زرنیخ

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
زرنیخ
اطلاعات کلی
رده‌بندیسولفور
فرمول شیمیایی
(بخش تکراری)
As2S3
دستگاه بلوریتک‌شیب
ویژگی‌ها
رنگزرد طلایی، زرد نارنجی، قهوه‌ای
رَخکامل - مطابق باسطح /۰۰۰۱/
سختی موس۱٫۵ تا ۲
جلاچرب
رنگ خاکهزرد روشن
شفافیتشفاف
وزن مخصوص۳٫۴۹
ویژگی‌های ظاهریبلوری، تجمعات ورقه‌ای، پودر، قلوه‌ای
کنارزاییرالگار، سینابر، استیبین
توضیح بیشترS=۳۹٫۰۹٪ ,As=۶۰٫۹۱٪ همراه با انکلوزیون Hg و Ge
کانی همانندگوگرد، گرینوکیت
دلیل‌نام‌گذاریاز نام لاتین aurum به معنی رنگ‌کننده گرفته شده‌است.
خاستگاههیدروترمال، چشمه‌های آبگرم، ثانوی
کاربرد
به عنوان مواد رنگ‌کننده و سنگ تزئینی از آن استفاده می‌شود

زرنیخ یا اورپیمنت (Orpiment) با فرمول شیمیایی As2S3، سولفید آرسنیک، با ساختار بلوری تک‌شیب، این کانی در ۳۰۰ تا ۳۲۵ درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شود. این کانی جزو کانی‌های سمی طبقه‌بندی می‌شود. با آب و هیدروکلریک اسید تمیز می‌شود و در هوا اکسیده می‌گردد. از کانی‌های مشابه آن گوگرد و گرینوکیت را می‌توان نام برد که به وسیلهٔ رخ کامل، جلا، وضعیت رشته‌ای و ورقه‌ای و چگالی بالاتر از گوگرد قابل تفکیک است.

این کانی تقریباً کمیاب است و در روسیه، یوگسلاوی، آمریکا، پرو و در ایران در معادن زرشوران تکاب یافت می‌شود.[۱] بلورهای بزرگ آن در روسیه تا ۶۰ سانتی‌متر و ۳۰ کیلوگرم وزن می‌رسد.

کاربردها[ویرایش]

در چین باستان به‌عنوان سم حشرات استفاده می‌شده است[۲]

همچنین در روم و چین باستان برای زهرآلود کردن نوک نیزه و تیر بکار میرفته است[۳]

تا قرن نوزدهم میلادی که سمی بودن آن شناخته نبوده به‌عنوان رنگدانه در صنعت به‌کار می‌رفته است [۴]

در ایران و کشورهای خاورمیانه تا چند سال قبل مخلوط آن با آهک به‌عنوان واجبی برای بردن مو به‌کار میرفته است که به نظر می‌آید مسئولان بهداشتی اخیرا اقدام به اجبار برای تغییر ماده شیمیایی کرده اند.

خودکشی زندانیان توسط خوردن این ماده نشان از دانستن سمی بودن آن داشته است.

ساختار بلور[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۸ فوریه ۲۰۱۶.
  2. Miller, George (1826). Popular philosophy: or, The book of nature laid open upon Christian principles, by the ed. of The Cheap magazine.
  3. Mesny, William (1899). Mesny's Chinese Miscellany. China Gazette Office.
  4. Fitzhugh, E.W., Orpiment and Realgar, in Artists’ Pigments, A Handbook of Their History and Characteristics, Vol 3: E.W. Fitzhugh (Ed.) Oxford University Press 1997, p. 52.