فهرست قهرمانان لیگ فوتبال ایران
قهرمانان لیگ فوتبال ایران، باشگاه‌های فوتبالی هستند که از سال ۱۳۴۹ تاکنون در بالاترین دستۀ لیگ فوتبال ایران شرکت‌کرده و به مقام نخست رسیده‌اند. قهرمان لیگ ایران، به عنوان نمایندۀ فوتبال ایران جواز شرکت در معتبرترین رقابت‌های باشگاهی فوتبال آسیا –هم‌اکنون لیگ قهرمانان آسیا، پیشتر جام باشگاه‌های آسیا– را هم به‌دست می‌آورد.[۱]
تاکنون ۳۱ دورۀ لیگ کشوری در ایران برگزار شده‌است و ۶ باشگاه موفق به قهرمانی لیگ ایران شده‌اند.[۲]
۶ باشگاه قهرمان لیگ ایران (به ترتیب کسب قهرمانی) عبارتند از: تاج/استقلال تهران،[یادداشت ۱] پرسپولیس تهران،[یادداشت ۲] پاس تهران،[یادداشت ۳] سایپا تهران/کرج،[یادداشت ۴] سپاهان اصفهان و فولاد اهواز.[۲]
در کل پرسپولیس با ۹ عنوان قهرمانی، پرافتخارترین باشگاه در لیگ فوتبال ایران است و استقلال با ۸ عنوان در تعقیب این تیم است.[۲] پاس ۵، سپاهان ۴، سایپا ۳ و فولاد ۲ بار قهرمانی را تجربه کرده‌اند.[۲]
از ۱۳۴۹ تاکنون، لیگ فوتبال ایران با نام‌ها و به شکل‌های مختلفی برگزار شده‌است. هم‌اکنون لیگ برتر فوتبال ایران –تحت عنوان جام خلیج فارس– بالاترین و معتبرترین سطح لیگ فوتبال در ایران است[۳] و هر فصل آن در ۲ سال پیاپی با شرکت ۱۶ تیم از سراسر کشور و به‌صورت دوره‌ای و رفت‌وبرگشتی برگزار می‌گردد.
فولاد خوزستان با قهرمانی در فصل ۹۳–۱۳۹۲، مدافع عنوان قهرمانی لیگ ایران به‌شمار می‌رود.[۲]
محتویات
پیشینه[ویرایش]
- نوشتارهای وابسته: لیگ فوتبال ایران
فوتبال باشگاهی در ایران سابقۀ زیادی دارد اما برگزاری مسابقاتی منظم و در سطح کشوری، با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده‌است.[۳] نخستین جرقه‌های لیگ فوتبال در ایران در سال‌های ۱۳۳۹–۱۳۳۷ زده‌شد و یک سری مسابقات باشگاهی برگزار شد. گفته می‌شود جم آبادان در سال ۳۹ در مسابقاتی قهرمان شد اما این مسابقات چندان منظم نبود.[۴] همچنین تیم‌هایی مانند شاهین، پاس و دارایی در مسابقات باشگاهی که در ایران برگزار می‌شد قهرمانی‌هایی کسب کردند، اما این مسابقات در سطح کشوری برگزار نمی‌شد.[۲]
نخستین دوره لیگ فوتبال باشگاهی کشوری در ایران که واقعاً به‌طور منظم و ملی برگزار شد، جام منطقه‌ای ایران در سال ۱۳۴۹ بود.[۲][۴] این مسابقات با شرکت ۲۲ تیم در ۸ منطقۀ کشور برگزار شد و تاج با قهرمانی در این مسابقات، قهرمان نخستین لیگ منظم و کشوری در ایران لقب گرفت.[۴] سال بعد یک دورۀ دیگر نیز از جام منطقه‌ای برگزار شد.[۴]
