پترولوژی

«سنگ‌شناسی» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای کاربرد دیگر این اصطلاح و معادل لیتولوژی،، صخره‌شناسی را ببینید.

نور قطبیده سطحی در تصویر بالا نمایانگر یک دانه شن آتشفشانی در زیر میکروسکوپ است. همان دانه شن با نور قطبیده تقاطع در تصویر پایین. اندازه جعبه ۰٫۲۵ میلی‌متر است.

پِترولوژی (به انگلیسی: Petrology) یا سنگ‌شناسی (از ترکیب دو واژهٔ یونانیِ «پِترا» به‌معنی سنگ و «لوگوس» به‌معنی مطالعه) یکی از شاخه‌های علم زمین‌شناسی است که به مطالعهٔ منشأ، ترکیب، پراکندگی و ساختار سنگ‌ها می‌پردازد.

در گذشته، واژهٔ لیتولوژی مترادف با پترولوژی گرفته می‌شد، اما امروزه صخره‌شناسی (به انگلیسی: lithology) بر ویژگی‌های سنگ در نمونهٔ دستی و رخ‌نمونها تأکید دارد. سنگ‌نگاری نیز به مطالعهٔ سنگ زیرِ میکروسکوپ گفته می‌شود و واژهٔ پترولوژی نیز به مجموعِ این دو اطلاق می‌گردد.

سنگ معدنی

سنگ‌هایی که در درونشان عناصر و فلزات ارزشمندی دارند و برای استفاده در امور مختلفی همچون زینتی، ساختمانی، فراوری فلزات، صنایع دستی و غیره مورد استخراج قرار می‌گیرند، کانسنگ یا سنگ‌های معدنی نامیده می‌شوند. کانسنگ‌ها بسته به فرم پیدایش آن‌ها و درجه یا غلظت و مقدار عناصر موجود در درونشان (عناصر سازنده آنها) استخراج می‌شوند و تنها سنگ‌هایی که مقدار و ارزش عناصر درونشان در مقایسه با هزینه استخراج معقول و به صرفه است با روش‌های مختلف مورد استخراج قرار گرفته و در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. سیلیکات، سولفید و اکسید نمونه‌هایی از سنگ‌های معدنی فلزی هستند. همچنین فلز مس که فلزی طبیعی است معمولاً به‌طور متمرکز در پوسته وجود ندارد، فلزهای نجیب مثل طلا هم از کانسنگ‌ها استخراج می‌شوند.

نحوه استخراج سنگ معدنی

1. ابتدا به یافتن سنگ‌های معدنی و سنجش ارزش و میزان آن‌ها می‌پردازند، تا ببینند که آیا سنگ ارزش استخراج دارد؟
2. میزان و رتبه سنگ معدنی را با انجام برآوردها و محاسبات ریاضی می‌سنجند.
3. با انجام مطالعه مهندسی و محاسبات مختلف میزان کم و زیاد بودن هزینه استخراج، خطرات احتمالی کار، مسائل کلیدی و زمینه برای بالا بردن راندمان کار را بررسی می‌کنند.
4. ارزیابی پروژه و کانسار از لحاظ اقتصادی، خطرات فنی و مالی، انسجام پروژه، متالوژی و بازیافت‌پذیر بودن سنگ معدنی، سودآوری و بازار مصرف، هزینه پروژه و زیر ساخت و سنگ‌شکنی، مهندسی، میزان نیاز هزینه و تجهیزات و تجزیه و تحلیل پروژه استخراج از آغاز حفاری، برداشت و غیره تا برگرداندن زمین به حالت قبل از برداشت.
5. ساخت تجهیزات و امکانات و کارخانه‌ها برای استفاده بهینه از سنگ‌های معدنی
6. بهره‌برداری هوشمندانه از سنگ‌های معدنی
7. بعد از اتمام کار نیز باید کانسار و زمین را آباد کرده و به حالت قبلی بازگردانند تا زمین دوباره قابل استفاده باشد.

منابع

• Best, Myron G. (2002), Igneous and Metamorphic Petrology (Blackwell Publishing) شابک ‎۱−۴۰۵۱−۰۵۸۸−۷.
• Blatt, Harvey; Tracy, Robert J.; Owens, Brent (2005), Petrology: igneous, sedimentary, and metamorphic (W. H. Freeman) شابک ‎۹۷۸−۰−۷۱۶۷−۳۷۴۳−۸.
• Boggs, S. Jr. (2009), Petrology of Sedimentary Rocks, Cambridge University Press
• Dietrich, Richard Vincent; Skinner, Brian J. (2009), Gems, Granites, and Gravels: knowing and using rocks and minerals (Cambridge University Press) شابک ‎۹۷۸−۰−۵۲۱−۱۰۷۲۲−۸
• Fei, Yingwei; Bertka, Constance M.; Mysen, Bjorn O. (eds.) (1999), Mantle Petrology: field observations and high-pressure experimentation (Houston TX: Geochemical Society) شابک ‎۰−۹۴۱۸۰۹−۰۵−۶.
• Philpotts, Anthony; Ague, Jay (2009), Principles of Igneous and Metamorphic Petrology (Cambridge University Press) شابک ‎۹۷۸−۰−۵۲۱−۸۸۰۰۶−۰
• Robb, L. (2005). Introduction to Ore-Forming Processes (Blackwell Science) شابک ‎۹۷۸−۰−۶۳۲−۰۶۳۷۸−۹
• Tucker, M. E. (2001), Sedimentary Petrology, Blackwell Science
• Yardley, B. W. D.; Warren, Clare (2021). An introduction to metamorphic petrology (2 ed.). Cambridge. ISBN 978-1-108-65955-0. OCLC 1226719524.