پرش به محتوا

گاه‌شمار بهار عربی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

۲۰۱۰

[ویرایش]

دسامبر

[ویرایش]

در پی خودسوزی محمد بوعزیزی، اعتراضات در تونس به راه افتاد.[۱][۲]

در ۲۹ دسامبر، اعتراضات در الجزایر آغاز شد.[۳]

۲۰۱۱

[ویرایش]

ژانویه

[ویرایش]

تظاهرات در عمان، یمن، اردن، مصر، سوریه و مراکش به راه افتاد.

دولت زین‌العابدین بن‌علی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ در تونس سرنگون شد.[۴]

در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱، هزاران معترض در مصر در میدان تحریر در قاهره تجمع کردند. آنها خواستار استعفای رئیس‌جمهور حسنی مبارک شدند.[۵]

فوریه

[ویرایش]

در ۱ فوریه، پادشاه اردن، عبدالله دوم، سمیر الرفاعی، نخست‌وزیر و کابینه او را برکنار کرد.[۶]

در ۳ فوریه، رئیس‌جمهور الجزایر، عبدالعزیز بوتفلیقه، قول داد که وضعیت اضطراری ۱۹ ساله را لغو کند.[۷][۸][۹]

در ۱۱ فوریه، رئیس‌جمهور مصر، حسنی مبارک استعفا داد و اختیارات خود را به شورای عالی نیروهای مسلح منتقل کرد.[۱۰]

در ۱۲ فوریه، اعتراضات در عراق آغاز شد.[۱۱]

در ۱۴ فوریه، اعتراضات در بحرین آغاز شد و در ابتدا با هدف دستیابی به آزادی سیاسی بیشتر و احترام به حقوق بشر بود و هدف آنها تهدید مستقیم سلطنت نبود.[۱۲][۱۳]

در ۱۵ فوریه، اعتراضات علیه رژیم معمر قذافی در بنغازی لیبی آغاز و خیزش را آغاز کرد که به زودی به جنگ داخلی در لیبی تبدیل شد.

در ۱۷ فوریه، پلیس به میدان لؤلؤ در منامه، جایی که معترضان در حال تظاهرات بودند، یورش برد و چهار معترض کشته شدند.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

در ۱۹ فوریه، اعتراضات در کویت آغاز شد.[۱۸]

در ۲۶ فوریه، سلطان عمان، قابوس بن سعید، امتیازات اقتصادی می‌دهد.

مارس

[ویرایش]

در ۳ مارس، نخست‌وزیر سابق مصر، احمد شفیق نیز پس از اعتراضات استعفا داد.[۱۹]

در ۱۳ مارس، سلطان قابوس قول داد که به مجلس منتخب عمان، اختیارات قانونگذاری اعطا کند.[۲۰][۲۱]

در ۱۴ مارس، نیروهای شورای همکاری خلیج فارس (متشکل از نظامیان سعودی و امارات متحده عربی) توسط دولت بحرین درخواست شد و آنها کشور را اشغال کردند.[۲۲][۲۳]

در ۱۵ مارس، قیام در سوریه آغاز شد.

در ۱۸ مارس، دولت بحرین، بنای یادبود میدان لؤلؤ را تخریب کرد.[۲۴]

آوریل

[ویرایش]

در آوریل، عبدالله دوم در اردن، کمیته سلطنتی را برای بازنگری قانون اساسی با دستورالعمل‌هایی برای بازنگری مطابق با درخواست‌های اصلاحات، ایجاد می‌کند.[۲۵]

ژوئن

[ویرایش]

در ۳ ژوئن، علی عبدالله صالح، رئیس‌جمهور یمن، در یک سوءقصد نافرجام، زخمی شد. او به‌طور موقت، معاون خود عبدربه منصور هادی را به عنوان سرپرست ریاست‌جمهوری منصوب کرد.[۲۶]

در ژوئن، دادگاه قانون اساسی کویت اعلام کرد که انتخابات مجلس ملی در فوریه ۲۰۱۲، «غیرقانونی» است و مجلس قبلی طرفدار دولت را احیا کرد.

