فهرست قهرمانان لیگ فوتبال ایران
قهرمانان لیگ فوتبال ایران، باشگاه‌های فوتبالی هستند که از سال ۱۳۴۹ تاکنون در بالاترین دستهٔ لیگ فوتبال ایران شرکت کرده و به مقام نخست رسیده‌اند. قهرمان لیگ ایران، به عنوان نمایندهٔ فوتبال ایران جواز شرکت در معتبرترین رقابت‌های باشگاهی فوتبال آسیا –هم‌اکنون لیگ قهرمانان آسیا، پیشتر جام باشگاه‌های آسیا– را هم به‌دست می‌آورد.[۱]
تاکنون ۳۵ دورهٔ لیگ کشوری در ایران برگزار شده‌است و ۷ باشگاه موفق به قهرمانی لیگ ایران شده‌اند.[۲]
۷ باشگاه قهرمان لیگ ایران (به ترتیب کسب قهرمانی) عبارتند از: تاج/استقلال تهران،[یادداشت ۱] پرسپولیس تهران،[یادداشت ۲] پاس تهران،[یادداشت ۳] سایپا تهران/کرج،[یادداشت ۴] سپاهان اصفهان، فولاد و استقلال خوزستان.[۲]
در کل باشگاه پرسپولیس با ۱۱ عنوان قهرمانی، پرافتخارترین باشگاه در لیگ فوتبال ایران است باشگاه استقلال با ۸ عنوان در تعقیب این تیم است.[۲] پاس و سپاهان هرکدام ۵ بار، سایپا ۳ بار، فولاد ۲ بار و استقلال خوزستان ۱ بار قهرمانی را تجربه کرده‌اند.[۲]
از ۱۳۴۹ تاکنون، لیگ فوتبال ایران با نام‌ها و به شکل‌های مختلفی برگزار شده‌است. هم‌اکنون لیگ برتر فوتبال ایران تحت عنوان جام خلیج فارس بالاترین و معتبرترین سطح لیگ فوتبال در ایران است[۳] و هر فصل آن در ۲ سال پیاپی با شرکت ۱۶ تیم از سراسر کشور و به‌صورت دوره‌ای و رفت و برگشت برگزار می‌گردد.
محتویات
پیشینه[ویرایش]
فوتبال باشگاهی در ایران سابقهٔ زیادی دارد اما برگزاری مسابقاتی منظم و در سطح کشوری، با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده‌است.[۳] نخستین جرقه‌های لیگ فوتبال در ایران در سال‌های ۱۳۳۹–۱۳۳۷ زده‌شد و یک سری مسابقات باشگاهی برگزار شد. گفته می‌شود جم آبادان در سال ۳۹ در مسابقاتی قهرمان شد اما این مسابقات چندان منظم نبود.[۴] همچنین تیم‌هایی مانند شاهین، پاس و دارایی در مسابقات باشگاهی که در ایران برگزار می‌شد قهرمانی‌هایی کسب کردند، اما این مسابقات در سطح کشوری برگزار نمی‌شد.[۲]
نخستین دوره لیگ فوتبال باشگاهی کشوری در ایران که واقعاً به‌طور منظم و ملی برگزار شد، جام منطقه‌ای ایران در سال ۱۳۴۹ بود.[۲][۴] این مسابقات با شرکت ۲۲ تیم در ۸ منطقهٔ کشور برگزار شد و تاج با قهرمانی در این مسابقات، قهرمان نخستین لیگ منظم و کشوری در ایران لقب گرفت.[۴] سال بعد یک دورهٔ دیگر نیز از جام منطقه‌ای برگزار شد.[۴]
در دههٔ ۵۰، جام تخت جمشید لیگ فوتبال اصلی در ایران بود[۵] که نخستین دورهٔ آن در سال ۱۳۵۲ با قهرمانی پرسپولیس آغاز شد و ۵ دوره به‌صورت دوره‌ای و رفت‌وبرگشتی برگزار گردید.[۴] ۲ دوره اول این جام با شرکت ۱۲ تیم[۴] و ۳ دوره بعدی آن با ۱۶ تیم برگزار شد.[۶] در این زمان به جز تهران که باشگاه‌هایش قهرمان بلامنازع این رقابت‌ها بودند،[۶] گیلان و خوزستان از مراکز مهم بودند.[۵]
