گلونی: تفاوت میان نسخهها
طبق دانشنامه جهان اسلام مولانا بروجردی برچسبها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Papizade51 (بحث | مشارکتها) برادران ایا منبع و کتاب رو نمی بینید لطفا دست از ادعا های دروغین بردارید برچسبها: واگردانی دستی ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:A_girl_of_khoramabad_with_Golvani_(2022).jpg|بندانگشتی|دختری با گلونی در خرمآباد]] |
[[پرونده:A_girl_of_khoramabad_with_Golvani_(2022).jpg|بندانگشتی|دختری با گلونی لری در خرمآباد]] |
||
[[پرونده:LurishGolvai.jpg|بندانگشتی|200px|طرحِ گُلوَنی]] |
[[پرونده:LurishGolvai.jpg|بندانگشتی|200px|طرحِ گُلوَنی[[پرونده:لباس لری.jpg|بندانگشتی|لباس زنان لر]]]] |
||
'''گُلوَنی'''،<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/83849621/%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%84%D8%B1|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2023-12-15|عنوان=گلونی نمادی از قوم لر}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=روز " گلونی" ثبت ملی می شود - تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/02/27/372712/%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2023-12-15|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=«روز گُلَونی» ثبت ملی میشود|نشانی=https://www.isna.ir/news/93022717170/%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2014-05-17|بازبینی=2023-12-15|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=گلونی - ویکی رز {{!}} دانشنامه مستوری و زیبایی|نشانی=https://fa.wikirose.ir/%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C|وبگاه=fa.wikirose.ir|بازبینی=2023-12-15}}</ref>(یا گڵۆنی، گُلوَنی ،گُلونی،سَروَن و هِراتی)<ref name=":0" /><ref name=":2" /> <ref name="ReferenceA" />به گونهای سربند و روسریِ زنان مردم [[مردم لر|لر]] گفته میشود.<ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=گلونی ؛ پوشش سه هزار ساله ایرانی {{!}} سربندی که مردان هم بر سر میکنند – بوم نشین|نشانی=https://boomneshin.com/%da%af%d9%84%d9%88%d9%86%db%8c-%d8%9b-%d9%be%d9%88%d8%b4%d8%b4-%d8%b3%d9%87-%d9%87%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%b3%d8%b1%d8%a8%d9%86%d8%af/|بازبینی=2024-01-27|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=پاسداشت روسری زنان لر با جشن «گلونی»|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/500772|وبگاه=fa|تاریخ=۱۳۹۴/۰۲/۲۷ - ۰۷:۳۵|بازبینی=2024-01-27|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref name="ToolAutoGenRef5" /><ref name=":3" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":0" />ریشه این سربند به دوران کهن ایران زمین باز میگردد و ریشه در فرهنگ اصیل ایرانی دارد.<ref name="بانک روسری ۱">[http://scarfbank.com/گلونی-چیست؟/ بانک روسری ایران: ''گلونی چیست؟''، نوشتۀ محمدحسین قپانداران، نوشتهشده در ۲۷ دی ۱۳۹۷؛] بازدید در ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.</ref><ref name=":0" /><ref name="ToolAutoGenRef5" /><ref name=":6" /><ref name=":5" /> |
|||
[[پرونده:Gökhan birben.jpg|بندانگشتی|'''[[:en:Gökhan_Birben|گوکان بیربن]]''' خواننده و هنرمند [[کرد کرمانج]] اهل ترکیه است که در این عکس، از گلونی استفاده کردهاست.]] |
|||
'''گُلوَنی'''،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.adinehbook.com/gp/product/9643763412|عنوان=شرفکندی، ع، (هژار)، فرهنگ هنبانه بورینه (ههنبانه بۆرینه) کردی-فارسی، انتشارات سروش، تهران، ١٣٨٥، شابک: ۹۸۷–۹۶۴–۱۲–۰۰۴۱–۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.scribd.com/doc/315478335/Kurdish-English-Dictionary-TaufiqWahby-CJEdmonds|عنوان=Wahby, T. and Edmonds, C. J. (1966), “A Kurdish-English Dictionary,” Oxford University Press.}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=|عنوان=خال، م. (١٩٥٩)، فرهنگ خال: کردی به کردی، چاپ اول: سلیمانیه، ١٩٦٠.