ویکیپدیا:ویکیپدیا واژهنامه نیست: تفاوت میان نسخهها
Fatranslator (بحث | مشارکتها) جز ربات :جایگزینی پیوند قرمز World music > موسیقی ملل (۸.۱) |
←به زبانهای دیگر: استفاده از پانویس |
||
خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
کاربرد الگوهای «به زبان» در مورد اصطلاحات علمی که ترجمهٔ رایج دارند (برای مثال اینکه در مقالهٔ [[ریزپرخاشگری]] معادل انگلیسی آن (microagression) نوشته شود یا نه) مورد اختلاف نظر است. افراط در استفاده از این الگوها جایز نیست (مثلاً مقالهٔ [[ماست]] قطعاً به الگوی «به زبان» و اشاره به معادل انگلیسیاش نیاز ندارد چون «ماست» نه وامواژه است و نه اصطلاحی تخصصی). اما مرز اینکه کدام واژه اصطلاح تخصصی است و کدام نیست، مشخص نشدهاست. از سوی مقابل، به عقیدهٔ برخی کاربران پاک کردن معادلهای غیرفارسی به دلیل پاسداری از زبان فارسی پسندیده نیست؛ اگر چه معادلها از طریق میانویکیها قابل دسترسی هستند، اما میانویکیها در برخی شرایط (مثلاً چاپ مقاله، استفاده از [[وپ:کیویکس|کیویکس]]، وبگاه موبایل، یا عدم آشنایی با محیط سامانه) قابل دسترس نیستند یا دسترسی به آنها دشوار است. تصمیم دربارهٔ اینکه کجا معادل غیرفارسی یک اصطلاح تخصصی (که وامواژه نیست) استفاده شود به صورت موردی و بر اساس اجماع کاربران در صفحهٔ بحث مقاله گرفته میشود. |
کاربرد الگوهای «به زبان» در مورد اصطلاحات علمی که ترجمهٔ رایج دارند (برای مثال اینکه در مقالهٔ [[ریزپرخاشگری]] معادل انگلیسی آن (microagression) نوشته شود یا نه) مورد اختلاف نظر است. افراط در استفاده از این الگوها جایز نیست (مثلاً مقالهٔ [[ماست]] قطعاً به الگوی «به زبان» و اشاره به معادل انگلیسیاش نیاز ندارد چون «ماست» نه وامواژه است و نه اصطلاحی تخصصی). اما مرز اینکه کدام واژه اصطلاح تخصصی است و کدام نیست، مشخص نشدهاست. از سوی مقابل، به عقیدهٔ برخی کاربران پاک کردن معادلهای غیرفارسی به دلیل پاسداری از زبان فارسی پسندیده نیست؛ اگر چه معادلها از طریق میانویکیها قابل دسترسی هستند، اما میانویکیها در برخی شرایط (مثلاً چاپ مقاله، استفاده از [[وپ:کیویکس|کیویکس]]، وبگاه موبایل، یا عدم آشنایی با محیط سامانه) قابل دسترس نیستند یا دسترسی به آنها دشوار است. تصمیم دربارهٔ اینکه کجا معادل غیرفارسی یک اصطلاح تخصصی (که وامواژه نیست) استفاده شود به صورت موردی و بر اساس اجماع کاربران در صفحهٔ بحث مقاله گرفته میشود. |
||
توجه شود که در مورد اصطلاحات تخصصی که ترجمه شدهاند، الزامی ندارد که معادل آنها به زبانهای دیگر (مثل انگلیسی یا فرانسوی) در متن مقاله بیاید و میتوان آن را به کمک الگوهای {{الگوی|یاد}} و {{الگوی|یادداشت}} در یک واژهنامه در انتهای مقاله آورد. |
|||
==پانویس== |
==پانویس== |
نسخهٔ ۲۸ مهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۵:۰۷
این صفحه یکی از سیاستهای ویکیپدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آناند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
این صفحه در یک نگاه: ویکیپدیا واژهنامه یا فرهنگ لغت یا اصطلاح نیست! برای تعریف یک لغت مقاله آن را در ویکیواژه بسازید و از ویکیپدیا به آن پیوند بدهید همچنین میتوان از ویکیواژه به ویکیپدیا پیوند داد. |
سیاستها و رهنمودها(فهرست) |
---|
استانداردهای مقاله |
همکاری با دیگران |
ویکیپدیا واژهنامه، فرهنگ لغت، اصطلاحنامه، یا راهنمای استفاده از لغات نیست. هدف این پروژه ایجاد یک دانشنامه است و هدف ویکیواژه، از پروژههای خواهر، خلق یک فرهنگ لغت. لذا این دو پروژه نباید مشابه هم عمل کنند بلکه مکمل هم و مرتبط با هم باشند. معمولاً مقالههای ویکیپدیا به مدخلهای ویکیواژه پیوند دارند. پروژهٔ ویکیواژه از همهٔ کاربرانی که به واژهنامهنویسی علاقهمندند، به گرمی استقبال میکند.
