26. ↑ «انجمن حجتیه؛ از حکومت پهلوی تا جمهوری اسلامی». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۹.
  27. ↑ Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf
  28. ↑ Sadri, Mahmoud (2012). https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  29. ↑ Yazdani, Mina. Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979. Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93
  30. ↑ Cohen, Ronen A. (2013), Cohen, Ronen A. (ed.), "The Hojjatiyeh Society", The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94, doi:10.1057/9781137304773_4, ISBN 978-1-137-30477-3, retrieved 2022-12-28
  31. ↑ Fischer, Michael M. J. (1990). Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition. Mehdi Abedi. Madison, Wis. ISBN 0-299-12430-4. OCLC 21294764. pp. 48-54, 222-250
  32. ↑ Fischer, Michael M. J. (1990). Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition. Internet Archive. Madison, WI. : University of Wisconsin Press. pp. 48–54, 222–250. ISBN 978-0-299-12434-2.
  33. ↑ Danesh Tahereh (2008).https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf (footnote 50)
  34. ↑ Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Wit.hout%20Rights.pdf footnote 51.
  35. ↑ https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  36. ↑ The Baha'is of Iran: socio-historical studies. Dominic Parviz Brookshaw, Seena Fazel. London: Routledge. 2008. ISBN 0-415-35673-3. OCLC 81945288.{{cite book}}: نگهداری CS1: سایر موارد (link)
  37. ↑ Afshari, Reza (2008) note 53 in Danesh, Tahirih (2008) Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf
  38. ↑ Sadri, Mahmoud (2012). https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  39. ↑ Sadri, Mahmoud (2012). https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  40. ↑ Sadri, Mahmoud (2012). https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  41. ↑ R., Keddie, Nikki (2006). Modern Iran: roots and results of revolution. New Haven, Conn. ISBN 978-0-300-12105-6. OCLC 760643823. p. 244
  42. ↑ Cohen, Ronen A. (2013), Cohen, Ronen A. (ed.), "The Hojjatiyeh Society", The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94, doi:10.1057/9781137304773_4, ISBN 978-1-137-30477-3, retrieved 2022-12-28
  43. ↑ Fischer, Michael M. J. (1990). Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition. Mehdi Abedi. Madison, Wis. p. 48. ISBN 0-299-12430-4. OCLC 21294764.
  44. ↑ Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Wit.hout%20Rights.pdf Footnote 73
  45. ↑ Yazdani, Mina. “Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979. ” Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93.
  46. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  47. ↑ Abrahamian, Ervand (1989). Radical Islam: the Iranian Mojahedin. London: I.B. Tauris. p. 19. ISBN 1-85043-077-2. OCLC 22179928.
  48. ↑ Danesh, Tahirih (2008). https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf Footnote 52.
  49. ↑ Yazdani, Mina. “Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Muhammad Reza Shah, 1941-1979. ” Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): p. 57, Note 3
  50. ↑ ضیاءالدین علیا نسب و سلمان علوی نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه (قم: زلال کوثر، ۱۳۸۵)، صص ۱۱۵ تا ۱۴۰
  51. ↑ امینی، اسناد بهائیان ایران، از سال ۱۳۳۲ تا انقلاب اسلامی، صص ۱۰۴۸ تا ۱۰۵۰
  52. ↑ Cameron, Geoffrey. Danesh, Tahirih. (2008) A Revolution without Rights? https://www.files.ethz.ch/isn/94264/2008_A%20Revolution%20Without%20Rights.pdf (Footnote 75.)
  53. ↑ «BBCPersian.com». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  54. ↑ Cohen, Ronen A. (2013), Cohen, Ronen A. (ed.), "The Hojjatiyeh Society", The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94, doi:10.1057/9781137304773_4, ISBN 978-1-137-30477-3, retrieved 2022-12-28
  55. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf. p. 16, footnote 76
  56. ↑ KAZEMZADEH, FIRUZ (2000). "The Baha'is in Iran: Twenty Years of Repression". Social Research. 67 (2): 537–558. ISSN 0037-783X.
