ژئوفیزیک

ژئوفیزیک (به انگلیسی: geophysics) یا زمین‌فیزیک، از مباحث علوم طبیعی است، که به فرآیندها و خواص فیزیکی زمین و محیط اطراف آن، با استفاده از روش‌های کمی جهت تجزیه و تحلیل این فرایندها، می‌پردازد.

ژئوفیزیک از شاخه‌های اصلی علوم زمین به‌شمار می‌رود، که به دو شاخهٔ ژئوفیزیک محض و ژئوفیزیک کاربردی تقسیم‌بندی می‌شود. بخش محض آن شامل گرایش زلزله‌شناسی می‌باشد. در بخش کاربردی با استفاده از روش‌های لرزه‌ای، مغناطیسی، گرانی‌سنجی و الکتریکی به مطالعهٔ کیمّی خواص فیزیکی زمین پرداخته می‌شود. با نتایج کیمّی بدست آمده می‌توان به مطالعهٔ خصوصیات فیزیکی، رفتار پوسته و هستهٔ زمین پرداخت. ژئوفیزیک را می‌توان پُلی میان فیزیک و زمین‌شناسی دانست، که از تکنیک‌ها، تئوری‌های ریاضیات و علوم کامپیوتر نیز بهره می‌گیرد. امروزه دانش ژئوفیزیک شامل فیزیکِ اوزون (اوزونوگرافی) و فیزیکِ اتمسفر (مترولوژی) نیز می‌شود و به پدیده‌های طبیعی، همچنین رفتار زمین و اطرافش می‌پردازد.

شاخه‌ها و گرایش‌ها

1. زلزله‌شناسی؛ که به مطالعه زلزله و انتشار امواج الاستیک در زمین می‌پردازد.
2. لرزه‌شناسی یا لرزه‌نگاری؛ که به مطالعه انتشار امواج در لایه‌های کم‌عمق زمین می‌پردازد و در اکتشافات معدنی، خصوصاً اکتشاف نفت، کاربرد فراوان دارد. نتایج بدست آمده توسط ژئوفیزیست‌ها در زمین‌شناسی مهندسی، کانی‌شناسی و پتروفیزیک سنگ‌ها بکار می‌آید.
3. ژئوفیزیک باستان‌شناسی؛ که بیشتر روش‌های مغناطیسی، الکترومغناطیسی و رادار را شامل می‌شود.
4. مغناطیس سنجی:مطالعه ی ناهنجاری های مغناطیسی به منظور اکتشافات منابع هیدروکربن -معدنی-باستانشناسی
5. گرانی سنجی:بررسی منابع معدنی و هیدروکربن
6. الکترومغناطیس:کاربرد بسیار وسیع در منابع هیدروکربن....شناسایی خطوط لوله ی قدیمی....

ژئوفیزیک کاربردی

ژئوفیزیک کاربردی به دو شاخه ژئوفیزیک اکتشافی و ژئوفیزیک مهندسی تقسیم می‌شود. زیرشاخه‌های ژئوفیزیک اکتشافی عبارت‌اند از:

• ژئوفیزیک نفت: که بیشتر لرزه‌شناسی را شامل می‌شود.
• ژئوفیزیک معدن: که روش‌های گوناگونی چون الکتریکی، مغناطیس سنجی، الکترومغناطیس و گرانی را در بر می‌گیرد.
• ژئوفیزیک آب: که در آن نیز بیشتر از روش‌های الکتریکی و الکترومغناطیسی استفاده می‌شود.

ژئوفیزیک آب شامل آب یابی (تعیین محل حفر چاه آب) توسط جدیدترین روشهای علمی و دستگاه‌های ژئوالکتریک روز دنیا می‌باشد.

جستارهای وابسته

• هری فیلدینگ رید
• پتروفیزیک

منابع

• The Solid Earth: An Introduction to Global Geophysics, by C.M.R. Fowler, published by Cambridge University Press
• Geodynamics by Donald L. Turcotte and Gerald Schubert, published by Cambridge University Press