یحیی مشیرالدوله: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{Infobox Officeholder |
|||
[[پرونده:یحیی خان مشیرالدوله.jpg|بندانگشتی|300px|چپ|یحیی خان مشیرالدوله در کنار پسرش]] |
|||
| name = یحیی مشیرالدوله |
|||
| birth_name = '''میرزا یحیی‌خان مشیرالدوله قزوینی''' |
|||
| nickname = آجودان مخصوص، معتمدالملک، وزیر مخصوص، و مشیرالدوله |
|||
| image = یحیی خان مشیرالدوله.jpg |
|||
| caption = یحیی خان مشیرالدوله در کنار پسرش |
|||
| office1 = وزیر خارجه ایران |
|||
| monarch1 = [[ناصرالدین‌شاه قاجار]] |
|||
| primeminister1= |
|||
| term_start1 = جمادی‌الاول ۱۳۰۳ |
|||
| term_end1 = ۱۱ ذیقعده ۱۳۰۴ |
|||
| predecessor1 = [[محمود قراگوزلو]] |
|||
| successor1 = [[عباس قوام‌الدوله]] |
|||
| office2 = وزیر عدلیه |
|||
| primeminister2= |
|||
| term_start2 = جمادی‌الثانی ۱۲۹۹ |
|||
| term_end2 = |
|||
| predecessor2 = [[میرزا حسین‌خان سپهسالار]] |
|||
| successor2 = |
|||
| office3 = وزیر عدلیه و تجارت |
|||
| primeminister3= |
|||
| term_start3 = ۱۳۰۶ |
|||
| term_end3 = |
|||
| predecessor3 = |
|||
| successor3 = |
|||
| office4 = وزیر بنائی |
|||
| primeminister4= |
|||
| term_start4 = ۱۲۹۷ |
|||
| term_end4 = |
|||
| predecessor4 = محمودخان ناصرالملک |
|||
| successor4 = |
|||
| birth_date = ۱۲۴۷ قمری |
|||
| birth_place = [[قزوین]]، |
|||
| death_date = ۲۰ جمادی‌الثانی ۱۳۰۹ (۶۲ سال) |
|||
| death_place = ، |
|||
| nationality = {{پرچم|ایران|1925}} |
|||
| residence = |
|||
| alma_mater = |
|||
| party = |
|||
| otherparty = |
|||
| spouse = [[عزت الدوله]] |
|||
| children = |
|||
| occupation = سیاستمدار |
|||
| profession = |
|||
|cabinet = |
|||
| religion = [[اسلام]] |
|||
|signature = |
|||
|awards = |
|||
|website = |
|||
|footnotes = |
|||
}} |
|||
'''میرزا یحیی‌خان مشیرالدوله قزوینی'''، فرزند میرزا نبی‌خان امیر دیوان قزوینی، که دارای القابی چون آجودان مخصوص، معتمدالملک، وزیر مخصوص، و مشیرالدوله بود، از رجال برجسته و نامدار ایران در [[عصر قاجار]] بود. وی که شوهر چهارم [[عزت‌الدوله]]، خواهر [[ناصرالدین شاه]] و بیوه [[امیرکبیر]] به شمار می‌آمد، به مسوولیت‌های مهمی همچون حکومت [[عراق عجم|عراق]] و [[کمره]]، [[لرستان]] و خوزستان، یزد، گیلان، مازندران، فارس و... رسید و مدتی هم وزیر |
'''میرزا یحیی‌خان مشیرالدوله قزوینی'''، فرزند میرزا نبی‌خان امیر دیوان قزوینی، که دارای القابی چون آجودان مخصوص، معتمدالملک، وزیر مخصوص، و مشیرالدوله بود، از رجال برجسته و نامدار ایران در [[عصر قاجار]] بود. |
||
وی که شوهر چهارم [[عزت‌الدوله]]، خواهر [[ناصرالدین شاه]] و بیوه [[امیرکبیر]] به شمار می‌آمد، به مسوولیت‌های مهمی همچون حکومت [[عراق عجم|عراق]] و [[کمره]]، [[لرستان]] و خوزستان، یزد، گیلان، مازندران، فارس و... رسید و مدتی هم وزیر امورخارجه و وزیر عدلیه بود. |