در دهۀ ۵۰، جام تخت جمشید لیگ فوتبال اصلی در ایران بود[۵] که نخستین دورۀ آن در سال ۱۳۵۲ با قهرمانی پرسپولیس آغاز شد و ۵ دوره به‌صورت دوره‌ای و رفت‌وبرگشتی برگزار گردید.[۴] ۲ دوره اول این جام با شرکت ۱۲ تیم[۴] و ۳ دوره بعدی آن با ۱۶ تیم برگزار شد.[۶] در این زمان به جز تهران که باشگاه‌هایش قهرمان بلامنازع این رقابت‌ها بودند،[۶] گیلان و خوزستان از مراکز مهم بودند.[۵]
در حالی که ششمین دوره جام تخت جمشید در حال برگزاری بود، انقلاب ایران اتفاق افتاد و این مسابقات را نیمه‌کاره گذاشت.[۶] به دنبال انقلاب، لیگ ایران به مدت ۱۱ سال تعطیل شد.[۵][۶] در زمان جنگ ایران و عراق و تعطیلی لیگ کشوری، از سال ۶۴ لیگ‌های استانی شروع به فعالیت کردند. مسابقات جام قدس بدون شرکت باشگاه‌ها و با تیم‌های استانی برگزار شد که استان تهران و استان اصفهان موفق به قهرمانی شدند.[۶] پس از جنگ، یک دوره از جام قدس در سال‌های ۶۹–۱۳۶۸ به صورت لیگ کشوری و با شرکت ۲۲ تیم که شامل ۴ تیم از تهران و ۱۸ تیم از شهرستان‌ها بود با قهرمانی استقلال به‌پایان رسید که نخستین لیگ بعد از انقلاب محسوب می‌شود.[۶]
در سال ۱۳۷۰، لیگ فوتبال ایران با نام جام آزادگان دوباره زنده شد[۵] و پاس نخستین قهرمان آن شد. ۱۰ دوره از جام آزادگان تا سال ۱۳۸۰ برگزار شد. در دهۀ ۷۰ خوزستان که هنوز اثرات جنگ بر آن باقی بود، از صحنه کنار رفت و خراسان و آذربایجان به عنوان مراکز جدید استعداد فوتبال ایران سربرآوردند[۵] اما همچنان هیچ باشگاه خارج از تهرانی موفق به قهرمانی نشده‌بود.[۶]
در سال در سال ۱۳۸۰، لیگ حرفه‌ای ایران آغاز به‌کار کرد[۷] و پرسپولیس در نخستین دورۀ آن قهرمان شد. این مسابقات تحت عنوان لیگ برتر فوتبال ایران جام خلیج فارس از سال ۱۳۸۰ تاکنون در حال برگزاری است.[۲] در این دوره برای نخستین بار تیم‌های شهرستانی موفق به قهرمانی لیگ ایران شدند. سپاهان از اصفهان و فولاد از اهواز تنها قهرمانان شهرستانی لیگ ایران هستند. سپاهان در دوران لیگ برتر بیش از هر باشگاه دیگری قهرمان شده‌است.[۲]
فهرست[ویرایش]
جام منطقه‌ای[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۴۹ | تاج (۱) | پاس | تاج آبادان |  حسین کلانی (پرسپولیس) |
۶ | [۲][۸] |
| ۱۳۵۰ | پرسپولیس (۱) | پاس | تاج | حسین کلانی (پرسپولیس) صفر ایرانپاک (پرسپولیس) |
۱١ | [۲][۹] |
جام تخت جمشید[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۵۲ | پرسپولیس (۲) | تاج | پاس | غلامحسین مظلومی (تاج) |
۱۵ | [۲][۱۰] |
| ۱۳۵۳ | تاج (۲) | پرسپولیس | هما | غلامحسین مظلومی (تاج) عزیز اسپندار (ملوان) |
