فرغون

یک فرغون معمولی باغبانی طرح قدیم

دسته فرغون حکم اهرم را دارد.

فرغون ،فرقون ،فرگون (به فرانسوی: fourgon) یا چرخ دستی که در افغانستان به نام کراچی نیز یاد می‌شود وسیله نقلیه دستی است که معمولاً دارای یک چرخ است و توسط یک نفر و به‌وسیله دو دسته کوچک که به‌همین منظور در آن تعبیه شده، هدایت می‌شود.
کاربرد فرغون با توجه به پیشرفتهای تکنولوژی همچنان جایگاه خود را ازدیرباز حفظ نموده است

ساختار

فرغون به شکلی طراحی شده‌است که وزن بار بین چرخ و فردی که آن را هدایت می‌کند تقسیم شود و این کار باعث می‌شود فرد بتواند بارهای بسیار بزرگ و سنگینی را که خودش به تنهایی قادر به حمل آن نیست حمل کند. این وسیله معمولاً در صنعت ساختمان‌سازی و باغبانی و کشاورزی استفاده می‌شوند. معمولاً ظرفیت حمل بار لاستیک فرغون‌ها ۱۷۰ کیلوگرم است و این میتواند با توجه به تغییر نوع لاستیک متغیر باشد.البته قدرت بدنی حامل نیز مهم هست

نوع دوچرخ آن ثبات بیشتری بر روی زمین دارد و احتمال واژگونی آن در هنگام حمل کمتر است در حالی که نوع تک چرخ آن‌ها قدرت مانور بیشتری در فضاهای کوچک دارد و همچنین روی تخته‌های ضخیم و زمین‌های ناهموار و با شیب تند و همچنین در مواقعی که بار به شکل ناموزونی روی آن قرار گرفته باشد سودمندتر است. همچنین نوع تک چرخ آن اجازه کنترل بیشتری را به فرد در هنگام خالی کردن بار آن می‌دهد.

پیشینه

در ایران فرغون (فرقون) برای کارهای بنایی ، ساختمانی و نیز در کارخانجات و کارگاههای صنعتی کاربرد فراوانی دارد. در لغتنامه دهخدا هیچ اشاره‌ای به این کلمه نشده‌است. فرم رایج کلمه فرغون میباشد اما نوشتن آن به صورت فرقون بلامانع است.

در چین

نخستین کسی که توصیفاتی که از فرغون‌های تک‌چرخ چینی مشاهده کرده‌است شخصی به نام ژان واوو فنگ مربوط به سدهٔ دوم فرمانروایی دودمان هان است. این توصیفات در دیوارنگاره‌های آرامگاه‌های هان به چشم می‌خورد. این دیوارنگاره که مردی را در حال حرکت دادن یک فرغون نشان می‌دهد در آرامگاه فن فوجان در استان سیچوآن یافت شده‌است که تاریخ آن سال ۱۵۰ پس از میلاد است.

زنبه

نوع دستی و بدون چرخ فرغون، زَنبه نام دارد. زنبه را در قدیم زنبر و زنبل و خاک‌کش نیز می‌گفتند.

زنبه ابزاری چوبین به شکل مکعب مستطیل است که سطح فوقانی آن باز است و در آن خاک، خشت و مانند آن گذاشته و از جایی به جایی می‌برند. گونه‌ای از زنبه نیز مانند نردبان دوپایه است که میان آن را به ریسمان یا نوار چرمی می‌بافند و از خاک و خشت و امثال آن پر می‌کنند و دو نفر آن را برداشته از جایی به‌جایی می‌برند.

منابع

Wikipedia contributors, "Wheelbarrow," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wheelbarrow&oldid=262555520 (accessed January ۲۰، ۲۰۰۹).