پوشاک

یک کودک که شمار بسیاری پوشاک زمستانی مانند شال و کلاه و سربند پوشیده‌است.

قبای زربفت دوره صفوی.

پوشاک یا لِباس یا گوهر جامه آنچه است که بر تن پوشیده می‌شود. پوشاک، بدن را از گرما و سرما و دیگر مخاطرات موجود در طبیعت حفظ می‌کند. همچنین پوشاک می‌تواند برای راحتی، حجب و حیا و نیز برای ایمنی استفاده شود. پوشیدنی‌ها همچنین می‌توانند نشان دهندهٔ باورهای مذهبی، فرهنگی و دیگر معانی اجتماعی باشند. بوود وظیفه اصلی پوشاک حفاظت از بدن انسان در برابر خطرات احتمالی در محیط مانند: آب و هوا (مانند نور شدید آفتاب، سرما و گرمای بیش از اندازه و بارش برف و باران)، حشرات، مواد شیمیایی زیان آور، سلاح و سایش با مواد زبر و آسیب‌رسان و سایر خطرها است. پوشاک در برابر بسیاری از مخاطرات که ممکن است بدن برهنه انسان را زخمی کند، محافظت می‌کند. در پاره‌ای از موارد پوشاک محیط را از فردی که پوشاک را پوشیده حفاظت می‌کند (مانند پوشاک ضد عفونی شدهٔ محافظ در اتاق عمل و محیط‌های پزشکی).

در جلوه‌های نوین لباس‌ها در نقش حفاظتی آنها می‌توان به انواعی از لباس‌های حفاظتی یا لباسهای مانند پوشاک فضانوردی، پوشاک زرهی، پوشاک غواصی، مایو، پوشاک حفاظت کننده در مقابل نیش زنبور، لباس چرمی موتورسواری و لباس‌های محافظ اشاره کرد.

در معانی کاربردی پوشاک در روند تحول تاریخی آن می‌توان به مواد زیر برای به وجود پوشاک به جز جنبه محافظتی آن می‌توان از کاربدهای جادویی، قدرت نمایی، حجاب و حیا، هویت بخشی و غیره اشاره کرد. لباس گویش تظاهری، عملی و نشانه ای برای بیان محتوای فرهنگی یک جامعه می‌باشد و به جز وظیفه پوشانندگی و محافظت دارای نقش‌های چون زیبایی، هویت بخشی، جزی جدید از زبان بدن در نقش‌های اعتراضی، بیان‌های سیاسی، یا شکوه و جلال اجتماعی، گرانبهایی و سرگرمی را در بر می‌گیرد. اما تمام موارد فوق زمانی محقق خواهد شدکه صفت اصلی یعنی پوشاندن حتی جزئی کوچکی از بدن را دربرداشته باشد.

همچنین مردم بدن‌هایشان را به وسیله عطر، لوازم آرایش و مدل دادن به موهای سر، صورت و بدنشان پیراسته می‌کنند. آن‌ها همچنین بدنشان را به وسیله کارهایی مثل خالکوبی و جای زخم و دیگر کارها علامت‌گذاری می‌کنند. این کارها ممکن است نشانه‌ای از پوشاک باشند اما پوشاکی به وجود نیامده‌است.

در طول تاریخ بسیاری از جوامع به‌طور کامل یا تا قسمتی طرفدار برهنگی بوده‌اند که این یک هنجار فرهنگی به حساب می‌آمد. در دنیای امروز در بیشتر فرهنگ‌ها رفت‌وآمد در مکان‌های همگانی بدون پوشاک یک هنجارشکنی و غیرقابل قبول است. لباسهای اولیه از پوست حیوانات تهیه می‌شدند. لباس مردم عهد باستان بسیار گشاد بود. در قرون وسطی مردم فقیر لباسهای ساده‌ای برتن می‌کردند اما ثروتمندان از لباسهای دوخته شده از حریر و ابریشم مرغوب شرق استفاده می‌کردند؛ مثلاً ملکه الیزابت اول، سمبل مد در دوران خود بود. گفته می‌شود وی هنگام مرگ خود بیش از ۳۰۰۰ دست لباس داشت.

