بیله‌سوار (ایران)

بیله‌سوار بیلَسوار
کشور	ایران
استان	اردبیل
شهرستان	بیله‌سوار
بخش	مرکزی
نام(های) دیگر	فیل‌سوار، پیل‌سوار، بیل‌سوار
نام(های) پیشین	سردارآباد، پیله سوار پیلسکان.
سال شهرشدن	۱۳۷۰
مردم
جمعیت	۲۱٬۹۳۱ نفر (۱۴۰۱)
جغرافیای طبیعی
مساحت	۵۹۸ هکتار (محدوده شهری مطابق طرح تفصیلی شهر) / ۵٫۹ کیلومتر مربع
ارتفاع	۸۳الی۳۰ متر
اطلاعات شهری
ره‌آورد	تولید غلات، تجارت از گمرک
پیش‌شمارهٔ تلفن	۳۲۸۲–۰۰۹۸۴۵
وبگاه	فرمانداری بیله‌سوار
شناسهٔ ملی خودرو	۹۱ (ل)
کد آماری	۱۲۳۰
بیله‌سوار روی نقشه ایران ۳۹٫۲۲۴۲°شمالی ۴۸٫۲۱۲۷°شرقی / 39.2242; 48.2127

بیله‌سَوار شهری در شهرستان بیله سوار استان اردبیل قرار دارد.

شهری است در مرز جمهوری آذربایجان به نام پیله سوار به معنای سوار سنگین، ه گفته حمدالله قزوینی، مورخ ایرانی، بیلاسوار در قرن دهم مورد حمله امیر بوئی پیلاسوار قرار گرفت و این شهر نام خود را از او گرفت. شهر بیلاسووار، که در نتیجه نزاع‌های فئودالی در قرن چهاردهم رو به افول بود، طبق پیمان ترکمنچای ۱۸۲۸ به دو قسمت تقسیم شد. پس از اینکه امپراتوری روسیه مرزهای جنوبی را در سال ۱۹۱۴ غیرقابل عبور کرد، بقیه جمعیت داخل امپراتوری روسیه به شهرک‌های روسی و مناطق دیگر ۲۰–۴۰ کیلومتری خارج از مرز منتقل شدند و دیگری در دوران نادرشاه است همچنین آمده‌است نادرشاه با سپاهی بزرگ که در آن چندین فیل جنگی در سپاه بوده، به همین دلیل نام این آبادی به پیله سوار به چم سوار سنگین یا فیل سوار آمده‌است و طبیعتی مثال زدنی، دروازه ورود به جمهوری آذربایجان و قفقاز، در بخش مرکزی شهرستان بیله‌سوار در شمال استان اردبیل واقع شده‌است. بیله‌سوار دارای آب و هوای معتدل و مرطوب در زمستان و نسبتاً گرم در تابستان است. کشاورزی و بازرگانی از طریق گمرک، پیشه اصلی ساکنان پیله سوار است پیله سوار سالانه میلیون‌ها نفر جذب‌خود می‌کند و علل اصلی آن گمرک است که طبق آمار هر سال حدوداً ۵ میلیون نفر از مرز این شهر عبور می‌کنند.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۸٬۱۸۸ نفر (در ۵٬۲۳۷ خانوار) بوده‌است.

جمعیت تاریخی
سال	جمعیت	±%
۱۳۵۵	۷٬۰۰۸	—
۱۳۶۵	۱۰٬۰۷۸	۴۳٫۸٪+
۱۳۷۰	۱۳٬۰۴۹	۲۹٫۵٪+
۱۳۷۵	۱۳٬۲۵۳	۱٫۶٪+
۱۳۸۵	۱۴٬۰۲۷	۵٫۸٪+
۱۳۹۰	۱۵٬۱۸۳	۸٫۲٪+
۱۳۹۵	۱۸٬۱۸۸	۱۹٫۸٪+
۱۳۹۹	۲۰٬۸۳۱	۱۴٫۵٪+

تاریخچه

شهر پیله‌سوار را امیری به نام پیله‌سوار (سوار بزرگ) ساخته‌است. در نزهةالقلوب حمدالله مستوفی دربارهٔ این شهر آمده‌است که آن را «امیری پیله‌سوار نام یعنی سوار بزرگ از امرای آل بویه ساخت و اکنون به‌قدر دیهی مانده‌است.»