هم مقالههای ویکیپدیا و هم مدخلهای ویکیواژه ممکن است در ابتدا خرد (کوتاه و ناقص) باشند اما قرار است کار بر روی آنها همچنان ادامه یابد تا در نهایت کاملتر شوند. مقالههای ویکیپدیا با یک تعریف مناسب از سوژه آغاز میشوند اما باید سایر اطلاعات اساسی دربارهٔ سوژه را نیز پوشش دهند. وقتی مقالهٔ خرد ویکیپدیا به کمال میرسد تفاوت چشمگیری با مدخلهای واژهنامه پیدا میکند.
مقالات دانشنامه حول افراد، مفاهیم، مکانها، وقایع، چیزها و . . . میگردد اما مدخلهای واژهنامه اغلب دربارهٔ واژگان، اصطلاحها، و ضربالمثلهاست و توضیحاتی دربارهٔ معانیشان، تاریخچهشان، و نحوهٔ کاربردشان در بر دارد. با این حال گاهی اوقات یک واژه یا عبارت خود سوژهٔ یک مقالهٔ دانشنامه است مثلاً اوکی یا اره و اوره و شمسی کوره.[نیاز به مثال بهتر]
مقالههای دانشنامه هنگام خردی شباهت زیادی به مدخلهای واژهنامه دارند، بهویژه با توجه به اینکه مقالههای خرد معمولاً خوب نوشته نمیشوند. این شباهت از منشأهای اصلی اشتباه گرفتن مقالهها با مدخلهاست. یک منشأ دیگر اشتباه آن است که مدخلهای برخی از فرهنگهای لغت جیبی بسیار کوتاهاند و ویراستاران ناخودآگاه به این فکر میافتند که مدخلهای واژهنامه کوتاه هستند پس مقالههای خرد همان مدخلهای واژهنامهاند.
دانشنامه در برابر واژهنامه
در این بخش مقاله دیکشنری با فرهنگ لغت مقایسه میگردد.
