شبستان
شبستان قسمتی است از مسجدهای بزرگ که دارای سقف است. شبستانها فضاهای سرپوشیده و دارای ستونهای یک شکل و موازیاند که از یک طرف به صحن مسجد راه دارند. همچنین شَبستان مکانی بود در خانهٔ پادشاهان قدیم که خلوتخانه و حرمسرا و خوابگاه آنان به شمار میآمد. در دورهٔ قاجار در ایران شبستان را اندرون، اندرونی و زنانه میگفتند.
شبستان که در آن نماز گزارده می شود، یکی از فضاهای اصلی همه مساجد بوده است، که معمولاً دارای دو بخش زنانه و مردانه است. اکثر مساجد دارای شبستان زمستانی و تابستانی می باشند. این فضا که محراب در آن واقع است، در بعضی از مساجد با ستون و در بعضی دیگر بدون ستون میباشد. شبستانهای بدون ستون از ویژگیهای مساجد عثمانی میباشد.[۱]
واژهٔ شبستان برای دلالت بر چنین فضاهایی در مسجدها، امری دیرینه نیست و از حدود سدهٔ دوازدهم هجری قمری است که در متون تاریخی به معنای فضای نمازخانههای مسجدها به کار برده شده است.
انواع شبستان بر اساس شکل[ویرایش]
نوع اول: شبستان های طنبی[ویرایش]
که معمولاً متشکل از اتاقی مستطیلی و کموبیش در مواردی با شکلی متفاوت است و جزء کممساحتترین شبستانها به شمار می روند. پوشش سقف این مسجدها،گاه با طاق است و گاه تخت است.
نوع دوم: شبستانهای گنبدخانهای[ویرایش]
این شبستانها، فضاهایی معمولاً چهارگوش دارند که سقف آنها گنبدی است.
نوع سوم: شبستان ستوندار[ویرایش]
که محصول قرارگیری سقف بر مجموعهای از ستونها است که گاه این سقف طاقی و گاه نیز تخت است.
نوع چهارم: شبستانهای مرکب[ویرایش]
محصول ترکیب لااقل دو نوع از سه نوع شبستان پیش گفته شده است.[۲][۳]
نگارخانه[ویرایش]
شبستان کلیسای جامع سوآسون در پیکاردی، فرانسه
ورودی شبستان جامع "امام خمینی" در حرم فاطمه معصومه در شهر قم
شبستان اصلی مسجد جامع سلطان قابوس در کشور عمان
منابع[ویرایش]
بر پایهٔ: لغتنامهٔ دهخدا، سرواژهٔ شبستان[پیوند مرده]