برخی گمان برده‌اند که بیله‌سوار را پیل‌سوار هم می‌نامیده‌اند که گویا نادرشاه افشار هنگام تاجگذاری در سال ۱۱۴۸ هجری قمری در اصلاندوز، مدتی با فیل‌هایش در این منطقه اتراق کرده‌است. (در الواح سومر ترجمه «ساموئیل کریمر» در سال ۱۳۴۴ترجمه «دادرد رسائی» در سال ۲۴۵۰ قبل میلادی نام بیله سوار قید شده) قوم بزرگی به نام «بیل» در کنار رود «کورا» رود آراز وآذربایجان و مغان تا سبلان و اردبیل زندگی می‌کرد و ۳ نوع رب النوع را ستایش می‌کرد و یکی از خدایان، بیل (خدای زمین) بود. این طائفه «بیل» که آثاری تابحال از آن‌ها باقی‌مانده وجود چندین شهر است معلوم می‌گردد که اردبیل از ۱۲ طائفه تشکیل شده‌است که یکی «ارد» و دیگری «بیل» بوده‌است.

بیلجه نزدیک باکو و در آران بیلقان در کنار رود کورا و سعید بیل در گرجستان کنار رود کورا و در مغان بیله سوار، از نمونه‌های آنان است.

نام قدیمی بیله سوار قبل از تسلط اعراب «بلسکان» بود و بعد از تسلط اعراب به «بلسکان» و «بلسجان» تغییر یافت در زمان آل بویه «بیله سوار» شد که به سوار بزرگ می‌گفتند پس برای ما روشن می‌شود حدود زندگی قوم بیل تا چه اندازه وسعت داشته‌است و بیله سوار هم بازمانده از آن ایل بزرگ می‌باشد شاید هم نام بیله سوار بنا به گفته بعضی از محققین مأخوذ از قوم «سووار» باشد که در اطراف رود ارس در هزاره اول شگرف داشتند.

قدمت این شهرستان همچنان که در پیشینه تاریخ آمده به دوران‌های خیلی قدیم بازمی‌گردد و این از سکه‌های کشف شده در تپه‌های مختلف این منطقه مشخص شده‌است.

سپس پیل سوار یا پیله سوار نامیدند که پیله سوار واژه‌ای پارسی وار ۲ پاره «پیله» و «سوار» تشکیل شده‌است.

پیله، به معنای زمین خشک پهناوری که در میان دوآب یا دورودخانه قرار گرفته باشد و سوار هم به معنی کرانه رود است و شهر بیله سوار هم بین رودخانه بالهارود و آقا بیگلر (علی بیگ لر) قرار گرفته‌است؛ بنابراین پیله سوار، یعنی مردمی که ساکن واهل پیله (سرزمین بین دورود) هستند.

بعضی‌ها نیز بر این باور اند که نادر شاه افشار در ۱۱۴۸ هجری قمری، هنگامیکه برای تاج‌گذاری در مغان رهسپار اصلاندوز بود، لشکریانش دارای پیل یا فیل بوده و مدتی در این ناحیه اردو زده بودند از این رو به پیل سوار، پیله سوار سرشناس شده بودند.

در دوران قاجار نیز قسمت اعضم شهربیله سوار به نام قریه سردار آباد بود که پس از ویرانی، کربلایی عبدالله بیگ طالش میکائیل نسبت به مرمت و بنیاد روستاهای بزرگ سردار آباد و طالش میکائیل کندی (باباش کندی) درحاشیه قلعهٔ نظامی قدیمی بیله سوار دست زد(۱۲۸۱قمری) و اما پس از پیمان ننگین و تحمیلی ترکمن چای در بیله سوار قراولخانه گمرک ایجاد شد.