اثر لباس بر گرم ماندن بدن

یک مرد جوان با کلاه پکول و لباسی از جنس پشم شتر که در مناطق و فصل های سرد دمای بدن انسان را به خوبی حفظ میکند

لباس، هوای مجاور پوست را محبوس می‌کند و از این راه ضخامت ناحیهٔ اختصاصی هوا در مجاورت پوست را افزایش و جریان هوا را کاهش می‌دهد، و میزان دفع حرارت از بدن بوسیلهٔ این هدایت شدیداً کاهش می‌یابد و باعث جلوگیری از هدر رفت گرما و در نتیجه گرم شدن بدن می‌شود. لباس‌های معمولی میزان دفع حرارت را به حدود نصف حالت عریان کاهش می‌دهند. برای لباس‌های مخصوص مناطق قطبی این نسبت به یک ششم می‌رسد.

انواع پوشاک

فرق تیشرت و بلوز و پولوشرت (مخصوص فصل بهار و تابستان):

تیشرت (T-Shirt) پوشاک آستین کوتاه نازک یقه گرد یا یقه هفت در انواع مدل‌های ساده و طرح‌دار با رنگ یا تکه‌های پارچه یا یک جیب تزیینی سمت چپ سینه و همچنین دارای مدل‌های گشاد و لانگ نیز هست

بلوز (Blouse) دقیقاً همان تعریف تی‌شرت نازک ولی آستین بلند و گاهی هم یقه اسکی

پولوشرت (Polo Shirt) تی‌شرت نازک یقه دار ۲ تا ۴ دکمه یا بدون جیب یا با یک جیب معمولاً سمت چپ سینه و گاهی هم آستین بلند

فرق پلیور و ژاکت (مخصوص فصل پاییز و زمستان):

پلوور (Pullover) پوشاک بافتنی آستین بلند جلوبسته است و گاهی هم یقه اسکی

ژاکت (Jacket) پوشاک بافتنی آستین بلند جلو باز که با دکمه یا زیپ بسته می‌شود

فرق جلیقه و ژیله (مخصوص فصل پاییز و زمستان):

جلیقه (Waistcoat) نام پوشاک ضخیم بدون آستین جلو باز که با دکمه یا زیپ بسته می‌شود

ژیله (Gilet) نام پوشاک ضخیم بدون آستین جلو بسته‌است

پوشاک، لباس زنانه و دخترانه (مخصوص فصل پاییز و زمستان):

پوشاک بدون آستین جلو بسته‌است.

فرق هودی و سویت‌شرت:

هودی (Hoodie) نام پوشاک آستین بلند کلاه دار با دو جیب در پایین یا بدون جیب و در سه مدل جلو بسته و جلو باز با زیپ یا دکمه است که تفاوت ان با سویت‌شرت در داشتن کلاه است. (مخصوص فصل بهار و پاییز و زمستان)

سویت‌شرت (Jumper) نام پوشاک ضخیم آستین بلند غیر بافتنی با دو جیب در پایین یا بدون جیب در سه مدل جلوبسته و جلو باز که با دکمه یا زیپ بسته می‌شود. (مخصوص فصل پاییز و زمستان)

جستارهای وابسته

• پوشش در مصر باستان
• لباس محلی
• لباس محلی (لباس سنتی)
• صنعت پوشاک در ایران باستان
• فهرست پوشاک
• طراحی لباس
• کت
• شلوار
• تن‌پوش
• لباس زیر
  • شورت
  • سینه‌بند

منابع

• ۱دائرةالمعارف کودکان و نوجوانان جلد اول
• 2Wikipedia contributors, "Clothing," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Clothing&oldid=267044555 (accessed January 29, 2009).

۴الگو:مبانی طراحی لباس کار و ایمنی جلد اول مؤلف: مریم زمانی، تهران، ۱۳۹۷، ص ۲۳، پ ۱