}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://jamekurdi.com/culture-and-arts/جووڵەی-ژیان-و-ڕەنگ؛-مۆرکی-تایبەتی-جلوبەرگی-ژنانی-کرماشان.html|title=جامی کوردی:جووڵهٔ ژیان و ڕهنگ؛ مۆرکی تایبهتی جلوبهرگی ژنانی کرماشان|last=|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}{{پیوند مرده}}</ref> (به [[زبان لری|لُری]]: گُلوَنی)، (به [[لکی]]:گُلونی،سَروَن و هِراتی)، {{به کردی|ھەوری، گُلوَنی}}<ref name="ToolAutoGenRef7">{{یادکرد وب |نشانی=http://www.ichto.ir/news/ID/36984/36-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۴ نوامبر ۲۰۱۸ |archive-date=۱۷ ژانویه ۲۰۱۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190117174249/http://www.ichto.ir/news/ID/36984/36-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF |url-status=dead }}</ref> به گونهای سربند و روسریِ زنان [[مردم لک|لک]]، [[مردم کرد|کُرد]] و [[مردم لر|لر]] گفته میشود. ریشه این سربند به دوران کهن ایران زمین باز میگردد و ریشه در فرهنگ اصیل ایرانی دارد.<ref name="ریگای کردستان ۱">[http://rigakurdistan.ir/postID=4833/سیری-در-جایگاە،-ریشە-شناسی-و-تجزیە-و-تحل پایگاه اینترنتی ریگای کردستان: ''سیری در جایگاه، ریشهشناسی و تجزیه و تحلیل معنایی گلونی''، نوشتۀ علی قبادی، نوشتهشده در ۲۰ خرداد ۱۳۹۶؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170828110730/http://rigakurdistan.ir/postID=4833/%d8%b3%db%8c%d8%b1%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ac%d8%a7%db%8c%da%af%d8%a7%db%95%d8%8c-%d8%b1%db%8c%d8%b4%db%95-%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d9%88-%d8%aa%d8%ac%d8%b2%db%8c%db%95-%d9%88-%d8%aa%d8%ad%d9%84 |date=۲۸ اوت ۲۰۱۷ }} بازدید در ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.</ref><ref name="بانک روسری ۱">[http://scarfbank.com/گلونی-چیست؟/ بانک روسری ایران: ''گلونی چیست؟''، نوشتۀ محمدحسین قپانداران، نوشتهشده در ۲۷ دی ۱۳۹۷؛] بازدید در ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.</ref><ref name="جام کردی ۱">[http://jamekurdi.com/culture-and-arts/جووڵەی-ژیان-و-ڕەنگ؛-مۆرکی-تایبەتی-جلوبەرگی-ژنانی-کرماشان.html روزنامۀ جام کُردی: ''حرکت زندگی و رنگ: نشانۀ ویژۀ لباس زنان کرمانشاه'' (به کُردی)، نوشتهشده در ۲۱ تیر ۱۳۹۶؛]{{پیوند مرده}} بازدید در ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.</ref><ref name="پیام زن ۱">[http://payamezan.eshragh.ir/article_55070.html محمدی سیف، معصومه: ''لباس زنان کرمانشاهی، قدمتی به بلندای تاریخ''، در ''پیام زن''، دورۀ ۱۳۹۳، شمارۀ ۲۶۹، مرداد ۱۳۹۳؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190428104210/http://payamezan.eshragh.ir/article_55070.html |date=۲۸ آوریل ۲۰۱۹}} بازدید در ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.</ref><ref name="محمدی سیف ۱">محمدی سیف، معصومه. ۱۳۹۵. ''نشانهشناسی در پوشاک زنان تُرک و کُرد در ایران''، تهران: جامعهشناسان، چاپ اول؛ صص ۱۱۵، ۱۵۰، ۱۵۱، ۱۵۴، ۱۶۴، ۱۶۵، ۱۷۱، ۱۷۲، ۱۷۳، ۱۷۵، ۱۷۷، ۲۱۰.</ref> |
|||
⚫ | این روسری در زبان [[فارسی]] به صورت گُلبَندی تلفظ میشود که برگرفته از واژه گُلبَدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف است.<ref name="ReferenceA" /><ref name="گلبندی - لغتنامه دهخدا">[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بندی گلبندی - لغتنامه دهخدا]</ref><ref name="گلبدن - لغتنامه دهخدا">[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بدن گلبدن - لغتنامه دهخدا]</ref> <ref name=":1" /><ref name=":0" />گلونی در واقع نوعی تَرهَه (tarā){{معنی؟}} رنگین است که زنان [[مردم لر|لرستان]] در مراسم جشن و سرور آن را روی تره معمولی میبندند.<ref name="ToolAutoGenRef5">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=برازنده کار|نام=هما|عنوان=رنسانس در پوششهای مردم ایران از دیرباز تا کنون|سال=۲۰۱۷|ناشر=نشر کتاب|شابک=0692799567|نشانی=https://books.google.com/books?id=LzHjDQAAQBAJ&pg=PT133&dq=گل+ونی&hl=fa&sa=X&ved=0ahUKEwj74JqBg8zUAhXCYJoKHSHdD3YQ6AEIIDAA#v=onepage&q=گل%20ونی&f=false|زبان=فارسی}}</ref><ref name=":5" /><ref name=":0" /><ref name=":6" /> |
||
ودر ۲۶ اردیبهشت سال ۱۳۹۳ مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان اعلام کرد: «معاونت میراث فرهنگی این سازمان با همکاری فعالان هنری لرستان در طول ۱۰ روز آینده «روز گلونی » را برای مردم لک ثبت ملی و مراتب آن را از طریق رسانهها به اطلاع عموم میرساند».[۹] |