تفاوتهای اصلی
ویکیپدیا | ویکیواژه | |
---|---|---|
مقالهها درباره: | مقالههایی که درباره شخصیت، مردم، مکان، اتفاق، اجسام و غیره باشند و عنوان قابل تفکیک باشد مانند مقاله اختاپوس در ویکیپدیا باید درباره این موارد مطلب داشته باشد که اختاپوس یک حیوان است، ساختار جسمی مشخصی دارد، یک نوع غذا است، در دسته بندی علمی خاصی قرار میگیرد و موارد مشابه را مورد بررسی قرار دهد. | مقالههایی که درباره یک لغت یا اصطلاح نوشته میشود و معانی و ریشههای لغوی و ر وکاربرد لغوی بررسی میگردد مثلا مقاله اختاپوس در ویکیوازه باید درباره اجزا لغت، اسم جمع، استفاده لغوی، ریشه لغت، تاریخچه لغت و ترجمه آن به زبانهای دیگر و موارد مشابه نوشته شود. |
مقالههایی که عنوان متفاوت برای معنای مشابه دارند | اینگونه مقالهها باید در ویکیپدیا ادغام گردند مثلا مقاله کامپیوتر و مقاله رایانه باید با هم ادغام گردند | در ویکی واژه هر لغت مقاله خاص خود را دارد |
مقالههایی که عنوان از نظر املای متفاوت است ولی از نظر معنایی مشابهاست | در ویکیپدیا باید اینگونه مقالهها ادغام گردند مثلا تهران وطهران یا اتاق و اطاق | اینگونه مقالهها در ویکی واژه برای هر لغت یک مقاله نوشته میشود. |
یک کلمه در معانی مختلف کاربرد داشته باشد | در ویکیپدیا باید به ازاء هر مورد یک مقاله ساخت و در مقاله ابهامزدایی آنها را در کنار همدیگر معرفی کرد که در این موارد اسم مقاله ابهامزدایی باید همان کلمه باشد و موارد مشابه باید با (پرانتز) دستهبندی شده باشند | در ویکیواژه باید همگی را در یک مقاله قرار داد |
به طور کلی مقاله دانشنامه میتواند معانی مشابه و هم معنی بسیاری را پوشش دهد وای مقاله ویکیواژه از آنجایی که یک مقاله فرهنگ لغت و زبانشناسی هست ترجمه لغات کار آسانی نیست و نیاز به بسط و توضیح دارد.
تفاوتهای جزئی
ویکیپدیا | ویکیواژه | |
---|---|---|
صرف فعل | در ویکیپدیا عنوان مقاله به صورت جمع یا مفرد یا ریشه فعل نامگذاری میشود و بقیه حالتها تغییر مسیر به مقاله اصلی داده میشوند | در ویکیواژه برای تکتک حالتهای فعل و اسم یک مقاله نوشته میشود مثلا مقالههای رفت، رفتن، میرفت با همدیگر متفاوت هستند |
صفتها | مقالههایی که عنوانشان صفت باشد در ویکیپدیا معمولا به صفحه اسم یا ابهامزدایی یا موجود نمیباشد تغییر مسیر داده میشود | در ویکیواژه مقاله صفت ساخته میشود |
زبان مورد استفاده: | در ویکیپدیا بر اساس قواعد نامگذاری عمل میشود و عنوانها با حروف فارسی نوشته میشوند | در ویکیواژه هر گونه حروف برای عنوان از هر زبانی مجاز است |
ابهامزدایی نام اشخاص: | در ویکیپدیا ابهامزدایی برای موارد مشابه انجاممیگیرد
مقاله ابهامزدایی از پیوند به مقالات ویکیواژه برای تلفظ و معانی متفاوت استفاده میکند |
در ویکیواژه برای نام یا القاب افراد ابهامزدایی انجام نمیشود بلکه معنی و ریشه نام مورد بررسی قرار میگیرد
اینگونه مقالهها برای لینک دادن به ویکیپدیا استفاده میشوند در ویکیواژه مقالههای مربوط به نامها از مقاله موارد دیگر که شکل مشابه دارند جدا میباشد مثلا Bush, bush |
اندازه معیار نیست
Note that dictionary and encyclopedia articles do not differ simply on grounds of length. A full dictionary article (as opposed to a stub dictionary article, which is simply where Wiktionary articles start from) or encyclopedic dictionary entry would contain illustrative quotations for each listed meaning; etymologies; translations; inflections; links to related and derived terms; links to synonyms, antonyms, and homophones; a pronunciation guide in various dialects, including links to sound files; and usage notes; and can be very long indeed. Short dictionary articles are artifacts of paper dictionaries being space-limited. Not all dictionaries are limited by the size of the paper. Wiktionary is not paper either.
تله تعریف واژهنامه
تعاریف خوب
Both dictionaries and encyclopedias contain definitions:
First, those who collaborate on this opus must oblige themselves to define everything, without exception
Encyclopedia articles should begin with a good definition and description of one topic (or a few largely or completely synonymous or otherwise highly related topics[۲]), but the article should provide other types of information about that topic as well. An encyclopedic definition is more concerned with encyclopedic knowledge (facts) rather than linguistic concerns.[۳]
A definition aims to describe or delimit the meaning of some term (a word or a phrase) by giving a statement of essential properties or distinguishing characteristics of the concept, entity, or kind of entity, denoted by that term.
