پرش به محتوا

لیگ فوتبال ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
لیگ فوتبال ایران
بنیان‌گذاری۱۳۳۶ با نام جام قهرمانی فوتبال ایران و در سال ۱۳۴۹ با نام جام منطقه‌‌ای
کشورایران
کنفدراسیونای‌اف‌سی
دسته‌هااول تا ۱۳۸۰، برتر از ۱۳۸۰ تا کنون
شمار تیم‌هاکنونی: ۱۶ تیم (فصل ۰۲–۱۴۰۱)
سطح در مسابقات۱
سقوط بهدسته یک
جام(های) داخلیجام حذفی
سوپر جام
جام(های) بین‌المللیلیگ قهرمانان آسیا
قهرمان کنونیپرسپولیس (شانزدهمین قهرمانی)
(۰۳–۱۴۰۲)
موفق‌ترین تیمپرسپولیس (۱۶ قهرمانی)
پخش تلویزیونیشبکه سه
شبکه ورزش
شبکه شما
شبکه جام جم
شبکه‌های استانی
وبگاه
فصل جاری: لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳

لیگ فوتبال ایران در سال ۱۳۴۹ با نام جام منطقه‌ای آغاز شد. از آن زمان تاکنون نیز با وجود تغییرات در نحوهٔ برگزاری و نام مسابقات، این مسابقات تا به امروز برگزار شده است. طی ۴۱ دوره برگزاری لیگ، تیم‌های پرسپولیس (۱۶ بار)، استقلال تهران (۹ بار)*، پاس تهران (۵ بار)*،[۱] سپاهان اصفهان (۵ بار) و سایپا تهران (۳ بار)، فولاد خوزستان (۲ بار) و استقلال خوزستان (۱ بار) به قهرمانی رسیدند.

همچنین در مسابقات جام قهرمانی فوتبال ایران که از سال ۱۳۳۶ شروع شد (و اختلاف وجود دارد که لیگ‌های سراسری ایران باید از سال ۱۳۳۶ حساب شود یا از سال ۱۳۴۹) تیم‌های تیم‌های پاس تهران (۳ بار)، استقلال تهران (۱ بار)، پیکان تهران (۱ بار)، کلنی مموریال تبریز (۱ بار)، جم آبادان (۱ بار)، آریا مشهد (۱ بار)، دارایی تهران (۱ بار)، کیان تهران (۱ بار) موفق به قهرمانی شده‌اند.

*با احتساب ۳ قهرمانی تیم پاس تهران و ۱ قهرمانی تیم استقلال تهران در مسابقات جام قهرمانی فوتبال ایران، در مجموع استقلال تهران (۱۰ بار) و پاس تهران (۸ بار) موفق به قهرمانی در لیگ‌های سراسری فوتبال ایران شدند.

تلاش‌های نخستین و پیشینه لیگ ایران

در میانه‌های دهه سی فدراسیون فوتبال تصمیم گرفت مسابقات فوتبال را که فقط در استانها برگزار می‌شد به صورت سراسری برگزار کند، به همین منظور از ۱۲ استان صاحب فوتبال در ایران درخواست کرد برای این مسابقات نماینده ای معرفی کنند. به دلیل کمبود امکانات، مشکلات سخت‌افزاری، عدم امکانات مالی امکان برگزاری مسابقات به صورت رفت و برگشت ممکن نبود به همین دلیل تصمیم بر آن شد رقابتها به صورت متمرکز برگزار شود. با معرفی تیمها، سر انجام در سال ۱۳۳۶ اولین دوره مسابقات با نام جام قهرمانی فوتبال ایران برگزار شد[۲]