|||
⚫ | این روسری در زبان [[فارسی]] به صورت گُلبَندی تلفظ میشود که برگرفته از واژه گُلبَدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف است.<ref name= |
||
== کاربرد == |
== کاربرد == |
||
[[پرونده:Womens_from_Kermanshah_with_golvani.jpg|بندانگشتی|زنان با گلونی در جشن نوروز در طاق بستان کرمانشاه]] |
[[پرونده:Womens_from_Kermanshah_with_golvani.jpg|بندانگشتی|زنان با گلونی در جشن نوروز در طاق بستان کرمانشاه]] |
||
[[پرونده:A_child_with_golvani,_khoramabad,_Iran.jpg|thumb|کودکی با گلونی در خرمآباد ایران]] |
[[پرونده:A_child_with_golvani,_khoramabad,_Iran.jpg|thumb|کودکی با گلونی در خرمآباد ایران]] |
||
گلونی را زنان |
گلونی را زنان [[لر]] <ref name="بانک روسری ۱"/><ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref name="ToolAutoGenRef5" /> در هنگام مراسم شادی استفاده میکنند.<ref name=ToolAutoGenRef5/><ref>صفحه ۹۸۹ فرهنگ کیانی</ref><ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:گلونی.jpg</ref> اما از دوره قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند. مردان گُلوَنی را دور «[[شو کلاو]]» یا همان کلاه لری مرسوم در منطقه لرستان میبستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده میکردهاند.<ref name=":2" /><ref name="ToolAutoGenRef5" /><ref name=":0" /> زنان لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم میپوشیدند بهطوریکه کَت را جدا زیر گُلوَنی میبستند تا موهای سر بهخوبی پوشیده و مهارشوند.<ref name="tasnimnews.com">[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/26/741815/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزت-زنان-قوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبر گزاری تسنیم]</ref><ref name="ToolAutoGenRef5" /><ref name=":4" /> |
||
== ریشه نام == |
== ریشه نام == |
||
[[File:Gułwenî kurdî.jpg|بندانگشتی|روسری و لباس گلونی در نمایشگاه مد و لباس کُردی، شهر سنندج]] |
[[File:Gułwenî kurdî.jpg|بندانگشتی|روسری و لباس گلونی در نمایشگاه مد و لباس کُردی، شهر سنندج]] |
||
گُلوَنی نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شدهاست و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق میشود.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژهنامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref> در گذشته نوعی پارچه ابریشمی هندی به اسم «گل بدن» که سطح روی آن متشکل از فقط دو رنگ (مثلاً زعفرانی و سیاه) بوده، از هندوستان به ایران وارد میشدهاست. واژه گلبدن در فارسی به صورت گلبندی و در زبان لکی و لری به صورت گلونی درآمد. به مرور زمان در بین لرهای فیلی واژه گلونی نه فقط برای پارچههای زعفرانی، بلکه برای تمام سربندهای رنگی (غیر سیاه) به کار رفت.<ref name=ToolAutoGenRef7/><ref name=vajehyab>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گلبند |عنوان =گلبند | ناشر =[[لغتنامه دهخدا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۳۰ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref> |
گُلوَنی نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شدهاست و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق میشود.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژهنامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref> در گذشته نوعی پارچه ابریشمی هندی به اسم «گل بدن» که سطح روی آن متشکل از فقط دو رنگ (مثلاً زعفرانی و سیاه) بوده، از هندوستان به ایران وارد میشدهاست. واژه گلبدن در فارسی به صورت گلبندی و در زبان لکی و لری به صورت گلونی درآمد. به مرور زمان در بین لرهای فیلی واژه گلونی نه فقط برای پارچههای زعفرانی، بلکه برای تمام سربندهای رنگی (غیر سیاه) به کار رفت.<ref name="ToolAutoGenRef7">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.ichto.ir/news/ID/36984/36-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF|عنوان=نسخه آرشیو شده|بازبینی=۴ نوامبر ۲۰۱۸|archive-date=۱۷ ژانویه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117174249/http://www.ichto.ir/news/ID/36984/36-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF|url-status=dead}}</ref><ref name=vajehyab>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گلبند |عنوان =گلبند | ناشر =[[لغتنامه دهخدا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۳۰ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref> |