|||
مشیرالدوله برادر [[میرزاحسین خان سپهسالار]]، صدراعظم نامی ایران در عهد قاجاریه‌است. |
مشیرالدوله برادر [[میرزاحسین خان سپهسالار]]، صدراعظم نامی ایران در عهد قاجاریه‌است. |
||
== زندگینامه == |
== زندگینامه == |
||
یحیی خان در سال ۱۲۴۷ |
یحیی خان در سال ۱۲۴۷ قمری در [[قزوین]] متولد شد. پدرش [[میرزا نبی قزوینی|میرزا نبی خان امیر دیوان قزوینی]] از رجال نامی عصر [[قاجار]] بود. میرزا نبی خان در تربیت فرزندان خود تلاش بسیار داشت و در ابتدای سلطنت [[ناصرالدین شاه قاجار]] دو فرزند خود، میرزا حسین خان و یحیی خان را برای تحصیل به اروپا فرستاد. میرزا حسین خان به زودی بازگشت، اما '''یحیی خان''' در [[پاریس]] به یادگیری زبان [[فرانسه]] مشغول شد و تا سال ۱۲۷۲ هجری قمری در [[فرانسه]] ماند. |
||
'''یحیی خان''' پس از مراجعت از [[فرانسه]] بعنوان [[مترجم]] در [[وزارت امورخارجه]] مشغول به کار شد. وی مدتی بعد به نیابت سفارت [[پطرزبورگ]] (لنین گراد بعدی) منصوب شد. |
'''یحیی خان''' پس از مراجعت از [[فرانسه]] بعنوان [[مترجم]] در [[وزارت امورخارجه]] مشغول به کار شد. وی مدتی بعد به نیابت سفارت [[پطرزبورگ]] (لنین گراد بعدی) منصوب شد. |
||
در سال ۱۲۷۳ هجری قمری، وی از [[پطرزبورگ]] به [[ایران]] برگشت و در همین سال [[میرزا آقاخان نوری]]، وی را به سمت [[آجودان]] مخصوص خود منصوب نمود. پس از عزل [[میرزا آقاخان نوری]] در سال ۱۲۷۵ قمری، [[ناصرالدین شاه]]، |
در سال ۱۲۷۳ هجری قمری، وی از [[سن پطرزبورگ]] به [[ایران]] برگشت و در همین سال [[میرزا آقاخان نوری]]، وی را به سمت [[آجودان]] مخصوص خود منصوب نمود. پس از عزل [[میرزا آقاخان نوری]] در سال ۱۲۷۵ قمری، [[ناصرالدین شاه]]، یحیی‌خان را به سمت [[آجودان]] مخصوص و [[مترجم]] حضور خود برگزید. وی در سال ۱۲۷۶ قمری، به عنوان مأمور مخصوص به [[عثمانی]] سفر کرد و در [[استانبول]] نشان خاص شاه ایران را تقدیم سلطان عثمانی نمود و یک سال بعد در مراجعت نیز نشانهایی از جانب [[سلطان عبدالمجید عثمانی]] برای شاهزادگان و اعیان دولت ایران آورد. |
||
وی در سال ۱۲۷۸ هجری قمری فرمان ولایتعهدی [[مظفرالدین شاه]] و [[خلعت]] او را از جانب شاه به [[تبریز]] برد. |
وی در سال ۱۲۷۸ هجری قمری فرمان ولایتعهدی [[مظفرالدین شاه]] و [[خلعت]] او را از جانب شاه به [[تبریز]] برد. |
||
| خط ۱۶: | خط ۶۹: | ||
در سال ۱۲۸۲ هجری قمری، علاوه بر پستهای دیگری که داشت، [[تحویلداری وجوه صرف جیب]] شاه نیز به وی محول گردید. همچنین در اواخر سال ۱۲۸۴ قمری به لقب [[معتمدالملک]]، ملقب گردید و در سال بعد با خانم [[عزت الدوله]]، خواهر تنی شاه ازدواج کرد. |
در سال ۱۲۸۲ هجری قمری، علاوه بر پستهای دیگری که داشت، [[تحویلداری وجوه صرف جیب]] شاه نیز به وی محول گردید. همچنین در اواخر سال ۱۲۸۴ قمری به لقب [[معتمدالملک]]، ملقب گردید و در سال بعد با خانم [[عزت الدوله]]، خواهر تنی شاه ازدواج کرد. |