در سال ۱۲۶۸شمسی گمرک در بیله سوار احداث و تلگراف آن در سال ۱۳۳۲ قمری (ص۸۰ گنج شایگان) ما بین بیله سوار و تبریز دایر و هنگامی که ارتش سرخ خاک گیلان را اشغال نموده بود وزیر خارجه آن زمان مشاور الملک می‌خواست مابین تهران و مسکو رابطه‌ای باشد تا به وسیلهٔ تلگراف تماس برقرار و ارتش سرخ را از گیلان بیرون کنند ملاحظه می‌کنند می‌بینند در شهر بیله سوار تلگراف دایر است منشورالملک که در ترکستان کنسول ایران بود به بیله سوار آمده واسطه مخابره بین تهران و مسکو می‌شود.

از اتفاقات مهم دوران سر حدبیگی و کدخدایی بدل بیگ درگیری‌های مرزی سالدات‌های روسی باقوجه بیگلوها در سال۱۳۲۶ه‍.ق بود که در این درگیری‌ها روس‌ها علاوه بر آتش زدن قصبه بیله سوار مغان و ویران ساختن گمرک خانه و بناهای دولتی ان به روستا زرگر نیز حمله آوردن و به طرز وحشیانه۲۷۰ باب خانه را آتش زده سراسر روستا را غارت و تاراج کردن و هفده نفر را از مردان و زنان بی گناه را گشته و دها نفر را زخمی کردن این قتل‌عام وچپاول و غارتگری ضربات سنگینیرا بر طایفه زرگر وارد ساخت.

تاریخ قرنطینه در گمرک بیله سوار (ص۴۲۶ چاپ یونسکو نشریه۲۲ چاپخانه دانشگاه تهران سال ۱۳۴۲ شمسی) در سال ۱۳۰۸هجری قمری هم‌زمان با ساختن قرنطینه در جزیره هنگام وبندر جاسک در خلیج فارس می‌باشد. پس از پیمان ترکمن چای بیله سوار حاکم‌نشین شد و از دامنه کوه سبلان تا دشت مغان حکمرانی می‌کردند؛ یعنی تمامی کارهای ایلات (۳۲ایل شاهسون) و انتظامات آن به وسیله حاکم بیله سوار رسیدگی می‌شد. در سال۱۲۹۱هجری قمری قاسم خان حاکم بیله سوار و تمامی ایلات عشایر بین مغان بود.

قبل از سال ۱۲۷۲ شمسی شهر بیله سوار در کنار بالهارود (بالهارلو یا بلغارچایی) دارای عمارت حکومتی بود که آن را مرحوم جنرال ساخته بعد آتش زدند، شاهزاده جهانسوز میرزا تعمیر نموده، بعد علی خان حاکم آن را خراب کرده و در جای آن عمارت بسیار عالی ساخت.

مدرسه پهلوی بیله سوار (امام خمینی فعلی) جزو ۱۳مدرسه تاریخی استان اردبیل به‌شمار می‌آید که در دوران سلطنت محمد علی شاه و احمد شاه از این مدرسه که یک بنای خشتی بوده به عنوان مکتب استفاده می‌شده و توسط آخوند ملا جواد به بچه‌های بیله سوار قرآن و سایر علوم تدریس می‌گردید.

در اواخر سلطنت احمد شاه مدرسه خشتی قدیمی تخریب و مدرسه موجود ظرف ۲ سال با معماری «یاور دوستعلی ماکویی» که از مرزبانان منطقه بوده‌است ساخته شد. هزینه ساخت این مدرسه که در سال ۱۳۰۵هجری شمسی تأسیس شده‌است از خودیاری مردم تأمین می‌شود این بنا در تاریخ ۱۷/۱۲/۱۳۸۱تحت شماره۷۵۱۷به ثبت رسیده وکد اثر ۱۸۰۴۰می‌باشد علت انتخاب سوم شهریور برای شهرستان بیله سوار از این قرار می‌باشد:

سپیده دم سوم شهریور ۱۳۲۰شمسی هنگام تجاوز نیروهای شوروی به ایران از هوا وزمین با تمام امکانات و تجهیزات بیله سوار نیز مورد تجاوز قرار می‌گیرد. بیله سوار که قبل از این ماجرا در سال ۱۳۱۱ دارای نظمیه (شهربانی) بوده‌است در حمله روس‌ها این شهر دارای اداراتی چون شهربانی به ریاست سرهنگ امیر قاسمی، پست و تلگراف، گمرک و دارایی به کفالت حسین محامد و پاسگاه مرزی درجه یک بوده به سرکلانتری سروان یاور دوستعلی ماکویی که بیله سوار مرکز بخش مغان و قصبات معروف آن اصلاندوست (اصلاندوز) و حسن قافله بوده و جمعیت کلی آن در حدود ۲هزار نفر می‌باشد (کتاب تاریخ شهدای ایران)

نیروهای ارتش سرخ با بی رحمی در شهر بیله سوار ۱۲ سرباز ۵ آژان ۷ امنیه و یک نفر کارمند گمرک و رئیس پست و زن و نوزادش و دختر۱۸ساله را شهید کردند همچنین در روستاهای قره قاسملو و گوگ تپه (جواد کندی سابق)۸نفر کادر و سرباز (فرمانده پاسگاه سید اصلی) و پاسگاه مرادلو۱۱نفر فرمانده و سرباز را شهید کردند. در بیله سوار ۱۱نفر اسیر (۶سرباز ۲ آژان و ۳ امنیه) رئیس پاسگاه زرگر به همراه چند نفر سرباز زخمی و رشید بیگ آقاجانی عسی لو (معاون پاسگاه مرادلو) که اکثر شهدای مرزدار این شهرستان از شهرهای پارس‌آباد، اردبیل، آستارا، همدان، تهران، شیراز، قوچان، اصفهان و نیشابور ربوده‌اند.

سروان خلیلی عراقی که در سال ۱۳۲۷ به بیله سوار سفر کرده در سفرنامه خود این شهر را این چنین معرفی می‌کند: بیله سوار، قصبه‌ای که از شهرستان مهم‌تر است. سروان جمشیدغریب از ارامنه ایرانی وبسیار وطن‌پرست کلانتر مرز درجهٔ بیله سوار می‌باشد… این شهرستان در زمان دموکرات‌ها دارای بخشدار دموکرات به نام میرزا کیشی مجردی بادکوبه بوده‌است که توسط رژیم شاه در آذرماه ۱۳۲۵بهمراه دوتن دیگر از افراد دموکرات بدون محاکمه به اعدام محکوم و در حومه بیله سوار تیرباران شدند.

درسال۱۳۵۵شمسی بیله سوار مرکز شهرستان مغان وبخش‌های گرمی وپارس آباد تابع بیله سوار بودند ولی پس از یک سال مرکزیت فرمانداری به گرمی انتقال یافت و فقط تابلوی فرمانداری آن در جلوی در بخشداری بیله سوار مانده بود ونشانه لکه ننگین از دوران پهلوی بود که حقوق بیله سوار را پایمال کرده بود. (تصویبیه ۳۹۱۶(۲۷/۲/۱۳۵۵)هیئت وزیرات –آثار باستانی آذربایجان –سیدجمال ترابی طباطبایی) که در نتیجه خرداد ماه ۱۳۷۰بیله سوار تبدیل به شهرستان و مرکز آن شهربیله سوار شد.

در جنگ تحمیلی ۸ساله استکبار جهانی با ایران با اعزام نزدیک۱۶۰۰نفر رزمنده از این شهرستان ۱۱۰شهید والا مقام ومفقودالاثر ۳۴۶جانباز ۱۲ آزاده نقش بسزایی دردفاع مقدس داشت.

این شهر از نظر تاریخی شاهد رویدادهای زیادی بوده‌است. از جملهٔ این رویدادهای تاریخی می‌توان به حمله روس‌ها در زمان عباس‌میرزای قاجار و اشغال آذربایجان توسط قشون روس در جنگ جهانی اول و دوم اشاره کرد.