||
[[دهخدا]] در وصف گلبندی مینویسد:<ref name=vajehyab/> |
[[دهخدا]] در وصف گلبندی مینویسد:<ref name=vajehyab/> |
||
خط ۴۰: | خط ۳۷: | ||
== توصیف == |
== توصیف == |
||
در زبان [[ |
در زبان [[زبان لری|لری]] گلونی به گونهای از سربند یا روسری چهارگوش که معمولاً از جنس [[ابریشم]] با نقشهای سنتی است گفته میشود.<ref name="ReferenceA" /> این پوشش، بخشی از پوشاک مردم [[مردم لر|لر]] است که زنان [[مردم لر|لر]] به طرز خاصی به سر میکنند<ref name="ToolAutoGenRef5" /><ref name="بانک روسری ۱" /><ref name="tasnimnews.com" /><ref name=":0" /><ref name="ToolAutoGenRef7" /><ref name="ToolAutoGenRef2">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=پهلوانی|نام=لیلا|کتاب=مستندنگاری البسه محلی لرستان|ناشر=اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان – معاونت صنایع دستی|سال=بهار ۱۳۹۲}}</ref> و دختران نسل جدید از نوع کوچک آن به عنوان روسری استفاده میکنند. این [[روسری]] یکی از سوغاتهای [[استان لرستان|لرستان]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=معرفی سوغات و صنایع دستی خرم آباد {{!}} یادگاری از بزرگترین شهر لرنشین ایران|نشانی=https://www.otaghak.com/blog/souvenirs-and-handicrafts-of-khorramabad/|تاریخ=2023-09-14|بازبینی=2024-01-28|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سوغات لرستان چیست {{!}} کاملترین لیست سوغاتیهای لرستان|نشانی=https://www.raheeno.com/article/3405/%D8%B3%D9%88%D8%BA%D8%A7%D8%AA-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.aspx|وبگاه=www.raheeno.com|بازبینی=2024-01-28|کد زبان=fa-IR}}</ref> این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار میرفت و بهطور کلی سربند و دستار از زمان [[ماد]]ها و [[هخامنشیان]] در لباس مردان و زنان منطقه ایران استفاده میشد.<ref name="mehrnews">{{یادکرد وب|نویسنده=آتوسا رحمتی|کد زبان=|تاریخ=۳۰ فروردین ۱۳۹۳|وبگاه=|نشانی=http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله|عنوان=تب تند شبکههای اجتماعی برای روسری ۳۰۰۰ ساله|ناشر=مجله مهر|تاریخ بازبینی=۵ اردیبهشت ۱۳۹۳}}</ref><ref name=rashidimofrad>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان خرمآباد| ناشر= پژوهشکده مردمشناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= مرداد - شهریور ۱۳۸۵}}</ref> گُلوَنی (Golvani) نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شدهاست و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق میشود.<ref name="ReferenceA"/> علیمردان عسکری عالم در کتاب ادبیات شفاهی قوم لُر، گُلوَنی را دستمال بزرگ ابریشمی و رنگارنگی میداند که ویژه سربند زنان جوان و دختران لُرستانی است. گاهی مردان هم از آن به عنوان سربند استفاده میکنند و آن را دور کلاه نمدی میپیچند. [[کَت]] و گلونی به همراه [[شال]] و [[ستره]] از لباسهای سنتی و محلی لرستان است.<ref name=":4">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= عسکری عالم |نام= علیمردان |کتاب= ادبیات شفاهی قوم لُر | ناشر= آرون |سال= ۱۳۸۸، صفحه ۸۱}}</ref> <ref name="ToolAutoGenRef5" /><ref name=":5" />در کتاب لُرها هم، به جوه یا جوما اشاره شدهاست و گفته شده که زنان لُر، جامهای بلند میپوشند به نام جوه یا جوما که روی آن پیراهنی چاکدار و چیندار قرار میگیرد. آنان سربندی دستار مانند دارند که موها را با آن میپوشانند. پوشاک زنان لُر شاد و روشن است و با مهرههای شیشهای، سکهها و منجوقها تزئین میشود.