۱۰ | [۲][۱۱] |
| ۱۳۵۴ | پرسپولیس (۳) | هما | پاس | ناصر نورایی (هما) |
١٨ | [۲][۱۲] |
| ۱۳۵۵ | پاس (۱) | پرسپولیس | شهباز | غلامحسین مظلومی (شهباز) |
۱۹ | [۲][۱۳] |
| ۱۳۵۶ | پاس (۲) | پرسپولیس | ملوان | عزیز اسپندار (ملوان) |
۱۶ | [۲][۱۴] |
| ۱۳۵۷ | به دلیل انقلاب ناتمام ماند[یادداشت ۶] | [۲][۱۵] | ||||
جام قدس[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۶۹–۱۳۶۸ | استقلال (۳) | پرسپولیس | ملوان |  محمد احمدزاده (ملوان) |
۱۶ | [۲][۱۶] |
جام آزادگان[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۷۰ | پاس (۳) | استقلال | پرسپولیس | فرشاد پیوس (پرسپولیس) |
۱۱ | [۲][۱۷] |
| ۱۳۷۱ | پاس (۴) | پرسپولیس | تراکتورسازی | جمشید شاه‌محمدی (کشاورز) |
۱۱ | [۲][۱۸] |
| ۱۳۷۲ | سایپا (۱) | پرسپولیس | جنوب اهواز | عباس سیمکانی (ذوب‌آهن) |
۱۷ | [۲][۱۹] |
| ۱۳۷۳ | سایپا (۲) | استقلال | پرسپولیس | فرشاد پیوس (پرسپولیس) |
۲۰ | [۲][۲۰] |
| ۱۳۷۴ | پرسپولیس (۴) | بهمن | استقلال | محمد مؤمنی (پلی‌اکریل) |
۱۹ | [۲][۲۱] |
| ۱۳۷۵ | پرسپولیس (۵) | بهمن | سپاهان | علی‌اصغر مدیرروستا (بهمن) |
۱۸ | [۲][۲۲] |
| ۱۳۷۶ | استقلال (۴) | پاس | ذوب‌آهن | حسین خطیبی (تراکتورسازی) |
۱۶ | [۲][۲۳] |
| ۷۸–۱۳۷۷ | پرسپولیس (۶) | استقلال | سپاهان | کوروش برمک (تراکتورسازی) عبدالجلیل گل‌چشمه (ابومسلم) |
۱۴ | [۲][۲۴] |
| ۷۹–۱۳۷۸ | پرسپولیس (۷) | استقلال | فجر سپاسی |  مهند مهدی النداوی (صنعت نفت) |
۱۵ | [۲][۲۵] |
| ۸۰–۱۳۷۹ | استقلال (۵) | پرسپولیس | سایپا | رضا صاحبی (ذوب‌آهن) |
۱۴ | [۲][۲۶] |
جام خلیج فارس[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۸۱–۱۳۸۰ | پرسپولیس (۸) | استقلال | فولاد | رضا عنایتی (ابومسلم) |
۱۷ | [۲][۲۷] |
| ۸۲–۱۳۸۱ | سپاهان (۱) | پاس | پرسپولیس | ادموند بزیک (سپاهان) |
۱۳ | [۲][۸] |
| ۸۳–۱۳۸۲ | پاس (۵) | استقلال | فولاد | علی دایی (پرسپولیس) |
۱۶ | [۲][۸] |
| ۸۴–۱۳۸۳ | فولاد (۱) | ذوب‌آهن | استقلال | رضا عنایتی (استقلال) |
۲۰ | [۲][۸] |
| ۸۵–۱۳۸۴ | استقلال (۶) | پاس | سایپا | رضا عنایتی (استقلال) |
۲۱ | [۲][۸] |
| ۸۶–۱۳۸۵ | سایپا (۳) | استقلال اهواز | پرسپولیس | مهدی رجب‌زاده (ذوب‌آهن) دنیل اولروم (ابومسلم) |
۱۷ | [۲][۸] |
| ۸۷–۱۳۸۶ | پرسپولیس (۹) | سپاهان | صباباتری | محسن خلیلی (پرسپولیس) هادی اصغری (راه‌آهن) |
۱۸ | [۲][۲۸] |
| ۸۸–۱۳۸۷ | استقلال (۷) | ذوب‌آهن | مس کرمان | آرش برهانی (استقلال) |