جام قهرمانی فوتبال کشور ۴۸ – ۱۳۳۶

سرانجام با نظر فدراسیون فوتبال ایران در شهریور ۱۳۳۶ اولین دوره مسابقات جام قهرمانی ایران برگزار شد که تیم تاج تهران فاتح این مسابقات شد تا اولین قهرمان در فوتبال ایران لقب بگیرد. در مجموع ۸ تیم موفق شدند قهرمان این رقابتها بشوند. تیم منحل شدهٔ پاس تهران با سه قهرمانی پرافتخارترین تیم در تمام ادوار این لیگ است. همچنین تیم منحل شده دیگر یعنی کلنی ممورویال تبریز هم با پنج بار حضور در فینال این رقابتها که شامل «یک قهرمانی و چهار نایب قهرمانی» می‌باشد از تیم‌های پر افتخار محسوب می‌شود. آخرین قهرمان جام هم در سال ۱۳۴۸ تیم پیکان ناسیونال بود.[۳] این رقابت‌ها بعد از ۱۰ دوره برگزاری از سال ۱۳۴۹ و با تغییراتی جزئی در ساختار بازی‌ها و تغییر نام از جام قهرمانی ایران به جام منطقه‌ای فوتبال ایران به سرآغازی برای شروع لیگ سراسری فوتبال باشگاهی در ایران تبدیل شد.[۴][۵][۶]

جدول کلی ۱۰ دورهٔ جام قهرمانی ایران

دوره تعداد تیمها قهرمان نایب قهرمان میزبان
۱۳۳۶ ۱۲ تاج تهران کلنی تبریز اصفهان
۱۳۳۷ برگزار نشد _
۱۳۳۸ ۱۲ کلنی تبریز شاهین اصفهان تبریز
۱۳۳۹ ۶ جم آبادان سپه ّتهران ساری
۱۳۴۰ ۶ آریا مشهد کیان تهران مشهد
۱۳۴۱ ۶ دارایی تهران کلنی تبریز اصفهان
۱۳۴۲ برگزار نشد _
۱۳۴۳ ۶ کیان تهران کلنی تبریز مشهد
۱۳۴۴ ۸ پاس تهران آریا مشهد ساری
۱۳۴۵ برگزار نشد _
۱۳۴۶ ۸ پاس تهران کلنی تبریز کرمان
۱۳۴۷ ۸ پاس تهران گیو بندر انزلی بندر انزلی
۱۳۴۸ ۸ پیکان ناسیونال تاج شیراز تهران

جام منطقه‌ای: ۵۰ – ۱۳۴۹

سال ۱۳۴۹ را می‌توان آغاز رقابت‌های سراسری باشگاهی در ایران نامید. مسابقاتی که برای اولین بار جنبه رقابت‌های باشگاهی به خود گرفت زیرا تمام تیم‌های حاضر در آن باشگاهی بودند. این لیگ معتبرترین جامی بود که تا آن زمان برگزار شده بود، در اولین دوره این رقابت‌ها که با نام جام منطقه‌ای ایران برگزار شد همانند اولین دوره جام قهرمانی ایران تیم تاج تهران به قهرمانی دست یافت و در دومین دوره این جام تیم پرسپولیس قهرمان شد.

جام تخت جمشید: ۵۷ – ۱۳۵۲

با برگزاری ۱۰ دوره از جام قهرمانی فوتبال ایران، ۲ دوره از جام منطقه‌ای و کسب تجربه از آزمون خطا، با اعلام فدراسیون فوتبال ایران در سال ۱۳۵۲ لیگ سراسری با نام جام تخت جمشید آغاز شد، اولین دوره مسابقات جام تخت جمشید با حضور دوازده تیم آغاز شد، در نهایت و بعد از انجام بازی‌های رفت و برگشت بین تیم‌های حاضر در این مسابقات، پرسپولیس که برخلاف اکثر تیم‌های حاضر در آن جام از طریق بخش خصوصی اداره می‌شد، عنوان قهرمانی را در اولین دوره این رقابت‌ها از آن خود کرد. تاج تهران تهران نایب قهرمان شد و پاس تهران به مقام سوم دست یافت. در سال ۱۳۵۳ تاج تهران توانست عنوان قهرمانی را به دست آورد در سال ۱۳۵۴ بار دیگر پرسپولیس فاتح این رقابت‌ها نام گرفت.