<ref name="ToolAutoGenRef5" /><ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= ابراهیمی |نام= معصومه |کتاب= لُرها | ناشر= مرکز پژوهشهای فرهنگی مؤسسه انتشارات امیرکبیر |سال= ۱۳۸۵}}</ref> سعید شادابی در کتاب خود به نام فرهنگ مردم لرستان در بخش مربوط به لباس عروس و پوشش زنان عشایر به سرون (Sarvan) اشاره کردهاست که همان حجاب و پوشش موهای سر و گیسوان عروس به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگهای مختلف است. این پوشش به نحو خاصی است زیرا سر عروس را با چند تخته از این چارقدها میپوشانند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان میکنند. همانجا توضیح داده شدهاست که گلونی همان سرونهای رنگی هستند و چارقدهای ساده و بزرگتر که حاشیههای رنگی دارد و ریشه دار هستند کت (Kat) نام دارد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= شادابی |نام= سعید |کتاب= فرهنگ مردم لرستان | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۷۷ صفحات ۱۰۱ و ۱۰۲}}</ref> در گزارش مردم نگاری شهرستان الشتر آمدهاست که زنان مسن گلونیهای سیاه به سر میکردهاند و زنان جوان رنگهای سبز، قرمز، نارنجی، آبی و … را به سر میبستند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان الشتر| ناشر= پژوهشکده مردمشناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= تیر - مرداد ۱۳۸۵}}</ref> <ref name=":5" /><ref name=":0" />رشیدی مفرد در گزارش مردم نگاری دورود در بخش سرپوش زنان به «چار گلونی» اشاره میکند و مینویسد که چارگلونی عبارت است از چهار عدد روسری ابریشمی چهار گوش به ضلع تقریبی ۵/۱ متر و با رنگ زمینه مشکی و حاشیههای قرمز، آبی و سبز که زنان مسن و جا افتاده آنها را به هم دوخته و روی سر میبستند. لازم است ذکر شود که به شکل کلی بستن سرپوشهای فوق بر روی سر، سرون sarvan یا ساوه sâwa میگویند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان ذورود| ناشر= پژوهشکده مردمشناسی میراث فرهنگی لرستان|سال= تابستان ۱۳۸۲}}</ref><ref name="ToolAutoGenRef5" /><ref name=":0" /> |
||
== تاریخچه == |
== تاریخچه == |
||
خط ۵۲: | خط ۴۹: | ||
== روزِ گُلوَنی == |
== روزِ گُلوَنی == |
||
بر اساس یک ایده، به همت جمعی از دختران خرمآبادی، روز [[۲۶ اردیبهشت]] به عنوان روز گلونی نامگذاری شدهاست. قرار است هر ساله در بهار و تا ۲۶ اردیبهشت |
بر اساس یک ایده، به همت جمعی از دختران خرمآبادی، روز [[۲۶ اردیبهشت]] به عنوان روز گلونی نامگذاری شدهاست. قرار است هر ساله در بهار و تا ۲۶ اردیبهشت بانوان لر با به سر کردن گلونی، این پوشش اصیل و زیبا را به دیگران معرفی کنند. بسیاری از دختران لر اعم از معلمان، استادان، روزنامهنگاران، دانشجویان و فعالان فرهنگی جزو حامیان این حرکت هستند.<ref name="tasnimnews.com"/> |
||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
نسخهٔ ۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۱۹
گُلوَنی،[۱][۲][۳][۴](یا گڵۆنی، گُلوَنی ،گُلونی،سَروَن و هِراتی)[۱][۳] [۵]به گونهای سربند و روسریِ زنان مردم لر گفته میشود.[۶][۷][۸][۴][۲][۳][۱]ریشه این سربند به دوران کهن ایران زمین باز میگردد و ریشه در فرهنگ اصیل ایرانی دارد.[۹][۱][۸][۷][۶]
این روسری در زبان فارسی به صورت گُلبَندی تلفظ میشود که برگرفته از واژه گُلبَدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف است.[۵][۱۰][۱۱] [۲][۱]گلونی در واقع نوعی تَرهَه (tarā)[با کدام معنی؟] رنگین است که زنان لرستان در مراسم جشن و سرور آن را روی تره معمولی میبندند.[۸][۶][۱][۷]
کاربرد
گلونی را زنان لر [۹][۲][۱][۸] در هنگام مراسم شادی استفاده میکنند.[۸][۱۲][۱۳] اما از دوره قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند. مردان گُلوَنی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لری مرسوم در منطقه لرستان میبستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده میکردهاند.[۳][۸][۱] زنان لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم میپوشیدند بهطوریکه کَت را جدا زیر گُلوَنی میبستند تا موهای سر بهخوبی پوشیده و مهارشوند.[۱۴][۸][۱۵]
ریشه نام
گُلوَنی نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شدهاست و به نوعی پارچه ابریشمی رنگین اطلاق میشود.[۵] در گذشته نوعی پارچه ابریشمی هندی به اسم «گل بدن» که سطح روی آن متشکل از فقط دو رنگ (مثلاً زعفرانی و سیاه) بوده، از هندوستان به ایران وارد میشدهاست. واژه گلبدن در فارسی به صورت گلبندی و در زبان لکی و لری به صورت گلونی درآمد. به مرور زمان در بین لرهای فیلی واژه گلونی نه فقط برای پارچههای زعفرانی، بلکه برای تمام سربندهای رنگی (غیر سیاه) به کار رفت.[۱۶][۱۷]
دهخدا در وصف گلبندی مینویسد:[۱۷]
نوعی از جامههای رنگین که به هندی باندهنو گویند.