||
[[یحیی |
[[یحیی مشیرالدوله|یحیی‌خان معتمدالملک]] در سال ۱۲۸۸ قمری به حکومت [[عراق]] و [[کمره]] منصوب شد و مدتی بعد حکومت [[لرستان]] و [[خوزستان]] نیز، ضمیمه حکومتش گردید. در سال ۱۲۸۹ قمری به سمت [[کشیکچی باشی]] گری شاه معین و در همین سال به حکومت [[گیلان]] انتصاب یافت. در سالهای بعد وی به حکومت [[یزد]] و سرانجام در سال ۱۲۹۱ قمری، [[والی]] [[فارس]] شد. |
||
وی پس از مراجعت از ماموریت [[فارس]] و تا سال ۱۲۹۴ قمری شغل مهمی نداشت تا در این سال به حکومت [[مازندران]] و سپس به جای برادرش که در معیت شاه به فرنگ رفته بود، به کفالت وزارت خارجه و سپهسالاری قشون منصوب شد. |
وی پس از مراجعت از ماموریت [[فارس]] و تا سال ۱۲۹۴ قمری شغل مهمی نداشت تا در این سال به حکومت [[مازندران]] و سپس به جای برادرش که در معیت شاه به فرنگ رفته بود، به کفالت وزارت خارجه و سپهسالاری قشون منصوب شد. |
||
در سال ۱۲۹۷ |
در سال ۱۲۹۷ قمری و پس از محمودخان ناصرالملک، وزیر بنائی شد. وزارت بنائی که امور مربوط به بنائی دولتی را به انجام می‌رسانید، از جمله وزارتخانه‌های پرسودی بود که طرفدار بسیار داشت و ادارهٔ بنائی دیوان اعلا نامیده می‌شد و عنوان کامل وزیر آن، وزیر بنائی دیوانی کل ممالک محروسه بود. |
||
پس از درگذشت حاج میرزا حسین خان سپهسالار که لقب مشیرالدوله داشت و برادر |
پس از درگذشت حاج میرزا حسین خان سپهسالار که لقب مشیرالدوله داشت و برادر یحیی‌خان محسوب می‌شد، ناصرالدین شاه قاجار در جمادی‌الثانی سال ۱۲۹۹ قمری، لقب '''مشیرالدوله''' را به یحیی‌خان اعطا کرد و وی را بعنوان وزیر عدلیه منصوب نمود. همچنین در همین زمان لقب قبلی او (معتمدالملک) به پسرش میرزا حسین خان داده شد. |
||
در سال ۱۳۰۱ هجری قمری، ناصرالدین شاه، |
در سال ۱۳۰۱ هجری قمری، ناصرالدین شاه، یحیی‌خان مشیرالدوله را به مناسبت انتساب نزدیکی که به خاندان سلطنتی داشت، برای تبریک جشن بلوغ ولیعهد روسیه، یعنی نیکلای دوم فرزند الکساندر سوم، با تشریفات تمام به دربار پطرزبورگ فرستاد. در همین سفر بود که یحیی‌خان مشیرالدوله به لقب '''جناب اشرف''' نیز ملقب گردید. |
||
یحیی خان مشیرالدوله در سلخ (روز آخر ماه) جمادی‌الاول سال ۱۳۰۳ هجری قمری به عنوان وزیر خارجه ایران منصوب گردید و این سمت را تا روز چهارشنبه ۱۱ ذیقعده سال ۱۳۰۴ قمری عهده دار بود. در انتصاب وی که سیاستمداری روسوفیل بود، روسها نقش عمده ایفا نمودند. |
یحیی خان مشیرالدوله در سلخ (روز آخر ماه) جمادی‌الاول سال ۱۳۰۳ هجری قمری به عنوان وزیر خارجه ایران منصوب گردید و این سمت را تا روز چهارشنبه ۱۱ ذیقعده سال ۱۳۰۴ قمری عهده دار بود. در انتصاب وی که سیاستمداری روسوفیل بود، روسها نقش عمده ایفا نمودند. |
||
نسخهٔ ۹ مارس ۲۰۱۴، ساعت ۲۲:۴۳
یحیی مشیرالدوله | |
|---|---|
 یحیی خان مشیرالدوله در کنار پسرش | |