— تعریف
A good definition is not circular, a one-word synonym or a near synonym, over broad or over narrow, ambiguous, figurative, or obscure. See also Fallacies of definition.
ویکیپدیا راهنمای استفاده نیست
Wikipedia is not in the business of saying how words, idioms, phrases etc. , should be used (but it may be important in the context of an encyclopedia article to discuss how a word is used).
Articles that have been heavily cut to avoid becoming usage guides include gender-neutral pronoun and non-sexist language. Articles with information on how a word is used include singular they, homophobia, sexism, and SNAFU. By a simple extension of the latter, Wikipedia is not a slang and idiom guide. We aren't teaching people how to talk like a hacker or a Cockney chimney-sweep; we're writing an encyclopedia. See meta:Knocking her dead one on the nose each and every double trey for a historical example. Some articles are encyclopedic glossaries on the jargon of an industry or field; such articles must be informative, not guiding in nature, because Wikipedia is not a manual, guidebook, or textbook.
ویکیپدیا نسبنامه نیست
There are special reference works known as genealogical or, more often, biographical dictionaries. These tend to focus primarily on the immediate family connections (parents, spouses, children and their spouses) of the article subject. Wikipedia is an encyclopedia, and as such focuses more on the actions and contributions of an article subject. This means that many genealogical details may be omitted, for a better-flowing, more rounded article.
Biography articles should only be created for people with some sort of verifiable notability. A good measure of notability is whether someone has been featured in multiple, independent, reliable sources. However, minor figures may be mentioned within other articles (for example, Ronald Gay in Violence against LGBT people).
See also Wikipedia:Notability (people).
نوواژهها
برخی از نوواژهها ممکن است استعمال زیاد داشته باشند، و ممکن است بتوان شواهد بسیاری در اینترنت و در جامعه در مورد استفاده از آن یافت. اما برای داشتن یک مقاله در این مورد در ویکیپدیا ما باید از منابع قابل اعتماد ثانویه مثل کتاب و مقالات که درباره اصطلاح و یا مفهوم صحبت میکنند، استفاده کنیم، و نه کتابها و مقالاتی که از این واژه استفاده میکنند. مشاهدات شخصی کاربران (به عنوان مثال پیدا کردن وبلاگها، کتابها، و مقالاتی که از این واژه استفاده میکنند به جای اینکه بصورت خاص در مورد آن واژه بنویسند) برای حمایت از وجود مقالات ناکافی هستند زیرا این ممکن است نیازمند تجزیه و تحلیل و کنار هم قرار دادن منابع اولیه به منظور پیشبرد یک دیدگاه باشد که به صراحت با سیاست تحقیق دست اول ممنوع در تضاد است.
نوواژههایی که به گسترده مورد استفاده هستند، اما برای آن هیچ پوششی در منابع دست دوم وجود ندارد هنوز آماده برای پوشش در ویکیپدیا نیستد. زمان بیشتری نیاز است که منابع دست دوم در مورد آن فراهم شود و شرایط برای ایجاد مقاله در ویکیپدیا فراهم شود.
In a few cases, there will be notable topics which are well-documented in reliable sources, but for which no accepted short-hand term exists. It can be tempting to employ a neologism in such a case. Instead, it is preferable to use a title that is a descriptive phrase in plain English if possible, even if this makes for a somewhat long or awkward title.
وقتی واژهای خود سوژهٔ یک مقاله است
In some cases, a word or phrase itself may be an encyclopedic subject. In these cases, the word or phrase in and of itself passes Wikipedia's notability criteria as the subject of verifiable coverage by reliable sources. As with any subject, articles on words must contain encyclopedic information. That is, such articles must go beyond what would be found in a dictionary entry (definition, pronunciation, etymology, use information, etc.), and include information on the social or historical significance of the term. While published dictionaries may be useful sources for lexical information on a term, the presence of a term in a dictionary does not by itself establish notability. Examples of Wikipedia articles on words and phrases include Macedonia (terminology), thou, orange (word), and no worries.