در حالی که ششمین دوره جام تخت جمشید در حال برگزاری بود، انقلاب ایران اتفاق افتاد و این مسابقات را نیمه‌کاره گذاشت.[۶] به دنبال انقلاب، لیگ ایران به مدت ۱۱ سال تعطیل شد.[۵][۶] در زمان جنگ ایران و عراق و تعطیلی لیگ کشوری، از سال ۶۴ لیگ‌های استانی شروع به فعالیت کردند. مسابقات جام قدس بدون شرکت باشگاه‌ها و با تیم‌های استانی برگزار شد که استان تهران و استان اصفهان موفق به قهرمانی شدند.[۶] پس از جنگ، یک دوره از جام قدس در سال‌های ۶۹–۱۳۶۸ به صورت لیگ کشوری و با شرکت ۲۲ تیم که شامل ۴ تیم از تهران و ۱۸ تیم از شهرستان‌ها بود با قهرمانی استقلال به پایان رسید که نخستین لیگ بعد از انقلاب محسوب می‌شود.[۶]
در سال ۱۳۷۰، لیگ فوتبال ایران با نام جام آزادگان دوباره زنده شد[۵] و پاس نخستین قهرمان آن شد. ۱۰ دوره از جام آزادگان تا سال ۱۳۸۰ برگزار شد. در دههٔ ۷۰ خوزستان که هنوز اثرات جنگ بر آن باقی بود، از صحنه کنار رفت و خراسان و آذربایجان به عنوان مراکز جدید استعداد فوتبال ایران سر برآوردند[۵] اما همچنان هیچ باشگاه خارج از تهرانی موفق به قهرمانی نشده‌بود.[۶]
در سال ۱۳۸۰، لیگ حرفه‌ای ایران آغاز به‌کار کرد[۷] و پرسپولیس در نخستین دورهٔ آن قهرمان شد. این مسابقات تحت عنوان لیگ برتر فوتبال ایران جام خلیج فارس از سال ۱۳۸۰ تاکنون در حال برگزاری است.[۲] در این دوره برای نخستین بار تیم‌های شهرستانی موفق به قهرمانی در لیگ ایران شدند. سپاهان از اصفهان، فولاد و استقلال خوزستان از اهواز تنها قهرمانان شهرستانی لیگ ایران هستند. سپاهان در طول دوران لیگ برتر بیش از هر باشگاه دیگری قهرمان شده‌است. علاوه بر این، سپاهان تنها تیمی است که موفق شده در ۳ دورهٔ متوالی قهرمان لیگ فوتبال ایران شود.[۲]
فهرست[ویرایش]
جام منطقه‌ای[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۴۹ | تاج (۱) | پاس | تاج آبادان |  حسین کلانی (پرسپولیس) |
۶ | [۲][۸] |
| ۱۳۵۰ | پرسپولیس (۱) | پاس | تاج | حسین کلانی (پرسپولیس) صفر ایرانپاک (پرسپولیس) |
۱۱ | [۲][۹] |
جام تخت جمشید[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۵۲ | پرسپولیس (۲) | تاج | پاس | غلامحسین مظلومی (تاج) |
۱۵ | [۲][۱۰] |
| ۱۳۵۳ | تاج (۲) | پرسپولیس | هما | غلامحسین مظلومی (تاج) عزیز اسپندار (ملوان) |
۱۰ | [۲][۱۱] |
| ۱۳۵۴ | پرسپولیس (۳) | هما | پاس | ناصر نورایی (هما) |
۱۸ | [۲][۱۲] |
| ۱۳۵۵ | پاس (۱) | پرسپولیس | شهباز | غلامحسین مظلومی (شهباز) |
۱۹ | [۲][۱۳] |
| ۱۳۵۶ | پاس (۲) | پرسپولیس | ملوان | عزیز اسپندار (ملوان) |
۱۶ | [۲][۱۴] |
| ۱۳۵۷ | به دلیل انقلاب ناتمام ماند[یادداشت ۶] | [۲][۱۵] | ||||
جام قدس[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۶۹–۱۳۶۸ | استقلال (۳) | پرسپولیس | ملوان |  محمد احمدزاده (ملوان) |
۱۶ | [۲][۱۶] |
جام آزادگان[ویرایش]
| فصل | قهرمان[یادداشت ۵] | نایب‌قهرمان | سوم | آقای گل | منابع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۷۰ | پاس (۳) | استقلال | پرسپولیس | فرشاد پیوس (پرسپولیس) |
۱۱ | [۲][۱۷] |
| ۱۳۷۱ | پاس (۴) | پرسپولیس | تراکتورسازی | جمشید شاه‌محمدی (کشاورز) |
۱۱ | [۲][۱۸] |
| ۱۳۷۲ | سایپا (۱) | پرسپولیس | جنوب اهواز | عباس سیمکانی (ذوب‌آهن) |