در ۲۶ ژوئن، هزاران کویتی در میدان العراده برای اعتراض به حکم دادگاه که مجلس تحت سلطه مخالفان را منحل کرد، تظاهرات کردند.[۲۷]

ژوئیه

[ویرایش]

در ۱ ژوئیه، همه‌پرسی قانون اساسی در مراکش برگزار می‌شود.[۲۸]

اوت

[ویرایش]

بین ۲۰ و ۲۸ اوت، نبرد طرابلس در لیبی رخ داد. نیروهای شورشی پایتخت لیبی، طرابلس را تصرف و عملاً کنترل آن را به دست گرفتند و دولت معمر قذافی را سرنگون کردند.[۲۹]

در ۲۷ اوت، حدود ۳۰۰۰ نفر، عمدتاً مردانی با لباس سنتی کویتی، در مقابل مجلس، در میدان العراده، برای اعتراض به تغییرات قانون انتخابات، تجمع کردند.[۳۰]

سپتامبر

[ویرایش]

عبدالله دوم، در ۳۰ سپتامبر، تغییراتی را در تمام ۴۲ اصل قانون اساسی تصویب کرد.

اکتبر

[ویرایش]

در ۹ و ۱۰ اکتبر، مسیحیان قبطی مصر در اعتراض به تخریب یک کلیسا تظاهرات کردند. ارتش با حمله به معترضان با تانک پاسخ داد و بسیاری را کشت.[۳۱]

در ۲۰ اکتبر، معمر قذافی توسط شورشیان در شهر سرت دستگیر و کشته شد.[۳۲] در ۲۳ اکتبر، شورای ملی انتقالی، رسماً پایان جنگ داخلی ۲۰۱۱ لیبی را اعلام کرد.[۳۳]

در ۲۴ اکتبر، عبدالله دوم، معروف البخیت، نخست‌وزیر اردن و کابینه وی را برکنار کرد.

نوامبر

[ویرایش]

در ۱۹ نوامبر، سیف‌الاسلام قذافی، پسر معمر قذافی، سرانجام پس از پنهان شدن در نیجریه، دستگیر شد.[۳۴]

بین ۱۹ و ۲۱ نوامبر، بسیاری از مردم، بار دیگر در میدان تحریر قاهره تظاهرات کردند و خواستار تسریع روند انتقال به یک دولت غیرنظامی‌تر از سوی شورای عالی نیروهای مسلح مصر شدند. سپس درگیری بین معترضان و سربازان ادامه یافت و تعداد زیادی زخمی و کشته شدند.[۳۵][۳۶]

در ۲۳ نوامبر، کمیسیون مستقل تحقیق بحرین، گزارش خود را در مورد تحقیقات خود از وقایع منتشر کرد و دریافت که دولت به‌طور سیستماتیک، زندانیان را شکنجه و سایر حقوق بشر را نقض کرده است. همچنین ادعاهای دولت مبنی بر تحریک اعتراضات توسط ایران را رد کرد.

در ۲۸ نوامبر، ناصر الصباح، نخست‌وزیر کویت، استعفا داد.[۳۷][۳۸]

دسامبر

[ویرایش]

در ۲۰ دسامبر، بسیاری از زنان در مصر علیه نقض حقوق بشر تظاهرات کردند.[۳۹]

۲۰۱۲

[ویرایش]

ژانویه

[ویرایش]

در ۱۰ ژانویه، بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، سخنرانی کرد و در آن خیزش را به گردن بیگانگان انداخت و گفت که برای متوقف کردن شورشیان، به همکاری همه سوری‌ها نیاز دارد.

در ۲۴ ژانویه، فیلد مارشال مصری و رهبر ارتش، محمد حسین طنطاوی، اعلام کرد که وضعیت اضطراری چند دهه گذشته، تا حدی در روز بعد، لغو خواهد شد.[۴۰]

فوریه

[ویرایش]

از ۳ فوریه، دولت سوریه، حمله به شهر حمص را آغاز کرد.[۴۱]

در ۲۷ فوریه، رئیس‌جمهور یمن، علی عبدالله صالح، رسماً استعفا داد و اختیارات خود را به معاون خود، عبدربه منصور هادی، منتقل کرد.[۴۲]

آوریل

[ویرایش]

در ۲۰ آوریل، بسیاری از مردم، بار دیگر در میدان تحریر قاهره تظاهرات کردند و خواستار انتقال سریعتر قدرت به رئیس‌جمهور جدید شدند.[۴۳]

در ۲ مه، با ادامه اعتراضات، عون الخصاونه استعفا داد[۴۴] و پادشاه، فایز الطراونه را به عنوان نخست‌وزیر جدید اردن، منصوب کرد.[۴۵]

مردم مصر در ۲۳ و ۲۴ مه، در دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری، رای دادند. احمد شفیق و محمد مرسی، دو برنده این انتخابات بودند.[۴۶]

در ۲۵ مه، دولت سوریه در کشتار حوله، ۱۰۸ نفر را کشت.[۴۷]

ژوئن

[ویرایش]

در ۲ ژوئن، حسنی مبارک، رئیس‌جمهور سابق مصر، توسط دادگاه مصر، به حبس ابد، محکوم شد.