۲۱ | [۲][۲۸] |
| ۸۹–۱۳۸۸ | سپاهان (۲) | ذوب‌آهن | استقلال |  عماد محمد رضا (سپاهان) |
۱۹ | [۲][۲۸] |
| ۹۰–۱۳۸۹ | سپاهان (۳) | استقلال | ذوب‌آهن | رضا نوروزی (فولاد) |
۲۴ | [۲][۲۸] |
| ۹۱–۱۳۹۰ | سپاهان (۴) | تراکتورسازی | استقلال | کریم انصاری‌فرد (سایپا) |
۲۱ | [۲][۲۸] |
| ۹۲–۱۳۹۱ | استقلال (۸) | تراکتورسازی | سپاهان | سید جلال رافخایی (ملوان) |
۱۹ | [۲][۲۸] |
| ۹۳–۱۳۹۲ | فولاد (۲) | پرسپولیس | نفت تهران | کریم انصاری‌فرد (تراکتورسازی) |
۱۴ | [۲][۲۸] |
آمار[ویرایش]
سهم هر باشگاه از قهرمانی‌ها: پرسپولیس (۲۹٪) استقلال (۲۶٪) پاس (۱۶٪) سپاهان (۱۳٪) سایپا (۱۰٪) فولاد (۶٪)
قهرمانی بر پایه باشگاه[ویرایش]
| باشگاه | قهرمانی | نایب‌قهرمانی | فصل‌های قهرمانی |
|---|---|---|---|
| پرسپولیس | ۹ | ۸ | ۱۳۵۰، ۱۳۵۲، ۱۳۵۴، ۱۳۷۴، ۱۳۷۵، ۷۸–۱۳۷۷، ۷۹–۱۳۷۸، ۸۱–۱۳۸۰، ۸۷–۱۳۸۶ |
| استقلال | ۸ | ۸ | ۱۳۴۹، ۱۳۵۳، ۶۹–۱۳۶۸، ۱۳۷۶، ۸۰–۱۳۷۹، ۸۵–۱۳۸۴، ۸۸–۱۳۸۷، ۹۲–۱۳۹۱ |
| پاس | ۵ | ۵ | ۱۳۵۵، ۱۳۵۶، ۱۳۷۰، ۱۳۷۱، ۸۳–۱۳۸۲ |
| سپاهان | ۴ | ۱ | ۸۲–۱۳۸۱، ۸۹–۱۳۸۸، ۹۰–۱۳۸۹، ۹۱–۱۳۹۰ |
| سایپا | ۳ | ۰ | ۱۳۷۲، ۱۳۷۳، ۸۶–۱۳۸۵ |
| فولاد | ۲ | ۰ | ۸۴–۱۳۸۳، ۹۳–۱۳۹۲ |
| منبع[۲] | |||
قهرمانی بر پایه شهر و استان[ویرایش]
| شهر، استان | تعداد قهرمانی | برندگان |
|---|---|---|
| تهران، استان تهران | ۲۴ | پرسپولیس (۹)، استقلال (۸)، پاس (۵)، سایپا (۲)[یادداشت ۴] |
| اصفهان، استان اصفهان | ۴ | سپاهان (۴) |
| اهواز، استان خوزستان | ۲ | فولاد (۲) |
| کرج، استان البرز | ۱ | سایپا (۱)[یادداشت ۴] |
| منبع[۲] | ||
جستارهای وابسته[ویرایش]
یادداشت‌ها[ویرایش]
- ↑ باشگاه تاج پس از سال ۱۳۵۷ استقلال نامیده می‌شود.
- ↑ باشگاه پرسپولیس پس از سال ۱۳۶۵ در برخی مراجع پیروزی نیز نامیده می‌شد، اگرچه این نام متداول نبود.
- ↑ باشگاه پاس تنها قهرمان لیگ فوتبال ایران است که دیگر فعال نیست. امتیاز این باشگاه در سال ۱۳۸۶ به استانداری همدان واگذار شد و باشگاه پاس همدان متولد شد.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ باشگاه سایپا از سال ۱۳۸۲ بازی‌های خود را در کرج برگزار می‌کند. پیش از این تهران شهر خانگی سایپا بود. کرج تا پیش از تشکیل استان البرز در سال ۱۳۸۸، در تقسیمات کشوری ایران جزئی از استان تهران محسوب می‌شد.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ عدد داخل پرانتز، مجموع تعداد قهرمانی‌های آن باشگاه با احتساب قهرمانی آن فصل را نشان می‌دهد.