In other cases, a word or phrase is still prima facie (at first blush) about a topic other than the word or phrase itself. Often the word or phrase is a "lens" or concept through which the topic or closely related set of topics are grouped or seen. When this occurs, the article often focuses on the "lens" and may not be the main coverage of the topics which are viewed through it. موسیقی ملل, سنجیدهروی سیاسی, Homosexual agenda, Lake Michigan-Huron and Truthiness illustrate this.
رسیدگی به مشکلات
اصلاح جملهٔ تعریف: حذف «اطلاق میشود»
مقالههای خوب در دانشنامه میتوانند و بهتر است با یک تعریف نسبتاً کوتاه اما متمایزکننده از سوژه آغاز شوند. اما برخی از مقالههای ویکیپدیا، مخصوصاً خردها، با جملهای شبیه جملهٔ نخست مدخلهای واژهنامهها آغاز شدهاند مثلاً «سگ لغتی فارسی است برای اشاره به جانوری با نام علمی Canis lupus» یا «سگ اصطلاحی برای اطلاق به زیرگونهٔ اهلی گرگهاست». این مقالهها در واقع مدخلهای واژهنامه نیستند، بلکه مقالههای دانشنامهاند که صرفاً بد نوشته شدهاند و باید مطابق با راهنمای بهتر نوشتن مقالهها اصلاح شوند. واژهٔ سرراست «است» را جایگزین این عبارات گتوگنده («لغتی برای اشاره به»، «واژهای است به معنای»، «اطلاق میشود») کنید: «سگ جانوری با نام علمی Canis lupus است» یا «سگ زیرگونهٔ اهلی گرگهاست».
گاهی اوقات مقالههای ویکیپدیا بد نامگذاری شدهاند، مثلاً ممکن است عنوان برخی از مقالهها صفت، قید، یا حتی فعل باشد حال آنکه در حالت معمول باید اسم باشد. جای این مقالهها در ویکیپدیا نیست مگر آنکه بجای صرف معنی کردن آن واژهها، خود آن واژه یا عبارت مورد بحث و بررسی قرار گرفته باشد. اگر چنین است و محتوای این مقالهها در واقع بحث و بررسی است، باید عنوانشان تغییر کند یا در مقالهای که مطابق با قواعد نامگذاری ویکیپدیاست ادغام شوند. مثلاً «کلانجرم» صفت است و بخودیخود سزاوار داشتن مقالهای مستقل در دانشنامه نیست اما سیاهچاله کلانجرم قابل قبول است.
مدخلهای «عوضی»
گاهی اوقات یک مقاله در واقع مدخلی واژهنامهای است که به ریشهشناسی، ترجمهها، نحوهٔ استفاده، اشتقاق، معانی مختلف، مترادفها، متضادها، همآواها، املا، تلفظ، و . . . یک واژه یا عبارت میپردازد. این مدخلها «عوضی» هستند یعنی بهاشتباه در این دانشنامه قرار گرفتهاند!
اگر ویکیواژه تاکنون مدخلی دربارهٔ آن واژه یا اصطلاح ندارد (که بعید به نظر میرسد)، «مقالهٔ» ویکیپدیا را با چسباندن {{انتقال به ویکیواژه}} برای منتقل شدن به ویکیواژه مشخص کنید.
پس از کپی کردن محتوا، تصمیم نهایی دربارهٔ سرنوشت صفحه در ویکیپدیا با خود اجتماع ویکیپدیا است (نه ویکیواژه). اگر نمیتوان مقاله را با تغییر عنوان، ادغام، یا بازنویسی به نحوی گرداند که درخور یک دانشنامه شود، تنها چارهٔ باقیمانده حذف است.