| وزیر خارجه ایران | |
| دوره مسئولیت جمادی‌الاول ۱۳۰۳ – ۱۱ ذیقعده ۱۳۰۴ | |
| پادشاه | ناصرالدین‌شاه قاجار |
| پس از | محمود قراگوزلو |
| پیش از | عباس قوام‌الدوله |
| وزیر عدلیه | |
| آغاز به کار جمادی‌الثانی ۱۲۹۹ | |
| پس از | میرزا حسین‌خان سپهسالار |
| وزیر عدلیه و تجارت | |
| آغاز به کار ۱۳۰۶ | |
| وزیر بنائی | |
| آغاز به کار ۱۲۹۷ | |
| پس از | محمودخان ناصرالملک |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | میرزا یحیی‌خان مشیرالدوله قزوینی ۱۲۴۷ قمری قزوین، |
| درگذشته | ۲۰ جمادی‌الثانی ۱۳۰۹ (۶۲ سال) ، |
| ملیت |  ایران |
| همسر(ان) | عزت الدوله |
| پیشه | سیاستمدار |
| لقب(ها) | آجودان مخصوص، معتمدالملک، وزیر مخصوص، و مشیرالدوله |
میرزا یحیی‌خان مشیرالدوله قزوینی، فرزند میرزا نبی‌خان امیر دیوان قزوینی، که دارای القابی چون آجودان مخصوص، معتمدالملک، وزیر مخصوص، و مشیرالدوله بود، از رجال برجسته و نامدار ایران در عصر قاجار بود.
وی که شوهر چهارم عزت‌الدوله، خواهر ناصرالدین شاه و بیوه امیرکبیر به شمار می‌آمد، به مسوولیت‌های مهمی همچون حکومت عراق و کمره، لرستان و خوزستان، یزد، گیلان، مازندران، فارس و... رسید و مدتی هم وزیر امورخارجه و وزیر عدلیه بود.
مشیرالدوله برادر میرزاحسین خان سپهسالار، صدراعظم نامی ایران در عهد قاجاریه‌است.
زندگینامه
یحیی خان در سال ۱۲۴۷ قمری در قزوین متولد شد. پدرش میرزا نبی خان امیر دیوان قزوینی از رجال نامی عصر قاجار بود. میرزا نبی خان در تربیت فرزندان خود تلاش بسیار داشت و در ابتدای سلطنت ناصرالدین شاه قاجار دو فرزند خود، میرزا حسین خان و یحیی خان را برای تحصیل به اروپا فرستاد. میرزا حسین خان به زودی بازگشت، اما یحیی خان در پاریس به یادگیری زبان فرانسه مشغول شد و تا سال ۱۲۷۲ هجری قمری در فرانسه ماند.
یحیی خان پس از مراجعت از فرانسه بعنوان مترجم در وزارت امورخارجه مشغول به کار شد. وی مدتی بعد به نیابت سفارت پطرزبورگ (لنین گراد بعدی) منصوب شد.
در سال ۱۲۷۳ هجری قمری، وی از سن پطرزبورگ به ایران برگشت و در همین سال میرزا آقاخان نوری، وی را به سمت آجودان مخصوص خود منصوب نمود. پس از عزل میرزا آقاخان نوری در سال ۱۲۷۵ قمری، ناصرالدین شاه، یحیی‌خان را به سمت آجودان مخصوص و مترجم حضور خود برگزید. وی در سال ۱۲۷۶ قمری، به عنوان مأمور مخصوص به عثمانی سفر کرد و در استانبول نشان خاص شاه ایران را تقدیم سلطان عثمانی نمود و یک سال بعد در مراجعت نیز نشانهایی از جانب سلطان عبدالمجید عثمانی برای شاهزادگان و اعیان دولت ایران آورد.
وی در سال ۱۲۷۸ هجری قمری فرمان ولایتعهدی مظفرالدین شاه و خلعت او را از جانب شاه به تبریز برد.
در سال ۱۲۸۲ هجری قمری، علاوه بر پستهای دیگری که داشت، تحویلداری وجوه صرف جیب شاه نیز به وی محول گردید. همچنین در اواخر سال ۱۲۸۴ قمری به لقب معتمدالملک، ملقب گردید و در سال بعد با خانم عزت الدوله، خواهر تنی شاه ازدواج کرد.