تیم پاس تهران که ۳ بار فاتح جام قهرمانی فوتبال ایران شده بود در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۵ دو بار پیاپی جام تخت جمشید را از آن خود ساخت تا با کسب ۵ قهرمانی در لیگ ایران به موفق‌ترین تیم باشگاهی تا آن زمان تبدیل شود. . اما ششمین دوره این مسابقات به دلیل انقلاب ایران ناتمام ماند و برای همیشه لیگ تخت جمشید به تاریخ پیوست. بعد از انقلاب شرایطی مثل جنگ باعث شد لیگ باشگاهی فوتبال ایران تا سال ۱۳۶۸ تعطیل شود و تیم‌های باشگاهی در لیگ‌های استانی شرکت کنند. ّ

توضیحات: جام تخت جمشید در ۶ دوره برگزار شد که دوره ششم آن به دلیل تقارن با انقلاب ۱۳۵۷ ناتمام ماند. سه تیم پرسپولیس، تاج تهران و پاس تهران موفق به کسب عنوان قهرمانی شدند.
این جدول تا پایان دور پنجم تنظیم شده است و دور ششم به دلیل ناتمام ماندن آن در این جدول محسوب نشده است.
در لیگ تخت جمشید برای هر برد ۲ امتیاز و برای هر مساوی ۱ امتیاز در نظر گرفته می‌شده است.

۱۳۵۷ تا ۱۳۶۷

وقوع انقلاب در ایران و همچنین جنگ با عراق باعث شد لیگ فوتبال ایران با یک دهه وقفه مواجه شود. در این سال‌ها مسابقات فوتبال در داخل کشور با حضور تیم‌هایی با نام استان‌ها یا مسابقات باشگاهی با تعداد محدود در داخل استان‌ها برگزار می‌شد.

لیگ قدس: ۶۹ – ۱۳۶۸

با پایان جنگ ایران و عراق و ایجاد ثبات در کشور، سال ۱۳۶۸ فدراسیون فوتبال با انتخاب تیمهای برتر استانها این مسابقات را به صورت سراسری با عنوان جام قدس برگزار کرد. روش مسابقات باز به شیوهٔ اولین دوره جام قهرمانی فوتبال ایران در سال ۱۳۳۶ در دو گروه برگزار شد دیدار نهایی که مشخص کننده قهرمان بود بین استقلال و پرسپولیس برگزار شد و در پایان .استقلال تهران موفق شد با شکست پرسپولیس به مقام قهرمانی دست یابد.

استقلال اولین و آخرین قهرمان لیگ قدس است چرا که در پایان این رقابت‌ها و در دوره ریاست ناصر نوآموز بر فدراسیون فوتبال ایران، طرح برگزاری مسابقاتی با عنوان جام آزادگان با حضور تیم‌هایی از سراسر ایران تصویب شد تا لیگ قدس با عمر یکساله کوتاهترین لیگ ایران لقب بگیرد.

جام آزادگان: ۸۰–۱۳۷۰

پاس فاتح اولین دوره جام آزادگان که در سال ۱۳۷۰ برگزار شد نام گرفت. این تیم در سال بعد هم موفق به کسب عنوان قهرمانی در این جام شد و در همین زمان نیز جام قهرمانی باشگاه‌های آسیا را با شکست نماینده عربستان در دیدار فینال به ایران آورد. پس از دو قهرمانی متوالی پاس تهران نوبت به سایپا تهران رسید تا در سال‌های ۱۳۷۲ و ۱۳۷۳ دو بار پیاپی فاتح این جام شوند. پرسپولیس در سال‌های ۱۳۷۴ و ۱۳۷۵جام قهرمانی را از آن خود کرد. در سال ۱۳۷۶ استقلال فاتح این رقابت‌ها نام گرفت. در سال‌های ۱۳۷۷–۷۸ و ۱۳۷۸–۷۹ مجدداً پرسپولیس و در آخرین دوره یعنی ۱۳۷۹–۸۰ استقلال قهرمان رقابتها شد.

توضیحات: لیگ آزادگان در ۱۰ دوره برگزار شد.
این جدول تا پایان دور دهم تنظیم شده است.
در چهار دوره اول لیگ آزادگان برای هر برد ۲ امتیاز و برای هر مساوی ۱ امتیاز در نظر گرفته می‌شده است.