در ۱۳ ژوئن، زین‌العابدین بن‌علی، رئیس‌جمهور سابق تونس، توسط دادگاه تونس، به زندان محکوم شد.

در ۱۶ و ۱۷ ژوئن، مردم مصر در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری رای دادند که در آن، محمد مرسی، بیشترین آرا را به دست آورد.[۴۶]

در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۲، کمیسیون انتخابات مصر اعلام کرد که نامزد اخوان‌المسلمین، محمد مرسی، در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری مصر، پیروز شده است. مرسی، با اختلاف اندکی بر احمد شفیق، آخرین نخست‌وزیر در زمان حسنی مبارک، رئیس‌جمهور عزل شده، پیروز شد. این کمیسیون اعلام کرد که مرسی، ۵۱٫۷ درصد از آرا را در مقابل ۴۸٫۳ آرای شفیق، به دست آورده است.

ژوئیه

[ویرایش]

در ۱۲ ژوئیه، ارتش سوریه، قتل‌عامی را در روستای ترمسه انجام داد که ۲۲۵ نفر کشته شدند.

در ۱۵ ژوئیه، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، رسماً اعلام کرد که قیام سوریه، اکنون یک جنگ داخلی است.

در ۱۸ ژوئیه، یک بمب‌گذاری در دمشق، بسیاری از اعضای حلقه داخلی رئیس‌جمهور بشار اسد، از جمله برادر همسرش، آصف شوکت را کشت.

در ۱۹ ژوئیه، معاون سابق رئیس‌جمهور مصر، عمر سلیمان، بر اثر سکته قلبی در بیمارستانی در کلیولند، اوهایو در ایالات متحده آمریکا درگذشت.

از ۲۷ ژوئیه، نیروهای دولتی و شورشیان، نبرد را برای تصرف بزرگ‌ترین شهر سوریه، حلب، آغاز کردند. سازمان ملل متحد گزارش می‌دهد که بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ پناهجوی سوری از زمان آغاز جنگ، کشور را ترک کرده‌اند.

سپتامبر

[ویرایش]

در اواخر سپتامبر، ارتش آزاد سوریه، مقر فرماندهی خود را از جنوب ترکیه به مناطق تحت کنترل شورشیان در شمال سوریه منتقل کرد.[۴۸]

۱۱ سپتامبر ۲۰۱۲، ستیزه‌جویان اسلامی به نمایندگی دیپلماتیک آمریکا در بنغازی در لیبی حمله کردند و سفیر آمریکا، کریستوفر استیونز و افسر مدیریت اطلاعات سرویس خارجی آمریکا، شان اسمیت را کشتند.

اکتبر

[ویرایش]

در ۹ اکتبر، ارتش آزاد سوریه، کنترل معرات النعمان، یک شهر استراتژیک در استان ادلب در بزرگراهی که دمشق را به حلب متصل می‌کند، به دست گرفت.[۴۹] در ۱۸ اکتبر، ارتش آزاد سوریه، شهرستان دوما، بزرگ‌ترین شهرستان استان دمشق را تصرف کرد.[۵۰]

در ۱۰ اکتبر، عبدالله دوم، برای برگزاری انتخابات زودهنگام جدید، مجلس را منحل کرد و عبدالله النسور را به عنوان نخست‌وزیر جدید منصوب کرد.

در ۱۹ اکتبر، وسام الحسن، سرتیپ نیروهای امنیت داخلی لبنان، به همراه چند تن دیگر، در بمب‌گذاری ۲۰۱۲ بیروت جان باختند.

