بازی بزرگ
این مقاله به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
بازی بزرگ نامی است که به رقابتهای سیاسی و نظامی دو امپراتوری بزرگ بریتانیا و روسیهٔ تزاری در آسیای مرکزی داده شدهاست. این رقابتها تقریباً در تمام سدهٔ ۱۹ میلادی تداوم داشت. عبارت بازی بزرگ پس از رمان کیم نوشتهٔ رودیارد کیپلینک سر زبانها افتاد.[۱]
مسابقات سایهها عنوان دیگری است که به رقابتهای میان این دو ابرقدرت زمان در مناطق آسیای مرکزی شامل؛ افغانستان و ایران و سایر امیرنشینها یا خاننشینهای این مناطق دادهاند.
این رقابتها از اوائل سدهٔ نوزدهم م. یعنی تقریباً پس از معاهدهٔ گلستان مابین روسیه و ایران آغاز شد و تا سقوط امیرنشین بخارا و پس از آن، تا انقلاب اکتبر روسیه ادامه داشت.
این عنوان بهطور غیررسمی پس از جنگ دوم جهانی و وضعیت پسا استعماری آن در توصیف طرحهای ژئوپلیتیک ابرقدرتها و قدرتهای منطقهای زمان بهعنوان حوزهٔ نفوذ ژئوپلیتیکی در مناطق ایران و افغانستان دادهشد.[۲][۳]
اصطلاح «بازی بزرگ» را به آرتور کانولی نسبت دادهاند او به عنوان یک افسر اطلاعاتی در کمپانی هند شرقی بریتانیا مشغول به فعالیت بود.[۴] در یک ناآگاهی فاحش این اصطلاح را به رماننویس بریتانیایی به نام رودیارد کیپلینگ در رمان نوشتهٔ خودش با عنوان «کیم» نسبت دادهاند.[۵]
بازیگران بازی بزرگ
سر الکساندر برنز، هنری پاتینجر، دوستمحمد خان، آرتور کانلی، چارلز استاددارت
وقایع مهم در جریان بازی بزرگ
جنگ نخست ایران و روس، جنگ دوم ایران و روس، عهدنامه ترکمنچای، عهدنامه گلستان، قتل گریبایدوف، جنگ نخست انگلیس و افغانستان، جنگ دوم انگلیس و افغانستان
مکانهای سرنوشت ساز در بازی بزرگ
قفقاز، ماوراء قفقاز، قندهار، کابل، بالاحصار، غزنی، تهران، تفلیس، بخارا، سمرقند، مرو، خوقند، تاشکند، خیوه، کلکته
جستارهای وابسته
- بازی بزرگ جدید
- جنگ جهانی
- جنگ جهانی دوم
- ایران در جنگ جهانی دوم
- اشغال ایران در جنگ جهانی دوم
- مهاجرت لهستانیها به ایران
منابع
پانویس
- ↑ Regis GENTE (ژوئن ۲۰۰۷). ««بازی بزرگ» پیرامون نفت و گاز». لوموند دیپلماتیک. دریافتشده در ۱۱ ژوئیه ۲۰۰۸.
- ↑ Golshanpazhooh 2011.
- ↑ Gratale 2012.
- ↑ Hopkirk 1992, p. 1.
- ↑ Morgan 1973, pp. 55–65.
- بازی بزرگ
- آسیا در سده ۱۹ (میلادی)
- افغانستان در سده ۱۹ (میلادی)
- بازی بزرگ جدید
- تاریخ افغانستان
- تاریخ پاکستان
- تاریخ سیاسی افغانستان
- تاریخ سیاسی پاکستان
- تاریخ نظامی هند بریتانیا
- جنگ سرد
- رقابتهای ژئوپولیتیک
- روابط افغانستان و روسیه
- روابط ایران و بریتانیا
- روابط ایران و روسیه
- روابط بریتانیا و روسیه
- روابط هند و روسیه
- سیاست امپراتوری روسیه
- سیاست خارجی روسیه
- هند بریتانیا در سده ۱۹ (میلادی)
- هند در سده ۱۹ (میلادی)