یحیی‌خان معتمدالملک در سال ۱۲۸۸ قمری به حکومت عراق و کمره منصوب شد و مدتی بعد حکومت لرستان و خوزستان نیز، ضمیمه حکومتش گردید. در سال ۱۲۸۹ قمری به سمت کشیکچی باشی گری شاه معین و در همین سال به حکومت گیلان انتصاب یافت. در سالهای بعد وی به حکومت یزد و سرانجام در سال ۱۲۹۱ قمری، والی فارس شد.
وی پس از مراجعت از ماموریت فارس و تا سال ۱۲۹۴ قمری شغل مهمی نداشت تا در این سال به حکومت مازندران و سپس به جای برادرش که در معیت شاه به فرنگ رفته بود، به کفالت وزارت خارجه و سپهسالاری قشون منصوب شد.
در سال ۱۲۹۷ قمری و پس از محمودخان ناصرالملک، وزیر بنائی شد. وزارت بنائی که امور مربوط به بنائی دولتی را به انجام می‌رسانید، از جمله وزارتخانه‌های پرسودی بود که طرفدار بسیار داشت و ادارهٔ بنائی دیوان اعلا نامیده می‌شد و عنوان کامل وزیر آن، وزیر بنائی دیوانی کل ممالک محروسه بود.
پس از درگذشت حاج میرزا حسین خان سپهسالار که لقب مشیرالدوله داشت و برادر یحیی‌خان محسوب می‌شد، ناصرالدین شاه قاجار در جمادی‌الثانی سال ۱۲۹۹ قمری، لقب مشیرالدوله را به یحیی‌خان اعطا کرد و وی را بعنوان وزیر عدلیه منصوب نمود. همچنین در همین زمان لقب قبلی او (معتمدالملک) به پسرش میرزا حسین خان داده شد.
در سال ۱۳۰۱ هجری قمری، ناصرالدین شاه، یحیی‌خان مشیرالدوله را به مناسبت انتساب نزدیکی که به خاندان سلطنتی داشت، برای تبریک جشن بلوغ ولیعهد روسیه، یعنی نیکلای دوم فرزند الکساندر سوم، با تشریفات تمام به دربار پطرزبورگ فرستاد. در همین سفر بود که یحیی‌خان مشیرالدوله به لقب جناب اشرف نیز ملقب گردید.
یحیی خان مشیرالدوله در سلخ (روز آخر ماه) جمادی‌الاول سال ۱۳۰۳ هجری قمری به عنوان وزیر خارجه ایران منصوب گردید و این سمت را تا روز چهارشنبه ۱۱ ذیقعده سال ۱۳۰۴ قمری عهده دار بود. در انتصاب وی که سیاستمداری روسوفیل بود، روسها نقش عمده ایفا نمودند.
وی در سال ۱۳۰۶ هجری قمری، مجدداً به وزارت عدلیه رسید و این بار وزارت تجارت هم ضمیمهٔ شغل او بود.
یحیی‌خان قزوینی در روز ۲۰ جمادی‌الثانی سال ۱۳۰۹ هجری قمری در سن ۶۲ سالگی فوت کرد. جسد وی طی مراسمی در مشهد و در حرم امام رضا(ع)، و در جوار قبر برادرش میرزا حسین خان سپهسالار به خاک سپرده شد.
درباره او
یحیی خان مشیرالدوله از جمله شاخصترین سیاستمدران روسوفیل (متمایل به روسیه) در تاریخ ایران به شمار می‌رفت. در این ارتباط مخبرالسلطنه هدایت در کتاب مشهورش، خاطرات و خطرات می‌نویسد:
یحیی خان وزیر امورخارجه، رسماً نوکر روس بود. در فوتش ناصرالدین شاه شکر کرد، این بوده احوال مملکت ما در باطن امر!
اعتمادالسلطنه در خاطرات روزانه خویش، از مرگ یحیی خان ابراز تألم و ناراحتی می‌کند و می‌نویسد:
خبر فوت مشیرالدوله بی حد و اندازه مرا متالم نمود. این شخص به تمام مردم نیکی کرده، از بزرگ و کوچک، هرکس به جهتی رهین منت او هستند. نسبت به من خیلی مهربان بود، شریک غم و شادی بود، نمی‌دانم به چه زبان افسردگی خود را شرح دهم...
این در حالیست که خود اعتمادالسلطنه در برخی از آثار دیگر خویش، همچون کتاب خلسه، زبان به بدگوئی بسیار از یحیی خان مشیرالدوله گشوده‌است.