نظام دست غیب به در بیت زیر به زیبایی این پارچه اشاره میکند:[۱۷]
همچو گلبندی که تا افتد گلی بندد بجا | داغ دیگر مینهم یک داغ چون بهتر کنم |
ملا مفید بلخی در بیت زیر به این پارچه اشاره کردهاست:[۱۷]
اگرترا سر آرایش است چون طاووس | لباس گلبدن داغ میتوان پوشید |
میریحیی شیرازی نیز در بیت زیر نام این پارچه را بردهاست:[۱۷]
هوایش کار پوشش مختصر کرد | چو گلبن گلبدن باید به برکرد. |
توصیف
در زبان لری گلونی به گونهای از سربند یا روسری چهارگوش که معمولاً از جنس ابریشم با نقشهای سنتی است گفته میشود.[۵] این پوشش، بخشی از پوشاک مردم لر است که زنان لر به طرز خاصی به سر میکنند[۸][۹][۱۴][۱][۱۶][۱۸] و دختران نسل جدید از نوع کوچک آن به عنوان روسری استفاده میکنند. این روسری یکی از سوغاتهای لرستان است.[۱۹][۲۰] این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار میرفت و بهطور کلی سربند و دستار از زمان مادها و هخامنشیان در لباس مردان و زنان منطقه ایران استفاده میشد.[۲۱][۲۲] گُلوَنی (Golvani) نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شدهاست و به نوعی پارچه ابریشمی رنگین اطلاق میشود.[۵] علیمردان عسکری عالم در کتاب ادبیات شفاهی قوم لُر، گُلوَنی را دستمال بزرگ ابریشمی و رنگارنگی میداند که ویژه سربند زنان جوان و دختران لُرستانی است. گاهی مردان هم از آن به عنوان سربند استفاده میکنند و آن را دور کلاه نمدی میپیچند. کَت و گلونی به همراه شال و ستره از لباسهای سنتی و محلی لرستان است.[۱۵] [۸][۶]در کتاب لُرها هم، به جوه یا جوما اشاره شدهاست و گفته شده که زنان لُر، جامهای بلند میپوشند به نام جوه یا جوما که روی آن پیراهنی چاکدار و چیندار قرار میگیرد. آنان سربندی دستار مانند دارند که موها را با آن میپوشانند. پوشاک زنان لُر شاد و روشن است و با مهرههای شیشهای، سکهها و منجوقها تزئین میشود.[۸][۲۳] سعید شادابی در کتاب خود به نام فرهنگ مردم لرستان در بخش مربوط به لباس عروس و پوشش زنان عشایر به سرون (Sarvan) اشاره کردهاست که همان حجاب و پوشش موهای سر و گیسوان عروس به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگهای مختلف است. این پوشش به نحو خاصی است زیرا سر عروس را با چند تخته از این چارقدها میپوشانند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان میکنند. همانجا توضیح داده شدهاست که گلونی همان سرونهای رنگی هستند و چارقدهای ساده و بزرگتر که حاشیههای رنگی دارد و ریشه دار هستند کت (Kat) نام دارد.[۲۴] در گزارش مردم نگاری شهرستان الشتر آمدهاست که زنان مسن گلونیهای سیاه به سر میکردهاند و زنان جوان رنگهای سبز، قرمز، نارنجی، آبی و … را به سر میبستند.[۲۵] [۶][۱]رشیدی مفرد در گزارش مردم نگاری دورود در بخش سرپوش زنان به «چار گلونی» اشاره میکند و مینویسد که چارگلونی عبارت است از چهار عدد روسری ابریشمی چهار گوش به ضلع تقریبی ۵/۱ متر و با رنگ زمینه مشکی و حاشیههای قرمز، آبی و سبز که زنان مسن و جا افتاده آنها را به هم دوخته و روی سر میبستند. لازم است ذکر شود که به شکل کلی بستن سرپوشهای فوق بر روی سر، سرون sarvan یا ساوه sâwa میگویند.[۲۶][۸][۱]
تاریخچه
این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار میرفت و بهطور کلی گفته میشود که سربند و دستار «پوششی با سه هزار سال قدمت» است و از زمان مادها و هخامنشیان در لباس مردان و زنان ایرانزمین استفاده میشد. به گفته عطا حسن پور، باستانشناس، «بر اساس بیان مورخانی چون هرودت ریشه گُلوَنی به دوره هخامنشیان و دوره ماد برمیگردد. براساس شواهد و نوشتههای تاریخی، سربند از اجزای لباسهای ایرانی همه ایرانیان، وابسته به آن و جدایی ناپذیر است. دیاکونوف روسی در کتاب تاریخ ماد، پوشش ایرانی را توصیف میکند و سربند را در مورد زن و مرد ایرانی، هر دو به کار میبرد. وجود دستاری به دور سر در نقش برجستههای تاریخی تأیید میشود. در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان سربند بر سر دارند. در سالنامههای آشوریان نیز میبینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، عیلامیها و مادها از این سربند یاد میشود و در میان نقش برجستههای به جامانده این سربند به وضوح دیده میشود."[۲۷] در حفاری گورستان سه هزار ساله بابا جیلان (باباجان) در غرب شهرستان دلفان انگشتری پیدا شده که روی انگشتر انسانی دوبال از دل خورشیدی بیرون آمده که کفش مادی و شلوار مادی و باشلوق مادی که شبیه مقنعههای امروزی بر سر دارد که کلاهی روی آن قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه به گلونی امروزی قرار دارد.[۲۸]