  57. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf (p. 16, footnote 77)
  58. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven:https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf (p.16, footnote 78)
  59. ↑ "Prevalent responses of recognized religious minorities", Religious Minorities in Iran, Cambridge University Press, pp. 136–153, 2000-04-13, retrieved 2022-12-28
  60. ↑ Mahmoud Sadri, “ḤALABI, MAḤMUD,” Encyclopaedia Iranica, XI/6, pp. 581-583, available online at Retrieved pp. 581-583, available online at http://www.iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud (accessed on 30 December 2012)
  61. ↑ Sadri, Mahmoud. (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  62. ↑ Rubin, Michael (2001). Into the shadows: radical vigilantes in Khatami's Iran. Washington, DC: Washington Institute for Near East Policy. ISBN 0-944029-45-0. OCLC 45052665.
  63. ↑ Cohen, Ronen A. (2013), Cohen, Ronen A. (ed.), "The Hojjatiyeh Society", The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94, doi:10.1057/9781137304773_4, ISBN 978-1-137-30477-3, retrieved 2022-12-28
  64. ↑ https://iranicaonline.org/articles/bahaism-vii
  65. ↑ «BBCPersian.com». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  66. ↑ عباس امانت، «ریشه‌های بهائی ستیزی در ایران، بهائیان ایران: پژوهش‌های تاریخی – جامعه‌شناسی، ویراستاران: دومینیک پرویز بروکشا و سینا فاضل، مترجمان: عرفان ثابتی و حوریوش رحمانی، ویراستار فارسی، فریدون وهمن (نشر باران، ۱۳۹۰)، صص ۲۵۷ تا ۳۰۸
  67. ↑ «BBCPersian.com». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  68. ↑ Akhavi, Shrough, Note 1. In Cohen R.A. (2013). https://link.springer.com/chapter/10.1057/9781137304773_4
  69. ↑ Akhavi, Shahrough. (1980), Religion and Politics in Contemporary Iran: clergy-state relations in the Pahlavi period. (Albany: State University of New York Press, p. 76.)
  70. ↑ «BBCPersian.com». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  71. ↑ Sadri, Mahmoud. (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  72. ↑ پی نویس ۵ (درسنامه انجمن حجتیه، رضا اکبری آهنگر، مؤسسه راهبردی حق پژوهی، ص۱۳)
  73. ↑ Sadri, Mahmoud. (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  74. ↑ Yazdani, Mina. "Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Mohammad Reza Shah, 1941-1979." Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93
  75. ↑ Sadri, Mahmoud. (2012) .https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  76. ↑ Hartz, Paula (2009). Baha'i Faith (3rd ed.). New York: Chelsea House Publishers. p. 125. ISBN 978-1-60413-104-8. OCLC 261342771.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
  77. ↑ Cohen, Ronen A. (2013), Cohen, Ronen A. (ed.), "The Hojjatiyeh Society", The Hojjatiyeh Society in Iran: Ideology and Practice from the 1950s to the Present (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94, doi:10.1057/9781137304773_4, ISBN 978-1-137-30477-3, retrieved 2022-12-28
  78. ↑ Akhavi, Shahrough. (1980), Religion and Politics in Contemporary Iran: clergy-state relations in the Pahlavi period. Albany: State University of New York Press, 76.
  79. ↑ Keddie, N.R. and Richard, Y. (2006). Modern Iran: roots and results of revolution. New Haven, Conn. ISBN 978-0-300-12105-6. OCLC 760643823. p. 48. ISBN 978-0-300-12105-6
  80. ↑ «Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran | History News Network». historynewsnetwork.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  81. ↑ «Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran | History News Network». historynewsnetwork.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  82. ↑ «Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran | History News Network». historynewsnetwork.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  83. ↑ «Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran | History News Network». historynewsnetwork.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  84. ↑ The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341
  85. ↑ «Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran | History News Network». historynewsnetwork.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۶.
