مشگین‌شهر
| مشگین‌شهر خیاو | |
|---|---|
| پرونده:شیح حیدر .پدر شاه اسماعیل صفوی | |
| کشور |  ایران |
| استان | اردبیل |
| شهرستان | مشگین‌شهر |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | خیاو |
| نام(های) پیشین | مشگین، خیاو،وراوی،پیشگین |
| مردم | |
| جمعیت | ۷۵٠٠٠هزارنفر[۱] |
| تراکم جمعیت | ۴۴۵۸ نفر بر کیلومتر مربع |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ٢١ کیلومتر مربع |
| ارتفاع | ۱۴۰۰ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۳۸۰ |
| روزهای یخبندان سالانه | ۲۰ |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | علی مسیب زاده |
| تأسیس شهرداری | ۱۳۱۵[۲] |
| ره‌آورد | عسل طبیعی سبلان،سیب،گلابی،گردو،آلبالو،زردآلو گیلاس،آفتابگردان،گندم وجو شلیل،هلو،انگور،زعفران،کدو |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۴۵ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۹۱ ق ایران ۹۱ ن |
| کد آماری | ۱۱۰۱ |
  مشگین‌شهر | |
مِشگین‌شهر مرکز شهرستان مشگین شهر ، شهری توریستی و گردشگری در استان اردبیل است. .این شهرستان زیبای توریستی بخاطر وجود کوه سبلان تابستان خنک و دلپذیری دارد.همچنین بهار و تابستان سرسبزی دارد که موجب شده این شهر پذیرای گردشگران زیادی از سراسر کشور و حتی خارج نیز شود.مشگین شهر بیشترین مکان گردشگری چه تاریخی چه طبیعی را در کل استان دارد و بهترین مکان گردشگری در استان اردبیل است. شهرستان مشگین شهر ١٨١٥١٦ نفر جمعیت دارد. و دومین شهرستان از لحاظ جمعیت و اولین شهرستان از نظر وسعت در استان اردبیل است.مشگین شهر مناطق تاریخی فراوانی و بیشتر از سایر شهرستان های استان دارد که این شهر جزو ۵ شهر متمدن در توسعه آذربایجان بوده است .[۳] مشگین شهر بخاطر دارا بودن چشمه های آبگرم فراوان شهرت دارد .مناطق گردشگری مشگین شهر بسیار متنوع هستند و می‌توان گفت مشگین شهر بهترین مکان گردشگری در استان اردبیل لست ،مکان های گردشگری مشگین شهر به شرح ذیل می‌باش (کوه سبلان ،شیرواندره ،خیاوچای،محوطه باستانی شهریری،قلعه قهقهه،جهنم دره،جنگل حاتم و گیزلی مشسی ،پل معلق ییلاق ها ،قشلاق ها و.........است ).
کوه سبلان از نظر بزرگی در ایران در مقام سوم با ارتفاع ۴۸۱۱در این شهرستان قرار دارد . مردم مشگین شهر به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می کنند. مشگین شهر بخاطر هوای سردسیر و قرار گرفتن در دامنه کوه داشتن رود خانه ها و جنگل های زیاد و بارندگی کافی دارای طبیعت بکر و سرسبز و حیات وحش غنی است .غذای سنتی این شهر نان فطیر و آش دوغ و آبگوشت لذیذ و کباب است .پل معلق، آبگرم و زیپلاین مشگین شهر مهم ترین و اصولی ترین مکان گردشگری در این شهر است .
مردم[ویرایش]
جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ١٤٠٠، برابر با ١٢٠٠٠٠ تن است. تقریباً همه مردم این شهر آذربایجانی، مسلمان و شیعه دوازده‌امامی هستند و به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.[۴].