۱۷ | [۲][۱۹] |
| ۱۳۷۳ | سایپا (۲) | استقلال | پرسپولیس | فرشاد پیوس (پرسپولیس) |
۲۰ | [۲][۲۰] |
| ۱۳۷۴ | پرسپولیس (۴) | بهمن | استقلال | محمد مؤمنی (پلی‌اکریل) |
۱۹ | [۲][۲۱] |
| ۱۳۷۵ | پرسپولیس (۵) | بهمن | سپاهان | علی‌اصغر مدیرروستا (بهمن) |
۱۸ | [۲][۲۲] |
| ۱۳۷۶ | استقلال (۴) | پاس | ذوب‌آهن | حسین خطیبی (تراکتورسازی) |
۱۶ | [۲][۲۳] |
| ۷۸–۱۳۷۷ | پرسپولیس (۶) | استقلال | سپاهان | کوروش برمک (تراکتورسازی) عبدالجلیل گل‌چشمه (ابومسلم) |
۱۴ | [۲][۲۴] |
| ۷۹–۱۳۷۸ | پرسپولیس (۷) | استقلال | فجر سپاسی |  مهند مهدی النداوی (صنعت نفت) |
۱۵ | [۲][۲۵] |
| ۸۰–۱۳۷۹ | استقلال (۵) | پرسپولیس | سایپا | علی سامره (استقلال) رضا صاحبی (ذوب‌آهن) |
۱۴ | [۲][۲۶] |
جام خلیج فارس[ویرایش]
آمار[ویرایش]
سهم هر باشگاه از قهرمانی‌ها: پرسپولیس (۳۱٪) استقلال (۲۳٪) سپاهان (۱۴٪) پاس (۱۴٪) سایپا (۹٪) فولاد (۶٪)
قهرمانی بر پایه باشگاه[ویرایش]
| باشگاه | قهرمانی | نایب قهرمانی | فصل‌های قهرمانی |
|---|---|---|---|
| پرسپولیس | ۱۱ | ۹ | ۱۳۵۰، ۱۳۵۲، ۱۳۵۴، ۱۳۷۴، ۱۳۷۵، ۷۸–۱۳۷۷، ۷۹–۱۳۷۸، ۸۱–۱۳۸۰، ۸۷–۱۳۸۶، ۹۶–۱۳۹۵، ۱۳۹۶-۹۷ |
| استقلال | ۸ | ۹ | ۱۳۴۹، ۱۳۵۳، ۶۹–۱۳۶۸، ۱۳۷۶، ۸۰–۱۳۷۹، ۸۵–۱۳۸۴، ۸۸–۱۳۸۷، ۹۲–۱۳۹۱ |
| پاس | ۵ | ۵ | ۱۳۵۵، ۱۳۵۶، ۱۳۷۰، ۱۳۷۱، ۸۳–۱۳۸۲ |
| سپاهان | ۵ | ۱ | ۸۲–۱۳۸۱، ۸۹–۱۳۸۸، ۹۰–۱۳۸۹، ۹۱–۱۳۹۰، ۹۴–۱۳۹۳ |
| سایپا | ۳ | ۰ | ۱۳۷۲، ۱۳۷۳، ۸۶–۱۳۸۵ |
| فولاد | ۲ | ۰ | ۸۴–۱۳۸۳، ۹۳–۱۳۹۲ |
| استقلال خوزستان | ۱ | ۰ | ۹۵–۱۳۹۴ |
| منبع[۲] | |||
قهرمانی بر پایه شهر و استان[ویرایش]
| شهر، استان | تعداد قهرمانی | برندگان |
|---|---|---|
| تهران، استان تهران | ۲۷ | پرسپولیس (۱۱)، استقلال (۸)، پاس (۵)، سایپا (۳)[یادداشت ۴] |
| اصفهان، استان اصفهان | ۵ | سپاهان (۵) |
| اهواز، استان خوزستان | ۳ | فولاد (۲)، استقلال خوزستان (۱) |
| منبع[۲] | ||
تیم‌های برتر ادوار لیگ‌های ایران[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
- فوتبال در ایران
- لیگ فوتبال ایران
- ساختار لیگ فوتبال ایران
- فهرست آقای‌گل‌های لیگ فوتبال ایران
- فهرست مربیان برنده لیگ فوتبال ایران
یادداشت‌ها[ویرایش]
- ↑ باشگاه تاج پس از سال ۱۳۵۷ استقلال نامیده می‌شود.
- ↑ باشگاه پرسپولیس پس از سال ۱۳۶۵ در برخی مراجع پیروزی نیز نامیده می‌شد، اگرچه این نام متداول بود.
- ↑ باشگاه پاس تنها قهرمان لیگ فوتبال ایران است که دیگر فعال نیست. امتیاز این باشگاه در سال ۱۳۸۶ به استانداری همدان واگذار شد و باشگاه پاس همدان متولد شد.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ باشگاه سایپا از سال ۱۳۸۲ بازی‌های خود را در کرج برگزار می‌کند. پیش از این تهران شهر خانگی سایپا بود. کرج تا پیش از تشکیل استان البرز در سال ۱۳۸۸، در تقسیمات کشوری ایران جزئی از استان تهران محسوب می‌شد.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ عدد داخل پرانتز، مجموع تعداد قهرمانی‌های آن باشگاه با احتساب قهرمانی آن فصل را نشان می‌دهد.
