ترموستات
دماپا یا ترموستات دستگاهی است برای نگه داشتن دمای یک سامانه یا یک سیال در یک محدوده مشخص به کار می‌رود. این کار به‌وسیله کنترل شارش انرژی گرمایی به درون یا به بیرون از سامانه صورت می‌گیرد. این ابزار به دو نوع ترموستات دیجیتال و ترموستات آنالوگ تقسیم می‌شود.
واژهٔ ترموستات از دو بخش Thermo به معنی گرما، و stat به معنی ثابت (ایستا) تشکیل شده‌است.
محتویات
کاربرد[ویرایش]
ترموستاتها در موارد زیر به کار می‌روند:
- دستگاه‌ها و سیستم‌های تأسیساتی
- خودروها
- لوازم خانگی
دستگاه‌ها و سیستم‌های تأسیساتی[ویرایش]
ترموستاتها در صنعت تأسیسات مکانیکی برای کنترل دمای آب یا هوا در سیستم‌های ایجاد برودت و حرارت به کار می‌روند. رادیاتورها، دیگ‌ها و فن کویل‌ها عمومی‌ترین دستگاه‌هایی هستند که برای کنترل دما از ترموستات استفاده می‌کنند.
در علوم هفتم (دوره اول متوسطه) کمی به دماپا یا ترموستات اشاره شده که برای مثال:
اگر فلزهای مس و آهن در کنار یکدیگر باشند (فلز مس روی فلز آهن باشد)، براثر حرارت فلز مس افزایش حجم بیشتر نسبت به فلز آهن دارد. در نتیجه مس به سمت پایین خم می‌شود.
ترموستات جداری یا مستغرق؟[ویرایش]
ترموستات جداری[ویرایش]
ترموستاتها در صنعت تأسیسات وظیفه سنس کردن دما را دارند تا اپراتورها بتوانند دا را کنترل کنند؛ و اما به دو دسته تقسیم می‌شوند که هر کدام در یک دستگاه یا محیط خواصی کاربرد دارد.
اصولاً ترموستات‌های جداری همان‌طور که از نام آن مشخص است روی جداره لوله‌ها نصب می‌شود و دمای سیال داخل لوله با آن صطحی که روی آن نصب می‌شود را می‌سنجد، برای تنظیم پمپ‌های گرمایشی موتورخانه تماماً از ترموستات‌های جداری استفاده می‌کنند که با بست مخصوصی که داخل جعبه ترموستات وجود دارد به لوله برگشت مدار گرمایشی نصب می‌شود.
ترموستات مستغرق[ویرایش]
نوع دیگر ترموستاتها به نام ترموستات مستغرق می‌باشد که برای اندازه‌گیری دمای داخلی یا اندازه‌گیری دمای سیالی که داخل یک منبع، مخزن یا دیگ موتورخانه قرار دارد استفاده می‌شود.
روی دیگ‌ها و بویلرهای موتورخانه نصب می‌شود و دمای سیال داخل دیگ را اندازه‌گیری می‌کند تا ما بتوانیم دمای سیال را کنترل کنیم.
توجه:تنظیم دمای ترموستات‌های موتورخانه به این صورت می‌باشد که همیشه ترموستات دیگ باید ۱۰ الی ۱۵ درجه بالاتر از ترموستات پمپ برگشت تنظیم بشود
ترموستات پروپرشنال (PROPORTIONAL CONTROL)[ویرایش]
کنترلرهای پروپرشنال برای از بین بردن چرخه قطع / وصلی که در کنترلرهای On/Off به وجود می‌آید طراحی شده‌اند. یک کنترلر پروپرشنال در صورتی که حرارت ورودی آن به میزان تعیین شده نزدیک بشود مقدار میانگین انرژی (برق) را که سیستم حرارتی (مثلا المنت) را تغذیه می‌کند را کاهش می‌دهد. پایین آوردن نیروی دستگاه گرما زا باعث می‌شود که حرارت سیستم از حد تعیین شده تجاوز نکند بلکه به آن برسد و در همان دما آن را نگه دارد. این حرکت تناسبی را می‌توان با روشن و خاموش کردن در بازه زمانی مشخص نیز بدست آورد.
این «تناسب زمانی» میزان نسبی زمان روشن و زمان خاموش را برای تغییر دمای سیستم تغییر می‌دهد. تناسب دمایی در بازه ای در اطراف حرارت تعیین شده انجام می‌شود که به آن باند متناسب (Proportional Band) می‌گویند. خارج از این باند کنترلر مانند یک کنترلر On/Off ساده کار می‌کند با خروجی که یا روشن (پایین‌تر از باند) یا خاموش (بالاتر از باند) است. اما وقتی حرارت سیستم درون باند تعیین شده قرار دارد خروجی به نسبت تفاوتی که دمای ورودی با دمای تعیین شده دارد شروع به روشن و خاموش شدن می‌کند.
لوازم خانگی[ویرایش]
یخچال
ترموستات برای ثابت نگه داشتن دمای یخچال به کار می‌رود؛ ترموستات یخچال، مکانیکی بوده و به صورت اتوماتیک دمای داخل یخچال را تنظیم می‌کند. به عبارتی، تنظیم دمای یخچال توسط ترموستات انجام می‌شود که به کمپرسور فرمان قطع و وصل شدن می‌دهد. مثلاً زمانی که پیچ تنظیم ترموستات را چرخانده و آن را روی درجهٔ ۶ قرار می‌دهید (البته درجهٔ ۶ لزوماً به معنی دمای واقعی درون یخچال نیست)، تا زمانی که دمای یخچال به درجهٔ ۶ نرسیده‌است ترموستات، کمپرسور را روشن نگه می‌دارد و زمانی که دمای یخچال به درجه ۶ رسید ترموستات، کمپرسور را قطع می‌کند تا دما در این درجه ثابت بماند.[۱]
در کولرهای گازی معمولاً ترموستات بالای صفر استفاده می‌شود و معمولاً بین ۱۶ درجه سانتیگراد تا ۳۰ درجه سانتیگراد است.
لوازم خانگی می‌تواند شامل، یخچال، ساید بای ساید، کولر گازی، سولاردوم و… می‌باشد، برای تعمیرات لوازم خانگی باید به نمایندگی مجاز مراجعه فرمائید.
گاهی ممکن است پیش آید که مواد غذایی در یخچال یخ بزند. به هر حال این خود یک مشکل بزرگ بوده و در کار فرد اختلال ایجاد می کند. در این هنگام موتور یخچال معمولا به صورت یکسره کار کرده و سرمای محیط داخلی یخچال بیش از حد است. علت این مشکل خراب بودن ترموستات و یا تنظیم نبودن ترموستات است. به طور کلی اساس آن بر اثر خراب بودن و مشکل در ترموستات یخچال صنعتی می باشد
