حزب کومله کردستان ایران
حزب کوملهٔ کردستان ایران حیزبی کۆمه‌ڵهٔ کوردستانی ئێران | |
|---|---|
 | |
| دبیرکل | عبدالله مهتدی |
| معاون دبیرکل | عمر ایلخانی‌زاده |
| بنیانگذار | عبدالله مهتدی |
| بنیان‌گذاری | ۲۰۰۰ |
| انشعاب از | کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران |
| ستاد | اردوگاه زرگویز، کردستان عراق |
| اعضای ثبت‌نام کرده | ۳۰۰۰۰نفر |
| مرام سیاسی | سوسیال دموکراسی ملی‌گرایی کردی |
| وابستگی ملی | مرکز همکاری احزاب کردستان ایران کنگره ملیت‌های ایران فدرال همبستگی برای آزادی و برابری در ایران[۱] |
| وابستگی بین‌المللی |  انترناسیونال سوسیالیست اتحاد ترقی‌خواهان |
| رنگ رسمی | سرخ |
| تلویزیون | روژهلات تی‌وی |
| پایگاه خبری | آسوی روژهلات |
 | |
| وبگاه | |
حزب کومله کردستان ایران (به کردی: حیزبی کۆمه‌ڵهٔ کوردستانی ئێران)، یک حزب سوسیال دمکرات در کردستان ایران است که به عنوان بخشی از اپوزیسیون جمهوری اسلامی علیه این حکومت فعالیت می‌کند. حزب کوملهٔ کردستان ایران هدف خود را تأسیس ایرانی فدرال[۲][۳][۴][۵] و حکومتی دمکراتیک و سکولار[۶][۷] اعلام کرده است.
حزب کوملهٔ کردستان ایران در سال ۲۰۰۰ از کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران انشعاب کرده که تا قبل از سال ۱۳۶۲ «کومله انقلابی زحمتکشان کردستان ایران» نام داشت و به لحاظ ایدئولوژیکی از گرایشی مارکسیستی-لنینیستی و مائوئیستی پیروی می‌کرد[۸][۹][۱۰][۱۱] و ادعای امپریالیسم‌ستیزی و و مدافع خودمختاری کردها را داشت.[۱۲] مقر حزب کوملهٔ کردستان ایران در حال حاضر در اقلیم کردستان عراق است. این حزب یک شاخه نظامی مسلح نیز دارد. جمهوری اسلامی ایران این حزب را به دلیل اقدامت تروریسی که در خاک خود انجام داده است و همچنین همکاری‌های اطلاعاتی با سیستم‌های اطلاعاتی غرب و به ویژه اسراییل در فهرست سازمان‌های تروریستی خود قرار داده است.[۱۳]
عبدالله مهتدی بنیانگذار این حزب است که از بدو تأسیس آن تاکنون دبیرکل آن بوده است. از دیگر اعضای دفتر سیاسی آن می‌توان به فاروق بابامیری، ابوبکر مدرسی، صالح شریفی و عبدالله آذربار اشاره کرد.
این حزب از زمان انشعاب تا زمان برگزاری کنگره ۱۱ در ۳۱ اکتبر ۲۰۰۶ «کومله انقلابی زحمتکشان کردستان ایران» نام داشت و از آن تاریخ نام خود را «حزب کومله کردستان ایران» تغییر داد.
حزب کومله کردستان ایران در کنار حزب دموکرات کردستان ایران یکی از دو حزب از ایران است که اکنون در انترناسیونال سوسیالیست عضویت دارد[۱۴] و همچنین عضو اتحاد ترقی‌خواهان نیز به‌شمار می‌آید.