نوامبر

[ویرایش]

در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۲[۵۱] تظاهرات در مصر با صدها هزار معترض علیه رئیس‌جمهور مصر، محمد مرسی، پس از اعطای اختیارات نامحدود به خود برای حفاظت از ملت[۵۲][۵۳] و قدرت قانونگذاری بدون نظارت قضائی یا بازبینی اعمال او، آغاز شد.[۵۴]

۲۰۱۳

[ویرایش]

ژانویه

[ویرایش]

در ۲۵ ژانویه، اعتراضات علیه محمد مرسی در سراسر مصر، در دومین سالگرد انقلاب ۲۰۱۱، از جمله در میدان تحریر، جایی که هزاران معترض در آن تجمع کردند، گسترش یافت. حداقل ۶ غیرنظامی و یک افسر پلیس در شهر سوئز مصر، به ضرب گلوله کشته و ۴۵۶ نفر دیگر در سراسر کشور زخمی شدند.[۵۵][۵۶][۵۷][۵۸]

فوریه

[ویرایش]

در اوایل فوریه، شورشیان سوری، حمله به دمشق را آغاز کردند. در ۱۲ فوریه ۲۰۱۳، سازمان ملل متحد اعلام کرد که تلفات جنگ داخلی سوریه از ۷۰٬۰۰۰ نفر فراتر رفته است.[۵۹]

مارس

[ویرایش]

در ۶ مارس، شورشیان سوری، در نبردی، رقه، نخستین شهر بزرگی که در جنگ داخلی سوریه تحت کنترل خود را تصرف کردند.[۶۰] در همین حال، ائتلاف ملی سوریه، عضویت کرسی سوریه در اتحادیه عرب را دریافت کرد.[۶۱][۶۲]

آوریل

[ویرایش]

در ۲۴ آوریل، مناره مسجد جامع حلب ساخته شده در سال ۱۰۹۰، در جریان تبادل آتش سلاح‌های سنگین بین نیروهای دولتی و شورشیان، ویران شد.[۶۳][۶۴]

ژوئن

[ویرایش]

در ۵ ژوئن، نیروهای دولتی سوریه، شهر استراتژیک قصیر را پس گرفتند.[۶۵][۶۶]

جولای

[ویرایش]

محمد مرسی، در کودتایی[۶۷][۶۸] به دنبال درگیری بین نیروهای امنیتی و معترضان، از ریاست‌جمهوری مصر، برکنار شد.[۶۹]

اوت

[ویرایش]

در ۱۴ اوت، نیروهای امنیتی مصر به فرماندهی رئیس‌جمهور موقت، عدلی منصور، به دو اردوگاه معترضان در قاهره، یورش بردند.[۷۰]

در حملات شیمیایی غوطه در ۲۱ اوت ۲۰۱۳، چندین منطقه مورد مناقشه یا تحت کنترل اپوزیسیون سوریه، مورد اصابت راکت‌های حاوی ماده شیمیایی سارین قرار گرفتند. تخمین زده می‌شود که تعداد قربانیان از حداقل ۲۸۱[۷۱] تا ۱۷۲۹ تلفات، متغیر است.[۷۲]

دسامبر

[ویرایش]

در ۳۰ دسامبر، جنگ داخلی عراق رسماً آغاز شد.

۲۰۱۴

[ویرایش]

ژانویه

[ویرایش]

درگیری بین اپوزیسیون سوریه و داعش آغاز شد.

فوریه

[ویرایش]

دولت مصر استعفا داد و راه را برای فرمانده نظامی، عبدالفتاح سیسی، برای نامزدی ریاست‌جمهوری هموار کرد.

شورشیان سوری از محاصره حمص، عقب‌نشینی کردند.[۷۳]

سپتامبر

[ویرایش]