  86. ↑ مرکز اسناد حقوق بشر ایران- ص ۱۵. پانویس ۷۲. بیل سامی. ۲۲ شهریور ۱۳۸۳ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  87. ↑ مرکز اسناد حقوق بشر ایران- ص ۱۵. پانویس ۷۱- سعید امیرارجمند (۱۹۸۸) https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  88. ↑ Sadri, Mahmoud (2012). https://www.iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud
  89. ↑ Fischer, Michael; Abedi, Mehdi (1990). Debating Muslims. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. pp. 48–54, 222–250. ISBN 0-299-12434-7
  90. ↑ Khalaji, Mehdi (2005) https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam
  91. ↑ احمدزاده، طاهر – حجتیه در بستر زمان http://ensani.ir/fa/article/242568/انجمن-حجتیه-در-بستر-زمان
  92. ↑ احمدزاده، طاهز – حجتیه در بستر زمان http://ensani.ir/fa/article/242568/انجمن-حجتیه-در-بستر-زمان
  93. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://www.iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud
  94. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://www.iranicaonline.org/articles/halabi-shaikh-mahmud
  95. ↑ کُلُّ رَایَةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ یُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ (کافی، جلد ۸، صفحه ۲۹۵ و وسائل‌الشیعة ج: ۱۵ ص: ۵۲ و مستدرک‌الوسائل ج: ۱۱ ص: ۳۴)
  96. ↑ ما خرج و لا یخرج منا اهل البیت الی قیام قائمنا احد لیدفع ظلما او ینعش حقا الا اصطلمه البلیه و کان قیامه زیاده فی مکروهنا و شیعتنا» (مقدمه صحیفه سجادیه)
  97. ↑ گفتار حلبی: شیعه می‌گوید در عصر غیبت امام زمان جهاد نیست! چرا؟ و پاسخ می‌دهد چون که حاکم اسلامی باید معصوم باشد مصداق پیدا نکرده‌است.
  98. ↑ و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکه
  99. ↑ «اندیشه قم». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۳۱ اوت ۲۰۰۹»
  100. ↑ Fischer, Michael M. J. (1990). Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition. Mehdi Abedi. Madison, Wis. p. 52. ISBN 0-299-12430-4. OCLC 21294764.
  101. ↑ Fischer, Michael M. J. (1990). Debating Muslims: cultural dialogues in postmodernity and tradition. Mehdi Abedi. Madison, Wis. pp. 52, 53–54. ISBN 0-299-12430-4. OCLC 21294764.
  102. ↑ Fischer, Michael; Abedi, Mehdi (1990). Debating Muslims. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. p. 52. ISBN 0-299-12434-7
  103. ↑ Milani, Abbas (2009) The New Republic, 8-15-2009 https://historynewsnetwork.org/article/115341
  104. ↑ Milani, Abbas (2009) The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341
  105. ↑ Iran Human Rights Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: p. 5, note 1. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  106. ↑ The Bábí and Bahá'í religions 1844-1944: some contemporary western accounts. Moojan Momen. Oxford: G. Ronald. 1981. pp. 21-22. ISBN 0-85398-102-7. OCLC 10777195.{{cite book}}: نگهداری CS1: سایر موارد (link)
  107. ↑ Abbas., Amanat, (2005). Resurrection and renewal : the making of the Babi movement in Iran, 1844-1850. Kalimát Press. pp. 375–377. ISBN 1-890688-42-8. OCLC 62283709.{{cite book}}: نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه (link)
  108. ↑ Danesh, Tahirih (1999) twenty years of Tolerance – The persecution of the Baha’i Community of Iran Under the Islamic Republic. Danesh_10.1.1.601.1308_20 years-Tolerance.pdf https://bahai-library.com/danesh_persecution_bahai_iran
  109. ↑ Fischer, Michael; Abedi, Mehdi (1990). Debating Muslims. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. p. 52. ISBN 0-299-12434-7
  110. ↑ Foundation، Encyclopaedia Iranica. «Welcome to Encyclopaedia Iranica». iranicaonline.org (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰. https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  111. ↑ «AbdolKarim Soroush :: عبدالکریم سروش». www.drsoroush.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰. http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm
  112. ↑ Sadri, Mahmoud. (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  113. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  114. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  115. ↑ ص ۷۸؛ عمادالدین باقی مندرج در https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  116. ↑ طاهر احمدزاده – حجتیه در بستر زمان صص. ۲۷–۲۸ مندرج در https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  117. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  118. ↑ Sadri, Mahmoud’s interview with Aḥmad Qandi, June 1997 https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  119. ↑ Soroush, Abdulkarim. http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm
  120. ↑ «انجمن حجتیه؛ از حکومت پهلوی تا جمهوری اسلامی». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  121. ↑ Yazdani, Mina. "Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Mohammad Reza Shah, 1941-1979." Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93
  122. ↑ یزدانی، مینا (۲۰۱۹) نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران حکومت محمدرضاشاه (۳۲۰ تا ۱۳۵۷) برگردان از انگلیسی. نشر آسو https://www.aasoo.org/fa/daftarha/2543
  123. ↑ "AbdolKarim Soroush :: عبدالکريم سروش". www.drsoroush.com. Retrieved 2023-01-20.
  124. ↑ «Abbas Milani: An Evening in Support of the Bahais of Iran | History News Network». historynewsnetwork.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  125. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  126. ↑ The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341
  127. ↑ Milani, Abbas (2009) https://historynewsnetwork.org/article/115341
  128. ↑ The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341
  129. ↑ Milani, Abbas (2009) The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341
  130. ↑ Paula R. Hartz 2009. Baha’I Faith, 3rd Edition. P.125. Chelsea House Books. New York. ISBN 978-1-60413-104-8.
  131. ↑ KAZEMZADEH, FIRUZ (2000). "The Baha'is in Iran: Twenty Years of Repression". Social Research. 67 (2): 537–558. ISSN 0037-783X.
  132. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  133. ↑ Milani, Abbas. The New Republic, 8-15-2009. https://historynewsnetwork.org/article/115341
  134. ↑ «BBCPersian.com». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  135. ↑ خلجی، مهدی (۲۰۰۵) https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam
  136. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 15, Note 72. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  137. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  138. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  139. ↑ «ISNA - ۰۴-۲۳-۲۰۰۴ - ۸۳/۲/۴ - سرویس: / سیاسی / شماره خبر: ۳۷۱۳۶۰». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۹.
  140. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  141. ↑ Sadri, Mahmoud (2012) https://iranicaonline.org/articles/hojjatiya
  142. ↑ «هشدار علی اکبر محتشمی دربارهٔ مصباحیسم». مردمک. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۶ خرداد ۱۳۸۸.
  143. ↑ «پیام (منشور روحانیت)». سایت جامع امام خمینی.
  144. ↑ خلجی، مهدی. (۲۰۰۵) https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/11/051119_mf_mk_hiddenimam
  145. ↑ Soroush, Abdulkarim. http://www.drsoroush.com/English/Interviews/E-INT-19980600-Jameah_Interview_with_Dr_Soroush.htm
  146. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 16. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf.
  147. ↑ Alfoneh، Ali؛ Gerecht، Reuel Marc (۲۰۱۴-۰۱-۲۴). «An Iranian Moderate Exposed». The New Republic. شاپا 0028-6583. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۱.
  148. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 9 https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  149. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 9. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  150. ↑ Yazdani, Mina. (2011), “Religious Contentions in Modern Iran, 1881-1941” (PhD Diss. University of Toronto, 2011), pp. 229-230.