مرکز مبارزه با تروریسم ایالات متحده در سال ۲۰۱۷ در گزارشی که منتشر کرد، تخمین زد که این گروه کمتر از ۱۰۰۰ مبارز دارد.[۱۵]
نام حزب
[ویرایش]واژه کومله (به کردی:کۆمه‌ڵه) به معنای توده مردم است.[۱۶] بر اساس مادهٔ ۱ اساسنامهٔ حزب، نام رسمی این حزب «حزب کوملهٔ کردستان ایران» است. اما «حزب کوملهٔ کردستان ایران» تصمیم گرفته که به زبان کردی از نام «کۆمه‌ڵهٔ شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران» (به معنای: کوملهٔ انقلابی زحمتکشان کردستان ایران) یا به اختصار «کۆمه‌ڵه» استفاده کند[۱۷] که نام پیشین سازمان کومله بوده که در سال ۱۹۸۴ نام خود را به کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران تغییر داده است.[۱۸]
تاریخچه
[ویرایش]عبدالله مهتدی از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۲ دبیرکل کومله انقلابی زحمتکشان کردستان ایران و از ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۲ دبیرکل حزب کمونیست ایران بود. با این وجود اختلافاتی میان جناح‌های مختلف این دو حزب وجود داشت که منجر به بروز انشعاباتی شده‌بود. عبدالله مهتدی رهبری جناحی را در دست داشت که در کنفرانس هشتم کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران در سال ۲۰۰۰ از این تز پیروی می‌کرد که «کومله پس از پیوستن به حزب کمونیست ایران رو به زوال رفته و جایگاه خود را از دست داده است». این گروه معتقد بودند که باید با دوری جستن از آرمانگرایی و با شناخت آنچه که واقعیت جامعه کردستان می‌دانستند، به قبل از تأسیس حزب کمونیست ایران بازگشت و «سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان ایران» را تشکیل داد. علاوه بر عبدالله مهتدی شخصیت‌های دیگری همچون عمر ایلخانی‌زاده نیز در انشعاب از کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران و تشکیل جریان جدیدی با همان نام قدیمی «کومله انقلابی زحمتکشان کردستان ایران» نقش داشتند.
انشعاب و بازگشت جناح ایلخانی‌زاده
[ویرایش]در اواخر سال ۲۰۰۷ تشدید اختلافات بین رهبران جریان جدید «کومله انقلابی زحمتکشان کردستان ایران» سبب انشعاب عمر ایلخانی‌زاده و تشکیل حزبی مجزا با نام کومله زحمتکشان کردستان شد. این دو جریان از آن زمان به مدت ۱۵ سال به صورت موازی به فعالیت می‌پرداختند.
در ۲۸ آبان ۱۴۰۱ (۱۹ نوامبر ۲۰۲۲) و پس از اعتراضات ژینا امینی، دو حزب اعلام کردند که بعد از ۱۵ سال به دنبال روند مذاکراتی که یک سال و نیم به طول انجامیده بار دیگر به یکدیگر پیوسته و تحت نام حزب کوملهٔ کردستان ایران فعالیت مشترک خود را تحت رهبری واحد تداوم می‌بخشند.[۱۹][۲۰] این در حالی بود که این اتحاد به ویژه پس از مدتی به دلیل سیاست‌های رهبری حزب با مخالفت‌هایی همراه شد.