طایفه طالش میکائیلو

بعد از پایان جنگ ایران و روس در دوران فتحعلی شاه قاجار و انضمام نواحی طالش آران و قسمت شمالی دشت مغان به قلمرو روسیه بسیاری از طوایف شاهسون و طالش مغان با تمهیدات حکمرانان اردبیل و مشکین و ایل بیگی‌های شاهسون و سرحدداران مغان از قلمرو روسیه کوچیده و در خاک ایران و حاکمیت دولت ایران سکونت اختیار کردند طایفهٔ طالش میکائیلو از این دسته طوایف بود که از روسیه وارد خاک ایران و مستقر شدند. که اولین دسته این طایفه در سال ۱۲۴۴ ق وارد ایران و دشت مغان شد.

عبادالله بیگ طالش میکائیلو

عبادالله پسر بایرامعلی و از نوادگان میکائیل طالشی از بزرگان نیکنام و خیراندیش و دوراندیش عشایر مغان در دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بوده‌است.

عبادالله مردی متدین ایلدار دولتخواه و مخالف شرارت و آشوب طلبی ایلات و طوایف بود به همین جهت وقتی که آرامش و امنیت در صفحات مغان برقرار شد به مرمت شهر ویران بیله سوار و بنیاد روستاهای بزرگ سردراباد و طالش میکائیل کندی در حاشیه قلعه نظامی قدیمی بیله سوار دست زده و بناهای دولتی را تجدید بنا کرد.

به همت و ارادهٔ وی قصبه بیله سوار رونق و توسعه پیدا کرد و کانون و مرکز اداری مرزداری و سیاسی دشت مغان شد.

کربلایی عبادالله بیگ پنج پسر به نام‌های باباش و پاشا و قباد و حیدر و سیف‌الله و هفت دختر داشت که امروزه نسل آنها در بیله سوار مغان و اردبیل وسایر شهرهای ایران سکونت اختیار کرده و با شهرت عبادی، خاقانی، پاشایی و داودی و بیرامی و سرحدی و بهرام پور و … شناخته می‌شوند.

و حسن خان موغانی بنا به توصیهٔ محمد میرزا (محمدشاه قاجار) که در ان هنگام حکمران اردبیل بود آنها را در این ناحیه اسکان داد.

باباش بیگ

عکس فوق مربوط به دورهٔ قاجاریه می‌باشد از راست به چپ: پاشا خان طالش میکائیلو/ محمد بیگ قوجه بیگلو/باباش بیگ طالش میکائیلو

از مردان بزرگ ایل شاهسون مغان در دورهٔ قاجار بوده که نقش مؤثری در حوادث اجتماعی و سیاسی منطقه داشته‌است.

باباش بیگ نیز همچون پدرش عبادالله بیگ در عمرانی و آبادی مناطق سرحدی ایران در منطقهٔ دشت مغان خدمات ارزشمندی انجام داده در دوره ای که روس‌ها با اجرای سیاست‌های تجاوزگرانهٔ خود مانع از آبادی ورونق روستاهای دشت مغان بودند اهالی متفرق را متمرکز کرده و با بنیاد نهادن روستای باباش کندی و عمران روستای سردراباد آنها را اسکان داد باباش بیگ در حوادث اجتماعی دشت مغان سرکرده ای آرام و دولتخواه و مخالف شرارت و نا امنی بود و حدود ۲۵ سال به همراه برادرش پاشا خان بر طایفهٔ خود کدخدایی و سرپرستی کرد.

باباش بیگ و پاشا خان در جریان حوادث دورهٔ مشروطیت از سرکردگان دولتخواه بودند و نامشان نیز در تلگراف روسای عشایر اردبیل مشکین و مغان به مجلس شورای ملی در سال ۱۳۲۸ق قید شده که با ابراز تبعیت از احکام شرعی مراجع عظام نجف و اظهار تنفر از حرکات ناشایست بعضی از سر حد نشینان سوگند یاد کرده‌اند که در مقابل با دخالت روسیه در امور داخلی ایران دفاع و جانفشانی کنند.