در ۸ سپتامبر، حیدر عبادی، پس از انتخابات، به عنوان نخست‌وزیر عراق انتخاب شد.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. "Mohamed Bouazizi (Tunisian street vendor and protester) -- Britannica Online Encyclopedia". Archived from the original on 20 February 2012.
  2. "Tunisia's protest wave: Where it comes from and what it means". 3 January 2011.
  3. "Algeria protests take place amid 30,000 police deployment". 12 February 2011.
  4. "Jasmine Revolution | Tunisia, Arab Spring, Timeline, & Results | Britannica". www.britannica.com. Retrieved 8 May 2024.
  5. "Egypt - Unrest in 2011: January 25 Revolution | Britannica".
  6. Kadri, Ranya; Bronner, Ethan (February 2011). "King of Jordan Dismisses His Cabinet". The New York Times.
  7. "Archived copy". www.cnn.com. Archived from the original on 14 February 2013. Retrieved 12 January 2022.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
  8. "Algeria appeases protesters by lifting 19-year-old state-of-emergency". 24 February 2011.
  9. "Algerian Emergency Law to End | Voice of America - English". www.voanews.com. Archived from the original on 2021-09-12.
  10. Kirkpatrick, David D. (11 February 2011). "Egypt Erupts in Jubilation as Mubarak Steps Down". The New York Times.
  11. "Iraq: Intensifying Crackdown on Free Speech, Protests". 22 January 2012.
  12. Richter, Frederik (14 February 2011). "Protester killed in Bahrain "Day of Rage" - witnesses". Reuters. Archived from the original on 18 February 2012. Retrieved 3 September 2021.
  13. "Report of the Bahrain Independent Commission of Inquiry". Bahrain Independent Commission of Inquiry. Retrieved 3 September 2021.
  14. "Clashes Rock Bahraini Capital". Al Jazeera. 17 February 2011. Archived from the original on 17 February 2011. Retrieved 15 April 2011.
  15. Razaq, Rashid (17 February 2011). "Girl, 2, Shot Dead as Bahrain Police Swoop on Peaceful Protest Camp". Evening Standard. London. Retrieved 15 April 2011.
  16. Box-Turnbull, Greg (18 February 2011). "5 Killed as Bahrain Cops Fire on Protesters". Daily Mirror. UK. Retrieved 15 April 2011.
  17. Staff writer (17 February 2011). "Bahrain Military Locks Down Capital". Ynetnews. Retrieved 19 April 2011.
  18. "Stateless Arabs Demonstrate in Kuwait". The Wall Street Journal. 19 February 2011.
  19. Luhnow, David (5 March 2011). "Egypt PM Undone by TV Debate". The Wall Street Journal. Retrieved 10 April 2012.
  20. "Oman ruler shifts lawmaking powers". Al Jazeera. Retrieved 8 May 2024.
  21. "Oman sultan to cede some powers after protests". Reuters. 13 March 2011.
  22. "Timeline of the GCC Summit". 5 December 2010.
  23. "Saudi intervention in Bahrain increases Gulf instability | DW | 16.03.2011". Deutsche Welle.
  24. "Bahrain Tears Down Statue at Focus of Anti-monarchy Protests". Haaretz.
  25. "On the occasion of presenting the suggested constitutional amendments by the Royal Committee on Constitutional Review | King Abdullah II Official Website".
  26. "Al-Hadi acting President of Yemen". Blogs.aljazeera.net. 4 June 2011.
  27. "Kuwait protest at court ruling dissolving parliament". BBC News. 27 June 2012. Retrieved 25 September 2012.
  28. "AFP: Morocco to vote on new constitution". Archived from the original on 8 December 2012.
  29. Fahim, Kareem; Mazzetti, Mark (23 August 2011). "Rebels' Assault on Tripoli Began with Careful Work Inside". The New York Times.
  30. Westall, Sylvia (27 August 2012). "Thousands of Kuwaitis protest electoral law move". Reuters. Retrieved 25 September 2012.
  31. "Cairo clashes leave 24 dead after Coptic church protest". BBC News. 9 October 2011.
  32. "Gaddafi caught like "rat" in a drain, humiliated and shot". Reuters. 21 October 2011.
  33. "NTC declares 'Liberation of Libya'". Al Jazeera. 24 October 2011. Retrieved 8 May 2024.
  34. "Saif al-Islam: From heir apparent to prisoner". 19 November 2011.
  35. Kirkpatrick, David D. (22 November 2011). "Deal to Hasten Transition in Egypt is Jeered at Protests". The New York Times.
  36. "Egypt protests: Death toll up in Cairo's Tahrir Square". BBC News. 21 November 2011.
  37. "Kuwait's prime minister resigns after protests". BBC News. 28 November 2011.
  38. "UPDATE 4-Kuwait PM, government resign after protests". Reuters. 28 November 2011.
  39. "Attack on Egyptian women protesters spark uproar". Reuters. 21 December 2011.
  40. "Egyptian junta's lifting of state of emergency fails to convince". TheGuardian.com. 24 January 2012.
  41. "Syria: '300 killed' as regime launches huge attack on besieged city of Homs". TheGuardian.com. 4 February 2012.