هدایت به ویکیواژه
معنای واژهنامه را در ویکیواژه، واژهنامهٔ آزاد، ببینید. |
برای هدایت خواننده از مقالههای محتوادار دانشنامه به مدخلهای مرتبط ویکیواژه، الگویی مخصوص طراحی شدهاست. {{ویکیواژه|دانشنامه}} که در انتهای مقالهٔ دانشنامه در ویکیپدیا قرار میگیرد، پیوندی به مدخل مربوطه در ویکیواژه ایجاد میکند. آن دسته از مقالههای ویکیپدیا که پتانسیل بسط یافتن، فراتر از حد مدخلهای واژهنامهای را ندارد اما مدام ایجاد و حذف میشوند، بهتر است با تغییرمسیر نرم به ویکیواژه عملاً در نمک خوابانده شوند (بدین ترتیب در عمل در برابر ایجاد محافظت میشوند ولی در واقع خیر). بدین منظور از {{تغییرمسیر به ویکیواژه|دانشنامه}} استفاده میشود. همین قاعده دربارهٔ مقالههایی که پتانسیل بسط یافتن را دارند ولی در حال حاضر صرفاً شبهمدخلهایی خرد هستند نیز صادق است.[مشکوک ]
به زبانهای دیگر
کاربرد {{به انگلیسی}} و سایر الگوهای «به زبان» در جملهٔ آغازین مقاله برای معرفی اسامی خاص، وامواژهها و اصلاحات علمی غیربومی است که تخصصی هستند، فقط در سطح دانشگاه رواج دارند، و معادل جاافتادهٔ فارسی ندارند. در مقالهٔ وین رونی نام او به انگلیسی نوشته شده تا خواننده از نحوهٔ نگارش نام صاحب مقاله به زبان اصلی آگاه شود و احیاناً در تلفظ صحیح نام هم به خواننده کمک شود. در مقالهٔ سماور اصل واژه به روسی نوشته شدهاست تا خواننده متوجه وامواژه بودن آن شود، و در صورت نیاز اطلاعات بیشتری از مقاله به زبان اصلی کسب کند. این اطلاعات زبانشناختی اغلب مفید و دانشنامهای هستند.
کاربرد الگوهای «به زبان» در مورد اصطلاحات علمی که ترجمهٔ رایج دارند (برای مثال اینکه در مقالهٔ ریزپرخاشگری معادل انگلیسی آن (microagression) نوشته شود یا نه) مورد اختلاف نظر است. افراط در استفاده از این الگوها جایز نیست (مثلاً مقالهٔ ماست قطعاً به الگوی «به زبان» و اشاره به معادل انگلیسیاش نیاز ندارد چون «ماست» نه وامواژه است و نه اصطلاحی تخصصی). اما مرز اینکه کدام واژه اصطلاح تخصصی است و کدام نیست، مشخص نشدهاست. از سوی مقابل، به عقیدهٔ برخی کاربران پاک کردن معادلهای غیرفارسی به دلیل پاسداری از زبان فارسی پسندیده نیست؛ اگر چه معادلها از طریق میانویکیها قابل دسترسی هستند، اما میانویکیها در برخی شرایط (مثلاً چاپ مقاله، استفاده از کیویکس، وبگاه موبایل، یا عدم آشنایی با محیط سامانه) قابل دسترس نیستند یا دسترسی به آنها دشوار است. تصمیم دربارهٔ اینکه کجا معادل غیرفارسی یک اصطلاح تخصصی (که وامواژه نیست) استفاده شود به صورت موردی و بر اساس اجماع کاربران در صفحهٔ بحث مقاله گرفته میشود.
توجه شود که در مورد اصطلاحات تخصصی که ترجمه شدهاند، الزامی ندارد که معادل آنها به زبانهای دیگر (مثل انگلیسی یا فرانسوی) در متن مقاله بیاید و میتوان آن را به کمک الگوهای {{یاد}} و {{یادداشت}} در یک واژهنامه در انتهای مقاله آورد.
پانویس
- ↑ Diderot, Denis, "Encyclopedia", Philip Stewart, trans. , in The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project. Ann Arbor: Scholarly Publishing Office of the University of Michigan Library, 2002.
- ↑ Note: they must not be largely or completely related only by the titular term
- ↑ Dictionary of lexicography By R. R. K. Hartmann, Gregory James
پیوند به بیرون
- «Shallow Page» on the MeatballWiki
- There is one exception to this rule - the Walloon Wikipedia is both an encyclopedia and a dictionary.