نیر

نیر
کشور	ایران
استان	اردبیل
شهرستان	نیر
مردم
جمعیت	۵٬۸۷۳ (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
مساحت	۲۸۵ هکتار
ارتفاع	۱۶۰۹
اطلاعات شهری
شهردار	محسن ندیری
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۴۵۳۲
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
کد آماری	۱۱۹۸
نیر روی نقشه ایران ۳۸٫۰۳۶۰۶۷۶۷°شمالی ۴۸٫۰۱۳۱۲۶۶۷°شرقی / 38.03606767; 48.01312667

نیر یکی از شهرهای استان اردبیل ایران است. این شهر در ۳۰ کیلومتری شهر اردبیل، ۲۰ کیلومتری شهر سرعین و ۴۵ کیلومتری شهر سراب واقع شده‌است.

جاذبه‌های گردشگری

این شهر دارای چشمه‌های آب متعدد است که معروفترین آن تفرجگاه بولاغلار است. از جمله جاذبه‌های دیگر شهر نیر وجود آبگرم‌های متعدد با خاصیت درمانی است که معروفترین آنها سقزچی، گل، قینرچه و برجلو هستند که درجه حرارت بعضی از آنها تا ۵۶ درجه سانتیگراد نیز ثبت شده‌است و جهت درمان امراض پوستی مفید تشخیص داده شده‌است.

مناطق زیر از جمله مکانهای باستانی نیر ند:

• مجموعه آبگرم قینرجه و بوشلی سویی در روستای برجلو و میجمیر
• امامزاده امامقل قل ابن میجمیر
• کاروانسرای شاه عباسی (اردبیل) در گردنه سائین نیر
• سنگ نوشته‌های اورارتویی
• آتشکده‌های باستانی
• تپه‌ها و قبور باستانی
• غارهای باستان قیرمزی کورپی (پل قرمز)
• گورستان باستانی و غارهای مسکونی باستانی در روستای ابوذر
• گورستان قره شیران
• آبگرم قره شیران
• چشمه‌های بهشتی بولاغلار
• غار تفریحی عمو جعفر
• سد یامچی
• استخر عباسلو
• قلعه بوینی یوغون در روستای کورعباسلو
• تپه باستانی چالاقان
• روستای توریستی ایلانجیق‌ (ولیعصر)

نیر به روایت تاریخ

دوران ماقبل تاریخی نیر از روی آثار بجا مانده در منطقه و دوران تاریخی منطقه (دهکده، معابد و دژهای صخره‌ای که در دل زمین کنده شده‌اند) قابل مطالعه‌است. به‌طور کلی کثرت معماریهای صخره‌ای در منطقه که یادمانهای ماندگار و پایداری از زمان کهنند اولین وسیله شناخت پیشینه تاریخی نیر می‌باشند و دوم متون تاریخی اعم از سالنامه‌های آشور و اورارتو است که نشانگر تحولات تاریخی در آن روزگار پرتلاطم هزار ساله‌است. وجود بناهایی مثل دژ زیر زمینی و نیز متون شاهنامه که سرشار از چنین اشاراتی است مؤید قدمت این منطقه‌است. متون دوران اسلامی نیز موضوع فوق را تأیید می‌کند. چرا که در صحبت از اردبیل در کتاب معتبری چون احسن التقاسیم (قرن ۴ هجری) اشاره به این نکته شده‌است که «بیشتر خانه‌ها را در زیر زمین ساخته‌اند». نام نیر را می توان به قبل از حمله مسلمانان و دوره استیلای حکومت ترکان خزر یا هونها مرتبط دانست، ترکیب کلمه یِنی‌یِر Yeni Yer در ترکی معنای زمین و مکان نو دارد به بیان دیگر معنای شهر تازه که به مرور زمان به نیر تبدیل شده است. بنا به نوشته بلاذری: «نیر دیهی بود و کوشک کهنه و درهم شکسته‌ای داشت. مرّبن عمر موصلی طایی در آنجا فرود آمد و بنیاد نهاد و پسرانش را در آن سکنی داد که به ظن قوی، اینان کوشکهایی در آن قریه بنا کردند و به صورت شهری درآوردند که احتمالاً باید همان قریه نیر باشد؛ و بازار جابروان را بنیاد نهاده، برزگش ساختند.» یکی از پسران مرّبن علی از سرکشان آذربایجان بود و در سال ۲۱۲ هجری محمد بن حمید طوسی او را دستگیر ساخته به بغداد فرستاد ولی او بار دیگر به آذربایجان برگشته و به حکمرانی خود پرداخت ابن خردابه در کتاب مسالک و ممالک (تألیف سالهای ۲۳۰–۲۳۴) او را خداوند جابروان و نیریز می‌خواند. جابروان یکی از شهرهای آذربایجان بوده و یاقوت حموی می‌نویسد که در نزدیکی نریز (نیر فعلی) بوده ولی از بلاذری نقل شده که در نریز و در نزدیکیهای اردبیل بوده‌است. در دوره حکومت ترکان آق قویونلو نیر از اهمیت فراوانی برخوردار بوده در قسمت شمالی این شهر دهستان و مدفن سلطان دورسونخواجه یکی از سلاطین آق قوینولو قرار دارد.

جشنواره آش

همه ساله در مرداد ماه جشنواره آش‌های محلی درمنطقه بولاغلار برگزار می‌شود که سبب حضور جمعیت کثیری از مسافران و شرکت کنندگان در مسابقه می‌شود. در این جشنواره فرهنگی و هنری انواع آش‌های ایرانی و محلی استان اردبیل از قبیل آیران آشی (آش دوغ)، گیلدیک آشی (آش نسترن وحشی)، اریشته آشی (آش رشته)، آش کشک، آش گوجه، اوماج آشی، سوتلی آش (آش شیر)، آش دیشتیک، آش میوه، یاوان آش، آش حلیم، آش کلم، سوپ، خشیل (کاچی)، یارما آشی، آش آبغوره، آش ماست چکیده، آش جو، آش شله قلمکار، آش کشک، شله زرد و ایمام آشی (آش امام) تهیه و عرضه می‌شود.

تولیدات و صنایع

سوغات مهم این شهر کره و پنیر و عسل و سرشیر است همچنین فرش و گلیم بافی دستی در میان زنان منطقه رایج است.

منابع

• «تصاویر /جوشش گِل از دل زمین». پایگاه خبری سلام اردبیل. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۹.