اختلاف میان دو حزب با نزدیک شدن عبدالله مهتدی رهبر حزب کومله کردستان ایران به نیروهای راست‌گرای افراطی و مشارکت وی در منشور جرج تاون تشدید شد که باعث نارضایتی میان اعضای حزب شده‌بود.[۲۱] با این وجود پس از ۷ ماه و به دنبال بروز نارضایتی از رهبری حزب، جناحی مخالف در کوملهٔ زحمتکشان کردستان در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که به دلیل «عدم پایبندی طرف مقابل به توافقات مشترک» و «اختلافات سیاسی» روند اتحاد را شکست‌خورده می‌داند و اعلام می‌کند که این حزب بار دیگر فعالیت خود را به صورت مستقل از سر می‌گیرد.[۲۲] این بیانیه با درگیری مسلحانه میان دو طرف در ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ همراه شد که به کشته شدن دو پیشمرگهٔ کوملهٔ زحمتکشان کردستان انجامید. عمر ایلخانی‌زاده در مصاحبه با تلویزیون ایران اینترنشنال ضمن انکار وقوع انشعاب در حزب کوملهٔ کردستان ایران تلویحاً‌اعلام کرد که همچنان به عنوان معاون رهبری حزب کوملهٔ کردستان ایران فعالیت خود را ادامه می‌دهد.[۲۳] رضا کعبی از جناح مخالف در کوملهٔ زحمتکشان نیز در گفتگو با همین شبکه اعلام کرد که اختلافات به دنبال عدم توجه به خواسته‌های جناح مخالف مبنی بر برگزاری کنگرهٔ کوملهٔ زحمتکشان به صورت موازی با کنگرهٔ حزب جدید و سپس پیوستن هر دو حزب به حزبی تازه، و همچنین مواضع رهبری حزب در همسویی با جریان‌های انحرافی و غیردموکراتیک بروز کرده است. وی آغازگر درگیری را رهبری حزب کوملهٔ کردستان ایران متشکل از عبدالله مهتدی و عمر ایلخانی‌زاده اعلام کرد و گفت هر دو پیشمرگهٔ کشته‌شده به جناح مخالف تعلق داشته‌اند که به دنبال بروز تنش و مخالفت با سیاست‌های رهبری حزب کوملهٔ کردستان ایران در جریان جلسهٔ کمیتهٔ مرکزی، مورد حمله قرار گرفته‌اند.[۲۴]
جستارهای وابسته
[ویرایش]- کومله انقلابی زحمتکشان کردستان ایران (۱۹۶۹/۱۹۷۹–۱۹۸۴)
- کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران (۱۹۸۴–تاکنون)
- روند سوسیالیستی کومله (۲۰۰۹–۲۰۲۲)
- حزب کومله کردستان ایران (۲۰۰۰–تاکنون)
- کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران (۱۹۸۴–تاکنون)
منابع
[ویرایش]- ↑ دویچه‌وله: اعلام موجودیت ائتلاف «همبستگی برای آزادی و برابری در ایران»، نوشته‌شده در ۴ اسفند ١٣۹۷؛ بازدید در ۵ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ nyidanmark
- ↑ UNHCR refworld page
- ↑ Tower of the Sun: Stories from the Middle East and North Africa By Michael J. Totten
- ↑ Federal, The Political Development of the Kurds in Iran: Pastoral NationalismBy F. Koohi-Kamali
- ↑ Report on Joint Finnish-Swiss Fact-Finding Mission to Amman and the Kurdish Regional Government (KRG) Area,
- ↑ Tower of the Sun: Stories from the Middle East and North Africa By Michael J. Totten
- ↑ Entessar, Nader (2010). Kurdish Politics in the Middle East. Lanham: Lexington Books. pp. 49–50. ISBN 978-0-7391-4039-0. OCLC 430736528.
- ↑ Kazemzadeh, Masoud (2009). "U.S. –Iran Confrontation in the Post-NIE World: An Analysis of Alternative Policy Options". Comparative Strategy. 28 (1): 14–27. doi:10.1080/01495930802679736. ISSN 1521-0448. S2CID 154745287.
- ↑ Azeez, Govand Khalid (2019). "The "Kurd" between capitalist-statist nationalism and class conflict". Critique. 47 (3): 411–432. doi:10.1080/03017605.2019.1644724. ISSN 1748-8605. S2CID 201367012.
- ↑ Akbarzadeh, Shahram; Shahab Ahmed, Zahid; Laoutides, Costas; Gourlay, William (2019). "The Kurds in Iran: balancing national and ethnic identity in a securitised environment". Third World Quarterly. 47 (3): 1145–1162. doi:10.1080/01436597.2019.1592671. ISSN 1360-2241. S2CID 159392674.
- ↑ Rodi Hevian (Summer 2013). "THE MAIN KURDISH POLITICAL PARTIES IN IRAN, IRAQ, SYRIA, AND TURKEY: A RESEARCH GUIDE". Middle East Review of International Affairs. Herzliya, Israel: Rubin Center for Research in International Affairs. 17 (2). Archived from the original on 2017-03-28. Retrieved 2018-05-22.
- ↑ «Interview With Kurdish Guerrillas In Komala». Atlas News (به انگلیسی). ۲۰۲۲-۱۱-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۹.