در همان مصاحبه عطا حسنپور میگوید: «مثلاً در حفاری گورستان عصر آهن (سه هزار ساله) باباجیلان در غرب شهرستان دلفان، دامنه کوه سرکشتی انگشتر مفرغیای به دست آمد که به جای نگین آن، نقشکندهای وجود داشت. این نقشکنده، نقش یک انسان با دو بال است که از دل خورشید بیرون میآید. این نماد را در فرهنگ پیش از تاریخ، با عنوان فَروَهَر یا همان «انسان خدایگونه» میشناسیم. این نماد شکلی روحانی دارد و لباس بر تن دارد. با نمادشناسی انجام شده روی اندام این نقش، کفش مادی، شلوار مادی و باشلوق مادی یعنی سربندی که مانند کلاه دور سر قرار میگیرد مشخص شدهاند. این سربند همچون مقنعههای امروزی گوش، گردن و سینه را میپوشاند. روی این باشلوق مادی، کلاهی قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه گلونیهای امروزی قرار گرفتهاست. این نماد یکی از قدیمیترین نمادها در لرستان بهشمار میآید و در مجموع مرد را با جنبه الوهیت او و دستاری به سر آن هم شبیه گلونی نشان میدهد. همچنین چندین نمونه مفرغهای دیگر در لرستان به دست آمدهاست که تصاویر مرد و همچنین زن را با سربند و دستار نشان میدهد و بیشتر مورخان در توصیفهایشان از پوشش اقوام ایرانی به این دستار یا همان سربند اشاره واضح و مشخص داشتهاند. در دورههای متاخر نیز کاربرد گُلوَنی شکل رایجتری پیدا میکند و به عنوان مثال در در دوره قاجار در عکسهای گرفته شده مردان با پوشش گُلوَنی دیده میشوند. مردان گلونی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لریانی مرسوم در منطقه لرستان میبستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده میکردهاند. در نقش آناهیتا بر روی یک پلاک گچبری در محوطه برزقباله لرستان، آناهیتا درست مانند زنان لر، سربندی به دور سر بستهاست و گیسوان بافته و طناب پیچش از زیر آن هویداست. همچنین در دوران ساسانی نمونهای از سربند دیده میشود که بسیار شبیه گلونی امروزی لرستان است.»[۲۱] در گزارش مردم نگاری خرمآباد نیز به پوشیدن گلونی توسط مردان هم اشاره شدهاست و از آن به صورت سرپوشی از جنس ابریشم یاد شده که مردان در مراسم شادی و سرور روی کلاه نمدی به دور سر میپیچیدند.[۲۲]
ثبت ناملموس ملی
شیوههای سنتی بستن گلونی در میان زنان و مردان قوم لک به شماره ۱۶۵۷[۲۹] در تاریخ ۱۳۹۷/۰۶/۱۸ بهطور مشترک در بین استانهای همدان، لرستان، ایلام و کرمانشاه[۳۰] به ثبت ناملموس ملی میراث فرهنگی ناملموس رسید.[۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵]
روزِ گُلوَنی
بر اساس یک ایده، به همت جمعی از دختران خرمآبادی، روز ۲۶ اردیبهشت به عنوان روز گلونی نامگذاری شدهاست. قرار است هر ساله در بهار و تا ۲۶ اردیبهشت بانوان لر با به سر کردن گلونی، این پوشش اصیل و زیبا را به دیگران معرفی کنند. بسیاری از دختران لر اعم از معلمان، استادان، روزنامهنگاران، دانشجویان و فعالان فرهنگی جزو حامیان این حرکت هستند.[۱۴]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ ۱٫۱۰ «گلونی نمادی از قوم لر». www.irna.ir. دریافتشده در ۲۰۲۳-۱۲-۱۵.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ «روز " گلونی" ثبت ملی می شود - تسنیم». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافتشده در ۲۰۲۳-۱۲-۱۵.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ««روز گُلَونی» ثبت ملی میشود». ایسنا. ۲۰۱۴-۰۵-۱۷. دریافتشده در ۲۰۲۳-۱۲-۱۵.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «گلونی - ویکی رز | دانشنامه مستوری و زیبایی». fa.wikirose.ir. دریافتشده در ۲۰۲۳-۱۲-۱۵.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ یاوریان، اکبر (۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷). واژهنامه لری. افلاک. تاریخ وارد شده در
|سال=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ «گلونی ؛ پوشش سه هزار ساله ایرانی | سربندی که مردان هم بر سر میکنند – بوم نشین». دریافتشده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۷.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ TABNAK، تابناک | (۱۳۹۴/۰۲/۲۷ - ۰۷:۳۵). «پاسداشت روسری زنان لر با جشن «گلونی»». fa. دریافتشده در 2024-01-27. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۸٫۰۰ ۸٫۰۱ ۸٫۰۲ ۸٫۰۳ ۸٫۰۴ ۸٫۰۵ ۸٫۰۶ ۸٫۰۷ ۸٫۰۸ ۸٫۰۹ ۸٫۱۰ برازنده کار، هما (۲۰۱۷). رنسانس در پوششهای مردم ایران از دیرباز تا کنون. نشر کتاب. شابک ۰۶۹۲۷۹۹۵۶۷.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ بانک روسری ایران: گلونی چیست؟، نوشتۀ محمدحسین قپانداران، نوشتهشده در ۲۷ دی ۱۳۹۷؛ بازدید در ۸ اردیبهشت ۱۳۹۸.