جغرافیا[ویرایش]
شهر مشگین‌شهردر ۹۲ کیلومتری اردبیل و ۱۸۶ کیلومتری پارس آباد در استان اردبیل و ۶۵ کیلومتری اهر و ۱۵۰ کیلومتری تبریز در استان آذربایجانشرقی بوده و دومین مسیر اصلی از استان اردبیل به تبریز از مسیر مشگین به اهر و اهر به تبریز است و در ارتفاع ۱۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.[۵]
وجه تسمیه[ویرایش]
نام قدیمی و اصلی این شهر خیاو است. نام خی او به معنی مشک آب برگرفته از زبان پهلوی پارتی است. شهر خیاو (خیوو=Xiyov یا خیاو=Xiyav) در دوره‌هایی در تاریخ اسلام، میمند نام داشته. در روزگار سلجوقیان و اتابکان آذربایجان آن را وراوی می‌نامیدند. در سال ۱۰۶۴ میلادی بعد از حمله سلطان آلپ‌ارسلان به گرجستان و تسلیم شدن حاکم آنجا، بعضی امرای گرجستانی اسیر و سپس مسلمان شدند. یکی از این امرا بیشکین بود که سلطان آلپ‌ارسلان این شهر را به وی بخشید و بعد از آن به نام وی خوانده شد.[۶][۷] این نام بعدها توسط مردم محل به صورت میشگین تلفظ شد. در دوره حکومت رضاشاه، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی، به فرمان وی نام خیاو به مشگین‌شهر تغییر یافت.[۸] ریزآبه‌های سبلان به سوی خیاو می‌آیند و این منطقه سفره‌های زیرزمینی خوبی دارد. واژه خیاو در زبان‌های ایرانی حالت محل پرآب و پردرخت و محل گذر از میان آب و درخت را تداعی می‌کند. رودخانهٔ مشگین‌شهر که امروزه قره سو نام دارد نیز در قدیم اندرآب نام داشته.[۹]
در گذر تاریخ[ویرایش]
در پیرامون مشگین‌شهر سنگ‌نبشته‌ای منسوب به شاپور دوم ساسانی وجود دارد. سنگ‌نبشته مشگین‌شهر در ۱۵۰ متری غرب کهنه قلعه در کمرکش ارتفاع غربی درهٔ نوروز یاماجی در درون باغ نوروز قرار دارد. این سنگ‌نبشته امروزه به خاطر ویرانگری گنج‌جویان تقریباً از میان رفته‌است ولی نوشته‌های آن بررسی و ترجمه شده‌است. مضمون این نوشته در مورد فرمان و تاریخ ساخت کهنه قالا (کهنه قلعه) است که به فرمان نرسه‌هرمزد نوشته شده‌است.[۱۰]
سکه‌های به دست آمده از منطقه، متعلق به چند دوره تاریخی و بیشتر مربوط به زمان اتابکان آذربایجان است.
حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ هجری خیاو را این‌گونه ذکر کرده‌است: خیاو قصبه‌ای است در قیلی کوه سبلان افتاده‌است و چون سبلان در جنوب اوست هوایش رو به سردی مایل است. آبش از کوه جاری است. باغستان اندک دارد حاصلش غله بیشتر بوده، مردمش اکثراً موزه دوز و چوخاگر هستند حقوق دیوانی اش دو هزار دینار است.
خیاو در دوره صفویه گرفته به گونه‌ای که، یکی از اولاد شیخ صفی شیخ حیدر حاکم و والی منطقه مشگین و برزند مغان در یکی از دره‌ها به دست مردی به اسم شیروان شاه باغی کشته شد.
در زمان ناصرالدین شاه، حاکمی به نام آیدین خان وارد مشگین‌شهر شد و به شرارت‌ها پایان داد. با آغاز مبارزات مردم در راه کسب مشروطیت، روسیه تزاری هرج و مرج طایفه‌های شاهسون را به صلاح و صرفه خود ندید و به درخواست حکومت استبدادی وقت، در صدد سرکوب طایفه‌های شاهسون برآمد. چهار لشکر روسی از چهار طرف به سوی خیاو حرکت کردند. ژنرال مدداوف از اردبیل و دالماچوف از تبریز، طوایف شاهسون را محاصره و پس از زد و خوردها و مقاومت شدید، آن‌ها را وادار به تسلیم کردند. سپس همه دارایی شاهسون‌ها تقسیم شد. این سال را ایلات، مبدأ و مأخذ تاریخی قرار می‌دهند که در میان آواره‌ها و چادرنشین‌ها به بولگی ایلی یا سال تقسیم مشهور است.[۱۱]
بر اساس آمار کلی تا سال ۱۳۹۲ در شهرستان مشگین‌شهر بیش از ۵٩۵ اثر یادمانی و تاریخی به ثبت رسیده‌است.
در مشروطیت[ویرایش]
از مبارزان معروف راه مشروطیت ایران در خیاو، می‌توان به آقا مهدی گل محمدخان اشاره کرد که به دار آویخته شد. او با جلوگیری از یورش طوایفی از عشایر شاهسون از غارت شهرهای همجوار نقش بسیار مهمی در پیروزی و به ثمر رساندن نهضت قیام مشروطیت ایفا کرد. او که با سران مشروطه اردبیل ارتباط تنگاتنگ داشته در جریان بازگشت از جلسه سران مشروطه به مشگین، شبانه به وسیله مزدوران حاکم وقت، به نام امیر معزز دستگیر و به تبریز انتقال یافته و در پشت نارین قلعه بدار آویخته شد.[۱۲][۱۳][۱۴]
صنایع دستی[ویرایش]
در شهرستان مشگین‌شهر هنرهای دستی دارای قدمت و اصالت قابل توجهی بوده‌است. بیشتر صنایع دستی منطقه را بافته‌های داری تشکیل می‌دهند که از مهمترین این صنایع می‌توان به قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی اشاره نمود. علاوه بر این بافته‌ها، سفالگری نیز از صنایع دستی این شهرستان محسوب می‌شود.