جام خلیج فارس: هم‌اکنون–۱۳۸۰

در چهارمین سال ریاست صفایی فراهانی بر فدراسیون فوتبال، هیئت رئیسه سازمان لیگ تصمیم به برگزاری لیگ حرفه‌ای در مسابقات باشگاهی ایران گرفت که در نهایت نام لیگ برتر روی آن نهاده شد. برنامه‌های این لیگ با هدف پیشرفت فوتبال باشگاهی در ایران تدوین و تصویب شد. در این مدت نحوه سقوط و صعود تیم‌ها به این مسابقات بارها تغییر کرده است. به گفته بهمن حسین پور سفیر ایران در ترکیه، وی قوانین لیگ حرفه‌ای فوتبال ترکیه را به ایران ارسال کرده و اساسنامه لیگ حرفه‌ای ایران بر اساس قوانین لیگ حرفه‌ای فوتبال ترکیه تدوین شده است.[۷] اولین دوره لیگ برتر با حضور ۱۴ تیم آغاز شد، ۱۲ تیم آخرین دوره جام آزادگان، به اضافه دو تیم ملوان و ابومسلم که از زیرگروه صعود کرده بودند، تیم‌های حاضر در این مسابقات را تشکیل می‌دادند. این رقابت‌ها از روز یازدهم آبان ماه سال ۱۳۸۰ آغاز شد و با قهرمانی پرسپولیس به پایان رسید.== جدول کلی ==

نکات:
۱- گل‌های بازی‌هایی که نتایجش با رای کمیته انضباطی تعیین شده‌است در جدول لحاظ نشده‌است. ۲- کسر امتیازهای انضباطی در مجموع امتیازها لحاظ نشده‌است.

۲- تیم‌های استقلال، پرسپولیس، سپاهان و ذوب‌آهن، چهار تیمی هستند که پیشینه حضور در همه ادوار لیگ برتر را دارند.[۹][۱۰]

به روز رسانی: تا پایان بیست و سومین دوره لیگ برتر

تعداد تیم‌ها

قهرمانان


مسابقات جام قهرمانی ایران

جام منطقه‌ای ایران

جام تخت جمشید

جام قدس

جام آزادگان

جام خلیج فارس

یادداشت:

  • در سال ۱۳۵۷ تیم تاج به استقلال تغییر نام داد.
  • در سال ۱۳۶۴ پرسپولیس ابتدا به آزادی و سپس به پیروزی تغییر نام داد اما در تمامی این مدت در سطح جامعه از این تیم با عنوان پرسپولیس یاد می‌شد. در نهایت در سال ۱۳۹۱ به‌صورت رسمی برند پرسپولیس برای این تیم ثبت شد.
  • لیگ آزادگان هم‌اکنون به لیگ دسته اول فوتبال ایران اطلاق می‌شود.
  • پرسپولیس با پنج قهرمانی متوالی، رکورددار بیشترین قهرمانی‌های متوالی در تاریخ لیگ فوتبال ایران است.
  • باشگاه پرسپولیس در چهاردهمین دورهٔ برگزاری لیگ فوتبال در ایران و به‌علت داشتن تعداد زیادی ملی پوش (۷ بازیکن) و حضور تیم ملی در جام جهانی ۱۹۹۸ از بازی‌های لیگ کناره‌گیری کرد.[۱۱][۱۲][۹][۱۰]

نتایج

باشگاه قهرمانی نایب قهرمانی فصل‌های قهرمانی قهرمانی متوالی (دوره)
پرسپولیس ۱۶ ۱۰ ۱۳۵۰، ۱۳۵۲، ۱۳۵۴، ۱۳۷۴، ۱۳۷۵،

۷۸–۱۳۷۷، ۷۹–۱۳۷۸، ۸۱–۱۳۸۰،‏ ۸۷–۱۳۸۶، ۹۶–۱۳۹۵، ۹۷–۱۳۹۶، ۹۸–۱۳۹۷، ۹۹–۱۳۹۸، ۰۰–۱۳۹۹، ۰۲–۱۴۰۱، ۰۳–۱۴۰۲