- ↑ انترناسیونال سوسیالیست: احزاب عضو در انترناسیونال سوسیالیست؛ بازدید در ۸ فوریهٔ ۲۰۱۹.
- ↑ "News Article". css.ethz.ch (به انگلیسی). Retrieved 2023-03-09.
- ↑ شرفکندی، عبدالرحمان. مردوخ‌روحانی، محمدماجد، ویراستار. Hihnabanah burīnah: Farhang-i Kurdi-Farsī (ویراست چاپ دوم). تهران: سروش. ص. ۶۴۴. شابک ۹۶۴۴۳۵۰۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۲۳.
- ↑ حزب کوملۀ کردستان ایران: اساسنامۀ حزب کوملۀ کردستان ایران، مصوب کنگرۀ چهاردهم (به فارسی)؛ بایگانی‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine بازدید در ۱۲ آبان ۱۴۰۰.
- ↑ حزب کمونیست ایران (حکا): دربارۀ ما (به فارسی)؛ بازدید در ۱۲ آبان ۱۴۰۰.
- ↑ حزب کوملۀ کردستان ایران: اطلاعیه در مورد تجدید وحدت در کومه‌له، نوشته‌شده در ۶ آذر ۱۴۰۱؛ بایگانی‌شده در ۲ دسامبر ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine بازدید در ۱۰ آذر ۱۴۰۱.
- ↑ کوملۀ زحمتکشان کردستان: اطلاعیه در مورد تجدید وحدت در کومه‌له، نوشته‌شده در ۶ آذر ۱۴۰۱؛ بازدید در ۱۰ آذر ۱۴۰۱.
- ↑ اخبار روز: پس‌لرزه‌های «نشست جرج تاون» اتحاد کومله را در هم شکست، نوشته‌شده در ۱ تیر ۱۴۰۲؛ بازدید در ۱ تیر ۱۴۰۲.
- ↑ اخبار روز: کمیته مرکزی کومه‌لۀ زحمتکشان کردستان: روند اتحاد دو جریان کومه‌له به بن‌بست رسیده است، نوشته‌شده در ۳۱ خرداد ۱۴۰۲؛ بازدید در ۱ تیر ۱۴۰۲.
- ↑ ایران اینترنشنال: درگیری مسلحانه بین دو حزب کوملۀ زحمتکشان کردستان و حزب کومله کردستان ایران، نوشته‌شده در ۲ تیر ۱۴۰۲؛ بازدید در ۳ تیر ۱۴۰۲.
- ↑ ایران اینترنشنال: ابعاد و دلایل درگیری مسلحانه بین دو حزب کومله، نوشته‌شده در ۲ تیر ۱۴۰۲؛ بازدید در ۳ تیر ۱۴۰۲.
پیوند به بیرون
[ویرایش]
- احزاب کردستان عراق
- احزاب مارکسیست
- انترناسیونال سوسیالیست
- بنیانگذاریهای ۱۹۶۹ (میلادی) در ایران
- بنیانگذاریهای ۲۰۰۰ (میلادی) در ایران
- بنیانگذاریهای ۲۰۰۰ (میلادی) در کردستان عراق
- حزبهای بنیانگذاریشده در ۱۹۶۹ (میلادی)
- حزبهای بنیانگذاریشده در ۲۰۰۰ (میلادی)
- حزبهای سوسیال دموکراتیک در عراق
- حزبهای کرد در عراق
- حزبهای کمونیست ایران
- حزبهای کمونیست در عراق
- حزبهای کمونیست ممنوع
- حزبهای مخالف جمهوری اسلامی ایران
- حزبهای ملیگرای چپگرا
- حزبهای ملیگرای کرد
- حزبهای ممنوع در ایران
- سازمان‌های کرد
- سازمانهایی که ایران تروریستی می‌داند
- سازمانهایی که ژاپن تروریستی می‌داند
- شورای دموکراسیخواهان ایران
- کنگره ملیت‌های ایران فدرال
- گروه‌های مسلح ایران
- مرکز همکاری احزاب کردستان ایران
- همبستگی برای آزادی و برابری در ایران