در سال ۱۳۰۷ ق کربلایی عبادالله بیگ دار فانی را وداع گفت ناصرالدین شاه قاجار با صدور فرمان با قدر دانی از فرزندانش باباش بیگ و پاشا خان روستای سر در آباد را از مالیات دیوانی معاف دانست.

باباش بیگ در دورهٔ ریاست و کدخدایی در درگیری‌های مختلف با روس‌های اشغالگر و حملات اشرار و آشوب طلبان بارها زخمی شد و سر انجام در سال ۱۳۳۰ ق تاوان نقض عهد و خیانت یپرم خان ارمنی فرمانده اردوی دولتی مشروطه را داد و به دست برادرزنش کشته شد بعد از در گذشت او عبدالله بیگ پسر باباش بیگ کدخدایی بخشی از طایفه را بر عهده گرفت.

پسران باباش بیگ

عبدالله بیگ فردی آرام نچندان کاردان بود که پس از مرگ وی پسر پاشا خان فرض الله بیگ رئیس طایفهٔ طالش میکائیلو شد .

بیله سوار (در نقشه پیل سوار) در استان مغان، دوره خلفای عباسی

جغرافیا

بیله‌سوار در شمال غربی ایران و در قسمت شمالی استان اردبیل واقع شده‌است. وسعت شهر ۱٫۹۴۵ کیلومتر مربع و جمعیت آن طبق برآورد سال ۱۳۹۵، هجد هزار و هفتصد و نود و پنج نفر بوده‌است. ارتفاع متوسط آن از دریا حدود ۶۰ متر است.

آب و هوای بیله‌سوار در تابستان‌ها گرم و در سایر فصول به ویژه در زمستان‌ها متعدل می‌باشد. دمای این شهر در تابستان تا ۵۰ درجه سلسیوس هم می‌رسد و در زمستان منفی۶ درجه بنابر این می‌توان این شهر تاریخی را که قدمت اش به ۴٬۵ هزار سال پیش بر می‌گردد را چهارفصل نامید و به دلیل نزدیکی به دریای خزر و ارتفاع کم، این شهر منطقه مرطوب محسوب می‌شود و به همین علت منطقهٔ بیله‌سوار (مغان) را دارای مراتع سرسبز و خرم قشلاقی است.

کشاورزی و تاریخچه کشت و صنعت و دامپروری مغان

اولین شرکت در منطقه درسال ۱۳۲۸ به نام «شرکت شیار آذربایجان» با خرید ماشین‌آلات کشاورزی در محلی معروف به شاه‌آباد مغان (یوشان‌آباد و کبرآباد سابق) است. {درزمان انقلاب جهت نارضایتی از رژیم پهلوی خان بابا جعفر خانی از طایفه جلودار در راه‌پیمایی منطقه شهید ونام این محل پس از انقلاب به جعفرآباد تغییر یافت} فعالیت خود را آغاز کرد در این سال‌ها به دلیل قحطی و خشکسالی، مردم منطقه زندگی سخت و طاقتفرسایی داشته و تأسیس این شرکت سبب شد که از دهات و قشلاقات منطقه مردم جهت کارگری و امرارمعاش به سوی آن رو بیاورند. به خاطر بارندگی‌های کم و نامنظم آن سال نتیجه کار چندان رضایت بخش نبود تا اینکه مسئولین، مهندسین شرکت (مدیرعامل شرکت مهندس پارسا بنیان‌گذار شهر پارس‌آباد) تصمیم گرفتند با استفاده از آب رودخانه ارس اقدام به کشت آبی نمایند.

در نتیجه شرکت مجبور شد به قسمت‌های شمالی‌تر و اطراف رودخانه مذکور تغییر مکان دهد. اولین سیلوی منطقه در بخش جعفرآباد که بزرگ‌ترین سیلوی استان هم به‌شمار می‌رود توسط پیمانکاران روسی ساخته شد. این بخش همچنین دارای یک ایستگاه هواشناسی بود که در سال ۱۳۳۰ تأسیس گردیده‌است.