- ↑ جام تخت جمشید ۱۳۵۷ تا هفته دوازدهم از ۳۰ هفته برگزار شد و تا این زمان باشگاه شهباز در صدر جدول قرار داشت.
یادکرد منابع[ویرایش]
- ↑ محمّدنبی، ۱۰۲.
- ↑ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ ۲٫۱۱ ۲٫۱۲ ۲٫۱۳ ۲٫۱۴ ۲٫۱۵ ۲٫۱۶ ۲٫۱۷ ۲٫۱۸ ۲٫۱۹ ۲٫۲۰ ۲٫۲۱ ۲٫۲۲ ۲٫۲۳ ۲٫۲۴ ۲٫۲۵ ۲٫۲۶ ۲٫۲۷ ۲٫۲۸ ۲٫۲۹ ۲٫۳۰ ۲٫۳۱ ۲٫۳۲ ۲٫۳۳ ۲٫۳۴ ۲٫۳۵ ۲٫۳۶ ۲٫۳۷ ۲٫۳۸ ۲٫۳۹ ۲٫۴۰ ۲٫۴۱ ۲٫۴۲ Naraghi.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ محمّدنبی، ۹۳.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ محمّدنبی، ۹۶.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ Chehabi.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ ۶٫۵ ۶٫۶ محمّدنبی، ۹۷.
- ↑ محمّدنبی، ۹۸.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ ۸٫۵ Niqui & Zarei.
- ↑ صداقت، ۸۷.
- ↑ صداقت، ۸۹.
- ↑ صداقت، ۹۰.
- ↑ صداقت، ۹۱.
- ↑ صداقت، ۹۲.
- ↑ صداقت، ۹۳.
- ↑ صداقت، ۹۴.
- ↑ صداقت، ۱۰۲.
- ↑ صداقت، ۱۰۷.
- ↑ صداقت، ۱۰۸.
- ↑ صداقت، ۱۱۰.
- ↑ صداقت، ۱۱۲.
- ↑ صداقت، ۱۱۳.
- ↑ صداقت، ۱۱۴.
- ↑ صداقت، ۱۱۵.
- ↑ صداقت، ۱۱۶.
- ↑ صداقت، ۱۱۷.
- ↑ صداقت، ۱۱۸.
- ↑ صداقت، ۱۱۹.
- ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ ۲۸٫۳ ۲۸٫۴ ۲۸٫۵ ۲۸٫۶ همشهری آنلاین.
منابع[ویرایش]
- محمّدنبی، حسین. «فوتبال باشگاهی در ایران». در فوتبال در ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۴. شابک ۹۶۴-۳۹۷۹-۰۳۷-۱.
- صداقت، فرهاد. ۳۴ سال با پرسپولیس (از سال ۴۷ تا سال ۸۱). چاپ اول. تبریز، شهریور ۱۳۸۱. شابک ۹۶۴-۰۶-۱۶۹۳-۱.
- «آشنایی با لیگ برتر فوتبال ایران». همشهری آنلاین، ۱۰ اسفند ۱۳۸۵. بازبینی‌شده در ۲۳ اسفند ۱۳۹۲.
- F. Naraghi, Hooshyar. “Iran - List of Champions”. Milad Niqui, Asghar Zarei. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation, 9 August 2013. Archived from the original on 21 September 2013. Retrieved 14 March 2014.
- Niqui, Milad and Asghar Zarei. “Iran - List of Topscorers”. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation, 20 June 2007. Archived from the original on 14 March 2013. Retrieved 14 March 2014.
- Chehabi, Houchang. “FOOTBALL (soccer)”. In Vol. X, Fasc. 1. Online ed. Encyclopædia Iranica, December 15, 1999. 79-80. Retrieved 14 March 2014.