دو (۴ بار)
پنج (۱ بار)
استقلال تهران ۱۰ ۱۱ ۱۳۳۶، ۱۳۴۹، ۱۳۵۳، ۶۹–۱۳۶۸، ۱۳۷۶،

۸۰–۱۳۷۹،‏ ۸۵–۱۳۸۴،‏ ۸۸–۱۳۸۷،‏ ۹۲–۱۳۹۱، ۰۱–۱۴۰۰

پاس ۸ ۵ ۱۳۴۴، ۱۳۴۶، ۱۳۴۷، ۱۳۵۵، ۱۳۵۶، ۱۳۷۰، ۱۳۷۱، ۸۳–۱۳۸۲ دو (۲ بار)، سه (۱ بار)
سپاهان ۵ ۵ ۸۲–۱۳۸۱،‏ ۸۹–۱۳۸۸،‏ ۹۰–۱۳۸۹،‏ ۹۱–۱۳۹۰،‏ ۹۴–۱۳۹۳ سه (۱ بار)
سایپا ۳ ۰ ۱۳۷۲، ۱۳۷۳، ۸۶–۱۳۸۵ دو (۱ بار)
فولاد ۲ ۰ ۸۴–۱۳۸۳،‏ ۹۳–۱۳۹۲
کلنی مموریال تبریز ۱ ۴ ۱۳۳۸
کیان تهران ۱ ۱ ۱۳۴۳
آریا مشهد ۱ ۱ ۱۳۴۰
شاهین آبادان ۱ ۰ ۱۳۳۹
دارایی تهران ۱ ۰ ۱۳۴۱
پیکان تهران ۱ ۰ ۱۳۴۸
استقلال خوزستان ۱ ۰ ۹۵–۱۳۹۴
منبع[۱۳]

تعداد حضور تیمها در لیگ فوتبال ایران

تاریخ به روز رسانی: ۲۸ فروردین ۱۴۰۳

تیم‌های لیگ فوتبال ایران برپایه فصل و رتبه

از ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷

تا ۱۳۸۰

یاداشت

  1. ناتمام ماند.
  2. به صورت گروهی در ۲ گروه برگزار شد.
  3. به صورت گروهی در ۲ گروه برگزار شد.

لیگ برتر

جستارهای وابسته

پانویس

  1. «توپ ۹۰:جدول قهرمانان لیگ برتر ایران».
  2. جام قهرمانی فوتبال ایران ۱۳۳۶
  3. «روزنامه همشهری امروز - صفحه اول - شنبه 4 بهمن 1399». روزنامه همشهری امروز - صفحه اول - شنبه 4 بهمن 1399 (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۳.
  4. «fotball tabriz». www.tabrizinfo.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۳.
  5. «همشهری ورزشی | اصغر تهرانی و تاج ابوالحسن!». web.archive.org. ۲۰۱۷-۱۱-۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۳.
  6. «مجموعه ورزشی شهید شیرودی - اماکن ورزشی». www.shirodisportcomplex.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۳.
  7. «گفتگوی مشروح ایرنا با حسین پور سفیر جمهوری اسلامی ایران»، وبگاه سفارت ج.ا. ایران در آنکارا[پیوند مرده]
  8. «رکورد۱۲ امتیازی پرسپولیس در ناکامی!». ورزش سه. ۱۶ بهمن ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۸.
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ «برتر فوتبال ایران 44 تیمی». ورزش سه.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «nesm6» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ مدال، تحریریه (۲۰۱۹-۱۱-۰۶). «پنج تیمی که در لیگ برتر رکورددار هستند». مدال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۴.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «qbw7t» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  11. ایران، عصر (۲۰۱۰-۰۷-۲۵). «همه آمار و ارقام لیگ در ایران». عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۴.
  12. «عکسهای کمیاب (62)/ پرسپولیسی که از لیگ کنار کشید - مشرق نیوز». مشرق نیوز. ۲۰۱۴-۰۹-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۴.
  13. Naraghi.


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().