شغل اصلی ساکنان بیله‌سوار کشاورزی و بازرگانی می‌باشد. خاک حاصل خیز و آب و هوای مساعد برای کشاورزی و دامپروری و وجود نیروی انسانی فعال سبب رونق کشاورزی و دامپ

پروری در منطقه شده‌است. آب کشاورزی از رودها تأمین می‌شود و گندم و جو، کنجد، پنبه، بنشن، گیاهان علوفه‌ای، چغندر قند و سیب از عمده‌ترین محصولات کشاورزی بیله سوار هستند. ام پروری نیز در این شهرستان رونق دارد و انواع فرآورده‌های دامی جزو فرآورده‌های صادراتی شهرستان محسوب می‌شود. کشاورزی بیله سوار دارای رونق فراوانی است. بیشتر زمین‌های شرکت‌های کشت و صنعت مغان و کشت و صنعت پارس در محدوده شهرستان بیله سوار است. بیله سوار به انبار غله استان اردبیل معروف است.

آثار تاریخی

از آثار تاریخی به‌دست آمده چنین برمی‌آید که بیله‌سوار به دلیل مساعدت آب و هوایی، در اعصار قدیم محل زندگی انسان‌های اولیه بوده‌است. حملات روس‌ها و جنگ‌های ایران و روسیه در زمان فتحعلی‌شاه، اشغال آذربایجان توسط روس‌ها در جنگ جهانی اول و دوم از اتفاقات مهم تاریخی در بیله‌سوار بوده‌است. تپه‌های باستانی مربوط به دوران قبل از اسلام، قیزقالاسی (قلعه دختر) مربوط به دوران گذشته، کاروانسرای مخروبه در منطقه خروسلو از دوران صفویه، مزار سربازان گمنام در جریان کشتار سوم شهریور ۱۳۲۰ توسط روس‌ها در جنگ جهانی دوم، مدرسه امام خمینی (پهلوی سابق که در سال ۱۳۰۴ تأسیس شده و اخیراً به عنوان یکی از مدارس ماندگار کشور انتخاب شد) از آثار تاریخی این شهرستان به‌شمار می‌روند. نام بیله سوار به دفعات در کتاب‌های تاریخی، از آن جمله در کتاب نزهت القلوب حمدالله مستوفی (قرن هشتم هجری) آمده‌است.

مشکلات

این شهرستان و شهرستان‌های مجاور پارس‌آباد و گرمی که مجموعاً منطقه مغان را تشکیل می‌دهند به دلیل مرزی بودن از برخی صنایع و کارخانجات محروم شده‌اند و کمبود سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرکشاورزی به تضعیف صنعت منجر گشته‌است. با تصویب منطقه آزاد تجاری استان اردبیل یا الحاق این منطقه به منطقه آزاد تجاری ارس (به مرکزیت جلفا) می‌توان شاهد پیشرفت صنعت و همچنین پیشرفت روزافزون تجارت با قفقاز و اروپا در این منطقه بود. از تحولات امید بخش این شهرستان قابلیت بلقوه طلای سیاه (نفت) می‌باشد در آیندهٔ نزدیک که از دوران پهلوی اثری از آن به جا مانده و حتی توسط بیگانگان در چندین نقطه از روستاهای بیله سوار خصوصاًدر روستای مرادلو اکتشاف شده‌است با استخراج وپالایش نفت و طرح احداث مجتمع پتروشیمی وسایر واحدهای مربوط عوض شده وموجب اشتغال ورفع مشکلات مردم منطقه شود. گمرک بین‌المللی این شهرستان که بیش از ۱۰۰سال قدمت دارد انتظار می‌رود اداره کل گمرکات استان به این شهرستان انتقال یافته واداره شود. (تبدیل گمرک شهرستان به اداره کل گمرک استان)

محله‌های شهر

شهر بیله سوار از ۵ محله تشکیل شده‌است.