  151. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 9 https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  152. ↑ Cohen, Ronen A. (2013), "The Hojjatiyeh Society", The Hojjatiyeh Society in Iran (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94, doi:10.1057/9781137304773_4, ISBN 978-1-349-45459-4, retrieved 2023-01-01
  153. ↑ KAZEMZADEH, FIRUZ (2000). "The Baha'is in Iran: Twenty Years of Repression". Social Research. 67 (2): 537–558. ISSN 0037-783X.
  154. ↑ Cohen, Ronen A. (2013), "The Hojjatiyeh Society", The Hojjatiyeh Society in Iran (به انگلیسی), New York: Palgrave Macmillan US, pp. 65–94, doi:10.1057/9781137304773_4, ISBN 978-1-349-45459-4, retrieved 2023-01-01
  155. ↑ Yazdani, Mina. (2011) “Religious Contentions in Modern Iran, 1881-1941” pp. 237-8. (PhD Diss. University of Toronto, 2011).
  156. ↑ یزدانی، مینا. «نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران حکومت محمد رضا شاه در سال‌های ۱۳۲۰ ش تا ۱۳۵۷ (۱۹۴۱ – ۱۹۷۹م)» – دفترهای آسو (۳) https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17/
  157. ↑ https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  158. ↑ یزدانی، مینا. «نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران حکومت محمد رضا شاه در سال‌های ۱۳۲۰ ش تا ۱۳۵۷ (۱۹۴۱ – ۱۹۷۹م)» – دفترهای آسو ۳ https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17
  159. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 15. Note 69, Akhavi, Sharough. P.79, Note 17. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  160. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 15. Note 69, Akhavi, Sharough. P.79, Note 17. https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  161. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 17. Note 82, https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  162. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: P. 17. Note 81 https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf
  163. ↑ Sanasarian, Eliz. Religious Minorities in Iran. Vol. 13 Cambridge University Press, 2000
  164. ↑ یزدانی، مینا. (۲۰۱۹). «نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران محمد رضا شاه ۱۳۲۰–۱۳۵۷» نشر آسو –ص ۱۴ https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17/
  165. ↑ Yazdani, Mina. "Towards a History of Iran’s Baha’i Community During the Reign of Mohammad Reza Shah, 1941-1979." Iran Namag 2, no. 1 (Spring 2017): 66-93.
  166. ↑ یزدانی، مینا – (۲۰۱۹). «نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران محمد رضا شاه ۱۳۲۰–۱۳۵۷» نشر آسو، ص ۱۵، پانویس ۲. https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17/
  167. ↑ Muhammad Husayn ‘Alavi Tabataba’i, Khatirat-i zindigani-yi Ayatollah al-‘Uzma Aqa-yi Burujirdi (Tehran: Ittila‘at, 1341/1962), 36.]
  168. ↑ یزدانی، مینا. (۲۰۱۹). «نگاهی به تاریخ جامعهٔ بهائی ایران در دوران محمد رضا شاه ۱۳۲۰–۱۳۵۷» نشر آسو –ص ۱۵ پی نویس ۳ https://www.aasoo.org/sites/default/files/aasoo_ftp/flipping_book/BahaiCommunity-Pahlavi/HTML/17/
  169. ↑ غلامرضا کرباسچی، در «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی (تاریخ حوزهٔ علمیهٔ قم)» ویراست اول (تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۰)، ۱۶۲: ۱.
  170. ↑ "AbdolKarim Soroush :: عبدالکریم سروش". www.drsoroush.com. Retrieved 2023-01-01.
  171. ↑ Documentation Center, 2006. A Faith Denied: The Persecution of the Baha'is in Iran, New Haven: https://iranhrdc.org/fa/wp-content/uploads/pdf_fa/Reports/full_report_926306684.pdf pp. 9 -32
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=انجمن_حجتیه&oldid=36478077»