- ↑ جام تخت جمشید ۱۳۵۷ تا هفته دوازدهم از ۳۰ هفته برگزار شد و تا این زمان باشگاه شهباز در صدر جدول قرار داشت.
یادکرد منابع[ویرایش]
- ↑ محمّدنبی، ۱۰۲.
- ↑ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ ۲٫۱۱ ۲٫۱۲ ۲٫۱۳ ۲٫۱۴ ۲٫۱۵ ۲٫۱۶ ۲٫۱۷ ۲٫۱۸ ۲٫۱۹ ۲٫۲۰ ۲٫۲۱ ۲٫۲۲ ۲٫۲۳ ۲٫۲۴ ۲٫۲۵ ۲٫۲۶ ۲٫۲۷ ۲٫۲۸ ۲٫۲۹ ۲٫۳۰ ۲٫۳۱ ۲٫۳۲ ۲٫۳۳ ۲٫۳۴ ۲٫۳۵ ۲٫۳۶ ۲٫۳۷ ۲٫۳۸ ۲٫۳۹ ۲٫۴۰ ۲٫۴۱ ۲٫۴۲ ۲٫۴۳ ۲٫۴۴ ۲٫۴۵ Naraghi.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ محمّدنبی، ۹۳.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ محمّدنبی، ۹۶.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ Chehabi.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ ۶٫۵ ۶٫۶ محمّدنبی، ۹۷.
- ↑ محمّدنبی، ۹۸.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ ۸٫۵ Niqui & Zarei.
- ↑ صداقت، ۸۷.
- ↑ صداقت، ۸۹.
- ↑ صداقت، ۹۰.
- ↑ صداقت، ۹۱.
- ↑ صداقت، ۹۲.
- ↑ صداقت، ۹۳.
- ↑ صداقت، ۹۴.
- ↑ صداقت، ۱۰۲.
- ↑ صداقت، ۱۰۷.
- ↑ صداقت، ۱۰۸.
- ↑ صداقت، ۱۱۰.
- ↑ صداقت، ۱۱۲.
- ↑ صداقت، ۱۱۳.
- ↑ صداقت، ۱۱۴.
- ↑ صداقت، ۱۱۵.
- ↑ صداقت، ۱۱۶.
- ↑ صداقت، ۱۱۷.
- ↑ صداقت، ۱۱۸.
- ↑ صداقت، ۱۱۹.
- ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ ۲۸٫۳ ۲۸٫۴ ۲۸٫۵ ۲۸٫۶ ۲۸٫۷ ۲۸٫۸ ۲۸٫۹ همشهری آنلاین.
- ↑ fc-perspolis. «باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس – هفته 27 لیگ برتر؛ پدیده صفر - پرسپولیس صفر». fc-perspolis.com. بازبینی‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۰۷.
منابع[ویرایش]
- محمّدنبی، حسین. «فوتبال باشگاهی در ایران». در فوتبال در ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۴. شابک ۹۶۴-۳۹۷۹-۰۳۷-۱.
- صداقت، فرهاد. ۳۴ سال با پرسپولیس (از سال ۴۷ تا سال ۸۱). چاپ اول. تبریز، شهریور ۱۳۸۱. شابک ۹۶۴-۰۶-۱۶۹۳-۱.
- «آشنایی با لیگ برتر فوتبال ایران». همشهری آنلاین، ۱۰ اسفند ۱۳۸۵. بازبینی‌شده در ۲۳ اسفند ۱۳۹۲.
- F. Naraghi, Hooshyar. “Iran - List of Champions”. Milad Niqui, Asghar Zarei. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation, 9 August 2013. Archived from the original on 21 September 2013. Retrieved 14 March 2014.
- Niqui, Milad and Asghar Zarei. “Iran - List of Topscorers”. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation, 20 June 2007. Archived from the original on 14 March 2013. Retrieved 14 March 2014.
- Chehabi, Houchang. “FOOTBALL (soccer)”. In Vol. X, Fasc. 1. Online ed. Encyclopædia Iranica, December 15, 1999. 79-80. Retrieved 14 March 2014.
پیوند به بیرون[ویرایش]
| فصل‌های بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران | |
|---|---|
| جام منطقه‌ای (۱۳۵۰–۱۳۴۹) | |
| جام تخت جمشید (۱۳۵۷–۱۳۵۲) | |
| جام قدس (۱۳۶۹–۱۳۶۸) | |
| جام آزادگان (۱۳۸۰–۱۳۷۰) | |
| جام خلیج فارس (اکنون–۱۳۸۰) | |
در زمان جنگ ایران و عراق لیگ تعطیل بود. | |