• محله باباش
• محله چوکی
• محله قریشلو
• محله مستعلی بیگلو
• محله اسلام‌آباد

گردشگری

شهر بیله سوار دارای بازارچه مرزی ای می‌باشد که اجناس خارجی به قیمت مناسب در آن به فروش می‌رسد. اجناسی که بازارچه بیله سوار با آن شهرت یافته‌است، کت و شلوار مردانه، لباس زنانه و لوازم آرایشی و بهداشتی است. شهرستان بیله سوار در بهار طبیعت بسیار زیبایی دارد. دشت‌های سرسبز و مراتع زیبا، بیله سوار را در بهار به بهشتی زمینی تبدیل می‌کند. دریاچه شورگل در منطقه خروسلو شهرستان بیله سوار، کوه‌های خروسلو، جنگل‌های حاشیه رود مرزی بالهارود، پارک جنگلی تپه نرگس (که در داخل شهر است و به عنوان یکی از پارک‌های مرزی کشور محسوب می‌شود)، به عنوان گردشگاه‌های طبیعی بیله سوار محسوب می‌شوند.

راه‌ها

با حذف گردنه لنگان در شهرستان گرمی، راه بیله‌سوار به مرکز استان نزدیک‌تر شده‌است. فاصله بیله سوار با شهرهای مهم به ترتیب زیر است:

• اردبیل ۱۵۵
• ارومیه ۶۶۴
• اصفهان ۱۱۸۵
• بندرعباس ۲۰۸۰
• تبریز ۳۷۴
• تهران ۷۴۶
• رشت ۴۲۱
• زنجان ۵۳۲
• شیراز ۱۶۷۰
• قم ۸۷۸
• کرمانشاه ۹۴۶
• مشهد ۱۴۸۸
• باکو پایتخت جمهوری آذربایجان ۲۲۰

گمرگ بیله سوار

این گمرک یکی از دو گمرک مشترک بین ایران و جمهوری آذربایجان است و قدمتش به بیش از ۲۰۰ سال می‌رسد. در زمان اتحاد جماهیر شوروی این گمرک برای مدتی تعطیل شد و بعد از استقلال کشور جمهوری آذربایجان، فعالیتش را از سر گرفت. فعالیت گمرک مزبور شبانه‌روزی است، با این حال علی‌رغم قول مساعد مسئولان دربارهٔ توسعه هر چه بیشتر این گمرک، بسیاری از وعده‌های داده شده عملی و اجرایی نشده‌است. بازارچه مشترک بین بازرگانان ایران و آذربایجان نیمه تعطیل است؛ ولی بازارچه گمرک در سه فاز فعالیت می‌کند و هر روز هزاران نفر را از نقاط مختلف کشور برای داد و ستد به این شهرستان می‌کشاند. عمده اجناس ارائه شده در این بازارچه لباس زنانه و کت و شلوار مردانه و لوازم آرایشی و بهداشتی است. ورود به ایران برای آذربایجانی‌ها بدون صدور روادید صورت می‌گیرد، ولی برای ایرانی‌ها داشتن روادید (ویزا) الزامی است. ساکنین و متولدین شهرستان بیله سوار می‌توانند با جواز گذر مرزی ۴۵ کیلومتری بدون داشتن روادید تردد نمایند. فاصله گمرک بیله سوار از مرکز استان اردبیل ۱۵۹ کیلومتر، فاصله آن تا نزدیک‌ترین فرودگاه (در شهرستان پارس‌آباد) ۵۰ کیلومتر و تا باکو (پایتخت کشور جمهوری آذربایجان) حدود۲۲۰ کیلومتر است.

منطقه آزاد تجاری-صنعتی اردبیل

منطقه آزاد تجاری-صنعتی اردبیل در استان اردبیل شامل شهرستان‌های بیله سوار، اردبیل، مشگین‌شهر، نمین، گرمی (اردبیل)، پارس‌آباد در شمال غرب ایران واقع شده‌است. منطقه آزاد اردبیل، به همراه شش منطقه دیگر از استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (بیله سوار)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه مریوان)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصر شیرین) در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب نهایی رسید. استان اردبیل دارای ۳۸۰ کیلومتر مرز خشکی با جمهوری آذربایجان می‌باشد.

نگارخانه

• 

  پایانه مرزی بیله سوار

• 

  بازارچه مرزی بیله سوار

• 

  پارک جنگلی نرگس

منابع

• اطلاعات جدول