- آبگینه
- بافته و نساجی سنتی
- رودوزی‌های سنتی
- سفال و سرامیک سنتی
- صنایع دستی تلفیقی
- صنایع دستی چرمی
- صنایع دستی چوبی و حصیری
- صنایع دستی سنگی
- نمد مالی
- ملیله کاری
- گلیم بافی
- ورنی (گلیم)
- چرم اردبیل
- معرق(نمین)
- جاجیم(خلخال)
- مرصع چوب(خلخال)
- معرق چوب(خلخال)
- گلیم عنبران
- ساز سنتی[۱۵]
آب و هوا[ویرایش]
براساس تقسیم‌بندی کوسن، این شهرستان دارای چهار اقلیم مدیترانه‌ای گرم و خشک، مدیترانه‌ای معتدل، استپی سرد و کوهستانی سرد است. طول ماه‌های خشک و نیمه‌خشک و یخبندان آن پنج تا هشت ماه است و میزان بارندگی سالانه آن به‌طور متوسط ۳۰۰ میلی‌متر است. قسمت عمده پوشش گیاهی آن را استپی، درمنه، ممرز، بلوط و تنگرس تشکیل می‌دهد.[۱۶]
 آب و هوای مشکین‌شهر در سال ۲۰۱۴ -بارندگی درازمدت تا سال ۸۹
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال
| |
| گرم‌ترین C° |
۱۳٫۲ | ۱۵ | ۱۷ | ۲۴٫۸ | ۲۷٫۶ | ۳۳٫۶ | ۳۱٫۶ | ۳۶ | ۲۸٫۶ | ۲۱٫۴ | ۱۴٫۸ | ۱۳٫۶ | ۳۶
|
| سردترین C° |
-۸٫۴ | -۱۷٫۵ | -۹ | -۱۰ | ۸٫۴ | ۸ | ۱۲٫۸ | ۱۴٫۶ | ۷٫۶ | -۱٫۴ | -۵٫۴ | -۵٫۴ | -۱۷٫۵
|
| بارش mm |
۲۲.۷ | ۲۶.۱ | ۳۸.۴ | ۵۳ | ۶۸ | ۳۰ | ۲۴.۴ | ۱۱.۳ | ۲۵.۳ | ۲۴.۴ | ۲۹.۶ | ۱۹.۳ | ۳۷۳
|
| منبع: پورتال سازمان هواشناسی کشور[۱۷] ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ | |||||||||||||
| Source #2: https://web.archive.org/web/20160612074624/http://www.chaharmahalmet.ir/stat/archive/iran/ard/MESHKINS/25.asp | |||||||||||||
گردشگاه‌ها[ویرایش]
- پل معلق مشکین‌شهر، بطول ۳۶۵ متر طولانی‌ترین پل معلق پیاده‌رو در ارتفاع ۸۰ متری از رودخانه خیاو[۱۸]
- سبلان
- پارک جنگلی مشگین‌شهر
- شیروان دره‌سی
- هوشنگ میدانی
- شهر یئری، محوطه باستانی با قدمت بیش از ۱۰,۰۰۰ سال
- مجتمع آبدرمانی قینرجه
- مجتمع آبدرمانی ولزیر
- مجتمع آبدرمانی دودو
- مجتمع آبدرمانی شفا
- مجتمع آبدرمانی آخارباخار
- مجتمع آبدرمانی یئل سویی
- چشمه آبگرم قوتورسویی
- مجتمع آبدرمانی شابیل
- چشمه آبگرم روستای موئیل
- حاتم مئشه‌سی، جنگل طبیعی از درختان بلوط و فندق
- قشلاق تنگ
- منطقه گردشگری کپز
- رودخانه قره سو (مشکین شهر)
- آبشارهای رودخانه‌های کرکری،خیاوچایی، مشکین چایی
- روستاهای سرسبز اطراف مشکین
- قبرستان تاریخی اونار (روستای اونار مشکین شهر)
- روستای کنچوبه و قلعه قهقهه
آثار باستانی و قلعه‌های تاریخی[ویرایش]
- سنگ‌نبشته ساسانی
- شهریئری
- مقبره شیخ حیدر [۱۹]
- قلعه قهقهه
- نقوش صخره‌ای شیخ مدی
- دیو قالاسی
- قلعه بربر
- کهنه قالا
- قلعه ارشق
- قیزقالاسی
- محوطه تاریخی ایلانلی داغ
- غارهای دو طبقه عصر حجر روستای بینه‌لر
- قالا
- آق قالا
- شهریئری
- قالاباشی احمدآباد
- روستای کنچوبه
منطقه آزاد تجاری-صنعتی اردبیل[ویرایش]
منطقه آزاد تجاری-صنعتی اردبیل در استان اردبیل شامل شهرستان‌های اردبیل، مشگین شهر ، نمین، گرمی (اردبیل)، بیله سوار ، پارس آباد [۲۰] در شمال غرب ایران واقع شده‌است. منطقه آزاد اردبیل، به همراه شش منطقه دیگر از استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه مریوان)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصر شیرین)[۲۱] در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب نهایی رسید.[۲۲] استان اردبیل دارای ۳۸۰ کیلومتر مرز خشکی با جمهوری آذربایجان میباشد .