  42. "Yemen's president Ali Abdullah Saleh cedes power". BBC News. 27 February 2012.
  43. "Egyptians mass to demand army retreat from power". Reuters. 20 April 2012.
  44. "Jordan's prime minister Khasawneh resigns". Reuters. 26 April 2012.
  45. "Jordan's king swears in new cabinet". The Times of Israel.
  46. ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ "Muslim Brotherhood-backed candidate Morsi wins Egyptian presidential election". Fox News. 26 March 2015. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «auto» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  47. Nebehay, Stephanie (29 May 2012). "Most Houla victims killed in summary executions: U.N." Reuters. Retrieved 3 January 2018.
  48. "Rebel Group Says It Is Now Based in Syria, a Major Step". New York Times. 23 September 2012. Retrieved 23 September 2012.
  49. "Syrian rebels claim control of strategic town". Al Jazeera. 10 October 2012. Retrieved 10 October 2012.
  50. Di Giovanni, JANINE (18 October 2012). "Denial Is Slipping Away as War Arrives in Damascus". New York Times. Retrieved 20 October 2012.
  51. McCrumen, Stephanie; Hauslohner, Abigail (5 December 2012). "Egyptians take anti-Morsi protests to presidential palace". The Independent. Archived from the original on 7 May 2022. Retrieved 5 December 2012.
  52. Hendawi, Hamza (28 November 2012). "Egyptian courts suspend work to protest Morsi decrees". Salon. Retrieved 8 December 2012.
  53. Dina Bishara (28 November 2012). "Egyptian Labor between Morsi and Mubarak". Mideast. Archived from the original on 2 December 2012. Retrieved 8 December 2012. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  54. David D. Kirkpatrick (26 April 2012). "President Mohamed Morsi of Egypt Said to Prepare Martial Law Decree". The New York Times. Egypt. Retrieved 8 December 2012.
  55. "Egypt: More than 110 hurt in 2nd anniversary protests". CBS News. 25 January 2013. Archived from the original on 13 November 2013. Retrieved 20 November 2014.
  56. Lynch, Sarah (25 January 2013). "7 killed in Egypt protests on uprising anniversary". USA Today. Retrieved 14 May 2018.
  57. Perry, Tom; Mohamed, Yousri (24 January 2013). "Five die in Egypt violence on anniversary of uprising". Reuters. Retrieved 3 September 2021.
  58. "Fatal clashes on Egypt uprising anniversary". BBC News. 25 January 2013. Retrieved 3 September 2021.
  59. "Syria death toll probably at 70,000, U.N. human rights official says". CNN. 12 February 2013. Retrieved 12 February 2013.
  60. "Syrian activists say rebels seize security buildings in Raqqa, declare it 1st 'liberated' city". Fox News. Retrieved 20 November 2014.
  61. "Arab foreign ministers formally grant Syrian opposition coalition country's Arab League seat". The Washington Post. 6 March 2013. Archived from the original on 7 March 2013. Retrieved 3 September 2021.
  62. "Syrian refugees top 1 million, rebels take city". The Big Story. Archived from the original on 22 July 2015. Retrieved 3 September 2021.
  63. "Syria clashes destroy ancient Aleppo minaret". bbc.co.uk. 24 April 2013. Retrieved 24 April 2013.
  64. Saad, Hwaida; Gladstone, Rick (24 April 2013). "Storied Syrian Mosque's Minaret Is Destroyed". The New York Times. Retrieved 24 April 2013.
  65. "Syrian army retakes key town of Qusair from rebels". BBC News. 5 June 2013. Retrieved 5 June 2013.
  66. "Syrian forces retake strategic town of Qusair - Los Angeles Times". Los Angeles Times. 5 June 2013.
  67. "Egypt protests: President Morsi removed by army, reportedly put under house arrest | The Star". The Toronto Star. 3 July 2013.
  68. "Egypt's army chief Abdel Fattah al-Sisi receives a promotion ahead of likely presidency bid". Australian Broadcasting corporation. 28 January 2014. Archived from the original on 17 June 2019. Retrieved 4 May 2015.
  69. "Egypt declares national emergency". BBC News. 14 August 2013.
  70. "Cairo erupts into violence as security crushes protest camp - CSMonitor.com". Christian Science Monitor. 14 August 2013.
  71. "France says 'at least 281' killed in Syria chemical attack". The Daily Star. Lebanon. Agence France-Presse. Archived from the original on 23 December 2018. Retrieved 11 September 2013.
  72. "Bodies still being found after alleged Syria chemical attack: opposition". The Daily Star. Lebanon. 22 August 2013. Retrieved 24 August 2013.
  73. "Syria conflict: Rebels evacuated from Old City of Homs". BBC News. 7 May 2014. Retrieved 3 September 2021.