- ↑ گلبندی - لغتنامه دهخدا
- ↑ گلبدن - لغتنامه دهخدا
- ↑ صفحه ۹۸۹ فرهنگ کیانی
- ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:گلونی.jpg
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبر گزاری تسنیم
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ عسکری عالم، علیمردان (۱۳۸۸، صفحه ۸۱). ادبیات شفاهی قوم لُر. آرون. تاریخ وارد شده در
|سال=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۹. دریافتشده در ۴ نوامبر ۲۰۱۸.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ ۱۷٫۴ «گلبند». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۱.
- ↑ پهلوانی، لیلا (بهار ۱۳۹۲). مستندنگاری البسه محلی لرستان. اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان – معاونت صنایع دستی.
- ↑ «معرفی سوغات و صنایع دستی خرم آباد | یادگاری از بزرگترین شهر لرنشین ایران». ۲۰۲۳-۰۹-۱۴. دریافتشده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۸.
- ↑ «سوغات لرستان چیست | کاملترین لیست سوغاتیهای لرستان». www.raheeno.com. دریافتشده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۸.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ آتوسا رحمتی (۳۰ فروردین ۱۳۹۳). «تب تند شبکههای اجتماعی برای روسری ۳۰۰۰ ساله». مجله مهر. دریافتشده در ۵ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ رشیدی مفرد، ناهید (مرداد – شهریور ۱۳۸۵). گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان خرمآباد. پژوهشکده مردمشناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان.
- ↑ ابراهیمی، معصومه (۱۳۸۵). لُرها. مرکز پژوهشهای فرهنگی مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
- ↑ شادابی، سعید (۱۳۷۷ صفحات ۱۰۱ و ۱۰۲). فرهنگ مردم لرستان. افلاک. تاریخ وارد شده در
|سال=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ رشیدی مفرد، ناهید (تیر – مرداد ۱۳۸۵). گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان الشتر. پژوهشکده مردمشناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان.
- ↑ رشیدی مفرد، ناهید (تابستان ۱۳۸۲). گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان ذورود. پژوهشکده مردمشناسی میراث فرهنگی لرستان.
- ↑ آتوسا رحمتی (۳۰ فروردین ۱۳۹۳). «تب تند شبکههای اجتماعی برای روسری ۳۰۰۰ ساله». مجله مهر. بایگانیشده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۴. دریافتشده در ۵ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ سارا شرفی، گزارشی از تحقیقات باستانشناسی در دلفان، پژوهشکده مردمشناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= بهمن - اسفند ۱۳۸۹
- ↑ «پایگاه اطلاعرسانی دولت». dolat.ir.
- ↑ 1935 (۲۰۱۹-۰۸-۰۶). «ثبت ملی ۱۴ اثر ناملموس از همدان ابلاغ شد». ایرنا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۲.
- ↑ ««گُلونی» قوم لک چرا ثبتملی شد؟». صدای میراث. ۱۳۹۷-۰۶-۲۰. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۲.
- ↑ 1426 (۲۰۱۹-۰۷-۱۳). «۱۹ اثر ناملموس ایلام ثبت ملی شدند». ایرنا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۲.
- ↑ سیما، IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و. «مراتب ثبت 11 اثر میراثفرهنگی ناملموس به استاندار کرمانشاه ابلاغ شد». fa. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۲.[پیوند مرده]
- ↑ https://chtn.ir/photo/1398051439/مراتب-ثبت-7-اثر-میراثفرهنگی-ناملموس-به-استاندار-همدان-ابلاغ-شد[پیوند مرده]
- ↑ «ابلاغ مراتب ثبت ۷ اثر میراثفرهنگی ناملموس به استاندار همدان». خبرگزاری ایلنا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۲.