نگارخانه[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ سرشماری سال ١٤٠٠
- ↑ shayan
نشانی=http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8f931308-c67e-4cf4-a5e7-3c1bbb1a6f32. «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وزارت کشور. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی پارامتر
|پیوند بایگانی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. کاراکتر line feed character در|نویسنده=در موقعیت 7 (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) - ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳.
- ↑ «شهرستان مشگین‌شهر». تبیان استان اردبیل. ۴ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۹۴.
- ↑ «جغرافیای مشکین شهر و پتانسیل جذب طبیعت گرد». خانه اردبیل. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۹۴.
- ↑ مستوفی، حمداله. تاریخ گزیده. ص. ۴۳۲.
- ↑ V. Minorsky (1951). "Caucasica II". Bulletin of the School of Oriental and African Studies (به انگلیسی). University of London. 13 (4): 869–871.
- ↑ نوبختی خیاوی، سلیمان (۱۳۸۰). خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو. صص. ۲۱–۱۸. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
- ↑ نوبختی خیاوی، سلیمان (۱۳۸۰). خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو. ص. ۱۷. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
- ↑ نوبختی خیاوی، سلیمان (۱۳۸۰). خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو. ص. ۶۳. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
- ↑ «تاریخچه کهن مشگین‌شهر».
- ↑ «مشگین‌شهر در عصر مشروطیت».
- ↑ کسروی، احمد (۱۳۶۳). تاریخ مشروطهٔ ایران. ج. دوم. انتشارات امیرکبیر. ص. ۶۷۲.
- ↑ ساعدی، غلامحسین (۱۳۴۴). خیاو یا مشکین‌شهر. انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی. صص. ۸۸–۸۹.
- ↑ «هنرمندان اردبیل 14 نشان ملی در رشته های صنایع دستی کسب کرده اند». پایگاه خبرگزاری برنا |. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۰.
- ↑ «اقلیم استان اردبیل». پورتال سازمان هواشناسی کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۴.
- ↑ «دسترسی به داده‌های اقلیمی و تاریخچه‌ای». پورتال سازمان هواشناسی کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۴.
- ↑ «بزرگترین پل معلق خاورمیانه در مشگین‌شهر به بهره‌برداری رسید». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۹ خرداد ۱۳۹۴.
- ↑ «دیدنی های مشکین شهر». اتاقک.
- ↑ «اردبیل، مشگین‌شهر و نمین به محدوده منطقه آزاد تجاری ــ صنعتی اضافه شد». خبرگزاری تسنیم. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰.
- ↑ «تصویب هفت منطقه آزاد جدید در مجمع تشخیص مصلحت نظام». خبرگزاری مهر. ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰.
- ↑ «اردبیل به جمع استان‌های دارای مناطق آزاد کشور پیوست». خبرگزاری ایرنا. ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰.
- جاذبه‌های گردشگری مشگین‌شهر
- ساعدی، غلامحسین (۱۳۴۴). خیاو یا مشکین‌شهر. مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
- نوبختی خیاوی، سلیمان (۱۳۸۰). خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
- ترابی طباطبایی، سیدجمال، آثارباستانی استان اردبیل، تبریز
- جغرافیای استان آذربایجان شرقی، تهران: وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۷۰ شمسی تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - اسلام بابایی - سولماز صادقزاده (۱۳۷۹ شمسی)، جاذبه‌های سیاحتی مشگین‌شهر، تبریز: احرار تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - مختصات و ارتفاع
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای مشگین‌شهر دارد. |
